STADI 22
SINGSING 127 ?Mi Mi Mas Gat Wanem Fasin?
?Olsem Wanem Blong Fren Long Wan Fasin We i Givim Ona Long Jehova?
‘Ol samting we oli stap long hat, God i tinghae tumas blong olgeta.’—1 PITA 3:4.
BIGFALA TINGTING
Long stadi ya, bambae yumi luk olsem wanem olgeta we oli stap fren oli save givim ona long Jehova, mo olsem wanem ol narafala long kongregesen oli save sapotem olgeta.
1-2. ?Wanem tingting we samfala oli gat taem oli stap fren?
TAEM wan brata mo sista i stap fren, hemia i wan taem blong glad. Taswe sipos yu stap fren naoia, ating yu wantem we frensip blong yutufala i go gud. Mo hemia sem filing we plante brata mo sista we oli stap fren, oli gat. Wan sista long Itiopia we nem blong hem Tsion,a i talem se: “Wan long ol beswan taem long laef blong mi, hemia taem mi mo hasban blong mi i bin fren. Mitufala i laflaf plante mo tokbaot ol impoten samting tugeta. Mi glad tumas taem mi luksave se mi faenem wan brata we i lavem mi mo mi tu mi lavem hem.”
2 Wan brata long Netalan we nem blong hem Alessio, i talem se: “Mi glad tumas blong save waef blong mi taem mitufala i bin fren. Be mitufala i fesem sam hadtaem tu.” Long stadi ya, bambae yumi tokbaot sam problem mo sam stamba trutok blong Baebol we i save halpem olgeta we oli stap fren blong oli save givim ona long Jehova, mo olsem wanem olgeta long kongregesen oli save sapotem olgeta.
RISEN BLONG FREN
3. ?Wanem stret risen blong fren? (Ol Proveb 20:25)
3 I tru se taem wan brata mo sista i fren, hemia i wan gudfala taem. Be hem i wan impoten step tu we i lidim tufala i go long mared. Long dei blong mared bambae tufala i mekem strong promes long fored blong Jehova, se bambae tufala i lavem mo respektem tufala long olgeta yia we tufala i stap laef tugeta. Taswe, bifo we tufala i mekem eni promes, tufala i mas tingting gud fastaem. (Ridim Ol Proveb 20:25.) Mo hemia i tru long saed blong promes blong mared. Taem tufala i stap fren, hemia i wan gudfala janis blong tufala i savegud tufala, nao tufala i save mekem gudfala desisen se bambae tufala i mared o tufala i stop blong fren. Sipos tufala i mekem desisen se bambae tufala i stop blong fren, hemia i no min se tufala i mekem wan samting we i no stret. Be tufala i folem stret risen blong fren, hemia blong faenemaot se tufala i stret long tufala o nogat.
4. ?From wanem yumi mas gat stret tingting?
4 ?From wanem i impoten we wan yangfala i gat stret tingting taem i stap fren? Sipos hem i gat stret tingting, bambae hem i no frenem wan we hem i no gat tingting blong mared wetem. I no ol singel Kristin nomo we oli mas gat stret tingting, be yumi evriwan. Eksampol, samfala oli gat tingting ya se sipos wan brata mo sista i stap fren, tufala i mas mared. ?Olsem wanem tingting ya i save gat paoa long ol singel Kristin? Melissa, wan singel sista long Yunaeted Stet, i talem se: “Taem wan brata mo sista i stap fren, samfala oli stap talem se tufala i mas mared. From samting ya, samfala oli gohed nomo blong frenem wan we i no stret long olgeta. Mo sam narafala oli no wantem fren nating. Hemia i mekem olgeta oli wari tumas.”
