¿Achkë ütz nqaʼän taq kʼo yepë pa qajolon ri nkiʼän chqë chë nqbʼison?

1, 2. a) ¿Achkë rkʼë jbʼaʼ yepë pa qajolon? b) ¿Achkë xtqatzʼët chpan re tjonïk reʼ?

JONTIR röj, ri winäq, kʼo yepë pa qajolon ri nkiʼän chqë chë nqbʼison o nuʼän kaʼiʼ qakʼuʼx. Taquʼ rij jun kʼajol ri nunaʼ chë ma najowäx ta rma Jehová. Rma ryä ke riʼ nunaʼ, ma kan ta nrajoʼ nqasäx pa yaʼ. O taquʼ rij jun qachʼalal ri ma xrajoʼ ta xchʼäk más päq taq kʼa kʼajol na rma xrajoʼ xyaʼ naʼäy Jehová pa rkʼaslemal. Ye kʼa komä kʼo rfamilia y nunaʼ chë ma nuqʼiʼ ta rrajil rchë yertzüq, rma riʼ nuquʼ we yë ri ütz xchaʼ xuʼän ojer o manä. O taquʼ rij jun qachʼalal ixöq ri ya kʼo chik rjnaʼ. Ryä nbʼison rma ma nkowin ta chik nuʼän ri xuʼän ojer. ¿Y rït? ¿Kʼo komä jmul petenäq ya riʼ pan ajolon? Rkʼë jbʼaʼ kʼo mul aquʼun rij ya reʼ: «¿Yirajoʼ komä Jehová? ¿Kʼo komä xkʼatzin wä jontir ri xinyaʼ qa rchë nyaʼ rqʼij ryä? ¿Kʼa yikʼatzin na komä che rä?».

² Taq röj yepë ya riʼ pa qajolon, rkʼë jbʼaʼ ya riʼ xa nuʼän chqë chë ma nqakʼuqbʼaʼ ta chik qakʼuʼx chrij Jehová o chë ma nqayaʼ ta chik rqʼij. Chpan re tjonïk reʼ, xtqatzʼët achkë rbʼanik nqrtoʼ le Biblia we nqaquʼ chë ma nqjowäx ta rma Jehová, we nqaquʼ chë rkʼë jbʼaʼ ma yë ta ri ütz xqachaʼ xqaʼän ojer o chë ma nqkʼatzin ta chik che rä Jehová.

¿ACHKË ÜTZ NQAʼÄN TAQ KʼO YEPË PA QAJOLON RI NKIʼÄN CHQË CHË NQBʼISON?

3. ¿Achkë ütz nqaʼän taq kʼo yepë pa qajolon ri nkiʼän chqë chë nqbʼison?

³ Taq kʼo yepë pa qajolon ri nkiʼän chqë chë nqbʼison, tqaskʼij rwäch Rchʼaʼäl Dios. We röj xtqaʼän riʼ, más xtqakʼuqbʼaʼ qakʼuʼx chrij Jehová, más jnan xtuʼän qawäch rkʼë chqä ma xtqayaʼ ta qʼij chë kʼo jun xtbʼanö chqë chë xtq·el qa chpan rtinamit (1 Cor. 16:13).

4. ¿Achkë rbʼanik nqasmajij 1 Tesalonicenses 5:21?

⁴ (Taskʼij rwäch 1 Tesalonicenses 5:21). Le Biblia nuyaʼ re naʼoj reʼ chqë: «Titzʼetaʼ na we kantzij». ¿Achkë rbʼanik nqaʼän riʼ? Nqaʼän riʼ taq nqajnamaj ri nqaquʼ rkʼë ri nuʼij le Biblia. Taquʼ na peʼ rij jun kʼajol ri nunaʼ chë ma najowäx ta rma Jehová. ¿Achkë ütz nuʼän ryä rchë ma nuquʼ ta chik ya riʼ? Ütz nutzʼët chpan le Biblia achkë nuquʼ Jehová chrij riʼ.

5. ¿Achkë rbʼanik achiʼel ta nqakʼoxaj ri nuʼij Jehová chqë?

