Inshila ya Bumi Iyabamo Ubupilibulo

NGA FINTU CASHIMIKWA NA MELVA A. WIELAND

Mu March 1940, imyeshi inono fye pa numa ya lubatisho lwandi, nkashi nandi Phyllis alishile no kunjipusha ati: “Mulandu nshi te kuti utendekele bupainiya?” “Bupainiya?” E fintu namwipwishe. “Walosha mu kuti nkaleshimikila inshita yonse, mupepi na cila bushiku?”

‘NI SHANI fintu ningaba painiya,’ e fintu natontonkenye, ‘mu kuba no bwishibilo bwandi ubwa Baibolo ubwacepe fi kabili ne ndalama sha ku banki na sho ishinono nga nshi?’ Nangu ni fyo, icipusho ca kwa Phyllis canengele ukutendeka ukutontonkanya. Nalipepele no kupepa pa lwa cene imiku iingi.

Mu kupelako napelulwile ukuti, ‘Mulandu nshi nshingacetekela Lesa ilyo atulaya ukutusakamana nga ca kuti twafwaya Ubufumu bwakwe intanshi?’ (Mateo 6:33) E co mu June 1940, nalipeele icishibisho ca kuleka incito ya kubila ifya kufwala. Lyene nalembeele iofesi lya musambo ilya Watch Tower Society mu Australia, ukwipusha ukupeelwa kwa mulimo wa bupainiya.

Umulimo Wandi uwa Nshita Yonse iya Bumi

Imilungu inono pa numa, balinjaswike, ukunjishibisha ukuti nali no kupeelwa umulimo pa numa ya kusangwa kwi bungano ilyali no kucitilwa mu lubansa lwa maofesi yakalamba aya Nte sha kwa Yehova mu Strathfield, icibambo ca musumba ukalamba uwa mu Australia, Sydney. Ulucelo lwa pa numa ye bungano, naile ku ofesi ku kupokelela umulimo wandi.

Untu nasangilepo anondolwelele ukuti: “Pali ino nshita natupamfiwa nga nshi mu muputule wa kucapilamo. Bushe kuti waikala no kutwaafwako pa milungu inono?” Ico cali ni mu August 1940—na nomba ncili ndebombela mu muputule wa kucapilamo! Pali ilya nshita kwali fye abantu 35 mu lupwa lwa pa maofesi yakalamba; nomba bafikile kuli 276.

Lelo kuti pambi watwishika umulandu nangulukila ukubombela mu muputule wa kucapilamo ukuba “inshila ya bumi iyabamo ubupilibulo,” ukucilisha apantu uyu waba e mulimo nabomba pa myaka ukucila pali 50. Ilyo nshilaingila mu kulondolola, lekeni mushimikileko pa lwa fikonkelelo fyandi ifya mu kubangilila kwa bumi bwandi.

Ifyangalo Fyasangwike Inshila ya Bumi

Namwene akasuba pa January 1, 1914, mu Melbourne, nge beli pa bana basano. Twakwete abafyashi bakwata ukutemwa abaleikalila ku fishinte fyakosa no kutupeela ukusalapula lintu kwakabilwe. Imikulile yesu iya fya butotelo yali intu bamo bengeta iya kwalola umwela, pantu abafyashi besu tabaleya ku calici. Nangu ni fyo, bapampamine pa kuti ifwe fwe bana tulesangwa ku masambililo ya Sunday school aya ku Church of England.

Lintu nafumine ku sukulu mu 1928 no kutampa incito nga kabila wa fya kufwala, napingwilepo ukupoosa inshita yandi iya bwanalale ukwangala ifyangalo, ukucetekelo kuti ici kuti pambi canjafwa ukufumyapo insoni. Nailundile ku kalabu ka tennis kabili naleteya ukupulinkana umwaka onse. Mu mupepo naleteya basketball na baseball, kabili mu lusuba nateyele mwi bumba lya cricket ilya banamayo. Naishiletemwa cricket icine cine, kabili naeseshe na maka yonse ukuwamya ukulamuka kwandi ngo wa kusukusa wayanguka pa kuti ningafikapo ku kuteya mu kucimfyanya kwa fitungu.

