Tayaʼ chwäch awan chë Jehová yatrajoʼ

1. ¿Achkë rma rït xajäch awiʼ pa rqʼaʼ Jehová? (Keʼatzʼetaʼ chqä ri achbʼäl).

¿NNATÄJ chawä rït ri qʼij taq xajäch awiʼ pa rqʼaʼ Jehová? Xaʼän riʼ rma xatamaj rwäch ryä chqä kowan xawajoʼ. Rma riʼ xaʼij che rä chë ri kʼo más rqʼij chawäch rït ya riʼ naʼän ri nrajoʼ ryä, chqä chë ronojel mul xtawajoʼ rkʼë ronojel awan, rkʼë ronojel akʼaslemal, rkʼë ronojel achʼobʼonik y rkʼë ronojel awchqʼaʼ (Mar. 12:30). Y kantzij na wä chë komä kan más na chik nawajoʼ Jehová. Rma riʼ, si kʼo jun nkʼutun ya reʼ chawä «¿Kantzij nawajoʼ Jehová?», rkʼë jbʼaʼ kan chanin xtaʼij che rä: «Jaʼ, rïn nwajoʼ Jehová. Yë ryä ri más nwajoʼ rïn».

2, 3. ¿Achkë nrajoʼ Jehová? (Jeremías 31:3). ¿Achkë xtqatzʼët chpan re tjonïk reʼ?

² Ye kʼa, ¿achkë xtaʼij si kʼo jun xtkʼutun chawä «¿Nanaʼ rït chë Jehová yatrajoʼ?»? Rkʼë jbʼaʼ komä kwest jbʼaʼ xtuʼän chawäch xtaʼij che rä achkë naquʼ, rma rkʼë jbʼaʼ nanaʼ chë ma taqäl ta chawij chë ryä yatrajoʼ. Jun qachʼalal ixöq ri ma xajowäx ta taq kʼa koʼöl na xuʼij: «Rïn nwajoʼ Jehová. Tapeʼ ke riʼ, kan kʼïy mul nquʼ si ryä yirajoʼ rïn». Ye kʼa ¿achkë nunaʼ Jehová chawij rït?

³ Jehová nrajoʼ chë rït nayaʼ chwäch awan chë ryä kantzij yatrajoʼ (taskʼij Jeremías 31:3). Jehová xrajoʼ chë rït yatok ramigo, rma riʼ xaturkʼäm pä pa rtinamit. Y, taq xajäch awiʼ pa rqʼaʼ chqä xaqasäx pa yaʼ, ryä kowan xatrajoʼ. Jehová nuʼij «nimaläj ntinamit» chkë ri winäq ri nkiyaʼ rqʼij, y nuʼij riʼ rma kowan yerajoʼ chqä majun bʼëy nuyaʼ ta qa rbʼanik riʼ, y ya riʼ chqä nunaʼ chawij rït (Mal. 3:17, nota). Jehová ma nrajoʼ ta chë rït naquʼ chë ryä ma yatrajoʼ ta, ryä nrajoʼ chë rït naʼij ri xuʼij ri apóstol Pablo taq xtzʼibʼaj qa ya reʼ: «Kan nyaʼon chwäch wan chë ni ri kamïk, ni ri kʼaslemal, ni ri ángeles, ni ri qʼatbʼäl taq tzij, ni ri ye kʼo komä, ni ri xkejeʼ chqawäch apü, ni jalajöj kiwäch uchqʼaʼ, ni ri ye kʼo chkaj o chuxeʼ Rwachʼlew, ni xa bʼa achkë chik jun ri rbʼanon qa Dios xtkowin xtuʼän chë ryä ma ta xtqrajoʼ chik» (Rom. 8:38, 39). Chpan re tjonïk reʼ, xtqatzʼët achkë rma nkʼatzin nqayaʼ chwäch qan chë Jehová nqrajoʼ y achkë xtqtoʼö rchë xtqaʼän riʼ.

¿ACHKË RMA KAN NKʼATZIN NQANMAJ CHË JEHOVÁ NQRAJOʼ?

4. ¿Achkë jun nuksaj Satanás chqij, y achkë ütz nqaʼän rchë nqapabʼaʼ qiʼ chwäch?

