Kuti Nacita Shani pa Kuti Nkapaase nga ca Kuti Nsambilila fye pa Ng’anda?

Abana be sukulu abengi pali ino nshita tababa mu kalasi ilyo balesambilila, pantu basambililila fye pa ng’anda. Nga ca kuti na iwe usambililila pa nga’anda, kuti wacita shani pa kuti ulesambilila bwino? Natulande pali fimo ifyo wingacita.a

• Ifintu 5 ifingakwafwa ukulasambilila bwino

• Ifyo Abanobe Balandapo

Ifintu 5 ifingakwafwa ukulasambilila bwino

• Uletantika bwino inshita. Ulebika inshita ya kucitilapo ifintu nga filya fine wingacita nga ca kuti ulesambililila mu kalasi. Uletantika inshita ya kucita ifya ku sukulu, iya kubomba incito sha pa ng’anda, e lyo ne nshita ya kucita ifintu fimbi ifyacindama. Nga nacilinga, inshita shimo kuti wa-alula ifyo watantika.

  Ishinte lye funde: “Nomba fyonse fifwile ukulacitika . . . ukwabula icimfulumfulu.”—1 Abena Korinti 14:40, futunoti.

  “Ufwile ukulacita ifintu kwati fye nauya ku sukulu. Ufwile no kwishiba inshita iyo ulingile ukucitilapo ifintu fimo.”—E fyalandile Katie.

  Ifyo ulingile ukutontonkanyapo: Cinshi cacindamina ukulemba ifyo ufwile ukulacita no kubika ipepala apa kuti ulemonapo lyonse?

• Uleilama. Nga ca kuti ulebomba incito pa nshita shifwile ukubombelwapo nangu ca kuti nalimo naumfwa ubunang’ani, ninshi cilangilila fye ukuti naukula. Te kwesha ukulapoosa inshita!

  Ishinte lye funde: “Mulebombesha, mwilaba abanang’ani.”—Abena Roma 12:11. futunoti.

  “Calyafya sana ukuilama. Calyanguka ukufwaya umwa kubepekesha no kulanda ati, ‘Ifya kusukulu nkabombelapo limbi.’ Lyena walabako no kulaba, ica kuti lilya uleisa mu kwibukisha waisasanga fye naukwata ifyakucita ifingi sana, limbi wacelwa no kucelwa.”—E fyalandile Alexandra.

  Ifyo ulingile ukutontonkanyapo: Bushe ukulacitila ifya ku sukulu pa ncende imo ine kabili pa nshita imo ine cila bushiku, kuti kwakwafwa shani ukulailama?

• Ulefwaya incende iisuma apa kubelengela. Ulebikila limo fyonse ifya kubomfya mupepi. Ulelenga icifulo ca kubelengelamo caba icisuma kabili ica busaka, lelo tacifwile ukulenga walashipula. Uleibukisha ukuti muli ilya incende mwa kubelengela te mwakulaala! Nga wafilwa ukusanga incende iisuma umwa kubelengela, nalimo kuti ulebomfyako umuputule wa kwipikilamo nelyo umuputule wa kulaalamo. Kabili ulewamya muli uyo muputule pa kuti uleubomfya ilyo ulebelenga na lintu ulecita fimbi ifya ku sukulu.

  Ishinte lye funde: “Ifyo uwacincila apanga ukucita filamwendela bwino.”—Amapinda 21:5.

  “Ufwile ukufumya bola umo ulebelengela, ufwile ukubika foni apa kuti tailekupumfyanya, ufwile ukubika icilimba umo cikala kabili taufwile no kulateya ifyangalo fya pa intaneti nelyo pa kompyuta ilyo ulesambilila. Nga ca kuti umo wikele tamuli ifya kukupumfyanya e lyo wingasambilila bwino.”—E fyalandile Elizabeth.

  Ifyo ulingile ukutontonkanyapo: Finshi ulingile ukucita pa kuti mu muputule ubelengela mube bwino kabili uleipakisha ukubelengelamo ukwabula ifya kukupumfyanya?

• Ulebikako amano. Ulebika fye amano ku fyo ulesambilila pali iyo inshita kabili wilacita ifintu ifingi pa muku umo. Nga ulecita ifintu ifingi pa muku umo ukalalufyanya kabili ukalapoosa inshita iitali pa kupwisha ifyo ulebombelapo.

  Ishinte lye funde: “Mulebomfya bwino inshita yenu.”—Abena Efese 5:16.

  “Caleafya ukubika amano ku fyo ndecita nga ca kuti ndi na foni. Nalepoosa sana inshita ku fintu ifyabula ne ncito.”—E fyalandile Olivia.

  Ifyo ulingile ukutontonkanyapo: Bushe kuti waya ulelundako inshita ucitamo ifya kusukulu panono panono?

• Uletuushako. Ule-endako, waenshako incinga, nelyo watukushako umubili mu nshila imbi. Ukucitako ifyo watemwa kuti kwalenga wanakuluka. Icitabo citila School Power cilanda ukuti: “Ufwile ukubalilapo ukucita ifya ku sukulu.” Kabili cilanda no kuti: “Inshita ya kutuusha ilomfwika bwino sana nga ca kuti naupwisha fyonse ifyo ulingile ukucita.”

  Ishinte lye funde: “Ukutuushako panono kwawama ukucila ukucishamo ukubombesha, pantu kupepeka fye umwela.”—Lukala Milandu 4:6.

  “Ku sukulu kuti wasambilila ifya kulisha ifilimba nelyo kuti wasambililako ifya kulenga. Naishileiluka ukuti ifi fintu fyalicindama ninshi inshita yalipita kale. Calicindama ukulacitako ne fintu fimbi pamo ngo kulenga ukucila ukulabelenga fye.”—E fyalandile Taylor.

  Ifyo ulingile ukutontonkanyapo: Finshi wingalacita pa kutuusha ifingakwafwa ukunakuluka ica kuti wakwata na maka ya kutwalilila ukucita ifya ku sukulu na kabili?