TÖHAKÖÖPÖ ĀTIKÖL 52
Hayööken Holre Hē El Ṙētak Minë Kanihngen
“Um haköp tölöök in cha yip tö hòṅ lööṙu tö e, yē e nö kanô-òṅ meh la-evṙen tö e.”—INCH. 3:27.
TINKÖÖKÖ 103 Yōm Sīṅp—Inlōnti nö i Tarik
RAHËICHTAMATa
1. Sitih inlahen tī ang Yāvē nö hayööken yip tarik re yěn havëken ò?
AKAHAKŪÖ öm yēḵ öp tarik nö havëkö inyöökenre nö in Yāvē, ngaich mihôiṅ anga-aṅ nö löktö in meh tī nö hayööken yip tahëng? Pòrô öm minṙöinylen, mahayööken töla-evṙen, painīör, pöplisör, tö köin hēk ṙālö inrē, mihôiṅ öm holṙen Yāvē. Löktö in më minṙöinylen hēk yip töchiplö tarik re anga-aṅ nö hareuskö alaha yip mahavëken ò. (Kòl. 4:11) Iṙôken öi hayööken më holmaneukre el ṙētak minë tölëlngökūö invah, nup tö faltöre pinlāngen yěn öt lēkaṙen inrē.
EL ṘĒTAK MINË TÖLËLNGÖKŪÖ INVAH
2. Kūö yòh öi mihôiṅ kihngen hayööken yip holmaneukre el ṙētak ngam tölëlngökūö invah?
2 Yěn keuheūtngöre chūök ngam tölëlngökūö invah, ngaich kihngen ayī-ö öi hayööken yip prötör sistör re. Pöi hòṅ chuh in cha hēk hòṅ havëten öp mikūönö tö hāṅten tö rupīö nö nyā nö i patī, kūö ngam tölëlngökūö invah pöri öi ötkô ngatī inlahen. Lohten öi höng lōnu öi hayöökencha kihngen pöri tö rupīö hēk vahavö yip aṅ patī hī. Öp töng kanò-òṅ hī pöri, hòṅ iṙūöhen ayī-ö ngatī inlahen, öthō min Yāvē nö öt ṙamlōn. (Inch. 3:27; 19:17) Sitih inlahen öi mihôiṅ hayööken yip prötör sistör?
3. Asuh öp haköplö hī in më minṙöinylen aṅ el ngam māṅ sistör Tēsī? (Yarimiā 23:4)
3 Asūp mihôiṅ inlahen më minṙöinylen? Yēḵ meh öm töhěngtak öm minṙöinylen, ngaich hòṅ akahakūö takô më-eṅ tö inlahen minë sīṅp. (Vë-evkūö Yarimiā 23:4.) Töi hang ṙô sister Tēsī, ngam tö kakkö nö in ngam ātiköl mu-urěh. Ngö ṙô anga-aṅ: “Holröön ih hēk holröön më prötör sistör ngam minṙöinylen el ngam krup ih nö ahangkö ngam tölöök inhānga hēk haṙamlōnre inrē.”b Kē-ěny ṙētakre cha-a nö hanôlö cha. Lökten ik sā ngam tölëlngökūö invah Covid-19 nö yih, kapah yik aṅ patī sistör Tēsī, ngaich hayöökaṙen anga-aṅ tö më minṙöinylen aṅ el ngam māṅ ò.
4. Kūö yòh yip minṙöinylen nö teungten nö hayööken sistör Tēsī, asūp haköplö më minṙöinylen nö in u?
4 Vë-eny inlahen re ang Tēsī nö ngö ṙô: “Hol chu yin më minṙöinylen el ngam māṅ chu. Lökten chū-ö vë-eny nup mufē elkuilōnre öich in cha. Asuh öp mihôiṅ haköplö yip minṙöinylen? Ötkô öi hökkö minë kanihngen, pöi hòṅ urēhěkūö u öi hòṅ mikahtökūöre tö minë sīṅp, vītöre inrē öi hol cha. Yēḵ meh ötkô meukkūö më prötör sistör tö kūö ngam invah, ngaich mihôiṅ öm chöh tö tahëng inlahenre öm vë-ekūö cha. Ngö ṙô ang sistör Tēsī: “Ṙōlheuh i töhěng sakāmö yip minṙöinylen nö fūnken chu hēk sööm mësěch chu inrē. Vë-eny nang chu inrē tö ṙô ngam Paipöl. Ṙōlheuh chin öich haköp minë miröökö. Ngaich teūngen chū-ö tö nganöönöre.”
5. Sitih inlahen aich mihôiṅ më minṙöinylen nö mikahtökūöre tö nup kuilōn më prötör sistör hēk sitih inlahen cha-a mihôiṅ nö hayööken cha?
5 Yěm hòṅ akahakūö tö nup kuilōn yip prötör sistör, ngaich mihôiṅ öm hatöönö cha, uh pöri öm hatön nup tö haṙivlōn tī tö cha. (Inch. 20:5) Mihôiṅ öm hatöönö cha yěn ōt nup nyā-aṅkūö cha, lanë-en hēk nup tahëng inrē tötṙanāngen kuilōn cha, un höng löhlö tī cha-a tö kinmānöre hēk öt aṅhavin tö rupīö re nö kēnyö ṙāi patī. Ngaich yēḵ më mahayöng nö halēnlö nup tahëng inyööken tarik, ngaich mihôiṅ öm hatöntöre in më prötör sistör yěn hòṅ hayöökaṙen cha-a nö löktö in u. Ngatī inlahen yip prötör sistör nö chumkūöṙen tö minë kuilōn sistör Tēsi. Ngam inlahen më minṙöinylen pöri nö hameuktö hanangenlōnre nö in ò hēk hameūkhö mat ò inrē tö nup miröökö aṅmat ngam Paipöl tö ngönlöre alaha tī tö ò nö la-al minë kanihngenre.—Isa. 41:10, 13.
Ṙamlōn ngam prötör nö meukkūö hēk hang ṙô më prötör sistör tö ngam prötör inrē kamëtö ansöör nö löktö el vitiō kòngfrens (Ngëichköm perekrāf 6)
6. Asuh nup mihôiṅ inlahen tī më prötör sistör aṅ el minë māṅ nö hayööken më tahëng?
6 Sitih inlahen yip mihôiṅ tahëng prötör sistör? Maheukku in öi in më minṙöinylen nö chumkūöken më prötör sistör aṅ el minë māṅ. Ṙūöhöl alaha hī pöri ang Yāvē öi hareuskö alaha yip tahëng hēk hayööken cha inrē. (Kal. 6:10) Yěn ōt yip prötör hēk sistör tö vahavö, ngaich asūp mihôiṅ tī hī öi hayööken cha? Mihôiṅ yip nyīö nö vī kāt hēk trò-ing. Mihôiṅ yip ṙālö prötör sistör nö inyih hēk mihôiṅ inrē öi chuh patī cha öi kahūlen cha. Töng kūönö anū-ö mihôiṅ tölōn hī nö la-en, reuslöre alaha pöri cha-a nö löktö in u. Ṙòkhöre inrē öi lōntö inreuskö alaha re el ṙētak minë invah tölëlngökūö, hēk pòrô öi öt vahavö. Mihôiṅ öm vë-ekūö yip prötör sistör unôichrit mīting, yěi pòrô öi el patī-pūlngö hēk vitiō-kònfrens? Hòṅ hareuskö alaha yin më minṙöinylen inrē. Pön yěn faltöre ngam tölëlngökūö invah, ngaich sīöplöre minë la-en cha. Ōt yip prötör sistör lamöktö el mësěch hēk kāt inrē nö eū minë tī cha. Ta-a chěi töi ‘kö hangëken höö hēk kö hareuskö höö inrē’!—1 Tös. 5:11.
EL ṘĒTAK MINË PINLĀNGEN
7. Yěn yih minë kanihngen, asuh mihôiṅ nup inlahen hī?
7 Ilöö harīktöre inlahen ayī-ö yěn yihi minë pinlāngen nö in hī. Lohten öi öt chehenuvö, öt patī-iv hēk kapahlöng inrē tö më holmaneukre. Rö-ö pöri në kanihngen nöng in yip tarik aṅ ing panam, pön in yip tarik Yāvē inrē. Ngaich yěn ngatī inlahen anū-ö nö in hī, ngaich sitih inlahen mihôiṅ öi hayööken më tahëng?
8. Urēhěkūö ngam pinlāngen nö yih hòṅ sitih inlahen më minṙôinylen hēk kui ngam mikūönö?
8 Asūp mihôiṅ inlahen më minṙöinylen? Hòṅ urěhnyi ṙô yin më minṙöinylen nö vë-eny nang më prötör sistör aṅ el ngam māṅ nö lēntöhëichṙen urēhěkūö minë tö faltöre pinlāngen. Ngaich hòṅ ṙòkhöre cha-a nö akahakūö yěn yih min ngam pinlāngen, ngaich asuh nup inlahen cha. Hòṅ vë-eny nang yip minṙöinylen cha-a. Ngam tö kakkö in ök urěh ātiköl ang sistör Makrět, ngö ṙô anga-aṅ, “Vë-eny nang ih më minṙöinylen ik kinëtö la-en lōn ngam māṅ, tö ngam anökti nö öl nö keuheūten nö el ngam inchōnngö. Vë-eny nang ih cha-a yēḵ hī öi töölö ṙô tö yip mahayöng öi ṙāngen ngam kamngö hēk yěn sīöplö ngam kanihngen ih, ngaich hòṅ kiröönngöre ihö öi löknyö in e.” Kô-en më minṙöinylen nö lööngö ṙētak ṙô nö kētö inlēnö më prötör sistör. Pön unôichrit tö taneui afta ngam el inchōnngö nö keuheūtngöre nö ökti töm tameūyö. Lökten cha-a nö falngöre tö kamngöre. yēḵ meh öm kui ngam mikūönö, mihôiṅ öi vë-ekūöre yěi mūl tö ngam mikūönöre tö nup tö ngatī pinlāngen. Ngaich öthō min yip kūön hī nö vöö el ṙētak minë tö ngatī pinlāngen. Pön holtö lanāmöre min cha-a nö lēntöhëichṙen.
9. Asup mihôiṅ inlahen më minṙöinylen urēhěkūö yanīhi ngam pinlāngen hēk unôichrit e inrē?
9 Yēḵ meh öm töhěng tak krup ovösīör, Ngaich urēhěkūö yanīhi ngam pinlāngen më-eṅ mihôiṅ öm kēḵ fūn nömpör më prötör sistör hēk address cha inrē. Mihôiṅ inrē më-eṅ öm vī öp list, hòṅ meh öm ngëichken e hēk tumfömlö inlahen e inrē. Ngaich yěn yih nup pinlāngen, ngaich mihôiṅ öm kòntek kö cha, ngaich akahakūö inrē më-eṅ tö nup hanakten cha inrē. Yěn ilöö yih ngam minkahtölōn, ngaich hòṅ ilöö vë-eny nang öp kòrtinētör më-eṅ. Ngaich vë-eny nang öp sörkit ovösīör min anga-aṅ. Ngaich yēḵ hī öi holṙen re ngatī inlahen öi prötör, ngaich heuveū-en min öi hayööken yip holre. Töi chumkūöṙen ngëichkö inlahen sister makrēt, ik sā ngam anökti nö i kamngö ò, ngaich sitih inlahen më minṙöinylen nö hayööken më prötör sistör. Ilööṙen cha-a nö fūnö höö, ngaich hēk ilöö mikahtölōn më sörkit ovösīör inrē. 450 më prötör sistör ṙamāngö patīre. Ngaich ngam sörkit ovösīör nö fūn më minṙöinylen nö halēnlö chūök më prötör sistör, ngaich lūöi sumkam cha-a nö öt haṙòh. (2 Kòr. 11:27) Ngaich pöri cha-a nöng lēntöhëichti nö i inyööken më prötör sistör.
10. Kūö yòh aich më minṙöinylen nö chöhkan yik sīṅpre? (Yôhan 21:15)
10 Yěn yih nup tö faltöre pinlāngen, ngaich hòṅ chumkūöṙen më minṙöinylen nö ngëichkö më prötör sistör yěn aṅhavin tö nyā-aṅkūö, chehen hēk chūök cha inrē. Ngamuh inrē la-en cha nö hòṅ hareuskö alaha më prötör sistör nö löknyö mat ngam Paipöl hēk hangönkö alaha yip haṙivlōn inrē. (1 Pīt. 5:2) Pòrô nö keuheūten inlahen minë pinlāngen pōyen më prötör sistör tö hòṅ örheūheu nö kētu inreuskö alaha. (Vë-evkūö Yôhan 21:15.) Töi chumkūöṙen tö ṙô prötör Hëröl, ngam alaha ngam mupākö kömitī. Meukkūö yik tö ṙōlkangen prötör sistör anga-aṅ yip lama-al minë tö faltöre pinlāngen. Ngö ṙô anga-aṅ: “Öt ilööṙen nun ṙung minë miṙivlōn më prötör sistör nö chuhngöre. Kihngen cha-a nö havantö minë inlahenre urěh, pò cha nöng örheūheu nö fēkö ngam kanihngen. Lohten nö kapahlöng cha-a tökūö ngam tö faltöre pinlāngen, keuheūtngöre inrē nuk chehen cha hēk mihôiṅ cha-a nö kapah tökūö pinlāngen. Anū-ö në tö ngatī afēkö cha tö mihôiṅ. Rö-ö pöri nö tö ngatī manah angū-ö tö ngam ṙinatö-ellōn cha ngaich nö kūönngöre, pò cha nöng tö sā hī nö tarik inrē.”
11. Sitih inlahen aich mihôiṅ më minṙöinylen nö hayööken minë mikūönö?
11 Hòṅ hang ngih inlēnö aṅmat ngam Paipöl yin më minṙöinylen, ngam tö ngö ṙô: “Ṙāmölōn i tö ṙāmölōn; peuny i yip pameuny” (Rōm. 12:15) Yip prötör sistör lama-al minë tö faltöre pinlāḵngen, ngaich hòṅ vë-eny nang yip minṙöinylen tö Yāvē nö ṙömöng hangenlōn tö cha hēk tö yip prötör sistör inrē. Hòṅ ṙūöhlöng alaha cha-a nö iṙūöhen nö kēken minë la-en nö i linöökö lōn Yāvē, tö sā ngam vinë-ekūötēv, haköpmat ngam Paipöl, örheūheu chuh el mīting hēk ahangkö ngam tölöök inhānga. Hòṅ vënyö nang më inyööngö inrē më minṙöinylen nö fēḵlen më nyīö tö cha nö öt löhlö tī tö nup taṙòkhöre, pön ōt öp in cha tö möḵngöre tö u. Tö sā cha nö mihôiṅ nö vë-eny nang më kūönre tö Yāvē nö hol cha, örheūheu inrē nö in cha. Mihôiṅ inrē nö vë-eny nang cha töm mikūönö cha nö kiröngti, keuheūtngöre chūök inrē më prötör sistör tö hangenlōn tö cha ngaich örheūheu nö hööngöre nö i inyööken cha.—1 Pīt. 2:17.
Mihôiṅ öm më-eṅ kētöre hayööken yip prötör sistör tö palāiṙen unôichrit ngam tö faltöre pinlāngö? (Ngëichköm perekrāf 12)e
12. Sitih inlahen aich mihôiṅ më tahëng prötör sistör yěn yih minë tö faltöre pinlāngen? (Ngëicköm nyat.)
12 Sitih inlahen yip mihôiṅ tahëng prötör sistör? Yěn yih minë tö faltöre kanihngen in öp kamngö meh, ngaich hatöntöre in yip minṙöinylen öi sitih inlahen öi hayööken cha. mihôiṅ öi havëten yip prötör sistör nö iyöng patīre yip ṙamāngö patīre hēk sitih inlahen öi holṙen cha yip kamëtöre nö in ngam minānö. Hēk tölōnu inrē tö nyā-aṅkūö hēk hayööken yip tahëng inrē öi söömtö nyā-aṅkūö cha. Yěn ōt öp pinlāngen nö in öp tahëng kamngö, ngaich sitih inlahen më-eṅ mihôiṅ vë-elkui yip prötör sistör. (2 Kòr. 1:8-11) Ngaich yēḵ meh holṙen yip samömtö relief nö in nup tahëng panam, ngaich mihôiṅ më-eṅ löktö in minë kòntripiūsön öm hayööken cha. (2 Kòr. 8:2-5) Ngaich yēