Òköst

Lohten ang Yēsū nö ṙôten tö yik kumyung aṅ Rōm yik famëlngen ò. Pòrô ang Yēsū nö ötlēkaṙen, sön pöri anga-aṅ nö hangenlōn tö cha. (1 Pīt. 2:23) Hòṅ aṙēlö yip holre ayī-ö inrē öi sā Yēsū. (Kòl. 3:13) Lohten yip aṅ patī hī, nö öt akahakūö tö ngam ṙinatö-ellōn hī. Lökten cha-a kô-òren nö vënyö nup tötkô-en inlahen hī, miṙēḵngen hī, mihôiṅ nö tikachngö nup līpöre hī, hēk fëlö hī inrē. Öt kô pöri ayī-ö līn, höng hòṅ vë-elkui cha, hòṅ cha nö haköp ngam kanô-en. (Mët. 5:44, 45) Öt lööṙen pöri angū-ö, höichngen yěn öt lēken hī cha-a. Yēḵ hī pöri min haköp miṙivlōn re, ngaich höng vamītö kanihngen re min ayī-ö. (Sal. 37: 8) Yēḵ hī min aṙēḵlö öp holre ngaich inmeūktö hī angū-ö öi hangenlōn tö ò.—Efi. 4:31, 32. w21.04 pěch 8-9 përa 3-4

Ōt hòng töha-uknyu tö ngam māṅ aṅ patī meh? Lohten man kihngen tö pòkūö e! Töi asehkūöre tö miṙivlōn Yāvē nö meuk inlahen më kūön re ma-ahānga nö havööngökūöre tö ò! (Yūt 6) Mihôiṅ inrē öi akahaiṙen tö miṙivlōn ò nö meuk inlahen më kūön re Israel nö ahôngen ò nö el tö nyālnyi. (Sal. 78:41) Öt kintööngulōn in töm Yöng hī aṅ el halīöngö nö haṙivlōn yěn ha-uknyu yip hanangenlōn hī. Akahakūö an tö ṙòken kanihngen hī, hòṅ hareusken hī anga-aṅ. Yĕn ṙāngen Yāvē yip kūön hī, ngaich haṙivlōn öi meuk inlahen cha, afuk kuire ngaich töm fālen cha pöi öt lööngö tī tö lōnre öi haruklen cha. Ngatī ṙô ök ihih prötör: “Hēṙu chu-ö öt lööngö heūvö tö kūö miṙivlōn re.” Ngatī ṙô inrē ök ihih sistör: “Asuh öp vö tö öltöre inlahen chu in vē kūön re? Lohten chin öt teungten im inköptö cha töm kanô-en. w21.09 pěch 26 përa 1-2, 4

Ōt yip tarik tö ngölōn tö më tarik ngam Tēv, sitih inlahen aich min nö haköpten hī tö ṙô ngam Paipöl yěn öt chuh el minë iskul chūök mahaköptö ṙô ngam Paipöl. Hòṅ chumkūöṙen pöri yip töngatī mufē tö minë ahang re yēḵ u nö tökô-en. Ngatī inlahen ök kamūich ngam līpöre Lūkös nö chumkūöṙen nö kūich nuk ahangre inlahen Yēsū. Ngö ṙô anga-aṅ “Tölöök an, tö lōn chu, öich töṙēmen mahaköp i ranëhel rit u.” Hōten yik vamë-ekūö minë kahūich re anga-aṅ “nö kô-en mikahkūö tö inlahen Yēsū” tö nuk taṙòkhöre inrē ahang cha inlahen ò. (Lūk. 1:1-4) Ngatī inlahen inrē yik aṅ Pěröiya hē cha nö hang ngam tölöök inhānga inlahen Yēsū, ngaich öt hěng hang sumkam cha-a nö ngëichkö mat ngam töhet līpöre yēḵ minë ahang cha nö tökô-en hēk yěn hö-ö. (Inl. 17:11.) Hòṅ ngatī inlahen yin vē tarik töngamuh. Kò-òren inrē nö ngëichkö löklö sanīöplö më tarik Yāvē hòṅ cha nö öt höng lök ṙô re tö inlahen cha, tö kūö nup töng ahang re. w21.05 pěch 3 përa 7-8

Ōt hòng aṅ el ngam Maṅ meh chuök meh öm kē-eny ṙētak re in ò? Yēḵ yip aṅ patī më nö haṙamlōn re in minë la-en ngih panam hē e acha-a yip prötör sistör nö ngölōn töre nöng hěngtak. Ngaich ōt yip rīkre prötör sistör tö kihngen tö kapahlöng tö pihöre. Yēḵ hī min öi kē-eny ṙētak re in cha ngaich ṙamlōn min cha-a. Ngöṙô lōn min cha-a “Kô-en yin nö holtö ellōn re nö chumkūöṙen tö hī.” (Filip. 2:20) Ṙòkhöre nun nö harikngöre minë chö-öny hī öi ngö lōn töre öi hòṅ hěngtak. Hòṅ köpöölōn pöri ayī-ö tö Yāvē nö akahakūö tö mufēḵ elkūilōn hī. Löktö in yip prötör sistör hī anga-aṅ nö hayööken hī. (Mët. 12:48-50.) Yēḵ hī öi hayöökaṙen tö cha, ngaich mihôiṅ ayī-ö hayööken yip tahëng yip tö lōnu tö hī. Öt kô öi ngöṙô lōn töre höng hěngtak chin tön hī öng Yāvē. w21.06 pěch 13 përa 18-20

