Folemgud Tiokratik Rul

“Jeova i Jaj blong yumi, Jeova i Givim Loa long yumi, Jeova i King blong yumi.”​—AESEA 33:22.

1. ?From wanem plante man oli gat bigfala wari long saed blong gavman?

OLGETA man oli gat bigfala wari long saed blong gavman. Wan gudfala gavman i karem pis mo plante gudfala samting long ol man blong hem. Baebol i talem se: “Sipos king i strong blong mekem ol stret fasin, laef blong kantri blong hem bambae i stap strong.” (Proveb 29:4) Defren olgeta, wan rabis gavman i mekem se fasin we i no stret mo kruked fasin i kamaot, mo i mekem i strong tumas long ol man. “Sipos man we fasin blong hem i no stret i kam lida, ol man blong hem bambae oli stap harem nogud nomo.” (Proveb 29:2) Stat bifo i kam, ol man oli bin putumap plante defren gavman. Sore tumas, ol man ya oli “harem nogud nomo,” from we ol gavman blong olgeta oli mekem i strong tumas long olgeta. (Eklesiastis 8:9) ?I save gat wan gavman we bambae i mekem ol man blong hem oli haremgud oltaem?

2. ?From wanem i stret blong talem se ol man Isrel bifo oli gat wan “tiokratik” gavman?

² Josephus, wan man blong raetem histri, i tokbaot wan spesel gavman taem hem i raetem se: “Sam nesen oli givim bigfala paoa blong rul, long ol king, sam narafala oli givim long wan smol grup blong man, mo sam narafala bakegen oli givim long ol man olbaot nomo. Be, man we i givim loa long yumi [Moses], i no letem wan long ol fasin ya blong rul i pulum hem. Long wok blong hem blong lidim nesen blong Isrel, hem i folem wan oda we yumi save kolem ‘tiokratik oda.’ Hem i putum olgeta rul mo paoa long han blong God.” (Against Apion, II, 164-5) Folem Concise Oxford Dictionary, tiokratik i minim “wan gavman we God i rulum.” Tok ya, ‘tiokratik’ i no stap long Baebol, be i stret blong yusum tok ya blong tokbaot gavman blong Isrel bifo. Nating se ol man Isrel oli gat wan king long wol ya, Jeova i rili man ya we i rulum olgeta. Profet Aesea blong Isrel i talem se: “Jeova i Jaj blong yumi, Jeova i Givim Loa long yumi, Jeova i King blong yumi.”​—Aesea 33:22.

?Wanem Ya Trufala Tiokratik Rul?

3, 4. (a) ?Wanem ya trufala tiokratik rul? (b) ?I no longtaem, tiokratik rul bambae i givim wanem blesing long olgeta man?

³ Stat long taem we Josephus i stat yusum tok ya, plante sosaeti blong man oli bin talem se oli folem tiokratik rul. Sam long olgeta ya, oli gat fasin we i strong tumas, i bitim mak, mo oli givim hadtaem long ol man. ?Oli rili folem tiokratik rul? Folem mining we Josephus i givim, yumi save talem se, no gat. Wan problem se, ol man oli bin eksplenem “tiokratik,” long plante defren rod. World Book Encyclopedia i talem se tiokratik i minim “gavman blong wan kantri we wan pris, no plante pris oli rulum, mo wan gavman we ol pris oli gat paoa long ol bisnes blong wanwan man mo ol jyos.” Be trufala tiokratik rul i no wan gavman we ol pris oli rulum, no gat. Hem i wan gavman we Man blong Wokem olgeta samting long heven mo wol, Jeova God, hem nao i rulum.

⁴ I no longtaem, fulwol bambae i kam aninit long tiokratik rul. !Hemia bambae i rili wan bigfala blesing! “God bambae i kampani wetem olgeta [man], mo hem bambae i God blong olgeta. Hem bambae i ravemaot wota blong ae blong olgeta. Nao bambae i no moa gat man i ded, mo bambae man i no moa krae from man we i ded. Bambae i no moa gat man i krae, mo bambae man i no moa harem nogud long bodi blong hem. Ol samting ya blong bifo oli lus olgeta.” (Revelesen 21:​3, 4) Rul blong ol pris we oli sinman nomo, i no save karem hapi taem olsem. Rul blong God nomo i save mekem samting ya. Taswe, ol trufala Kristin oli no mekem faet blong traem stanemap tiokratik rul. Wetem longfala tingting, oli wet long God se hem nao bambae i stanemap tiokratik rul long fulwol. Bambae hem i mekem long stret taem mo long stret rod blong hem.​—Daniel 2:​44.