⁵ Jehová achiʼel ta ntzjon pä qkʼë taq nqaskʼij rwäch Rchʼaʼäl. Ye kʼa rchë achiʼel ta nqakʼoxaj ri nuʼij pä ryä chqë chrij ri yeqaquʼ, kʼo chik jun ri nkʼatzin nqaʼän. Nkʼatzin yeqakanuj textos ri yetzjon chrij riʼ chqä nqakanuj más qanaʼoj chpan qapublicaciones (Prov. 2:3-6). Y taq nqaʼän riʼ, tqaʼij che rä Jehová chë tqrtoʼ pä rchë yeqïl naʼoj ri xkekʼatzin chqë. Tqatzʼetaʼ achkë textos kikʼwan kiʼ rkʼë ri nqajoʼ nqatamaj chqä keqakanuj naʼoj ri xkojkitoʼ. Chqä, ütz nqatzʼët achkë xkiʼän jojun winäq ri yertzjoj le Biblia ri xkiqʼaxaj chqä ri najin nqaqʼaxaj röj.

6. ¿Achkë rbʼanik yojkitoʼ qamoloj?

⁶ Chqä, achiʼel ta nqakʼoxaj Jehová taq yoj kʼo pa qamoloj. We ronojel mul nqbʼä pa qamoloj, rkʼë jbʼaʼ chpan jun tzijonem o chpan rcomentario jun qachʼalal, xtqakʼoxaj jun naʼoj ri najin wä nqakanuj o nqajoʼ wä nqatamaj (Prov. 27:17). Tqatzʼetaʼ komä achkë jojun yepë pa qajolon ri nkiʼän chqë chë nqbʼison y achkë ütz nqaʼän taq nbʼanatäj ya riʼ qkʼë.

«¿YIRAJOʼ KOMÄ JEHOVÁ?»

7. ¿Achkë rkʼë jbʼaʼ nqaquʼ?

⁷ Rkʼë jbʼaʼ rït kʼo mul aquʼun we yajowäx rma Jehová o manä. Y si nanaʼ chë majun ta aqʼij, rkʼë jbʼaʼ ma xtanmaj ta chë xkakowin xkatok ramigo Dios. Rkʼë jbʼaʼ ke riʼ chqä xquʼ ri qʼatöy tzij David. Ryä kan ma nunmaj ta wä chë Jehová yerajoʼ ri winäq, ri xa rkʼë poqlaj xebʼan wä. Rma riʼ xkʼutuj ya reʼ che rä: «Nimaläj Jehová, ¿achkë ta kʼa rqʼij jun achï rchë chë yachʼpü chrij, o rchë nayaʼ rqʼij ri rkʼajol ri achï ri xa nkäm?» (Sal. 144:3). Tqatzʼetaʼ achkë nuʼij le Biblia chrij riʼ.

8. Rkʼë ri nuʼij 1 Samuel 16:6, 7, 10-12, ¿achkë nutzʼët Jehová?

⁸ Le Biblia nukʼüt chë Jehová yerajoʼ ri winäq ri achiʼel ta majun ta kiqʼij chkiwäch nkʼaj chik. Tqatzʼetaʼ ri xbʼanatäj taq Jehová xtäq Samuel chrachoch Jesé rchë nuchaʼ jun chkë rkʼajol rchë ntok qʼatöy tzij rchë Israel. Jesé xuʼän chë 7 chkë rkʼajol xeqʼax chwäch Samuel, ye kʼa ma xkʼüt ta Davida chwäch, ri rkʼisbʼäl rkʼajol. Tapeʼ ke riʼ, ¡yë David xchaʼöx rma Jehová! (Taskʼij rwäch 1 Samuel 16:6, 7, 10-12). ¿Achkë rma? Rma xtzʼët achkë kʼo pa ran chqä chë David kan kʼo wä rqʼij chwäch nuyaʼ rqʼij ryä.

9. ¿Achkë rma ütz nayaʼ chwäch awan chë Jehová yatrajoʼ? (Tatzʼetaʼ chqä ri achbʼäl).

⁹ Taquʼ achkë rbʼanon Jehová awmä rït rchë rkʼutun chawäch chë yatrajoʼ. Ryä nuyaʼ anaʼoj, y ri naʼoj nuyaʼ chawä kan ya riʼ nkʼatzin chawä (Sal. 32:8). ¿Tapeʼ chë ya riʼ nukʼüt chë ryä rtaman awäch? (Sal. 139:1). Taq rït nasmajij ri naʼoj nuyaʼ ryä chawä y natzʼët chë ri naʼoj riʼ kan yaturtoʼ, xtayaʼ chwäch awan chë Jehová yatrajoʼ (1 Crón. 28:9; Hech. 17:26, 27). Jehová najin nutzʼët pä jontir ri najin naʼän rchë nayaʼ rqʼij ryä chqä nutzʼët ri jaʼäl taq naʼoj ye kʼo awkʼë (Jer. 17:10). Ryä nrajoʼ ntok awamigo y nrajoʼ chë rït nawajoʼ yatok ramigo ryä (1 Juan 4:19).

«¿YË KOMÄ RI ÜTZ XINCHAʼ XINBʼÄN?»

10. Taq yeqʼax ri jnaʼ, ¿achkë rkʼë jbʼaʼ nkiquʼ jojun qachʼalal?

¹⁰ Taq yeqʼax ri jnaʼ, rkʼë jbʼaʼ jun qachʼalal npë pa rjolon we yë ri ütz xchaʼ xuʼän ojer o manä. Rkʼë jbʼaʼ xyaʼ qa jun ütz rsamaj o ma xrajoʼ ta xuʼän jun kʼayij ri ma xtyaʼ ta chik qʼij che rä nuyaʼ más rqʼij Jehová. Ye kʼa, komä rkʼë jbʼaʼ nutzʼët chë ye kʼo jojun winäq ri rtaman kiwäch, ri xkikʼayij kiʼ pa samaj rchë xkichʼäk más päq, achiʼel ta ütz ye bʼenäq pa kikʼaslemal. Rma riʼ rkʼë jbʼaʼ nuquʼ rij ya reʼ: «¿Kʼo komä xkʼatzin wä jontir ri xinyaʼ qa rchë nyaʼ más rqʼij Jehová? ¿O más ta ütz nbʼanon xa ta xinchʼäk más nrajil?».

11. ¿Achkë rma ri xtzʼibʼan ri Salmo 73 kowan xchʼpü rkʼuʼx?

¹¹ We rït kʼo jmul aquʼun ya riʼ, taquʼ achkë xnaʼ ri xtzʼibʼan ri Salmo 73. Ryä xtzʼët chë ri winäq ri ma nkiyaʼ ta rqʼij Jehová achiʼel ta ma kan ta yeyawäj, majun ta nbʼanö chkë chë nchʼpü kikʼuʼx chqä kʼo kibʼeyomal (Sal. 73:3-5, 12). Rma ri winäq riʼ achiʼel ta jontir ütz lenäq chkiwäch, ri salmista xnaʼ chë majun nkʼatzin wä jontir ri najin wä nuʼän rchë nuyaʼ rqʼij Jehová. Chöj jun qʼij nchʼpü wä rkʼuʼx (nmayon) rma ma ntel ta wä ya riʼ pa rjolon (Sal. 73:13, 14). ¿Achkë xtoʼö rchë ryä?

12. Rkʼë ri nuʼij Salmo 73:16-18, ¿achkë xtoʼö rchë ri salmista rchë xkowin xquʼ rij ri rtzʼeton pä pa rkʼaslemal?

¹² (Taskʼij rwäch Salmo 73:16-18). Ri salmista xbʼä pa rachoch Jehová. Taq kʼo wä chriʼ, chkikojöl ri nkiyaʼ rqʼij Jehová, ryä xkowin xquʼ rij jontir ri rtzʼeton pä. Xqʼax chwäch chë, tapeʼ ye kʼo jojun kikʼwan jun ütz kʼaslemal, majun ta jun ütz xtkïl chkiwäch apü. Ryä xtzʼët chë kan ütz ri rbʼanon pä, rma ryaʼon pä Jehová naʼäy pa rkʼaslemal; ya riʼ xbʼanö che rä chë ma xchʼpü ta chik rkʼuʼx chqä xyaʼ rchqʼaʼ rchë xyaʼ na rqʼij Jehová (Sal. 73:23-28).

13. ¿Achkë ütz naʼän rchë nawesaj pan ajolon ri nbʼanö chawä chë yabʼison? (Keʼatzʼetaʼ chqä ri achbʼäl).