Hē Yēsū nö ahangköm tölöök inhānga misī. Pōyen yik tö sō nö hang ṙô ò. Sön anga-aṅ nö öt ṙangenre. Kūö yòh? Pön akahalōn tö yik tarik nö ötkô nö öt hang ngam kanô-en ngam pūlngö, hòṅ kētö ṙētak cha anga-aṅ nö hō-o ngam kanô-en. Meuk inlahen yik aṅ patī ò. Lūöi samyeūheu ròngti anga-aṅ nö ahangköm tölöök inhānga, sön nö öt hěngtak ṙamatö-ellōnre nö in yik kahëm ò. (Yôh. 7:5) Unôichrit ngam invanlö ò pöri cha-a nö kaheuktu nö Kristīön. (Inl. 1:14) Hö-ö in akahakūö töp tö hō min nö haköp, ngaich kētöre nö löklōn Yāvē. Pön ōt yip tö ilööṙen nö kētöre ngaich ōt töt ilööṙen nö hō-en ngam kanô-en. Ngaich in ṙung meuk yip tö sō sin nö hang ngaich yěn meuk vanāyö tinrīken hī cha-a ngaich yihtöre cha-a nö “ha-öiny ngam Tēv.” w21.05 pěch 18 përa 17-18

Nët nuk chööngö kahëtö Yēsū nö in yik haköptöre. Hōten cha anga-aṅ nö ahangköm Pūlngö. (Lūk. 8:1) Vë-eny nang cha ang Yēsū tö cha nö ngö inlahen, yěn ōt yip hamang hēk yěn ōt yip töthamang. (Lūk. 9:2-5) Tölṙô cha anga-aṅ nö ahangköm tölöök inhānga “i në taṙòkhöre panam.” (Mët. 24:14; Inl. 1:8) Hōten yip haköptöre inrē anga-aṅ nö chöh yip tarik tö hō-olōn nö haköp ngaich haköpten cha tö mine chööngö kahëtö ò. Pön tö hōtu ngam la-en nö iṙūöhen, “söl ip manāngen ngih panam.” (Mët. 28:18-20) Hameukhömat Yôhan inrē ang Yēsū nö el heūvö tö ngam kuilōn re, nö hōten taṙòkhöre tarik nö haköptu tö nup inlahen Yāvē.—Inm. 22:17. w21.07 pěch 2-3 përa 3-4

Ngaich yin töngamuh vë tarik i në ṙetak hī nö kö kasālö höö tö sā vë pisnës mēn nöng chö-öinytö yanöölen re mihôiṅ nö yēḵngen tī tö yip tahëng. Hēk yip nyāmamtô inrē ṙung mihôiṅ nö chökhutī tö holre tö kūöre nö hòṅ mihôiṅ. Yip chamuh el iskūl hēk tö yip aṅ el kôlēch inrē yěn hòṅ pās cha-a ngaich ngëichkö tī re nö kūch yěn ěkcham. Akahakūö pöri vë Kistīön tö u anu-ö nö tö vaich pò u nö “la-en ngam alaha.” (Kal. 5:19-21) Mihôiṅ min hòng më aṅ el ngam māṅ inrē prötör sistör nö mööḵlö mat tö re ngaich pī-a min cha-a nöng sā kamsāl yip holre. Yěn ngatī min ngaich hö-övö min ngam hīnëngö nö el ngam māṅ. Lökten in hòṅ ngëichkö yip aṅ mat ngam Paipöl inchō elmat hī yik töt kamëken ngam kinsālö. w21.07 pěch 14 përa 1-2

Kūö ngam töt chanuhuvṙen hanangenlōn ayī-ö öi hayööken yip holmaneuk re tö haṙivölōn. Ngatī töngamuh yip prötör sistör nö öt ṙāngenre nö hayööken yip holre, töt kalē-ěn tö kūö miṙivlōn re. Hangenlōn cha-a tö yip holmaneuk re, lökten nöng hīnöre nö hayööken cha nö ip tölngöre. (Inch. 12:25; 24:10) Asīnkö ngam ṙô Pôl cha-a nö, “Ṙuhöl alaha töt kalēḵen ellōn, holṙen yip töt kalēḵen, möi i taṙòkhöre(1 Tös. 5:14) Hěng ngam tī hī kò-òren hayööken yip prötör sistör re tö haṙivlōn, yēḵ hī öi hangihtöre tö ṙô cha hēk vë-eny re inrē öi hangenlōn tö cha. Pōiṙāi cha-a nö imat Yāvē, lökten anga-aṅ nö öt vaichngö tö nup tī hī öi hayööken cha. Ngöṙô ngam Inchōḵ-oṙô 19:17: “Mahaṙūönghökūö ngam Mā Tēv an ngam tö aheūkölōn tö yāich, ngaich anga-aṅ min nö havantö öp tī ò nö in ò.” w21.11 pěch 10 përa 11-12

Hòṅ asūp inlahen hī la-al minë yamih kanihngenre? Nup töng aṅ in hī ngaich hòṅ ṙamlōn ayī-ö öi in u, hēk hòṅ ṙamlōn inrē ayī-ö tö ngam innôlö re öi in Yāvē nö vāi. Yēḵ hī min öi iṙūhen ṙūöhtö mikahkūöre tö Yāvē, ngaich sīöplöre min ngam ṙinatö-ellōn hī tö ò, nö lāklen hī tö ngam Kōk ap panam Makōk. In ngam tövë-evkūö ayī-ö töngamuh öi akahalōn tö Tāvit nö kūö yòh nö ṙatö-ellōnre nö in Yāvē. Ṙōlheuh ök inrē nö havëkö inyöökenre nö in Yāvē ngaich hayöökaren anga-aṅ tö ò. Tö sā ngih, ik sā ò nö ṙālö ngaich la-al Kōliat anga-aṅ ök aṅ Filistain. Ngö ṙô anga-aṅ nö in Kōliat: “I ngih sakamö an min ngam Mā Tēv [Yāvē] nö kēten meh eltī chu.” (1 Sa. 17:46) Ngaich ik sā Tāvit nö la-evṙen nö in ök rācha Sôl, ngaich rolheuh ang Sôl nö hòṅ fëlngen ò. Öt teungten pöri anga-aṅ pön “holuṙen ang Tāvit tö Yāvē.” (1 Sa. 18:12) Lökten ang Tāvit nö ṙatö-ellōnre tö Yāvē min nö hayööken ò nö la-al minë kanihngenre. w22.01 pěch 6 përa 14-15