5. ?Hu ya i stap obei long trufala tiokratik rul tede, mo yumi save askem wanem kwestin long saed ya?

⁵ Nating se i olsem, i gat wan trufala tiokratik rul naoia. ?Weples? Hemia long medel blong olgeta we oli glad blong obei long rul blong God, mo oli stap wok tugeta blong mekem samting we God i wantem. Olgeta ya, oli stap tru long God. Oli kamaot long olgeta ples long wol mo oli kam wan “nesen,” we oli stap long “kantri” blong olgeta long saed blong speret. Ol man ya, hemia “Isrel blong God” we i stap yet long wol ya wetem ol Kristin fren blong olgeta we namba blong olgeta i bitim faef milyan faef handred taosen. (Aesea 66:8; Galesia 6:​16) Olgeta ya, oli stap aninit long rul blong Jisas Kraes, King blong heven we Jeova God, ‘King blong olwe’ i putumap hem. (1 Timote 1:​17; Revelesen 11:15) ?Long wanem rod yumi save talem se ogenaesesen ya i folem tiokratik rul? ?Ol memba blong hem oli gat wanem tingting long saed blong rul blong ol gavman blong man? ?Mo olsem wanem olgeta we oli lidim nesen ya long saed blong speret, oli save holemtaet tiokratik rul?

Wan Tiokratik Ogenaesesen

6. ?Olsem wanem God i save rulum wan ogenaesesen blong man long wol ya?

⁶ Jeova i stap long heven mo yumi no save luk hem. Taswe, ?olsem wanem hem i save rulum wan ogenaesesen blong man long wol ya? (Ol Sam 103:19) Hemia taem ol man insaed long ogenaesesen ya, oli folem advaes ya we i kamaot long God se: “Trastem Jeova long fulhat blong yu. Yu no mas stanap long prapa waes blong yu nomo.” (Proveb 2:6; 3:5) Oli letem God i rulum olgeta, taem oli folem “loa blong Kraes” mo ol rul blong Baebol, we i kamaot long God, long evri dei laef blong olgeta. (Galesia 6:2; 1 Korin 9:​21; 2 Timote 3:​16; lukluk Matyu 5:​22, 28, 39; 6:​24, 33; 7:​12, 21.) Blong mekem olsem, oli mas stadi long Baebol. (Ol Sam 1:​1-3) Oli folem fasin blong ol man Berea bifo, we oli “glad moa blong tingbaot ol tok” blong God. Oli no jes folem wan man, be oltaem oli yusum Baebol blong jekemap samting we oli stap lanem. (Ol Wok 17:10, 11; Ol Sam 119:33-​36) Oli prea olsem man ya blong raetem Ol Sam, se: “Tijim mi long gudfala fasin, fasin waes, mo save. From we mi mi bilif long ol loa blong yu.”​—Ol Sam 119:66.

7. ?Wanem oda blong lidim ol samting i stap insaed long tiokratik rul?

⁷ Evri ogenaesesen i mas gat wan man we i hed no wan we i lidim hem. Samting ya i tru long saed blong ol Wetnes blong Jeova. Oli folem advaes we i talem hu nao i gat raet blong stap olsem hed blong narafala. Pol i tokbaot advaes ya se: “God, hem i hed blong Kraes, mo Kraes, hem i hed blong man, mo man, hem i hed blong woman blong hem.” (1 Korin 11:3) Folem advaes ya, olgeta we oli nafgud, olgeta nomo oli save wok olsem elda long ol kongregesen. Nating se Jisas​—‘we i hed blong evriwan’​—i stap long heven, sam tabu brata blong hem we oli gat hop blong rul wetem hem long heven, ‘oli stap yet’ long wol ya. (Revelesen 12:17; 20:6) Olgeta ya, oli mekemap “slef ya we i stret mo waes.” Taem ol Kristin oli agri long rod we “slef ya” i givim blong lidim olgeta, oli soem se oli stap aninit long rul blong Jisas, mo hed blong Jisas, Jeova. (Matyu 24:45-​47; 25:40) Long rod ya, tiokratik rul i folem gudfala oda. ‘God i no stampa blong fasin ya we olgeta samting oli olbaot. Hem i stampa blong pis.’​—1 Korin 14:​33.