Ubuyo Bwapusanako ku Fyangalo

Mu kubangilila mu bumi nalicushiwe ku cisambilisho ca kuti Lesa wa kutemwa alikwete icifulo citwa helo uko abalecite fyabipa baali no kulungulushiwa pe na pe. Ici tacalepanga amano kuli ine. Elenganya lyene ukucankwa kwandi lintu mu kupumikisha nasambilile ukufuma muli Baibolo ubupilibulo bwa cine cine ubwa “helo.” Cali ifi:

Nkashi nandi Phyllis, umwaice pali ine ku myaka isano, na o wine aleipakisha ukuteya ifyangalo, kabili twali mwi bumba lya cricket ilya banamayo limo line. Mu 1936 cibusa wa mwi bumba ili aishibishe Phyllis ku mulumendo we shina lya Jim uwaishibikwe ngo watemwe fya butotelo. Mu kwangufyanya Jim atendeke ukulanda na Phyllis pa lwa fisambilisho fya mu Baibolo. Alicincimushiwe. “Filepanga amano nga nshi kabili filimo ukupelulula,” e fintu alenshimikila.

Pali iyo nshita ine na Phyllis twalesendama mu muputule umo wine, kabili aeseshe ukubimbula ubuseko bwandi mu fintu Jim alemushimikila pa lwa Bufumu bwa kwa Lesa. “Buli no kucita fintu amakamfulumende ya muntu yafilwa ukucita,” e fintu anjebele mu kucincimuka. Nangu cibe fyo, nalipaashenye nankwe, ukusoso kuti ubu bwali fye butotelo na bumbi ubwa kutufulunganya no kuti tapali uwaishibe mu cituntulu pa lwa nshita ya ku ntanshi. Lelo Phyllis aali uwa mupampamina kabili alesalanganya ifitabo umuputule onse, ukusubila ukuti napamo kuti nafibelenga.

Nalefwaisha ukwishiba umulandu Phyllis aali uwacincimuke fyo pa lwa ici cisumino cipya, e co kasuba kamo nabuulile akatabo kamo. Kakwete umutwe wa kucebusha uwa kuti Hereafter. ‘Nalicebushiwe’ lintu nakupukwile amabula no kumona ishiwi “helo.” Ku ca kupapa, nasambilile ukuti ishiwi lya mu Baibolo “helo” mu cituntulu lilosha ku nshishi ya munsaunte iya mutundu wa muntu kabili abasuma na babi bonse balayako. Na kabili naishileishiba ukuti helo taba cifulo ca kulungulushiwako; abafwa baba abashaishiba nangu kamo kabili te kuti bomfwe icili conse.—Lukala Milandu 9:5, 10; Ilumbo 146:3, 4.

Ici nacumfwile icabamo ukupelulula, ukucilisha lintu akatabo kalondolwele ukuti Lesa wa maka uwa kutemwa alilaya ukubwesha abafwa ukupitila mu cipesha amano ciitwa ukubuuka. (Yohane 5:28, 29) Nomba na ine wine nalefwaya ukwishiba ifyafulilako pa lwa fintu Jim aleshimikila Phyllis. Nafwaile Baibolo wandi umunono uwa King James Version uo tata aali nampeela lintu nali umwaice kabili nabelengele amalembo yatantikwe mu katabo. Ici caikeshe icasoselwe pa lwa helo ne mibele ya bafwa.

Ica kupapa na cimbi ica kucincimusha kuli ine cali kwishiba ukuti Lesa alikwate shina lya pa lwakwe, Yehova. (Ilumbo 83:18) Namwene na kabili ukuti Lesa alikwete imifwaile, nelyo umulandu pali fyonse ifyo acitile nelyo ifyo asuminishe ukucitika. Ici canengele ukuipusha ne mwine ukuti, ‘Cinshi mu cituntulu caba imifwaile yandi mu bumi?’ Ukutule lyo natendeke ukutwishika nampo nga cali no kunonsha ukukatamike fyangalo nga nshi—ni cikanga fye nsuule ne fili fyonse fimbi.