¹³ Achiʼel xbʼanatäj rkʼë ri salmista, rït chqä yakowin nawesaj pan ajolon jontir ri nbʼanö chawä chë yabʼison o nuʼän kaʼiʼ akʼuʼx. ¿Achkë rbʼanik naʼän riʼ? Jun ri ütz naʼän ya riʼ naquʼ rij jontir ri ütz awlon pan akʼaslemal chqä jontir abʼeyomal ri kʼo chik chlaʼ chkaj. Komä taquʼ rij achkë kilon ri winäq ri ma nkiyaʼ ta rqʼij Jehová. Ryeʼ xa xuʼ kʼo kikʼë ri nutzüj le rwachʼlew chkë; xa xuʼ ya riʼ. Ri kʼo más rqʼij chkiwäch ya riʼ njeʼ jun ütz kisamaj o njeʼ kikʼë jontir ri nkajoʼ ryeʼ, rma ma nkiyoʼej ta chë kʼo ütz xtkïl chkiwäch apü. Ye kʼa Jehová rbʼin chawä rït chë chqawäch apü kan kʼïy achkë xtyaʼ chawä (Sal. 145:16). Chqä, ma yakowin ta natamaj achkë ta rbʼanon akʼaslemal komä xa ta yë chik jun xachaʼ xaʼän ojer. Ye kʼa kʼo jun ri ütz nayaʼ chwäch awan: taq rït kʼo nachaʼ naʼän ri rkʼwan riʼ rkʼë nayaʼ rqʼij Jehová o yeʼatoʼ nkʼaj chik, ronojel mul xtjeʼ ri nkʼatzin chawä chqä jontir ri nbʼanö chawä chë kiʼ akʼuʼx naʼän.

«¿YIKʼATZIN NA KOMÄ CHE RÄ JEHOVÁ?»

14. ¿Achkë najin nkiqʼaxaj jojun qachʼalal, y achkë rkʼë jbʼaʼ nkiquʼ?

¹⁴ Ye kʼo jojun qachʼalal nkajoʼ nkiyaʼ más rqʼij Jehová, ye kʼa ma yekowin ta nkiʼän riʼ rma ya xbʼä kijnaʼ, kʼo kiyabʼil o kʼo jojun ri ma yekowin ta chik nkiʼän. Rkʼë jbʼaʼ ya riʼ nbʼanö chkë chë nkinaʼ chë majun ta chik kiqʼij chwäch Jehová chqä nkiquʼ ya reʼ: «¿Yikʼatzin na komä che rä ryä?».

15. ¿Achkë ryaʼon wä chwäch ran ri xtzʼibʼan ri Salmo 71?

¹⁵ Ri xtzʼibʼan ri Salmo 71 ke riʼ chqä jbʼaʼ xnaʼ. Ryä xuʼij ya reʼ che rä Jehová: «Ma kinayaʼ ta qa taq xtkʼis qa wchqʼaʼ» (Sal. 71:9, 18). Ye kʼa ryä ryaʼon wä chwäch ran chë, we nuyaʼ rqʼij Dios, Dios kan xtkʼwaj rbʼey chqä xttoʼ pä. Chqä xqʼax chwäch chë Jehová kan kiʼ rkʼuʼx kikʼë ri winäq ri nkiʼän jontir ri kʼo pa kiqʼaʼ rchë nkiyaʼ rqʼij ryä tapeʼ kʼo ma yekowin ta chik nkiʼän (Sal. 37:23-25).

16. ¿Achkë rma nqaʼij chë ri qachʼalal ri ya kʼo chik kijnaʼ kan kowan yekʼatzin che rä Jehová? (Salmo 92:12-15).