Nup la-en kahēken Yāvē, öthō anga-aṅ nö veut alaha, pön holtö mikah elmat re nö la-envö. Löktö in e ngam minë-eny ò nö hā-öinyö, yöölen inrē yip tahëng. Töi chumkūöṙen ngëchkö inlahen Yāvē ik sā ò nö vī ngih panam, nö hiṙeūtkenre nö kēken minë la-en re. Vë-eny nang hī ngam Paipöl tö inlahen ò nö ‘halēnlö ṙôkö ngam tumlat,’ töp ‘chūök rööntö e nö ultu’ hēk ‘ṙātö ngam ihong sinkeukngö e inrē.’ (Yōp 38:5, 6) Kēnyö ṙētakre inrē anga-aṅ nö ngëchkö minë la-en re. (Ran. 1:10, 12) Kô-òṙen öi fē-a, sitih mufē yik vöh ma-ahānga hē cha nö meūkö Yāvē nö vī nuk vahīlö re? Holtö ṙanamlōn re cha-a nö “tikökṙôre.” Asup haköplö hī öi in Yāvē? Kööinyu samheūheu rò-òten ang Yāvē nö vī ngih panam, töm tavūöi, chingeṅt, taneūsömat hēk minë töng aṅkūö e inrē. Öt yëḵngen pöri ngam rô-òten ò nö vīlen u, pön “löök takô anū-ö” nö meūkö.—Ran. 1:31. w21.08 pěch 9 përa 6-7

Vë-eny inlahen ök tarik ang Yēsū chamuh tahëng panam. Urēhěkūö ò pöri nö kiröönngöre, havëtö yik tölūöi tak mahalanṙenre anga-aṅ ngaich kē-ěkūö cha tö rupīö. Ngaich kē-ěkūö cha tö rupīö asā ṙôkö tölngö heuneū-en cha. Taneui kinlaha kinë-ekūö ök raneh, nët ngam tahëng, hěng kinlaha kinë-ekūö ngam linūöi tak. Minā tönët tak mahalanṙen kiröönngöre cha-a nö inyih ngaich teūngen hēk cha-a tö rupīö asā ṙôken minë kinë-ekūö cha. Öt taneungluṙen pöri ngam linūöi taka lökten ngam yöngkūö cha nö ha-ōngen ò. Harëtnyö elmat re ngam raneh tö ngam innët tak inrē mahalanṙen. Kamailö rupīö cha-a nö asā minë kinë-ekūö cha. Ṙamölōn ngam yöngkūö cha nö in cha lökten nö kē-ěkūö cha hēk tö la-en! w21.08 pěch 21 përa 7; pěch 22 përa 9-10

Marôta manööyö ngam Tēv Yāvē nö in hī, pò ò nö öt lōnuvö tö hī öi hěng hang tak öi kò-òngvah. (2 Pīt. 3:9) Kētö ṙētak hī anga-aṅ öi halööktitre.Tölngu kūö pöri ngam manööyö ò. Yip tarik töt hòṅ kēḵ yanöölen re töngamuh, sā inlanken Fërō min cha-a. Ngö ṙô Yāvē tö Fërō: “ngaich Chin töngamuh kētö tīre hachökö meh inrē, tö yip tarik meh öich aṅtī tö tölëlngökūö invah, ngaich man inrē rökiṙen ṙāngö ngih panam. Kô-en an ri nö angū-ö lökten Chu hòṅ hameukhö mat meh tö minhôiṅyöre, hòṅ ngam Minë-eny Chu inrē nö keuheūtngöre chūök nö vënyu nö ing panam.” (Man. 9:15, 16) Ngaich min Yāvē nö mikahtö kūö në taṙòkhöre panam tö ò nöng anga-aṅ tönghěng tak tökô-en nö Tēv. (Isi. 38:23) Ngam kinyīnö tö kakka ing tövë-evkūö töngamuh ṙô tö yip tarik angū-ö, tö sā inlahen Fërō yip tö sō nö tumṙeūtöre tö Yāvē, ahëtiyö min cha-a tö ò. w21.09 pěch 18-19 përa 17-18

Haṙivlōn ömeh, tökūö öp hanangenlōn meh nö ha-uknyu? Hēk langanköti kui hòng më-eṅ öm hang nup ṙô yip aṅ ngam māṅ?Hòṅ īnu in töm manööyö pöi ṙòkhöre öi tö kavē-ĕre. (Yāk. 3:2) Lökten in öt pingangkūö yěn miṙivngölōn hī yip hol hī tö nup ṙôre tötlöng. Hōten hī pöri ang Pôl öi: “Kö ṙāpö höö, kö aṙēlen höö, yĕn tarīku tö miṙivulōn nö i töng holre.” (Kòl. 3:13) Iṙūöhen yin hareuskö alaha minë mikūönö më tö ṙa-ayö tö ngam tö ha-uknyu. Tön hòṅ hareuskö alaha yin. (Hep. 10:24, 25) Hēṙu yin ṙung nö akahngenre nö sā töt hanôlka tö më hol maneukre aṅ ngam māṅ. Ötkô yin nöng höökiṙen nö ngatī. Pön hòṅ haṙūötkaṙen, hareuska alaha inrē. w21.09 pěch 29 përa 13-14; pěch 30 përa 16