Ukubombela pa Kupingulapo

Jim na Phyllis tabaishibe nangu panono ukuti imimwene yandi pa lwa bumi yali nayaluka, lelo baishileishiba lintu ulupwa lwesu lwalaalikwe ku mutebeto wa kwa cibusa. Muli shilya nshiku, pa tushita twa musango yo bonse abasangilweko baleiminina, no kucindika Imfumu ya ku England, kabili bonse bali no kusumbula amatambula yabo ku kucemfulamo ku mucinshi wa Mfumu. Nangu cibe fyo, napingwilepo ukushala ninjikala capamo na Jim na Phyllis. Balifililwe ukusumina lintu bamwene ncili ninjikala! Amapange yesu, kwena, tayali ya kulangisha umusaalula, lelo nga Bena Kristu twayumfwile ukuti tufwile ukukanayakana mu kusefya kwa kupupa buluko ukwa musango yo.—Yohane 17:16.

Nangu ni fyo, ulupwa lonse ulwashala na bafyashi bandi balitulumushiwe. Batile atemwa twali ababulwa bucishinka, nelyo bacipena—nelyo fyonse fibili! Lyene, lintu ine na Phyllis twasangilwe ku kupeele filambu kwa cila mwaka ukwe bumba lya banamayo ilya cricket, icintu capalako calicitike mu kusefya kwa kupupa buluko. Ica kufumamo cali ca kuti bonse babili twalifumine mwi bumba. Tacali icakosa nga fintu natontonkenye ukuti pambi cali no kuba, pantu naishileiluka ukuti bucishinka bwandi ni kuli Kristu Yesu, Imfumu ya Bufumu bwa kwa Lesa ubwa mu muulu.

Phyllis nomba anondolwelele ukuti nalekabila ukulasangwa lyonse ku kulongana kwa Nte sha kwa Yehova pa kukuula icitetekelo candi mu kuba no bwishibilo bwa Baibolo ubwafulilako. Pali ilya nshita kwali fye icilonganino cimo mu Melbourne, e co natendeke ukulasangwa ku kulongana mulya pa Mulungu icungulo kasuba lyonse. Mu kwangufyanya nalishininwe ukuti uku kwali kuteyanya kwa kwa Lesa ukwa pe sonde ukwa cine.

Mu kwipipa nalilaalikwe ukwakana mu mibombele ya kushimikila kwa ku ŋanda ne ŋanda iya cilonganino. Pa kubalilapo nali uwashimunuka, lelo bushiku bumo pa Mulungu ulucelo napingwilepo ukukonka ku kumona fye ifyo yalecitwa. Nalitemenwe lintu naebelwe ukubomba na Nte wabelesha uwalandile mu kuicetekela pa mwinshi wa kubalilapo apo twaile kabili apo mwine ŋanda ayankwileko bwino. Mu mutima natontonkenye nati, ‘Kwena, cilya tacaciba icakosa, lelo ndi no kukabila ukubelesha ukwingi pa kuti nkalecita bwino nga wene.’ E co elenganya ifyo nasungwike, lintu Nte anjebele ukuti, “Nomba walaya weka” ilyo twafumine pali ulya mwinshi wa kubalilapo.

“Neka?” E fintu naipwishe, uwapapushiwa! “Muleebekesha! Cinshi nalasosa nga ca kuti umo anjipusha icipusho ico nshishibe icasuko?” Lelo uo nalebomba nankwe aali uwa mupampamina. E co, naletutume cibi ilyo naile neka ilintu na o atwalilile ukushimikila ku bantu ku lubali lubiye ulwa musebo. Mu nshila imo nalipusunswike bulya bushiku bwa kubalilapo.

Ukutula lilya natendeke ukwakana mu mulimo wa kushimikila ubushiku bwa pa Mulungu lyonse ulucelo. Lintu umo pa mwinshi anjipwishe icipusho ico nshali na maka ya kwasuka, nali no kusoso kuti, “Ndi no kuyasapika nga nasapika nkesamumona na kabili.” Mu nsansa, Yehova atwalilile ukumpeela amaka no bukose bwa kutwalilila mu nshila yandi iya bumi iipya iyabamo imifwaile. Napeele ubumi bwandi kuli wene, kabili mu October 1939, nalibatishiwe mu fishiba fya mu musumba wa Melbourne. Mu kwangufyanya pa numa ya ico Phyllis, pali iyo nshita uwali naupwa kuli Jim, alinjipwishe umulandu nshatampile bupainiya.