⁴ Si röj qayaʼon chwäch qan chë Jehová nqrajoʼ, kuw xtqpaʼeʼ «chwäch ri yerksaj Satanás» chqij (Efes. 6:11). ¿Achkë jun nuksaj Satanás chqij rchë ma nqayaʼ ta chik rqʼij Dios? Ryä nrajoʼ chë röj nqanmaj chë Jehová ma nqrajoʼ ta. Majun bʼëy tqamestaj ta chë Satanás rtaman ajän ütz npë chqij. Le Biblia nuʼij chë ryä achiʼel jun köj (1 Ped. 5:8, 9). Kʼïy mul, ri köj xa xuʼ yebʼä chkij ri chköp ri majun ta kichqʼaʼ o majun achkë ntoʼö kichë. Ke riʼ chqä nuʼän ri Diablo qkʼë röj. Ryä npë chqij taq majun ta chik qachqʼaʼ, yoj kosnäq o najin nqbʼison rma jun ri xqaqʼaxaj ojer, rma jun kʼayewal qlon komä o rma kowan nqaquʼ rij ri xtqaqʼaxaj chqawäch apü (Prov. 24:10). Rchë ma nchʼakon ta chqij, nkʼatzin nqapabʼaʼ qiʼ chwäch chqä nqaʼän jontir ri kʼo pa qaqʼaʼ rchë nqayaʼ chwäch qan chë Jehová nqrajoʼ (Sant. 4:7).

5. ¿Achkë rma nkʼatzin nqanmaj chë Jehová nqrajoʼ chqä nqrloqʼoqʼej?

⁵ Si röj qayaʼon chwäch qan chë Jehová nqrajoʼ, más jnan xtuʼän qawäch rkʼë ryä. ¿Achkë rma nqaʼij riʼ? Jehová xuʼän qa chqë rchë yeqajoʼ nkʼaj chik chqä rchë nqjowäx. Taq jun winäq nukʼüt chqawäch chë nqrajoʼ, röj chqä kan nqajoʼ ri winäq riʼ. Rma riʼ, taq más xtqanaʼ chë Jehová nqrajoʼ chqä nqrloqʼoqʼej, röj chqä más xtqajoʼ ryä (1 Juan 4:19). Y, taq más nqajoʼ Jehová, ryä chqä más xtqrajoʼ röj, rma le Biblia nuʼij ya reʼ: «Kixjelun rkʼë Dios, y ryä xtjelun pä iwkʼë rïx» (Sant. 4:8). Tqatzʼetaʼ komä achkë xtqtoʼö rchë xtqayaʼ chwäch qan chë Jehová nqrajoʼ.

¿ACHKË XKATOʼÖ RCHË XTAYAʼ CHWÄCH AWAN CHË JEHOVÁ YATRAJOʼ?

6. ¿Achkë ütz nakʼutuj che rä Jehová si kwest nuʼän chawäch nanmaj chë ryä yatrajoʼ?

⁶ Chaq taqïl taʼij che rä Jehová chë katurtoʼ rchë nqʼax chawäch achkë rma yatrajoʼ (Luc. 18:1; Rom. 12:12). Rkʼë jbʼaʼ kan kʼïy mul pa jun qʼij xtkʼatzin xtaʼij che rä chë katurtoʼ pä rchë natzʼët qa awiʼ achiʼel yaturtzʼët ryä. Si rït kwest nuʼän chawäch nanmaj chë Jehová yatrajoʼ, tnatäj chawä chë ryä más nüm chwäch awan (1 Juan 3:19, 20). Ntel chë tzij chë ryä rtaman más awäch rït chqä nutzʼët chë ye kʼo jaʼäl taq naʼoj awkʼë tapeʼ rït ma natzʼët ta (1 Sam. 16:7; 2 Crón. 6:30). Rma riʼ, taʼij che rä achkë nanaʼ y takʼutuj atoʼik che rä rchë nayaʼ chwäch awan chë ryä yatrajoʼ (Sal. 62:8). Y, taq xachʼö yän rkʼë Jehová, kasamäj chrij ri xakʼutuj che rä. Tqatzʼetaʼ jojun ri ütz naʼän.

7, 8. ¿Achkë rbʼanik yojkitoʼ ri Salmos rchë nqayaʼ chwäch qan chë Jehová nqrajoʼ?

⁷ Tanmaj ri nuʼij Jehová. Dios xksaj ri loqʼoläj rchqʼaʼ rchë xuʼän chë ri achiʼaʼ ri xetzʼibʼan le Biblia xkikʼüt achkë naʼoj ye kʼo rkʼë ryä. Tatzʼetaʼ re jaʼäl taq tzij reʼ ri xuʼij David: «Jehová naqaj kʼo wä chkë ri kan poqän rnaʼon kan; ryä yerköl ri kan kowan najin yebʼison» (Sal. 34:18). We rït ke riʼ anaʼon, rkʼë jbʼaʼ naquʼ chë majun ta jun nqʼax chwäch achkë najin naqʼaxaj o majun ta jun nkowin nyaʼö atoʼik. Ye kʼa Jehová rbʼin chë xtjeʼ awkʼë, rma ryä rtaman chë taq rït ke riʼ najin naqʼaxaj, ya riʼ taq más nkʼatzin rtoʼik ryä chawä. David xtzʼibʼaj ya reʼ chpan jun chik salmo: «Takʼoloʼ ryiʼal nwäch chpan rkʼojlibʼäl ayaʼ» (Sal. 56:8). Ojer qa, taq ri winäq yebʼä wä pa jun chik tinamït, nkikʼwaj wä kiyaʼ chpan jun rkʼojlibʼäl yaʼ ri bʼanon rkʼë tzʼüm rchë ma ntix ta, rma ri yaʼ riʼ kan kowan wä rqʼij chkiwäch ryeʼ. Ke riʼ chqä nuʼän Jehová. Ryä kan poqän nunaʼ ran taq nutzʼët chë rït najin natäj poqän, y rma riʼ achiʼel ta nukʼöl ryiʼal awäch rchë nukʼüt chawäch chë yatrajoʼ, rma ryiʼal awäch rït kan kowan rqʼij chwäch ryä. David chqä xuʼij ya reʼ che rä Jehová: «Ataman jontir ri yenbʼän» (Sal. 139:3). Jehová nutzʼët jontir ri naʼän rït, ye kʼa ri más nutzʼët ryä, ya riʼ ri achkë ütz yeʼaʼän (Heb. 6:10). ¿Achkë rma? Rma kowan nuloqʼoqʼej chë najin natäj aqʼij rchë naʼän ri nqä chwäch ryä.a

⁸ Kikʼë re versículos reʼ, Jehová achiʼel ta najin nuʼij ya reʼ chawä: «Nwajoʼ chë rït natamaj chë kowan yatinwajoʼ chqä nwajoʼ yatintoʼ». Ye kʼa achiʼel xqatzʼët qa, Satanás nrajoʼ chë rït nanmaj chë Jehová ma yatrajoʼ ta. Rma riʼ, si kʼo mul naquʼ chë Jehová ma yatrajoʼ ta, ütz naquʼ rij ya reʼ: «¿Achkë xtinnmaj rtzij: ri ‹kitataʼ ri yetzʼukü tzij› o ‹ri Dios ri kantzij ntzjon›?» (Juan 8:44; Sal. 31:5).

9. ¿Achkë xtuʼän Jehová kikʼë ri yejowan rchë? (Éxodo 20:6).

⁹ Kachʼobʼon chrij ri nunaʼ Jehová chkij ri winäq ri nkajoʼ ryä. Taquʼ rij ri xuʼij ryä che rä Moisés chqä chkë ri israelitas (taskʼij Éxodo 20:6). Dios nuʼij chë ronojel mul xkerajoʼ ri winäq ri nkajoʼ ryä. Rma Jehová ma yeryaʼ ta qa ramigos, kan ronojel mul xkerajoʼ (Neh. 1:5). Rma riʼ, we kʼo mul kwest nuʼän chawäch nanmaj chë Jehová yatrajoʼ, taquʼ rij ya reʼ: «¿Nwajoʼ rïn Jehová?». Y chrij riʼ taquʼ chik rij ya reʼ: si rït nawajoʼ ryä chqä natäj aqʼij rchë naʼän ri nqä chwäch, tayaʼ chwäch awan chë ryä chqä kowan yatrajoʼ rït (Dan. 9:4; 1 Cor. 8:3). Reʼ ntel chë tzij chë, si rït ayaʼon chwäch awan chë nawajoʼ Jehová, ütz chqä nayaʼ chwäch awan chë ryä yatrajoʼ rït chqä chë majun bʼëy xkaturyaʼ ta qa.