Yēḵ meh teūngen tö ṙētak re öm vë-ekūö yip tö köiny hol maneuk hī. Rö-ö man höng më-eṅ tö reuslöre alaha min, pön cha-a inrē. (Rōm. 1:12) Yī-ö ṙālö ngönlöre min ngam ṙinatö-ellōn yīö tö Yāvē nö tö chumkūöṙen tö yip tarik re. Akahakūö min inrē yip tököiny tö meh öm hangenlōn tö cha. Ṙamlōn min cha-a yěn vë-eny nang meh tö nup inkôlò kahëtö Yāvē nö in cha. Sā sanīöpö ngam ṙēḵti hī, ngatī inlahen ngam lamātunyi uk alaha hī nö öt vai, meuk sanīöpö vanayö öp lamatuhēt tarik pöri ang Yāvē, nö in hī, yēḵ hī öi lamöklōn ò. (1 Tös. 1:2, 3) Kūö yòh nö ngatī? Pön ngam töhet fanöinylö ngam Tēv ma-asīöp minë tö vai tinrīken lamātuhēt nö in më tököiny hol maneuk hī. Lökten in hòṅ kēnyö ṙētak re öi mikahtökūö re tö cha. Ngaich sīöp min ngam minlēḵṙen hī tö cha. Pōiṙāi inrē min cha-a nö imat hī. Rö-ö yip nöng yip tököiny tö hòṅ hareuslöng alaha, pön yip ṙālö inrē. Hòṅ milēḵṙen inrē yip tököiny tö yip ṙālö tarik. Ngaich köp min ngam hinëngö cha nö el ngam māṅ. w21.09 pěch 7 përa 15-18

Ta-a ui aṅhavin töm tanānyö asīnken ngam Tēv pöri öi īnu “tö neūkölōn.” (Efi. 2:4) Rö-ö ön ngam inmeuk tö miṙēlōn, nöng im inlahen hī öi höng ṙô-òvö töre öi aṙē-ěvlōn, tön hôṅ hayööken yip tö kihngen, sa hī kò-ôren öi mihôiṅ hayööken yip el minë mikūönö hī, el ngam māṅ, hēk yip aṅ chīrö hī inrē. Ngaich mihôiṅ öi hareuskö alaha yip tö haṙivölōn hēk nup tahëng inrē inlahen hī. Yěn havan öp tö hěngtak kristīön nö el ngam māṅ mihôiṅ ayī-ö kēnyö ṙētak re vë-ekūö ò hareuskö alaha ò inrē. Hameuktö neūkölōn re in inrē tö tarik yē hī ahāngtö nang cha tö ngam tölöök inhāngö (Yōp 29:12, 13; Rōm. 10:14, 15; Yāk. 1:27) Yē hī min chumkūöṙen ngëichkö lachīṙöre kôtö kūö min ayī-ö tö nup chūök re mihôiṅ hameuktö ngam neūkölōn re ngaich yē hī min hameuktö ngam neūkölōn ngaich haṙamlōn ngam yöngre min ayī-ö ang “Yāvē ngam Tēv neūkölōn.” w21.10 pěch 13 përa 20-22

Im Salmai 23 ang Tāvit nö vë-eny öp tö hòṅ uröören nö in re. Ngö ṙô anga-aṅ, kūö chu öich ṙatö-ellōnre tö Yāvē nö Yōm sīṅp lökten öich teungen tö inkôlò re. Tö sā Yāvē nö “hachōkūö chu el talöökö lanöökö” ngaich örheūheu nö in chu pörô nö vai nup ṙētak hēk öt vai inrē. Akahakūö pöri inrē ang Tāvit tö tö ngam ‘inṙōlngö ò nö ikui tö-ayal kiyôp’ öt tö ngö manah tö ò min nöng örheūheu nö kuchiken. Pön ōt min nup kanihngen yamih nö lākūö ò. Lohten anga-aṅ nö lök el “achāṙö nyat kinpaha,” tö ngö manah tö ò min nö haṙivlōn hēk la-al yip tö kunyah elmat töre. Sön pöri anga-aṅ nö öt “pa-ekūö” pò Yāvē ngam Yōm sīṅp nö holtöṙah ò. Kūö yòh Tāvit nö vë-enyre nö “öt hanātuṙen tö töng tölöök”? Pön vai ngam innôlö ò nö in Yāvē. Pòrô nö öt pōi aṅ in anga-aṅ tö chehen, sön pöri anga-aṅ nö ṙamlōn. Pön nup töng kinë-ekūö ò tö Yāvē, ṙamlōn anga-aṅ nö in u. Ngam inkôlò ò hēk ngam linaklö ò inrē tö Yāvē tö mööḵlö nö in ò. Haköplu in ayī-ö in Tāvit tö hī öi hòṅ löngö mufē tö inlahen minë kanôlò. w22.01 pěch 3-4 përa 5-7

Öt hāngöṙô misī inrē yik tarik ngam Tēv yěn ahānga. Ngatī ök Nō-a, ök “ma-ahangkö lanöökö” nö samyeūheuvö rô-òten. (2 Pīt. 2:5) Hangöṙô anga-aṅ tö lōn re tö yik tarik, ha-ehangen ṙô pöri ang Yāvē nö ngö ṙô, “Kuhēthötre min më-en el ngam chōng, më-en, yip kūön meh nyīö kikōnyö inrē, töm pīhö meh töyip pīhö yip kūön meh kikōnyö nö hol meh.” (Ran. 6:18) Ik sā Nō-a pöri nö vënyu nang tö ṙôkö vinī-i ngam chōng, lökten in e mikahlōn ngaich anga-aṅ töṙôken yip tarik min nö öt pōyen. (Ran. 6:15) Ötrēhěn pöri nö hěngtak tarik hamang ṙô Nō-a. (Ran. 7:7) Sitih mat ök Yāvē tö Nō-a? Ṙamölōn anga-aṅ nö in ò pön asā nup ṙô ò nö tölṙô Nō-a, ngatī inlahen anga-aṅ.—Ran. 6:22. w21.10 pěch 26 përa 10-11

Sitih lōn ök vöh Rūt hē ò nö hangṙô Na-ōmī! Ngaich anga-aṅ nö keuheūttö inlahen re nö hayööken Na-ōmī, ik sā ò nö haṙivlōn hareuskö alaha ò anga-aṅ, holröön ò inrē nö marô-òlkūö nö kiröön. Öt rahëichyěn ṙô pöri ang Na-ōmī nö vënyö nuk tī Rūt nö hayööken ò, vaichtö ngö ṙô anga-aṅ: ‘Höng öt hěngö kumṙen chū-ö tö tī Yāvē ing invanö re.’ Iṙôk miṙivlōn ök vöh Rūt hē ò nö hāngö e! Sön pöri ang Rūt nö öt ṙāngen Na-ōmī. (Rūt 1:3-18) Pòrô öi ip tölngöre lang öi hayööken öp holmaneuk re tö haṙivlōn, lohten nö ōt min öp ṙô ò tö chökhutī tö hī. Ötkô pöri min ngaich ayī-ö öi ṙāngenre hayööken cha kūö hī haṙivlōn tö nup ṙô cha. Havëkö hinòlṙen re pöri ayī-ö in Yāvē hòṅ hī kētö inreuskö alaha cha. (Inch. 17:17) Pi-a min cha-a nö sōḵ nö hayöökaṙen sin im raneh, höng hòṅ iṙūöhen pöri ayī-ö öi hayööken cha, kūö hī öi īnu töm töt chanuhuvṙen hanangenlōn re tö cha.—Kal. 6:2. w21.11 pěch 11 përa 17-19

Tö sitih manah öng ngam hanëtö? Ngö ṙô ön ngam Paipöl tö ngam hanëtö tö hī öi hòṅ hetö elkui lōn öi in ngam vinë-ekūötēv. Ngih inrē manah e, öi harēviyö öi im linöökö lōn ngam Tēv. Tö sā hī yěi hòṅ het ngaich hòṅ vai minë tinrīken hī, ngaich hòṅ asā lōn Yāvē ayī-ö öi ha-öinyö ò hēk hangön ngam innôlö re öi in ò. Kò-òren in öi fē-a tö Yāvē nö tö iṙôkö hanëtö ngaich tököölu ayī-ö, mihôiṅ pöri öi vī-ö nö hol re. Tökeūheuttöre hanëtö ang Yāvē nö in nup taṙòkhöre. Löktö in minë ṙô seraf ayī-ö öi akahalōn. Tö hěngkangen ang saref nö ma-aṅhānga nö tö ṙöhta nö in ngam kantēra Yāvē. Ngö-ṙô anga-aṅ: “Töhet, töhet, töhet an ngam Tēv [Yāvē].” (Isa. 6:3) Akahakūö ayī-ö tö vē ma-aṅhānga nö ngön ngam innôlö cha nö in Yāvē, ngaich töhet inrē cha-a. w21.12 pěch 3 përa 4-5

Piṙūtkö nup la-en re yin vē ṙālö töngamuh. Mihôiṅ min yip teacher tö yip mak alaha cha tötṙamātö ellōnre nö tölṙô cha nö pōihöl nö haköp hòṅ cha nö teūngen töp kinmānö re töpōi rineushö. Samyeūheuvö rô-òten pöri angū-ö inkööpö. Ngati hēk mina yöng tö yip prötör sistör el ngam māṅ nö tölṙô cha nö urěhlö minë la-en ngam Tēv. Asuh öp min mahayööken ngam ṙāl tarik nö lööngö katöllö? Yöölen min anga-aṅ yěn vë-ekūö ngam Efisös 5:15-17 ngaich afēkö nup ṙô e. Unöichrit ò nö vë-ekūö e, mihôiṅ ngam ṙāl tarik nö hatönöre ‘Asuh öp lōn Yāvē nö in chu”? Asuh öp min töṙamlōn tī tö ò? Asuh öp tölöng tī chu yūs ngam ṙētakre?’ Köpölōn, “tötlöök nun në sakāmö,” ngaich nö hòṅ chuh i kinheūṅten ngih panam ngam ngam Sī-ö. w22.01 pěch 27 përa 5

Ihē ök Yaköp nö vītöre nö mahaköp nö in Yēsū? Unôichrit Yēsū nö ha-aṅlöng, “hēk anga-aṅ nö meūkö tö Yāköp, ngaich hēk tö yik tanīnöṙô nö ṙòkhöre.” (1 Kòr. 15:7) Angū-ö hēten kuilōn ò nö nö hòṅ haköp. Ōt inrē anga-aṅ nö in yik tanīnöṙô nö el ök lātulöng urôhò i Yerusalem nö höktö inkôlò re tī ngam töhet kumlēḵ. (Inl. 1:13, 14) Unôichngöre hēk ang Yāköp nö vītöre nö tumö alaha ngam Yōm La-en ik raneh senchurī. (Inl. 15:6, 13-22; Kal. 2:9) Hēk urēhěkūö ngam tö 62 C.E., anga-aṅ nö uhômhötvö ellōn nö kūich chitri yik tö hachamö elkui Kristīön. Yöölen ayī-ö töngamuh tö ngam kahūich ò chitri, yěi pòrô tö maheūṅkku el halīöngö hēk ing panam inrē. (Yāk. 1:1) Sā ṙô ngam historīön ang Chosifös, vënyu ang Yaköp ngaich fëliyö nö asā ngam chööngö kahetö ök Yahuti mākūö kūönṙô, Ananī. Söl kinpaha re ang Yāköp nö löklōn Yāvē. w22.01 pěch 8 përa 3; pěch 9 përa 5

Ngam raneh haköp hī im tövë-evkūö töngamuh, öt laklen hī min Yāvē tö nup töng sitih kinlaha hī. Sā ngam ṙinatö-ellōn Yēsū misī nö kalaha, ngatī min ngam ṙinatö-ellōn hī nö kalaha, lohten min mihôiṅ öi kapah tö pòkūö e. (Mët. 16:24, 25) Mihôiṅ pöri öi ṙatö-ellōnre tö Yāvē nö öthō nö kētö kinlaha hī tö nup töt kô nö keūnö tö hī. (1 Kòr. 10:13) Ngam innëtö, mihôiṅ min öi öt lēkaṙen. (1 Pīt. 2:19, 20) Rö-ö pöri nup ötlinëken hī nö kūö nup vanāchö hī, kūö hī pöri öi öt aṅ ngih panam, kūö hī inrē öi vë-eny ngam kanô-en. (Yôh. 17:14; 1 Pīt. 4:15, 16) Akahalōn ang Yēsū tö lāinyngen nup kanihngenre misī. Rīkre pöri yik tarik ngam Tēv Yāvē misī töt akahakūö tö lāinyngen ò nöng hökngen cha nö el kanihngen. (Hap. 1:3) Sön pöri anga-aṅ nöng möi nö in cha pön akahakūö tö cha nö kūönen ṙinatö-ellōn, hòṅ hareuska alaha cha-a.—2 Kòr. 1:3, 4. w21.04 pěch 11 përa 9-10

Yē hī hangenlōn tö Yāvē, asā nup lōn ò inrē öi la-envö hēk milēḵṙen inrē ayī-ö tö ò, ngaich ṙamlōn min anga-aṅ tö inlahen hī ha-öinyö ò. Akahalōn in ayī-ö tö Yāvē nöng anga-aṅ tö hòṅ ha-öinyö, ngaich hòṅ lōnu ayī-ö öi hòṅ löngö inlahen öi ha-öinyö ò. Ngam töhěng inlahen hī ha-öinyö Yāvē yē hī vë-ekūö ò. Ngö kinūichngö ön nö imat ngam Paipöl nö sā ṙēngen ngam tö fööngö tö tahūsa ngam vinë-ekūötēv. Ngaich in ngam töhet chūök cha-a hēk el ngam chūök vinë-ekūötēv inrē nö chumkūöṙen nö halēn ngam töfööngö tö tahūsa. Ngaich löktö im tö tahūsa ang Yāvē nö ṙamlōn. Ngatī ṙēngen urēhěkūö hī öi vë-ekūötēv yē hī rahëichtökūö öi fēkö ṙô re öi sitih ṙô min vë-ekūötēv, sā ṙēngen ngam tö tahūsa angū-ö nö löktö “ṙanamlōn” Yāvē, pòrô nup ṙô hī nöng cheūḵta. (Inch. 15:8; Chöö. 33:10) Yē hī vë-eny nang Yāvē töre öi hangenlōn tö ò hēk ha-öiny minë tī ò inrē, ngaich ṙamlōn min ang Yāvē. Lōnu inrē anga-aṅ öi vënyö minë pirūtköre, kanihngen re tö minë tö hòṅ kēkaren hēk tö minë kuilōn hī inrē. Lökten ayī-ö urēhěkūö hī öi vë-ekūötēv hòṅ halēnlö inlahen re ayī-ö öi fēkö nup ṙô re öi sitih ṙô? Ngaich vai min ngam vinë-ekūötēv nö sā ngam tö tahūsa. w22.03 pěch 20 përa 2; pěch 21 përa 7

Ip hē öp Armakētòn, öt akahakūö ayī-ö tö yip tö kò-òngvah hēk hö-ö, pön höng eltī Yāvē angū-u. (Mët. 25:34, 41, 46) Sön hòng min ayī-ö ip hē e öi hang ngam fësla Yāvē hēk ṙāngenre ṙöng öi löklōn ò? Hòṅ löktökūö ing töngamuh in öi hòṅ ṙatö-ellōnre in Yāvē ngaich ngatī inlahen min ayī-ö ip yamih ṙētak. Yēḵ Yāvē min nö vītö ngih panam nö tufömngöre, ngaich öt ōt min ngam tövaich tinlöökö ngaich öt ōt min inrē nup la-en ngam sörköör nup löktö minë kanihngen töngamuh. Ṙòkhöre min öi öt vāhavö, öt kanöinyuvö hēk öt kapah inrē. Hö-öv min ngam sī-ö tö yip tötlöök ma-ahānga pön nyëki min cha-a nö 1000 samyeūheu rô-òten nö el inköövö. Ngaich halööktitvö min nup tī cha kanihngen. (Inm. 20:2, 3) Hē e min ayī-ö öi iṙôkö ṙanamlōn pò hī öi ṙatö-ellōnre in minë la-en kahëken ngam Tēv Yāvē. w22.02 pěch 6-7 përa 16-17

Örheūheu ök Yēsū nö ṙūöhlö alaha yik tarik nö vī ngam lanāmö nö in yip tahëng hēk sōten cha nö la-al kūö höö. Haköpten yip tarik anga-aṅ, yěn öt halāmtöre nö in ngam holmaneukre ngaich höng yanëngen ngam inlahen cha nö ha-öiny ngam Tēv. (Mët. 5: 23, 24) Yěn la-al kūöre inrē yip haköptö ò tö cha nö achīöp tö hòṅ kirööng nö in cha, ngaich vī ngam lanāmö ang Yēsū nö el hôi cha. (Lūk. 9:46-48; 22:24-27) Rö-ö ön nöng anū-ö tölngö inlahen hī vī ngam lanāmö yěi hòṅ ṙūhöngre tö yip lama-al kūöre. Yēḵ hī öre öi la-al kūöre tö öp hol re, ngaich hòṅ yihtöre ayī-ö öi in ò öi vī ngam lanāmö. Hēk yěi meuk nap tö nët tak öre tö kunyāha lōn nö in höö, ngaich hòṅ hareuskö alaha cha ayī-ö nö vī ngam lanāmö nö in höö. (Filip. 4:2, 3; Yāk. 3:17, 18) Mihôiṅ in öi hatöönö re, ‘Asūp mihôiṅ tölngö tī chu öich vī ngam lanāmö? Yēḵ chu amahöiṙen haṙivlōn tö tī yip holmaneuk re, ngaich haṙivlōn hòng chū-ö min öich in cha? Yihtöre hòng chū-ö öich halāmtöre öich in cha hēk höktö inlahen cha ṙöng nö havëkö inṙē-ělre? Yē chu öich meuk nap tö nët tak lama-al kūöre, ngaich sitih inlahen chū-ö?’ w22.03 pěch 10 përa 10-11

Eūka ön nö imat ngam Paipöl tö më tarik ngam Tēv nö ‘kētöre nö löknyö kuilōn re nö la-evṙen.’ (Sal. 110:3) Tumṙeūtöre cha-a nö in Yēsū. Ngam tö eūnyu nö ngaich angū-ö nö teungtökūö töngamuh. Örheūheu in minë samyeūheu yip tö ngön nö lök lōn Yāvē nö lāku körōlu ṙòken kahëti tö ṙētak re nö im inhangka tölöök inhāngö. Hö-ö yin nö teūngen tö pësa nö in ngih la-en, pön lamönknyö ellōn cha angū-ö nö kētöre nö in ngih la-en nö la-evṙen. Ngaich kēnyö ṙētak re inrē cha-a nö hayööken yip tahëng hěnghöre hangönken yip tahëng nö asīöp ngam ṙinatö-ellōnre. Ngatī inrē më minṙöinylen hēk tö më mahayööken töla-evṙen nö kētö ṙētak re nö hayööken yip tahëng. Tö sā ngih, lēnngen tī cha-a nö halēnlen minë tôk nö el mīting hēk hareuskö alaha më prötör sistör inrē nö meuk kūö cha. Kūö yòh öich vē tarik ngam Tēv nö ngatī nganötö nö la-evṙen? Pön hangenlōn cha-a tö Yāvē hēk hangenlōn inrē tö yip hanöng kisānöre inrē. (Mët. 22:37-39) Öt fēköre ang Yēsū, pön fēkö mufē yip tahëng anga-aṅ. Mihôiṅ in ayī-ö öi ma-ainyre asīnken Yēsū. (Rōm. 15:1-3.) Pōyen nup yanöölen hī yěi asīnkö inlahen Yēsū. w22.02 pěch 20 përa 1-2

Tö tariku alaha misī yik aṅ Israel pön vamī panô-òṅ. Ngaich hòṅ kētö rineushö ngam tarik re anga-aṅ yěn keuheūt ngam töhěng sakamö. Yēn öt kē-ěvkūö pöri ngam tarik tö ngam rineushö re ngaich ha-euk min më aṅpatī ò. Akahakūö ang Yāvē tö u. Ngöṙô anga-aṅ, ‘töng yāich ön nö tarik ngam töhaṙāyö nö la-evṙen, höng angū-ö anha nômö ò.’ (Chöö. 24:14, 15; Mët. 20:8) Hö-ö in töngamuh öi sā nuk tö misī ṙētak öi kaheuk sakamö teūngen tö rineushö re, pön höng hěng hēkpi nët heuh itö hěng chingëṅt öi teūngen tö rineushö re. Sön pöri öi haköplu im La-en Lēvī 19:13. Ōt yip kamëtö kinmānö tö akahakūö tö yip tarik nö lōntö kinmānö re. Lökten cha nö kēḵ yanöölen re nö in yip tö la-evṙen nö kūöṅnen rineushö tī tö cha. Sā ‘tö köptī cha-a tö rineushö tahëng’ yěn ngatī inlahen. Ötkô vē Kristīön nö ngatī inlahen. Yěn ōt yip tarik tö haṙāyö nö la-evṙen nö elkatòh cha ngaich hòṅ kētu nup rineushö cha. w21.12 pěch 10 përa 9-10