Ukubombela pa Musambo

Mu January 1941, pa numa fye natendeke ukubomba pa Bethel, nga fintu twaleita iofesi lya musambo, icibindo calibikilwe pa mulimo wa Nte sha kwa Yehova mu Australia. Pa numa abashilika balipokolwele Bethel yesu iya mu Strathfield, kabili natuminwe ukuya kwi farmu lya Sosaite ku Ingleburn, mupepi na bakilomita 48 ku nse ya musumba. Mu June 1943 ifilye fyasangile ukuti Watch Tower Society tayali na mulandu kabili icibindo califumishiwepo. Ukufika ku mpela ya ulya mwaka, 25 aba ifwe twalilaalikwe ukubwelela ku Bethel ya ku Strathfield. Kulya nalitwalilile ukubomba mu muputule wa kucapilamo, pamo pene no kubomba imilimo imbi.

Imyaka ikumi iyakonkelepo yapupwike fye. Lyene mu 1956, naupilwe kuli kabomba munandi uwa pa Bethel, Ted Wieland. Ted aali mwaume watalalila, uwatekanya, kabili twali abacankwa lintu twapokelele ukusuminisha kwa kutwalilila ukwikala mu Bethel nga abaupana. Bonse babili twaleteesa inshila yesu iya bumi iyabamo ubupilibulo, aba nsansa pe shuko lya kubombela pa musambo wa Australia. Kwena, ukulunda ku mulimo wesu uwa pa Bethel, twakwete ubuseko bwa kubombela capamo mu kwaafwa bambi ukusanguka abasambi ba kwa Kristu. Ku ca kumwenako, kuti wabelenga pa lwa lupwa lwa baWeekes muli Awake! wa October 22, 1993.

Ukulunduluka kwatwalilila ukwa kushimikila Ubufumu kwafwaile ukulundwako ku babomfi besu ukwa bantu fye 10 nelyo 12 mu myaka yandi iya kubalilapo 30 pa Bethel. Lelo imibele yalyalwike bwangu muli ba 1970 lintu twatendeke ukupulinta bamagazini ba Ulupungu lwa kwa Kalinda na Loleni! kuno. Ukukuula umwa kupulintila umupya kwalitampile mu January 1972. Mu kwangufyanya mashini wa kupulintila uwa matani 40 alifikile ukufuma ku Japan, kabili ukufika mu 1973 twalepulinta bamagazini mupepi na 700,000 cila mweshi. Ulupwa lwesu ulwa Bethel nomba lwatampile ukukula mu cine cine.

Ba 1970 na kabili bandetele inshita sha bulanda. Ica kubalilapo, umulume wandi uwatemwikwa, Ted, alifwile mu 1975 pa mushinku wa myaka 80. Lyene, ilyo pashilapita no mwaka, tata wa cikoloci na o wine alisendeme mu mfwa. Nasangile icisansamushi icikalamba ukufuma kuli Yehova ne Cebo cakwe, Baibolo, no kufuma kuli bamunyinane ba ku mupashi ne nkashi. Calinjafwile apakalamba na kabili ukuisungilila uwapamfiwa pa Bethel mu kuba ne mibombele yandi iyabamo ubupilibulo muli iyi nshita yacilishapo ukuba iya bulanda mu bumi bwandi.

Nangu ni fyo, ubumi bulatwalilila, kabili natampile ukukumanya ukwikushiwa na kabili na mapaalo, nomba pamo nga mukamfwilwa. Mu 1978, nasangilwe kwi bungano mu London, England, na pa numa natandalile amaofesi yakalamba aya calo conse aya Watch Tower Society mu Brooklyn, New York. Ukumona imyanda ya bamunyinane ne nkashi balebomba mu nsansa pa Bethel ya mu Brooklyn kwalitwalilila ukuba ica kumpuutamo ukufika kuli kano kasuba.