10, 11. ¿Achkë rbʼanik nrajoʼ Jehová chë natzʼët ri rkʼaslemal xyaʼ Jesús pa kamïk? (Gálatas 2:20).

¹⁰ Taquʼ rij ri rkʼaslemal xyaʼ Jesús pa kamïk. Ri rkʼaslemal xyaʼ Jesús pa kamïk, ya riʼ ri más nüm spanïk ryaʼon Jehová chkë ri winäq (Juan 3:16). Ye kʼa ryä ma xa xuʼ ta xyaʼ Rkʼajol pa kamïk rchë yerköl jontir winäq, ryä xuʼän riʼ awmä rït. Taquʼ rij ri xqʼaxaj ri apóstol Pablo. Ryä kʼo kʼïy ma ütz ta xeruʼän taq majanä wä ttok cristiano, y taq xqʼax ri tiempo, xkʼatzin na xtäj rqʼij rchë ma xuʼän ta chik ri ma ütz ta (Rom. 7:24, 25; 1 Tim. 1:12-14). Tapeʼ ke riʼ, Pablo xnaʼ chë ri rkʼaslemal xyaʼ Jesús pa kamïk, ya riʼ jun spanïk xyaʼ Jehová che rä ryä (taskʼij Gálatas 2:20). Tnatäj chawä chë Dios xksaj ri loqʼoläj rchqʼaʼ rchë xuʼän chë ri apóstol Pablo xtzʼibʼaj qa ri tzij riʼ, y si Jehová xuʼän riʼ, rkʼë jbʼaʼ kʼo jun nrajoʼ nukʼüt chqawäch (Rom. 15:4). Ryä nrajoʼ chë rït nanaʼ chë ri rkʼaslemal xyaʼ Jesús pa kamïk, ya riʼ jun spanïk xyaʼ ryä chawä rït. Taq rït ke riʼ xtanaʼ, xtayaʼ más chwäch awan chë Jehová kowan yatrajoʼ.

¹¹ Kan kowan nqatyoxij che rä Jehová rma xyaʼ Rkʼajol pa kamïk xa qmä röj. Ye kʼa Jesús ma xa xuʼ ta rma riʼ xpë chwäch Rwachʼlew. Ryä chqä xpë rchë xtzjoj ri kantzij chrij Jehová chqä xkʼüt chë ryä kowan yerajoʼ ralkʼwal, achiʼel xtqatzʼët komä (Juan 18:37).

JESÚS XKʼÜT CHË JEHOVÁ YATRAJOʼ

12. ¿Achkë rma ütz nqakʼuqbʼaʼ qakʼuʼx chrij ri xkʼüt Jesús chrij Jehová?

¹² Taq Jesús xjeʼ chwäch Rwachʼlew, ryä xqä chwäch xkʼüt achkë rnaʼoj Jehová (Luc. 10:22). Y röj ütz nqanmaj chë kantzij jontir ri xuʼij ryä chrij Rtat. Nqaʼij riʼ rma majun ta chik jun rtaman más rwäch Jehová chwäch Jesús, rma ryä kan pa millón jnaʼ kʼo rkʼë Rtat chlaʼ chkaj (Col. 1:15). Ryä rnaʼon chqä rtzʼeton achkë rbʼanik Jehová yerajoʼ ralkʼwal ri ye kʼo chlaʼ chkaj chqä ri ye kʼo chwäch Rwachʼlew. Tqatzʼetaʼ achkë rbʼanik nqrtoʼ ri xkʼüt qa Jesús rchë nqayaʼ más chwäch qan chë Jehová nqrajoʼ.