8. ?Olsem wanem ol Kristin elda oli sapotem tiokratik rul?

⁸ Ol Kristin elda oli sapotem tiokratik rul, from we oli luksave se oli mas talemaot long Jeova we oli holem wok blong hem olsem wanem. (Hibrus 13:17) Mo taem oli mekem ol disisen, oli dipen fulwan long waes blong God, i no prapa waes blong olgeta. Long rod ya, oli folem eksampel blong Jisas. Jisas i waes moa, i bitim olgeta man long wol. (Matyu 12:42) Be, hem i talem long ol man Jyu se: “Tru mi talem long yufala. Mi mi Pikinini blong God, mi no save mekem wan samting nating long tingting blong mi nomo. Mi mi save mekem ol samting ya nomo we mi luk Papa blong mi i stap mekem. Ol samting we Papa blong mi i mekem, mi tu mi mas mekem.” (Jon 5:​19) Ol elda oli gat sem tingting tu olsem King Deved. Aninit long tiokratik rul, King ya i gat bigfala paoa blong rul long ol man. Nating se i olsem, hem i wantem folem rod blong Jeova, be i no prapa rod blong hem. Hem i prea se: “Hae God, plis yu tijim mi long ol fasin blong yu. Plis yu lidim mi mi go long rod we i sef.”​—Ol Sam 27:11.

9. ?Ol Kristin we oli givim laef blong olgeta i go finis long God, oli gat wanem stret tingting long saed blong ol defren hop mo wok long tiokratik rul?

⁹ Samfala oli askem sipos i stret we ol man ya nomo we oli nafgud, oli save holem wok long kongregesen. Oli askem tu sipos i stret we sam Kristin oli go long heven, be sam narafala oli laef long wol ya nomo. (Ol Sam 37:29; Filipae 3:​20) Be ol Kristin we oli givim laef blong olgeta finis long God, oli luksave se plan ya i kamaot long Tok blong God. Hem i folem tiokratik rul. Plante taem, man we i askem kwestin olsem, hem i no luksave ol rul blong Baebol. Ol Kristin oli luksave se ol man mo woman oli sem mak nomo long lukluk blong Jeova. Evriwan oli gat wan rod nomo blong kasem sef. (Galesia 3:​28) Long tingting blong ol trufala Kristin, fasin blong wosip long King blong heven mo wol, i i wan spesel blesing we i hae moa long ol narafala samting. Mo oli glad blong mekem enikaen wok we Jeova i givim long olgeta. (Ol Sam 31:23; 84:10; 1 Korin 12:12, 13, 18) Antap long hemia, laef we i no save finis i rili wan nambawan hop long olgeta we oli blong go long heven mo long olgeta ya tu we oli blong laef long wol ya.

10. (a) ?Jonatan i soem wanem nambawan tingting? (b) ?Olsem wanem ol Kristin tede oli save soem sem tingting olsem Jonatan?

¹⁰ Taswe, ol Wetnes blong Jeova oli mekem olsem boe blong King Sol, hemia Jonatan, we i fraetgud long God. Maet Jonatan i save kam wan nambawan king. Be from we Sol i no stap tru long Jeova, Jeova i jusum Deved olsem namba tu king blong Isrel. ?Jonatan i kros from samting ya? No gat. Hem i frengud wetem Deved mo i lukaot long hem tu, blong Sol i no kilim hem i ded. (1 Samuel 18:1; 20:​1-​42) Long sem fasin, olgeta we oli blong laef long wol ya, oli no jelas long olgeta we oli blong laef long heven. Mo ol trufala Kristin oli no jelas long olgeta we oli stap mekem tiokratik wok blong lidim kongregesen. Be, oli ‘onagud long olgeta wetem lav,’ from we oli luksave bigfala wok we oli stap mekem long nem blong ol brata mo sista blong olgeta long saed blong speret.​—1 Tesalonaeka 5:​12, 13.

Tingbaot Ol Gavman Blong Wo Long Fasin We i Tiokratik

11. ?Ol Kristin we oli obei long tiokratik rul, oli gat wanem tingting long saed blong ol gavman blong wol?