TRAEM SAVEGUD YUTUFALA
5-6. ?Wanem samting we wan brata o sista i mas faenemaot long saed blong boefren o gelfren blong hem? (1 Pita 3:4)
5 Sipos yu stap fren, ?wanem bambae i halpem yu blong luksave sipos bambae yutufala i mared o nogat? Yutufala i mas savegud yutufala. Bifo yu fren, maet yu lanem sam samting long saed blong brata o sista ya. Be naoia, yu gat moa janis blong savegud “ol samting we oli stap long hat” blong hem. (Ridim 1 Pita 3:4.) Taem yutufala i stap fren bambae yu luksave moa se hem i fren gud wetem Jehova o nogat, mo bambae yu kasemsave moa long ol fasin mo tingting blong hem. Taem ol manis oli stap pas, bambae yu naf blong ansarem ol kwestin ya se: ‘?Bambae hem i naf blong kam wan gudfala hasban o waef blong mi?’ (Prov. 31:26, 27, 30; Efes. 5:33; 1 Tim. 5:8) ‘?Mitufala wanwan i naf blong givim samting we narawan i nidim long filing? ?Mitufala i naf blong no tingbaot ol mastik blong narawan?’b (Rom 3:23) Taem yutufala i stap traehad blong savegud yutufala, impoten samting blong tingbaot hemia fasin we yutufala i mekem taem yutufala i no agri long wan samting, be i no blong luk sipos yutufala i laekem sem samting o nogat.
6 ?Wanem sam narafala samting we yu mas save long saed blong boefren o gelfren blong yu? Bifo we yutufala i letem ol filing blong yutufala i kam strong, i gud yutufala i tokbaot sam impoten samting olsem, ol mak we yutufala wanwan i wantem kasem. ?Be olsem wanem long ol samting olsem problem blong helt, mane, o ol nogud samting we i bin hapen long laef blong hem? I tru, yutufala i no nid blong tokbaot evri samting ya taem yutufala i stat blong fren. (Skelem wetem Jon 16:12.) Mo sipos yu harem se i no stret taem blong ansarem ol kwestin olsem, i gud yu talem long boefren o gelfren blong yu. Be taem ol manis oli stap pas, hem i mas save long ol samting ya, blong hem i save mekem wan gudfala desisen. Taswe, long wan stret taem yu mas tokbaot ol samting ya mo yu mas tok tru.
7. ?Olsem wanem wan brata mo sista we i stap fren i naf blong kasemsave gud long tufala? (Mo tu, yu luk bokis ya “Frenem Wan We i Stap Longwe.”) (Mo tu, yu luk pija.)
7 ?Olsem wanem blong faenemaot ol samting we oli stap dip insaed long hat blong boefren o gelfren blong yu? Beswan rod hemia blong askem kwestin mo lesin gud. Mo yutufala i mas tok tru long yutufala. (Prov. 20:5; Jem. 1:19) Maet yutufala i save jusum blong mekem sam samting tugeta blong yutufala i save storian. Yutufala i save kakae, wokbaot long pablik ples, mo prij tugeta. Mo tu, yutufala i save faenemaot ol fasin blong narawan, taem yutufala i spenem taem wetem ol fren mo famle blong yutufala. Antap moa, sipos yutufala i mekem sam samting tugeta, bambae yutufala i naf blong luk olsem wanem wanwan long yutufala i dil wetem ol defren problem mo ol defren kaen man. Makem samting we Aschwin, we i blong Netalan, i traem blong mekem. Hem i tokbaot taem ya we hem mo Alicia i stap fren, i se: “Mitufala i mekem sam samting we i save halpem mitufala blong savegud mitufala. Plante taem mitufala i mekem ol isi samting nomo olsem, rerem kakae o mekem sam narafala wok tugeta. Olsem nao, mitufala i naf blong luksave ol gudfala fasin mo slak fasin blong narawan.”
Sipos yu mo boefren o gelfren yu i mekem sam samting tugeta, yutufala i save storian gud mo bambae yutufala save gud yutufala moa (Haf 7-8)
8. ?Taem wan brata mo sista we i stap fren i stadi Baebol tugeta, olsem wanem hemia i save givhan long tufala?