13. ¿Achkë rbʼanik nrajoʼ Jesús chë röj nqatzʼët Jehová?

¹³ Jesús nrajoʼ chë röj nqatzʼët Jehová achiʼel nutzʼët ryä: achiʼel jun Tataʼaj ri kowan jaʼäl rnaʼoj chqä kowan nqrajoʼ. Chpan ri Evangelios, Jesús más 160 mul xkʼüt chë Jehová achiʼel jun Tataʼaj. Ryä xerksaj tzij achiʼel ya reʼ «Ntat» o «Itataʼ». Taq xtzjon kikʼë rtzeqelbʼëy, ryä xuʼij chkë «Itataʼ ri kʼo chlaʼ chkaj» chqä «ri Itataʼ rïx» (Mat. 5:16; Juan 20:17). Ri nota de estudio rchë Mateo 5:16 nuʼij ya reʼ: «Rsamajelaʼ Dios ojer xkiksaj kʼïy tzij taq xechʼö rkʼë Jehová o taq xkikʼüt achkë riʼ ryä, achiʼel taq xkiʼij ‹ri kʼo ronojel uchqʼaʼ pa rqʼaʼ›, ‹ri Nimaläj Rqʼij› chqä ‹ri xbʼanö ronojel› [...]. Ye kʼa rma Jesús chaq taqïl xksaj ri tzij ‹Ntat› o ‹Itataʼ› taq xtzjon kikʼë nkʼaj chik, ya riʼ nukʼüt chqawäch chë Dios kan jnan nuʼän rwäch kikʼë ri nkiyaʼ rqʼij ryä». Tqatzʼetaʼ kaʼiʼ ejemplos akuchï Jesús xerksaj re tzij reʼ taq xtzjon chrij Jehová.

14. ¿Achkë rbʼanik xkʼüt Jesús chë chqajujnal röj kan kʼo qaqʼij chwäch Jehová? (Mateo 10:29-31; tatzʼetaʼ chqä ri achbʼäl).

¹⁴ Naʼäy, tqatzʼetaʼ achkë xuʼij Jesús chpan Mateo 10:29-31 (taskʼij). Chriʼ nuʼij chë ri Qatat kʼo chkaj rtaman taq jun ti paloma nqä pan ilew. Si Jehová kan yertzʼët ri taq chköp riʼ tapeʼ ma nkiyaʼ ta rqʼij chqä ma nkikʼüt ta chwäch chë nkajoʼ, ¿achkë komä nunaʼ chkij ri winäq ri nkiyaʼ rqʼij ryä rma kowan nkajoʼ? Kantzij na wä chë kan kowan yerajoʼ chqä nchʼpü chkij. Chpan ri versículo 30 nqïl jun nota de estudio chrij ri tzij «rïx kan jlan jontir rsmal iwiʼ». Ri nota riʼ nuʼij: «Rma Jehová kan rtaman ya riʼ, nukʼüt chqawäch chë ryä kan chkijujnal rtzeqelbʼëy Cristo nchʼpü chkij chqä nrajoʼ yertoʼ». Rkʼë ya reʼ nqʼalajin chqawäch chë ri nrajoʼ Jesús, ya riʼ nqayaʼ chwäch qan chë chqajujnal röj kan kʼo qaqʼij chwäch Qatat kʼo chkaj.

15. ¿Achkë natamaj qa rït chrij Jehová chpan Juan 6:44?

¹⁵ Jesús chqä xuʼij «Ntat» che rä Jehová, y ya riʼ nqïl chpan Juan 6:44 (taskʼij). Achiʼel natzʼët, ri Qatat kʼo chkaj kan ütz rnaʼoj xuʼän awkʼë chqä xaturkʼäm pä pa rtinamit rma xtzʼët achkë kʼo pan awan (Hech. 13:48). Ri nota de estudio rchë Juan 6:44 nuʼij chë rkʼë jbʼaʼ Jesús xerksaj ri tzij ri xtzʼibʼaj qa Jeremías. Ri tzij riʼ ya riʼ ri kʼo chpan qatexto rchë re tjonïk reʼ, y nuʼij: «Xinkʼüt chawäch chë yatinwajoʼ rchë xatinjeluj pä wkʼë». Re versículo reʼ ütz chqä nbʼan traducir ke reʼ «Ronojel mul xinkʼüt chawäch chë kowan yatinwajoʼ» (Jer. 31:3; nota; tajnamaj rkʼë Oseas 11:4). Taquʼ rij ya reʼ: ri Qatat kʼo chkaj ronojel mul yaturjowan pä, y ya reʼ ntel chë tzij chë najin na nutzʼët chë ye kʼo jaʼäl taq naʼoj awkʼë tapeʼ rït ma natzʼët ta.

