¿Achkë utzil nqïl rma rbʼanik nkyun Jehová?

1. Taq jun winäq nuʼij chqë chë nuküy qamak, ¿achkë rma kan kwest nuʼän chqawäch nqatamaj achkë nrajoʼ nuʼij chqë?

TAQ röj nqakʼutuj kuyubʼäl qamak che rä jun winäq, kan jaʼäl nqanaʼ taq ryä nqrküy y nuʼij reʼ chqë: «Ütz riʼ, majun ta rbʼanon». Ye kʼa ¿achkë xrajoʼ xuʼij ri winäq riʼ kikʼë ri tzij riʼ? Kʼo mul kan kwest nqʼax ya riʼ chqawäch, rma kʼïy chqë röj jun wä nqʼax chqawäch taq jun winäq nuʼij chqë chë nuküy qamak. Rkʼë jbʼaʼ ri winäq riʼ xrajoʼ xuʼij chë kʼa qamigos na qiʼ rkʼë. O rkʼë jbʼaʼ xrajoʼ xuʼij chë nuküy qamak ye kʼa ma kan ta jnan chik xtuʼän qawäch rkʼë.

2. ¿Achkë nuʼij le Biblia chrij rbʼanik nkyun Jehová? (Tatzʼetaʼ chqä ri nota).

² Ye kʼa Jehová ma ke riʼ ta rbʼanik nkyun. Majun ta jun winäq nkyun achiʼel nkyun ryä. Kʼo jun salmista xuʼij ya reʼ che rä: «Rït kantzij yakyun, y ke riʼ naʼän chë nqajoʼ nqayaʼ aqʼij» (Sal. 130:4).a Kantzij wä, Jehová kantzij nuküy qamak. We nqajoʼ nqatamaj achkë riʼ ri kantzij yakyun, nkʼatzin nqatzʼët achkë rbʼanik nkyun ryä. Chpan ri Escrituras Hebreas kʼo mul nksäx jun tzij chrij rbʼanik nkyun Jehová, ye kʼa majun bʼëy nksäx ta ri tzij riʼ chrij rbʼanik yekyun ri winäq.

3. ¿Achkë rma nqaʼij chë rbʼanik nkyun Jehová ma jnan ta rkʼë rbʼanik nqkyun röj? (Isaías 55:6, 7).

³ Taq Jehová nuküy jun winäq, ryä nuchüp rmak y nuyaʼ qʼij che rä rchë ntok chik jmul ramigo. Jehová ma nukʼewaj ta nqrküy chqä kan numestaj qamak. ¡Tapeʼ chë ya riʼ kan kowan jaʼäl! (Taskʼij Isaías 55:6, 7).

4. ¿Achkë rbʼanik nqrtoʼ Jehová rchë nqʼax chqawäch achkë rbʼanik nkyun ryä?

⁴ Rma rbʼanik nkyun Jehová ma jnan ta rkʼë rbʼanik yekyun ri winäq, qayonïl röj ma nqkowin ta nqʼax chqawäch achkë rbʼanik nkyun ryä. Ye kʼa Jehová nqrtoʼ rchë nqʼax ya riʼ chqawäch, y nuʼän riʼ kikʼë jojun ejemplos ri ye kʼo chpan Rchʼaʼäl. Chpan re tjonïk reʼ xtqatzʼët jojun chkë riʼ. Ke riʼ xtqatzʼët jontir ri nuʼän Jehová rchë nuchüp qamak chqä rchë jnan chik jmul nuʼän qawäch rkʼë. Ri xtqaʼän riʼ xtqrtoʼ rchë xtqtyoxin más che rä Qatat Jehová, ri kan kʼïy rbʼanik nukʼüt chqawäch chë nuküy qamak.

JEHOVÁ NUKʼWAJ ÄL QAMAK

5. ¿Achkë nbʼanatäj taq Jehová nuküy qamak?

⁵ Le Biblia kan kʼïy mul yerjnamaj qamak kikʼë al taq ejqaʼn. Tqatzʼetaʼ ri xuʼij ri qʼatöy tzij David. Ryä xuʼij: «Rïn ntaman chë kʼo nmak nbʼanon; kan achiʼel jun al ejqaʼn kibʼanon chwij, jun al ejqaʼn ri ma yikowin ta nkʼwaj» (Sal. 38:4). Ye kʼa ri Salmo 25:18 chqä 32:5 nuʼij chë Jehová yerküy ri nkitzolij kiʼ che rä kimak. Ri tzij hebreo ri xksäx chpan re textos reʼ ri xbʼan traducir «takyuʼ» o «xaküy», ntel chë tzij «natzeqej» o «nakʼwaj». Ya reʼ nuʼän chë nqaquʼ chë Jehová achiʼel jun achï ri kowan rchqʼaʼ ri achiʼel ta nutzeqej ri mak kʼo pa rwiʼ qateleʼn y nukʼwaj äl.

6. ¿Akuchï yerkʼwaj wä äl qamak Jehová?

⁶ ¿Y akuchï yerkʼwaj wä äl qamak Jehová? Ri Salmo 103:12 nqrtoʼ rchë nqatamaj riʼ. Chriʼ nuʼij: «Kan achiʼel rkojöl ri akuchï ntel wä pä ri Qʼij kʼa akuchï nqä wä qa ri Qʼij, kan ke riʼ chqä rkojöl ryaʼon wä qamak chqë röj». Ri akuchï ntel wä pä ri Qʼij chqä ri akuchï nqä wä qa ri Qʼij, kan nüm kikojöl. Re versículo reʼ nukʼüt chqawäch chë, taq Jehová nqrküy, kʼa näj yerkʼwaj wä äl qamak. ¡Kan nukʼuqbʼaʼ qakʼuʼx nqatamaj riʼ!

7. ¿Achkë nuʼij le Biblia chë nuʼän Jehová kikʼë qamak? (Miqueas 7:18, 19).

⁷ Taq Jehová kʼa näj yerkʼwaj wä äl qamak, ¿ntel chë tzij riʼ chë yerkʼwaj äl rchë yerkʼöl qa? Manä. Nqaʼij riʼ rma ri qʼatöy tzij Ezequías xuʼij ya reʼ che rä Dios: «Xakʼäq äl chawij jontir nmak nbʼanon» o, achiʼel nuʼij ri nota, «Awesan äl jontir nmak chawäch» (Is. 38:9, 17; nota). Reʼ ntel chë tzij chë, taq röj nqatzolij qiʼ, Jehová achiʼel ta yerkʼäq äl qamak akuchï majun bʼëy chik xkertzʼët ta. Re texto reʼ ütz chqä nbʼan ke reʼ che rä: «Chawäch rït, achiʼel ta majun bʼëy ximakun ta». Le Biblia nuyaʼ más rchqʼaʼ re naʼoj reʼ rkʼë ri nuʼij chpan Miqueas 7:18, 19 (taskʼij). Chriʼ nuʼij chë Jehová nukʼäq äl jontir qamak chpan ri mar. Ojer qa, taq kʼo achkë jun ntzaq äl pa mar, ri winäq ma yekowin ta chik nkesaj pä.

8. ¿Achkë qataman pä kʼa komä?

⁸ Kikʼë re ejemplos reʼ xqatamaj qa chë taq Jehová nqrküy, yerkʼwaj äl qamak, ke riʼ nresaj ri al ejqaʼn riʼ chqij. Y, achiʼel xuʼij David: «Kan kiʼ kikʼuʼx ri winäq ri xmestäx yän ri ma ütz ta xekiʼän chqä ri xkuy yän kimak; kan kiʼ rkʼuʼx ri winäq ri xtmestäx rmak rma Jehová» (Rom. 4:6-8). ¡Kantzij na wä chë Jehová kantzij nkyun!

JEHOVÁ NUʼÄN CHË MA YEQʼALAJIN TA CHIK QAMAK

9. ¿Achkë ejemplos yerksaj Jehová rchë nqʼax chqawäch achkë nuʼän ryä rchë nqrküy?