¹¹ Sipos ol Wetnes blong Jeova oli stap aninit long tiokratik rul, we i minim se God i rulum olgeta, ?wanem tingting blong olgeta long saed blong ol gavman blong wol? Jisas i talem se ol man blong hem bambae “oli no man blong wol ya.” (Jon 17:16) Be, ol Kristin oli luksave se oli gat kaon long “Sisa,” hemia ol gavman blong man. Jisas i talem long ol Kristin se: “Samting we i blong Sisa, yufala i mas givimbak long Sisa. Mo samting we i blong God, yufala i mas givimbak long God.” (Matyu 22:21) Baebol i soem se ol gavman blong wol ya, oli stap long ples blong olgeta from we “God nomo i letem olsem long olgeta.” Jeova, Stampa blong olgeta paoa, i letem ol gavman oli stap, mo hem i wantem se bambae oli mekem i gud long ol man we oli stap aninit long rul blong olgeta. Long rod ya, oli kam “man blong wok blong God.” Ol Kristin oli mas obei long gavman blong kantri we oli laef long hem. Nao, ‘long tingting blong olgeta, bambae oli no harem se oli mekem rong.’ (Rom 13:​1-7) Be i tru se sipos gavman i askem olgeta blong mekem wan samting we i agensem loa blong God, ol Kristin ‘oli mas obei long God, oli no save obei long man.’​—Ol Wok 5:​29.

12. Taem ol gavman oli mekem trabol long ol Kristin, ?wanem nambawan eksampel we ol Kristin ya oli folem?

¹² ?Olsem wanem taem wan gavman i ronem mo mekem i nogud long ol Kristin? Ol Kristin oli folem eksampel blong ol faswan Kristin, we oli stanap strong tru long taem blong bigfala trabol. (Ol Wok 8:1; 13:50) Ol samting ya blong traem bilif blong olgeta, oli no samting blong sapraes. From we Jisas i bin givim woning finis se bambae i mas kamaot olsem. (Matyu 5:​10-​12; Mak 4:​17) Nating se i olsem, ol faswan Kristin ya oli no letem ol man we oli mekem trabol long olgeta, oli winim olgeta. Bilif blong olgeta i no kam slak from ol hadtaem ya we oli kasem. Defren olgeta, oli folem eksampel blong Jisas: “Taem ol man oli tok nogud long hem, hem i no tok nogud bakegen long olgeta. Taem oli mekem hem i harem nogud tumas long bodi blong hem, hem i no talem se bambae i givimbak fasin ya long olgeta. Hem i putum tingting blong hem i stap strong long God, we i stap jajem ol man long stret fasin.” (1 Pita 2:​21-​23) Yes, ol Kristin rul oli win antap long ol traem blong Setan.​—Rom 12:⁠21.

13. ?Ol Wetnes blong Jeova oli mekem wanem taem ol man oli ronem olgeta mo sakem ol gyaman tok agensem olgeta?

¹³ Samting ya i sem mak tede. Long laswan handred yia, ol gavman we fasin blong olgeta i strong tumas, oli bin ronem mo mekem i nogud long ol Wetnes blong Jeova​—olsem Jisas i bin talem. (Matyu 24:​9, 13) Long sam kantri, ol man oli mekem plante gyaman tok, blong traem pulum ol gavman blong agensem ol trufala Kristin ya. Be, nomata se ol man oli “tok nogud,” ol Wetnes oli soemaot klia se oli rili ol minista blong God tru long gudfala fasin blong olgeta. (2 Korin 6⁠:​4,8) Taem i gat jans, oli talemaot bisnes blong olgeta long fes blong ol haeman mo long fored blong ol kot, blong soemaot se oli no mekem wan rong. Oli yusum olgeta defdefren kaen rod we i stap fored long olgeta, blong toktok from gud nyus. (Filipae 1⁠:⁠7) Be, afta we oli mekem evri samting we oli naf blong mekem folem loa, oli livim bisnes ya long han blong Jeova. (Ol Sam 5:​8-​12; Proveb 20:22) Sipos oli mas safa, be bambae oli mekem olsem ol faswan Kristin. Bambae oli no fraet blong safa blong sapotem stret fasin.​—1 Pita 3⁠:​14-17; 4⁠:​12-14, 16.

Givim Ona Long God Fastaem

14, 15. (a) ?Wanem faswan samting we i mas stap long tingting blong olgeta we oli sapotem tiokratik rul? (b) ?Wetaem Solomon i soem nambawan eksampel long saed blong tingting daon, long wok blong lidim ol samting?

¹⁴ Taem Jisas i tijim ol man blong hem blong prea, faswan samting we hem i talem, hemia blong mekem nem blong Jeova i tabu. (Matyu 6:9) Folem samting ya, olgeta we oli stap aninit long tiokratik rul, oli traehad oltaem blong givim ona long God, i no blong leftemap olgeta nomo. (Ol Sam 29:​1, 2) Baebol i givim ripot se long faswan handred yia, samting ya i blokem samfala, nao oli no wantem folem Jisas. “Oli wantem tumas blong ol man oli glad long olgeta,” oli laekem moa se ol man oli leftemap nem blong olgeta. (Jon 12:42, 43) I tru tumas, i nidim tingting daon blong putum Jeova fastaem long yumi wan.

¹⁵ Solomon i soem wan nambawan tingting long saed ya. Tok we hem i talem, long taem we oli dediketem naesfala tempel we hem i wokem, i defren olgeta long tok we Nebukadnesa i talem long saed blong bigfala bilding we hem i wokem. Wetem tingting we i antap, Nebukadnesa i tok flas, se: “!Maewad! !Babilon ya i wan bigfala taon! Hem i hedkwota blong mi we mi mi wokem blong soemaot bigfala paoa blong mi we mi mi king, mo mi gat hae nem, nao olgeta man oli stap ona long mi.” (Daniel 4:​30) I defren olgeta, Solomon i gat tingting daon taem hem i no leftemap bigfala wok ya we hem i mekem. Hem i talem se: “Wol ya i smol tumas. ?Bambae yu yu save kam stap long hem wetem mifala olsem wanem? Heven i bigwan we i bigwan, be olgeta ples long hem i no naf long yu. Haos ya we mi wokem blong yu i smol we i smol, i no naf nating long yu.” (2 Kronikel 6:​14, 15, 18; Ol Sam 127:1) Solomon i no leftemap hem wan. Hem i save se hem i wan man blong wok nomo blong Jeova. Taswe, hem i raetem se: “Man we i stap flas, bambae i no longtaem hem i sem bigwan, be man we i mekem tingting blong hem i stap daon, hem i wan waes man.”​—Proveb 11:​2.

16. ?Olsem wanem ol elda oli kam wan trufala blesing long rod ya we oli no leftemap olgeta wanwan?

¹⁶ Long sem fasin, ol Kristin elda oli givim ona long nem blong Jeova, i no long olgeta wanwan. Oli folem advaes ya blong Pita, se: “Sipos yufala i stap prij, yufala i mas talemaot ol tok we God i givim. Sipos yufala i stap givhan long ol man, yufala i mas mekem long paoa we God i givim long yufala. Nao long olgeta fasin ya, nem blong God bambae i save go antap moa, from Jisas Kraes ya, we olgeta paoa mo ol gudgudfala samting oli blong hem.” (1 Pita 4:​11) Aposol Pol i talem se ‘wok blong elda’ i wan “gudfala wok.” Hem i no talem se hem i wan impoten wok blong kasem haenem, no gat. (1 Timote 3:1) Tabu speret i putumap ol elda blong oli mekem wok long kongregesen, i no blong oli rulum kongregesen. Oli mas tijim mo lukaot long ol sipsip blong God. (Ol Wok 20:28; Jemes 3:1) Ol elda we oli gat tingting daon mo oli tingbaot narafala fastaem, oli rili wan blesing long kongregesen. (1 Pita 5:​2, 3) “Yufala i mas ona gud long ol man olsem.” Mo yumi tangkyu tumas long Jeova we hem i save givim plante elda we oli nafgud blong leftemap tiokratik rul long ol “lasdei” ya.​—Filipae 2:​29; 2 Timote 3:1.

‘Folem Ol Fasin Blong God’

17. ?Olsem wanem olgeta we oli obei long tiokratik rul oli folem fasin blong God?

¹⁷ Aposol Pol i givim advaes ya se: “Yufala i pikinini blong God, mo hem i lavem yufala tumas, nao from samting ya, yufala i mas traehad blong folem fasin blong hem.” (Efesas 5:1) Olgeta we oli stap obei long tiokratik rul, oli traehad blong folem fasin blong God, go kasem mak we ol sinman oli naf blong kasem. Eksampel, Baebol i tokbaot Jeova se: “Hem i Bigfala Ston ya, ol wok blong hem oli stretgud olgeta, from we olgeta fasin blong hem oli stret. God ya i holem olgeta promes blong hem, i no save mekem i no stret. Hem i stret we i stret.” (Dutronome 32:​3, 4) Blong folem fasin blong God long vas ya, ol Kristin oli traehad blong holem promes blong olgeta, mekem stret fasin, mo gat stret tingting long fasin blong jajem narafala. (Maeka 6:8; 1 Tesalonaeka 3:6; 1 Jon 3:7) Oli tanem baksaed long plante fasin we wol ya i agri long olgeta, olsem fasin blong slip olbaot, wantem ol samting blong narafala, mo fasin griri. (Efesas 5:5) Ol man blong Jeova oli folem ol rul blong God, i no ol rul blong man. Taswe, ogenaesesen blong God i gat tiokratik rul, hem i klin, mo i stret.

18. ?Wanem i nambawan fasin blong God, mo olsem wanem ol Kristin oli save soemaot fasin ya?

¹⁸ Lav i nambawan fasin blong Jeova God. Aposol Jon i talem se: “God i stampa blong fasin ya blong lavem ol man.” (1 Jon 4:8) Tiokratik i minim se God i rulum. Taswe, yumi save talem se lav i stampa blong tiokratik rul. Jisas i talem se: “Nao from we yufala i stap lavlavem yufala, bambae olgeta man i luksave se yufala i man blong mi.” (Jon 13:35) Long ol lasdei ya we laef i strong tumas, tiokratik ogenaesesen i soem nambawan eksampel long saed blong lav. Taem faet i kamaot long Afrika, we wan laen i wantem kilimaot wan ful laen blong man, ol Wetnes blong Jeova oli soem lav long evriwan, nomata wanem laen oli kamaot long hem. Taem faet i kamaot long ples ya we bifo oli kolem Yugoslavia, ol Wetnes blong Jeova long olgeta ples long kantri ya, oli givgivhan long olgeta, be ol narafala skul, oli joen long faet ya we oli kolem, faet blong klinimaot wan ful laen blong man. Olgeta Wetnes blong Jeova wanwan, oli traehad blong folem advaes blong Pol, se: “Yufala i mas lego olgeta fasin blong kros. Yufala i no mas holem kros, mo yufala i no mas kros kwik. Mo taem yufala i kros, yufala i no mas sakem tok blong yufala i go antap, mo yufala i no mas tok nogud long yufala. Mo yufala i mas finis long fasin ya we yufala i stap badfren long yufala. Yufala i mas mekem i gud long ol Kristin brata mo sista blong yufala, mo yufala i mas kaen gud long olgeta. Mo yufala i mas fofogivim yufala, olsem we long Kraes, God i fogivim yufala finis.”​—Efesas 4:​31, 32.

19. ?Olgeta we oli stap obei long tiokratik rul, oli kasem wanem blesing naoia mo long fyuja?

¹⁹ Olgeta we oli obei long tiokratik rul, oli haremgud long ol bigfala blesing. Oli gat pis wetem God mo wetem ol Kristin brata sista blong olgeta. (Hibrus 12:14; Jemes 3:​17) Laef blong olgeta i gat mining. (Eklesiastis 12:13) Oli sefgud long saed blong speret mo oli gat wan hop long saed blong fyuja we i suagud. (Ol Sam 59:9) Tru ya, oli stap haremgud finis long wan gudfala laef, we bambae i kamtru fulwan taem olgeta man evriwan oli stap aninit long tiokratik rul. Long taem ya, Baebol i talem se: “Bambae oli no mekem nogud nating, mo oli no mekem trabol nating long olgeta ples long tabu hil ya blong mi, from we bambae wol ya i fulap tru long save blong Jeova olsem we wora i kavremap solwora.” (Aesea 11:9) !Hemia bambae i rili wan nambawan taem! I gud we naoia, yumi evriwan i folem tiokratik rul, blong meksua se yumi gat ples long Paradaes ya we bambae i kamtru biaen.

?Yu Save Eksplenem?

◻ ?Wanem ya trufala tiokratik rul, mo weples yumi save faenem rul ya tede?

◻ ?Olsem wanem ol man oli save folem tiokratik rul long laef blong olgeta?

◻ ?Long wanem rod, olgeta we oli obei long tiokratik rul, oli givim ona long God, oli no leftemap olgeta wanwan?

◻ ?Wanem sam fasin blong God we ol man we oli sapotem tiokratik rul oli folem?

[Tok Blong Pija Long Pej 17]

Solomon i givim ona long God, hem i no leftemap hem wan