¹⁶ We rït ya kʼo chik ajnaʼ, tatjaʼ aqʼij rchë natzʼët qa awiʼ kan achiʼel yaturtzʼët Jehová. Tapeʼ nanaʼ chë kʼo kʼïy ma yakowin ta chik naʼän, Jehová nkowin yaturtoʼ pä rchë yeʼatoʼ nkʼaj chik rchë más jnan nuʼän kiwäch rkʼë ryä (taskʼij rwäch Salmo 92:12-15). Pa rkʼexel xa xuʼ naquʼ ri ma yakowin ta chik naʼän, más ütz taquʼ ri kʼa yakowin na naʼän. Rït yakowin naʼän chë ri nkʼaj chik nkiyaʼ rqʼij Jehová taq nkitzʼët chë ma ayaʼon ta qa nayaʼ rqʼij ryä chqä taq nakʼüt chkiwäch chë nawajoʼ yeʼatoʼ. Chqä ütz natzjoj chkë achkë rbʼanik yaturtoʼon pä Jehová chpan akʼaslemal chqä chë kʼo ta nawajoʼ natzʼët yän ri qʼij taq Jehová xtuʼän jontir ri rtzjun. Y majun bʼëy tamestaj ta chë ryeʼ kan kʼo utzil xtkïl we rït yachʼö rkʼë Jehová pa kiwiʼ (1 Ped. 3:12). Xa bʼa achkë na najin nqaqʼaxaj pa qakʼaslemal, jontir röj kʼo nqkowin nqayaʼ che rä Jehová y kʼo nqkowin nqaʼän kimä nkʼaj chik.

17. ¿Achkë rma nkʼatzin nqatäj qaqʼij rchë ma nqajnamaj ta qiʼ kikʼë nkʼaj chik?

¹⁷ We rït yabʼison rma ma yakowin ta chik naʼän más samaj chpan rtinamit Jehová, ma tamestaj ta chë ryä kan nuloqʼoqʼej jontir ri najin naʼän rchë nayaʼ rqʼij. ¡Majun bʼëy tamestaj ta ya riʼ! Rkʼë jbʼaʼ rït chqä kʼo ta nawajoʼ naʼän ri nkiʼän nkʼaj chik, ye kʼa tatjaʼ aqʼij rchë ma najnamaj ta awiʼ kikʼë. ¿Achkë rma? Rma Jehová majun bʼëy nqrjnamaj ta kikʼë nkʼaj chik winäq (Gál. 6:4). Tqaquʼ na peʼ ri xkiʼän kaʼiʼ ixoqiʼ ri yetzjöx chpan le Biblia. Ri naʼäy ya riʼ María, ri ranaʼ Lázaro. Ryä xyaʼ jun jubʼül aceite chrij raqän Jesús ri kan nüm rajäl (Juan 12:3-5). Ri rkaʼn ya riʼ jun malkaʼn ixöq. Ryä xa xuʼ xkowin xyaʼ kaʼiʼ taq päq chpan ri kax kʼo pa templo rchë xyaʼ rkchaj (Luc. 21:1-4). Tapeʼ ryeʼ ma jnan ta xkiyaʼ, chwäch Jesús, ri xkiʼän re kaʼiʼ ixoqiʼ reʼ xkʼüt chë kikʼuqbʼan kikʼuʼx chrij Dios. Ya reʼ nukʼüt chqawäch chë Jehová, Rtat Jesús, nuloqʼoqʼej jontir ri naʼän rït rchë nayaʼ rqʼij tapeʼ nanaʼ chë ma kan ta achkë najin naʼän, rma ryä nutzʼët chë najin naʼän riʼ rma kowan nawajoʼ.

18. ¿Achkë xkatoʼö rchë xtawesaj pan ajolon ri nbʼanö chawä chë yabʼison? (Tatzʼetaʼ chqä ri recuadro «Ri Rchʼaʼäl Dios xkaturtoʼ»).

¹⁸ Jontir röj kʼo mul kʼo yepë pa qajolon ri nkiʼän chqë chë nqbʼison o nuʼän kaʼiʼ qakʼuʼx. Ye kʼa achiʼel xqatzʼët qa, Rchʼaʼäl Dios nkowin nqrtoʼ. Rma riʼ we kʼo jun nawajoʼ natamaj, tanukʼuj rwäch le Biblia, rchë ke riʼ ma xtaquʼ ta chik rij ri nbʼanö chawä chë yabʼison. Tnatäj chawä chë Jehová kowan yatrajoʼ, nuloqʼoqʼej jontir ri najin naʼän rchë nayaʼ rqʼij ryä chqä xttzolij rajäl rkʼexel chawä. Y majun bʼëy tamestaj ta ya reʼ: Jehová yerajoʼ chqä yerchajij jontir ri nkiyaʼ rqʼij ryä.