8 Wan narafala rod blong savegud yutufala, hemia blong stadi Baebol tugeta. Sipos yutufala i mared, bambae yutufala i mas makemaot taem blong famle wosip, blong mekem se God i save stap insaed long mared blong yutufala. (Pri. 4:12) Taswe, naoia we yutufala i stap fren, i gud blong stadi Baebol tugeta. I tru, yutufala i stap fren yet, taswe brata i no hed blong famle yet. Nating se i olsem, taem yutufala i stadi tugeta oltaem, bambae yutufala i naf blong luksave sipos yutufala wanwan i fren gud wetem Jehova o nogat. Max mo Laysa, wan kapol blong Yunaeted Stet, i tokbaot wan narafala samting we i givhan long tufala. Max i talem se: “Taem mitufala i stat blong fren, mitufala i stadi long ol buk blong yumi we oli tokbaot boefren mo gelfren, mared, mo famle laef. Ol buk ya oli givhan long mitufala blong tokbaot plante impoten samting we i had blong tokbaot.”
SAM NARAFALA SAMTING BLONG TINGBAOT
9. ?Tufala we i stap fren, tufala i mas talemaot long hu mo from wanem?
9 ?Bambae yutufala i talemaot long hu, se yutufala i stap fren? Hemia i desisen blong yutufala. Long stat, maet yutufala i mekem desisen blong talemaot long sam man nomo. (Prov. 17:27) Sipos yutufala i mekem olsem, ol man bambae oli no askem tumas kwestin mo oli no save fosem yutufala blong mekem wan desisen. Be sipos yutufala i haedem, bambae yutufala i stat blong haed mo wokbaot yutufala wan nomo. Mo hemia i denja. Taswe, i moa waes blong talemaot long samfala we oli save givim gudfala advaes mo givhan long yutufala. (Prov. 15:22) Eksampol, yutufala i save talemaot long sam memba blong famle, sam fren we oli bigman long tingting, o long ol Kristin elda.
10. ?Olsem wanem wan brata mo sista i save fren long fasin we i givim ona long Jehova? (Ol Proveb 22:3)
10 ?Olsem wanem blong fren long wan fasin we i givim ona long Jehova? Taem yutufala i stap fren, ol filing blong yutufala bambae oli stat blong kam strong moa. ?Be wanem i save givhan long yutufala blong stap klin long fes blong Jehova? (1 Kor. 6:18) Yutufala i no mas tokbaot ol rabis fasin, stap yutufala nomo, mo dring bitim mak. (Efes. 5:3) Ol samting ya oli save wekemap ol filing blong yutufala, mo oli save mekem i had blong yutufala i mekem samting we i stret. I gud yutufala i tokbaot oltaem ol rul blong Jehova, mo samting we bambae yutufala i mekem blong soemaot respek long yutufala. (Ridim Ol Proveb 22:3.) Makem samting we i givhan long Dawit mo Almaz blong Itiopia. Tufala i talem se: “Mitufala i spenem taem tugeta long ol ples we i gat plante man, o wetem ol fren blong mitufala. Mitufala i neva stap mitufala nomo long trak, o long haos. Mo hemia i blokem mitufala blong mekem samting we i no stret.”
11. ?Olgeta we oli stap fren oli mas tingbaot wanem, taem oli mekem desisen blong soem lav long olgeta?
11 ?I stret blong tufala we i stap fren i soem lav long tufala? Taem yutufala i lavlavem yutufala moa, maet yutufala i jusum blong mekem sam samting we oli stret nomo, blong soemaot lav long yutufala. Be sipos ol filing blong seks oli kam strong, bambae i had blong mekem wan gudfala desisen. (Sing. 1:2; 2:6) Mo tu, taem yutufala i stat blong soemaot lav long yutufala, bambae i had blong yutufala i bos long tingting mo yutufala i save mekem samting we Jehova i no glad long hem. (Prov. 6:27) Taswe, taem yutufala i stat blong fren, i gud yutufala i tokbaot ol rul blong Jehova we i save givhan long yutufala blong putum wan mak long ol samting we yutufala i save mekem, o no mekem blong soem lav long yutufala.c (1 Tes. 4:3-7) I gud yutufala i askem se: ‘?Wanem tingting blong ol man long ples ya sipos oli luk se mitufala i stap soem lav long mitufala? ?Ol samting we mitufala i mekem, bambae oli wekemap ol filing blong mitufala?’
12. ?Sipos olgeta we oli stap fren oli no agri long sam samting, oli mas tingbaot wanem?
12 ?Yu save mekem wanem blong winim ol problem? Sipos plante taem yutufala i no agri long sam samting, ?hemia i min se yutufala i no stret long yutufala? No, i no minim olsem. Evri kapol, samtaem oli gat ol defdefren tingting. Be blong gat wan mared we i strong, tufala wanwan i mas respektem tufala mo rere blong jenisim tingting blong tufala blong folem tingting blong narawan sipos i stret. Taswe, samting we yu mekem naoia blong winim ol problem, bambae i soemaot sipos mared blong yu bambae i rongud o nogat. I gud yutufala i askem se: ‘?Mitufala i tokbaot ol problem blong mitufala long fasin we i kwaet mo i soemaot respek? ?Mitufala i rere blong talemaot ol mastik blong mitufala, mo mitufala i traehad blong kam gud moa? ?Mitufala i kwik blong luksave mastik blong mitufala, talem sore, mo fogivim mitufala?’ (Efes. 4:31, 32) Sipos oltaem yutufala i no agri long sam samting o yutufala i rao taem yutufala i stap fren, hemia bambae i mowas afta we yutufala i mared. Sipos yutufala i luksave se yutufala i no stret long yutufala, i moa waes we yutufala i stop blong fren. Mo hemia bambae i mekem i gud long yutufala tugeta.d
13. ?Wan brata mo wan sista i mas fren blong hamas taem?
13 ?Wan brata mo sista i mas fren blong hamas taem? Sipos tufala i kwik blong mekem wan desisen, plante taem nogud frut i save kamaot from. (Prov. 21:5) Taswe, i moa waes we tufala i tekem taem blong fren kasem we tufala i savegud tufala. Be tufala i mas lukaot tu se tufala i no fren longtaem tumas. Baebol i talem se: “Taem man i stap wet long wan samting be i slo blong kamtru, hat blong hem i soa from.” (Prov. 13:12) Antap long hemia, taem tufala i spenem plante taem tugeta, bambae i moa isi blong foldaon long rabis fasin blong seks. (1 Kor. 7:9) Taswe, i nogud yutufala i tingbaot se yutufala i fren longtaem olsem wanem, be i gud yutufala wanwan i askem se: ‘?Wanem samting moa we mi mas save long saed blong boefren o gelfren blong mi, blong mi save mekem wan desisen?’
?OLSEM WANEM OL NARAFALA OLI SAVE SAPOTEM OLGETA WE OLI STAP FREN?
14. ?Olsem wanem ol narafala oli save sapotem olgeta we oli stap fren? (Mo tu, yu luk pija.)
14 Sipos yumi save se wan brata mo wan sista i stap fren, ?olsem wanem yumi save halpem tufala? Yumi save askem long tufala blong joenem yumi blong kakae, mekem famle wosip, o sam samting blong spel mo pleplei. (Rom 12:13) Long taem olsem, hemia i wan nambawan janis blong tufala i save tufala moa. ?Olsem wanem? ?Tufala i nidim wan man blong i folem tufala taem tufala i wokbaot, tufala i go long trak, o go long wan ples we i no gat man blong tufala i storian? Sipos i olsem yu save givhan long tufala. (Gal. 6:10) Alicia, we yumi tokbaot hem finis, i tokbaot sam samting we i mekem hem mo Aschwin i glad. Hem i talem se: “Mitufala i glad taem sam brata mo sista oli talem se mitufala i save go visitim olgeta, taem mitufala i stap lukaotem wan ples blong storian.” Sipos tufala we i stap fren i askem yu blong spenem taem wetem tufala, yu mas tingbaot se hemia beswan rod blong halpem tufala. Taem yu spenem taem wetem tufala, yu mas luksave wetaem yu mas letem tufala i storian tufala nomo, be yu no gowe we yu lego tufala nomo i stap long wan ples.—Fil. 2:4.
Sipos yumi save se wan brata mo sista i stap fren, yumi save mekem sam samting blong givhan long tufala (Haf 14-15)
15. ?Ol fren oli save mekem wanem blong givhan long tufala we i stap fren? (Ol Proveb 12:18)
15 Yumi save sapotem tu olgeta we oli stap fren, taem yumi lukaot gud long ol toktok we bambae yumi talem o no talem. Samtaem, yumi mas bos long tingting blong yumi mo no talem wan samting nating. (Ridim Proveb 12:18.) Eksampol, maet yumi wantem tumas blong talem long ol narafala se wan brata mo wan sista i stat blong fren, be maet tufala nomo i wantem talemaot nius ya. Yumi no mas tokbaot tufala we i stap fren o jikim tufala. (Prov. 20:19; Rom 14:10; 1 Tes. 4:11) Antap long hemia, yumi no mas talem o askem ol kwestin we i mekem tufala i harem olsem se yumi stap fosem tufala blong mared. Wan sista we nem blong hem Elise mo hasban blong hem, i talem se: “Taem ol narafala oli askem long mitufala se wetaem bambae mitufala i mared, mitufala i sem from mitufala i no tokbaot samting ya yet.”
16. ?Yumi mas mekem wanem sipos wan brata mo sista i stop blong fren?
16 ?Olsem wanem sipos wan brata mo sista i stop blong fren? Long taem olsem, i nogud yumi askem ol kwestin blong traem faenemaot from wanem tufala i stop blong fren, o blemem wan from samting ya. (1 Pita 4:15) Wan sista we nem blong hem Lea, i talem se: “Taem mi mo wan brata i stop blong fren, mi harem ol narafala oli stap traem blong faenemaot se from wanem mitufala i stop. Mo hemia i mekem mi harem nogud.” Taem wan brata mo sista i stop blong fren, hemia i no minim se tufala i mekem wan samting we i no stret. Be tufala i folem stret risen blong fren, we i givhan long tufala blong mekem wan gudfala desisen. Nating se i olsem, i sua se desisen ya i mekem tufala i harem nogud. Mo maet tufala i harem olsem se tufala i stap tufala nomo. Taswe, yumi mas lukaot rod blong givhan long tufala.—Prov. 17:17.
17. ?Olgeta we oli stap fren naoia oli mas gohed blong mekem wanem?
17 Olsem we yumi tokbaot finis, taem wan brata mo sista i fren, tufala i save fesem sam hadtaem. Be hemia i wan gudfala taem tu. Jessica i tingtingbak mo i talem se: “Blong talem stret, taem yu fren hemia i nidim bigfala traehad. Be mi mi glad se mitufala i yusum taem mo paoa blong mitufala blong savegud mitufala.” Sipos yu stap fren naoia, i gud yu gohed mo traehad blong savegud boefren o gelfren blong yu. Sipos yu mekem olsem, yutufala i save fren long wan fasin we i givim ona long Jehova, mo hemia bambae i givhan long yutufala blong mekem wan gudfala desisen.
SINGSING 49 Yumi Mekem Hat Blong Jehova i Glad
a Mifala i jenisim sam nem.
b Sipos yu gat moa kwestin long saed ya, yu luk Questions Young People Ask—Answers That Work, Volume 2, pej 39-40 long Inglis.
c Fasin ya we man i holholem tabu pat blong narafala, hemia i sem mak long enikaen doti fasin blong seks. Mo man we i mekem fasin ya, hem i save pas long kot komiti. Sipos wan boe i holholem titi blong wan gel, mo i stap tokbaot ol rabis fasin tru long teks o taem i toktok long telefon, hem i save pas long kot komiti from. Be hemia i dipen long situesen blong wanwan man.
d Blong save moa, yu luk “Wan Kwestin” long Wajtaoa blong 15 Ogis 1999.