⁹ Tqatzʼetaʼ komä nkʼaj chik ejemplos chpan le Biblia ri yojkitoʼ rchë nqʼax chqawäch chë, rma rkʼaslemal xyaʼ Jesús pa kamïk, Jehová nuʼän chë ma yeqʼalajin ta chik kimak ri winäq ri nkitzolij kiʼ. Le Biblia nuʼij chë Jehová achiʼel ta nuchʼäj rmak jun winäq, rchë ke riʼ ri winäq riʼ kan chʼajchʼöj ntzʼet rma ryä (Sal. 51:7; Is. 4:4; Jer. 33:8). Kan yë Jehová nbʼin achkë nbʼanatäj taq ryä nuʼän riʼ. Ryä nuʼij: «Tapeʼ ri imak rïx achiʼel ta kan qʼäq akëq kibʼanon, kan säq xkekanaj achiʼel ri nieve; tapeʼ kan këq achiʼel ri tzyäq carmesí, kan säq xtuʼän achiʼel rlana ri karneʼl» (Is. 1:18). Ri color qʼäq akëq ma chaq bʼaʼ ta nawesaj chrij jun tzyäq we nqä chrij. Rkʼë re ejemplo reʼ Jehová najin nukʼüt chqawäch chë ryä nkowin nuchüp qamak y nuʼän chë ma yeqʼalajin ta chik chqij.

10. ¿Achkë jun chik ejemplo nuksaj Jehová rchë nqʼax chqawäch chë ryä ma nukʼewaj ta nuküy qamak?

¹⁰ Achiʼel xqatzʼët qa chpan ri jun qa tjonïk, ri qamak yejnamäx kikʼë kʼas (Mat. 6:12; Luc. 11:4). Rma riʼ, ronojel mul ri nqmakun chwäch Jehová, achiʼel ta njoteʼ más qakʼas rkʼë. Ye kʼa taq ryä nuküy qamak, achiʼel ta nuchüp äl jontir qakʼas kʼo rkʼë y ma nkʼatzin ta chik nqatöj che rä. Reʼ ntel chë tzij chë Jehová ma nuʼij ta chqë chë nkʼatzin nqatöj qamak che rä, rma ryä ya xqrküy yän. ¡Kan jaʼäl nqanaʼ nqatamaj chë Jehová ke riʼ rbʼanik nqrküy!

11. ¿Achkë nrajoʼ nuʼij le Biblia taq nuʼij chë Jehová nuchüp qamak? (Hechos 3:19).

¹¹ Jehová ma xa xuʼ ta nuʼij chqë chë ma nkʼatzin ta chik nqatöj qakʼas che rä, ryä kan nuchüp äl qakʼas (taskʼij Hechos 3:19). Ya reʼ rkʼë jbʼaʼ nuʼän chë npë pa qajolon jun winäq ri nujüchʼ rwäch jun kʼas ri tzʼibʼatäl chwäch jun wuj. Tapeʼ juchʼun chik ri kʼas riʼ, kʼa yeqʼalajin na ri números chwäch ri wuj. Ye kʼa Jehová ma xa xuʼ ta nujüchʼ qakʼas kʼo rkʼë, xa kan nuchüp äl. Rchë nqʼax más ya reʼ chqawäch, tnatäj chqë chë ojer, ri tinta ri xkiksaj ri winäq rchë xetzʼibʼan, xa rkʼë carbón, goma chqä yaʼ xbʼan wä, y kan chaq bʼaʼ nchup äl rkʼë jun esponja ri xeqʼäl jbʼaʼ. Rma riʼ, taq nchup jun kʼas chwäch jun wuj, ma nqʼalajin ta chik, majun ta retal nkanaj qa y majun ta achkë nnaʼen we chwäch ri wuj riʼ xtzʼibʼäx jun kʼas. Riʼ xa achiʼel ta majun bʼëy xbʼan ta ri kʼas riʼ. ¡Kan kowan nqtyoxin che rä Jehová rma, taq ryä nqrküy, kan nuchüp qamak! (Sal. 51:9).

12. ¿Achkë nqatamaj qa chrij ri ejemplo xksaj Jehová chrij ri mamaʼ sutzʼ?

¹² Chpan Isaías 44:22, Jehová nuksaj chik jun ejemplo rchë nukʼüt chqawäch achkë nuʼän kikʼë qamak. Ryä nuʼij: «Xtinbʼän chë achiʼel ta jun sutzʼ xkerküch jontir ri ma ütz ta ye abʼanon rchë ma xkeqʼalajin ta chik, y xtinbʼän chë achiʼel ta jun mamaʼ sutzʼ xkerküch amak». Taq Jehová nqrküy, ryä achiʼel ta yerküch jontir qamak rkʼë jun mamaʼ sutzʼ rchë ma yeqʼalajin ta chik.

13. ¿Achkë nanaʼ rït taq natamaj chë Jehová nuküy amak?

¹³ ¿Achkë nqatamaj qa chkij jontir ri ejemplos xeqatzjoj qa? Taq Jehová nqrküy, ma ütz ta nqaquʼ chë ri mak xeqaʼän ojer kʼa ye kʼo na chqij chqä chë majun bʼëy xkechup ta. Rma rkikʼel Jesús ya xtöj yän jontir qamak, röj ma nkʼatzin ta chik yeqatöj ri mak riʼ, rma Jehová ya xerchüp yän. Chwäch ryä, achiʼel ta majun bʼëy xqmakun ta. Ya riʼ nuʼän Jehová taq röj nqatzolij qiʼ che rä qamak: ryä kantzij nqrküy.

JEHOVÁ NUYAʼ QʼIJ CHQË RCHË NQ·OK CHIK JMUL RAMIGOS

14. ¿Achkë rma ütz nqayaʼ chwäch qan chë Jehová kantzij nuküy qamak? (Keʼatzʼetaʼ chqä ri achbʼäl).

¹⁴ Taq Jehová nuküy qamak, röj ütz nqayaʼ chwäch qan chë ryä ntok chik jmul qamigo. Ri nqatamaj riʼ nqrtoʼ rchë ma ntiʼon ta chik qan rma ri mak xeqaʼän ojer chqä rchë ma nqaquʼ ta chë ryä ma yermestan ta ri mak riʼ o chë najin nutzʼët ajän (jampeʼ) xtyaʼ kʼayewal pa qawiʼ rma ri xqaʼän. ¡Jehová majun bʼëy xtuʼän ta riʼ! Nqaʼij riʼ rma ri xuʼij che rä ri profeta Jeremías. Ryä xuʼij ya reʼ che rä: «Xtinküy kimak chqä ma xtinnataj ta chik ri mak xkiʼän» (Jer. 31:34). Ri apóstol Pablo xksaj ri texto riʼ taq xuʼij: «Ma xtinnataj ta chik kimak» (Heb. 8:12). ¿Achkë ntel chë tzij ri tzij riʼ?

15. ¿Achkë nrajoʼ nuʼij Jehová taq nuʼij chë ma xkernataj ta chik qamak?

¹⁵ Taq le Biblia nuksaj ri tzij nanataj, ma ronojel ta mul ntzjon chrij taq nnatäj chawä jun ri xaʼän o xbʼan ojer. Kʼo mul ntzjon chrij ri nkʼatzin naʼän taq kʼo jun nbʼan chawä, kʼo jun nkʼutüx chawä o natzʼët chë kʼo jun nkʼatzin nbʼan. Tqatzʼetaʼ achkë rma nqaʼij riʼ. Jun chkë ri alqʼomaʼ ri xtzeqebʼäx chwäch cheʼ chuxkïn Jesús, xuʼij ya reʼ che rä Jesús: «Kinatäj chawä taq xkatok chpan ri Aqʼatbʼäl Tzij» (Luc. 23:42, 43). Ri achï riʼ ma najin ta wä nuʼij che rä Jesús chë xa xuʼ tnatäj ryä che rä taq xtqʼät tzij. Y rkʼë ri xuʼij Jesús che rä, xkʼüt chë ryä kʼo jun xtuʼän rkʼë ri achï riʼ: xtkʼasoj pä chkikojöl ri kamnaqiʼ. Rma riʼ, taq Jehová nuʼij chë ma xtnatäj ta chik qamak che rä, ryä nrajoʼ nuʼij chë ma xtyaʼ ta kʼayewal pa qawiʼ rma ri mak riʼ chqä chë majun bʼëy xtkraj ta chqapaläj ri xqaʼän, rma ryä ya xqrküy yän.