Ilyo ba 1970 bafikile ku nsondwelelo, twaishileishiba ukuti kwali amapange ya kutanununa ifikuulwa fya Bethel ya mu Australia. Nangu cibe fyo, ukutanunuka takwali na kucitikila pa Strathfield, apo incende yapwile. Mu cifulo ca ico, ifikuulwa fipya, ifyakulilako fyali no kukuulwa mu mpanga yesu mu Ingleburn, umo nabombele lintu kwali icibindo mu kubangilila kwa ba 1940.

Inshila ya Bumi Iyabamo Ubupilibulo Iyatwalilila

Kwali ukusamwa kukalamba mu January 1982 lintu twakuukile ku fikuulwa fyesu ifipya! Ca cine, pa kubalilapo kwaliko ubulanda bunono pa kusha ifyashingulukako fyabeleshiwa, lelo mu kwangufyanya twalicincimushiwe ku ŋanda yesu iipya iya miputule isuma 73. Nomba mu cifulo ca kutamba ifibumba ne misebo ya mu tauni, tumona ifilime fya katapakatapa ne fimuti, iŋombe shilemema, no kutula kwa kasuba no kuwa ukwayembesha—ukumoneka tuipakisha ukucila.

Pa March 19, 1983, twakwete ukupeele fikuulwa fipya ukwa kulengo buseko mu kasuba katande mono akayemba aka mwi pukutu. Lloyd Barry uwa mwi Bumba Litungulula ilya Nte sha kwa Yehova apeele ilyashi lya kupeela ilya kukumbamo. Ine pa lwandi nalitashishe ukuba na wene no mukashi wakwe pali programu wa kupeela, apantu nalibombele na bo bonse babili pa Bethel mu Strathfield lintu ifwe bonse twali abaiceko.

Ukukula kwatwalilila ukwa mibombele ya kushimikila Ubufumu kwalicilenga ukuba icakabilwa ukucita ukutanunuka kwalundwapo ukwa fikuulwa fyesu muno mu Ingleburn. Mu 1987 ifikuulwa fye ofesi fyalikushiweko. Lyene, pa November 25, 1989, icikuulwa ca kwikalamo ica ntunti shisano na fakitare walundwako umupya uwa ntunti shitatu fyalipeelwe. Fintu tukulile mu Australia—ukufuma ku batumikishi abacepako pali 4,000 lintu natampile ubutumikishi bwandi ukufika mupepi na kuli 59,000!

Umusambo wa Australia nomba line walipangilwe ukuba umo uwa maofesi yatatu aya Regional Engineering aya Sosaite, capamo na Japan na Germany. Ici calenga ukutanunuka kwalundwako pa fikuulwa fya Bethel ukuba ukwakabilwa. Icikuulwa ce ofesi na cimbi ica ntunti shitatu nomba nacipwa, kabili umulimo nautantalila pa cikuulwa ca kwikalamo ica ntunti shisano, icikakwata imiputule yalundwako 80 iya kwikalamo ulupwa lulekula lyonse.

Mu muputule wa kucapilamo, twalikwata ubwingi bwalinga ubwa bakabomba abakumamo ukubomba, lelo ilingi line ndebukisha bulya bushiku bwa mu August wa 1940 lintu nalaalikwe ukwaafwako muli uyu dipartimenti pa milungu ibili. Ndi uwa kutasha nga nshi ukuti ilya milungu ibili yatanunukila mu kucila pa myaka 50 no kuti Yehova Lesa alishikimike amatampulo yandi ku bumi bwa musango yo ubwabamo ubupilibulo.

[Icikope pe bula 21]

Lintu nali ne myaka ya bukulu 25

[Icikope pe bula 23]

Ubushiku bwesu ubwa bwinga mu 1956

[Ifikope pe bula 24]

Mu 1938 ine na nkashi nandi twali ababimbwamo nga nshi mu fyangalo, lelo ubumi bwandi nomba buli ubwacilapo ukusandulula