16. a) ¿Achkë najin nukʼüt Jesús chqawäch, y achkë rma ütz nqakʼuqbʼaʼ qakʼuʼx chrij ryä? b) ¿Achkë xtqtoʼö rchë xtqayaʼ chwäch qan chë Jehová ya riʼ ri Tataʼaj ri nqajoʼ röj? (Tatzʼetaʼ ri recuadro «Yë ryä ri Tataʼaj ri nqajoʼ röj»).

¹⁶ Rkʼë ri xqatzʼët qa, Jesús achiʼel ta najin nuʼij ya reʼ chqë: «Jehová ma xa xuʼ ta Ntataʼ rïn; Atat rït chqä. Rma riʼ nbʼij chawä chë kowan yatrajoʼ y kowan nchʼpü chawij». Si rït kʼo mul kwest nuʼän chawäch nanmaj chë Jehová yatrajoʼ, taquʼ rij ya reʼ: «Rïn kʼo rma nkʼuqbʼaʼ nkʼuʼx chrij Jesús, rma ryä ronojel mul kantzij ntzjon chqä rtaman más rwäch Jehová chi nwäch rïn» (1 Ped. 2:22).

TATJAʼ AQʼIJ RCHË NAYAʼ MÁS CHWÄCH AWAN CHË JEHOVÁ YATRAJOʼ

17. ¿Achkë rma nkʼatzin chë ronojel qʼij nqayaʼ más chwäch qan chë Jehová nqrajoʼ?

¹⁷ Achiʼel xqatzʼët qa, Satanás nukanuj rbʼanik rchë ma nqayaʼ ta chik rqʼij Jehová, y rchë nqayaʼ qa rbʼanik riʼ, ryä nrajoʼ chë röj nqanmaj chë Jehová ma nqrajoʼ ta. ¡Ma tqayaʼ ta qʼij chë nchʼakon chqij! (Job 27:5). Rma riʼ, ronojel qʼij nkʼatzin nqatäj qaqʼij rchë nqayaʼ más chwäch qan chë Jehová nqrajoʼ.

18. ¿Achkë xkatoʼö rchë xtayaʼ más chwäch awan chë Jehová yatrajoʼ?

¹⁸ Chpan re tjonïk reʼ, xqatzʼët jojun naʼoj ri xkatkitoʼ rchë xtayaʼ más chwäch awan chë Jehová yatrajoʼ. Xqatzʼët chë ütz naʼij che rä Jehová chë katurtoʼ pä rchë natzʼët qa awiʼ achiʼel yaturtzʼët ryä, chqä chë ütz naquʼ kij jojun textos ri nkikʼüt achkë nunaʼ ryä chkij ri nkiyaʼ rqʼij. Chqä ütz nnatäj chawä chë Jehová kan yerajoʼ ri nkajoʼ ryä. Majun bʼëy tamestaj ta chë ri rkʼaslemal xyaʼ Jesús pa kamïk, ya riʼ jun spanïk xyaʼ Dios chawä rït. Y tnatäj chawä chë, achiʼel xuʼij Jesús, Jehová ya riʼ Atat rït. Rma riʼ, si kʼo jun xtkʼutun chawä «¿Nanaʼ rït chë Jehová yatrajoʼ?», rït kan chanin xtaʼij che rä: «Jaʼ, rïn ntaman chë ryä yirajoʼ. Rma riʼ ronojel qʼij ntäj nqʼij rchë nkʼüt chë rïn chqä nwajoʼ ryä».