Kô-en ang Yēsū nö haṙëhe nômö pön kiröng ngam kanihngen ò. Kihngen anga-aṅ nö kilölhak nö irōi ngam chōn. Lökten anga-aṅ nö vë-enyre nö haṙëhe nômö. Hē Yēsū nö ngö ṙô haṙëhe nômö chin, ngaich öt ngölōn anga-aṅ, sitih lōn yip min tahëng yēḵ chu havëkö inyöökenre. Ngamuh kò-òren haköplö hī im ṙô Yēsū, tö hī öt kô sirōngkūö yēḵ hī hòṅ hayöökaṙen tö yip holre. Pòn ngatī inlahen ang Yēsū, hē ò nö haṙëhe nômö ngaich havëkö inyöökenre anga-aṅ. Lökten in yēḵ hī öi kô-en öi hòṅ hayöökaṙen tö yip holre, ngaich öt kô öi sirōngkūö öi havëkö inyööken re. Tö sā hī yěi ngaich öi köiny hēk vahavö inrē. Lohten min öi havëkö inyöökenre in yip tahëng öi hòṅ chuh in yip tôktör, lohten inrē öi hòṅ havëkö hinòlṙen re öi hòṅ havah chehen. Ngaich öt kô öi sirōngkūö öi havëkö inyöökenre. Yēḵ hī min öi haṙivlōn, ngaich mihôiṅ öi vë-eny nang yip minṙöinylen, höng löö öi chuh in yip holre, ngaich mihôiṅ öi ngö ṙô tö cha hangihtö ṙô chu man töich vë-eny ṙô ellōn re öich in meh. Höng löö öi tölṙô ò nö ṙôtö nup “tölöök ṙô” nö in hī nup töreuslöre alaha tī tö hī. (Inch. 12:25) Hòṅ kööpölōn in tö yip prötör sistör hī nö kô-en nö hangenlōn tö hī. Ngaich öt hō min cha-a nö öt hayööken hī hē ‘el nup kanihngen.’ (Inch. 17:17) Öthō pöri min cha-a nö hayööken hī yēḵ hī öt havëkö inyöökenre. w21.04 pěch 11-12 përa 11-12

Yěn haṙīngöre minë ṙētak hī, ngaich mihôiṅ ayī-ö yīhi kanihngen ellōn. Tö sā yip prötör sistör tö marô-òyen sin nö el Pētěl hēk im la-en minānö inrē, töölöṙô ngaich cha-a nö tahëngö la-en. Hēk ōt yip prötör töt köpsören nö inup kinë-ekūöre la-en, kūö re ngaich nö köiny. Yěi ngatī inlahen ayī-ö mihôiṅ öi haṙivlōn. Yē hī sa mat Yāvē ngëchkö minë tö haṙīngöre ṙētak re, ngaich ṙamlōn min ayī-ö löklōn ò. Pōyen nup la-en Yāvē töngamuh in në ṙētak hī, ngaich teūngen ayī-ö tö ṙētakre öi holṙen ò la-evṙen. (1 Kòr. 3:9) Mihôiṅ ayī-ö ṙātö-ellōnre in Yavē tö ò nö köp nö hāngenlōn tö hī. Ötkô öi vītö miṙivlōn re öi fēkö nuk tö hö-öv ngaich la-en re, ötkô inrē öi ngölōn, ‘vai nuk la-urěh ṙētak tö në ṙētak chu töngamuh.’ (Mum. 7:10) Höng ve-ëkūötēv pöri ayī-ö öi havëkö inyööken re in Yāvē nö kētö ṙanamlōn hī el në tö hariktöre ṙētak. Yē hī havai ngam mufēre ngaich ṙāmlōn min ayī-ö, pòrô nö harīktöre minë ṙētak hī. Köp inrē min ayī-ö löklōn Yāvē. w22.03 pěch 17 përa 11-12

Ōt yip ṙung tarik tö hāngenlōn tö “inköpö chööngö,” “mikah,” hēk ‘mikah elmat’ inrē. (Inch. 12:1; 21:17; 29:3) Ötkô pöri ngam töt chanuhuvṙen hanangenlōn nö hameuktu nö i chehen, höng i tarik inmeukti angū-ö. In chīö ang rih Yāvē nö hameuktö ngam töt chanuhuvṙen hanangenlōn re? Öt ṙòkhöre chūök an nö hameukten e, höng yip töröhta nö in ò yip ma hanôlö ò, cha-a chūök ò nö hameuktö ngam töt chanuhuvṙen hanangenlōn re. Köp ngam hanangenlōn Yāvē tö yip hol ò, kilēḵngôre inrē anga-aṅ tö re min nö örheūheu nö hangenlōn tö cha. Hangenlōn ang Yāvē tö taṙòkhöre tarik. Ngöṙô ang Yēsū nö in Nikotimös: “Tölngö hanāngenlōn an ngam Tēv töng panam [tö më tarik], tön uroh nö kēngö ngam töng hěng maneuk Kūönre, pòn sōtu vē ṙamatö-ellōnre nö in Ò, nö ötkôlò, hōtu pöri ngam nômö tö-örheūheu-aṅ nö in cha.”—Yôh. 3:1, 16; Mët. 5:44, 45. w21.11 pěch 2 përa 3; pěch 3 përa 6-7

Hö-ö in lööṙen aṅ ikūö ngih panam, pön hēk min nö sīöplöre nup kanihngen hī inup yamih ṙētak. (Mët. 24:21) Kilēḵngôre pöri ang Yāvē tö re min nö kēngö në kanihngen hī ngaich öt hēk min ayī-ö afēken u! (Isayā 65:16, 17) Lökten in hòṅ aṅhavin tö ngam Manööyö. Ngö ṙô ök Yēsū: “Teūngen yin min tö nômöre, ip Manööyö yīö.” (Lūk. 21:19) Yöölen in min asīöp ngam Manööyö re yēḵ hī haköp inlahen yik tö sā kanihngen re. Tövai ang Yāvē nö inchōḵ elmat hī nö tö aṅhavin tö ngam Manööyö. Kò-òren öm asehkūö re. Hayöngkaṙen ngih panam tö ngam Sī-ö lökten nö keuheūtngöre chūök në kanihngen. Mihôiṅ ang Yāvē nö ilööṙen nö kēngö në kanihngen, höktöre pöri anga-aṅ pòn lēnngö tī tö ngam ṙētak re min nö ha-etngö në kanihngen. (Rōm. 9:22) Hanöng saha e pöri nö öl nö yih, höng hamöiyö re anga-aṅ. w21.07 pěch 8 përa 2-4