16. Rkʼë ri nuʼij le Biblia, ¿achkë nqanaʼ taq Jehová nqrküy?

¹⁶ Tqatzʼetaʼ jun chik ejemplo chpan le Biblia ri nqrtoʼ rchë nqʼax chqawäch achkë nqanaʼ taq Jehová nuküy qamak. Rma röj xa kʼo qa mak chqij, nqkowin nqaʼij chë achiʼel ta yojxmïl pa rqʼaʼ ri mak. Ye kʼa taq Jehová nqrküy, ryä achiʼel ta nresaj pa kaʼiʼ ri cadenas ri achoq rkʼë yojxmïl wä y nqrköl pa rqʼaʼ ri mak (Rom. 6:17, 18; Apoc. 1:5). Ri nqatamaj chë Jehová nuküy qamak nuʼän chë kan kiʼ qakʼuʼx nqanaʼ, achiʼel nunaʼ jun winäq ri nesäx pä pa cárcel.

17. ¿Achkë rma nqaʼij chë taq Jehová nuküy qamak xa achiʼel jbʼaʼ taq nqkʼachöj che rä jun yabʼil? (Isaías 53:5).

¹⁷ (Taskʼij Isaías 53:5). Le Biblia chqä nuʼij chë ri mak qakʼwan achiʼel jun itzel yabʼil. Ye kʼa Jehová xyaʼ Rkʼajol pa kamïk rchë xqrknaj (xojurqʼomaj), rchë ke riʼ nqkowin nq·ok chik jmul ramigos ryä, rma taq nqmakun, röj ma jnan ta chik nuʼän qawäch rkʼë Jehová (1 Ped. 2:24). Taq jun winäq nkʼachöj che rä jun yabʼil, kan kiʼ rkʼuʼx nuʼän. Ke riʼ chqä nqanaʼ röj taq Jehová nuküy qamak chqä nuyaʼ qʼij chqë rchë jnan chik jmul nuʼän qawäch rkʼë ryä.

¿ACHKË UTZIL NQÏL RMA JEHOVÁ NQRKÜY?

18. ¿Achkë xkikʼüt qa chqawäch ri ejemplos ye kʼo chpan le Biblia chrij rbʼanik nkyun Jehová? (Tatzʼetaʼ chqä ri recuadro «Ri rbʼanik nuküy qamak Jehová»).

¹⁸ ¿Achkë nkikʼüt qa chqawäch chrij rbʼanik nkyun Jehová jontir ri ejemplos ri xeqatzjoj qa? Nkikʼüt qa chqawäch chë, taq ryä nqrküy, nuchüp qamak chqä nuʼän chë majun bʼëy chik yeqʼalajin ta. Ya reʼ nuʼän chë nqkowin nq·ok ramigos Qatat kʼo chkaj. Ye kʼa ma tqamestaj ta chë, tapeʼ Jehová nqrküy, röj ma taqäl ta chqij chë ryä nuʼän ya riʼ qkʼë chqä ma nqkowin ta nqaʼij che rä chë kʼo chë nuʼän riʼ. Ya riʼ achiʼel ta jun spanïk nuyaʼ ryä chqë rma kowan nqrajoʼ chqä ma nukʼewaj ta nuküy qamak (Rom. 3:24).

19. a) ¿Achkë rma kan kowan nqtyoxin? (Romanos 4:8). b) ¿Achkë xtqatzʼët chpan ri jun chik tjonïk?

¹⁹ (Taskʼij Romanos 4:8). ¡Röj kan kowan nqtyoxin rma, achiʼel nuʼij Salmo 130:4, Jehová «kantzij» nuküy qamak! Ye kʼa, we nqajoʼ chë ryä nqrküy, kʼo chë nqasmajij ri xuʼij qa Jesús. Ryä xuʼij: «We ma yeʼiküy ta ri nkʼaj chik taq kʼo ma ütz ta nkiʼän chiwä, ri Itataʼ kʼo chkaj ma xtküy ta imak rïx chqä» (Mat. 6:14, 15). Rma riʼ, nkʼatzin nqaküy kimak nkʼaj chik achiʼel nuʼän Jehová qkʼë röj. Chpan ri jun chik tjonïk xtqatzʼët achkë rbʼanik nqaʼän riʼ.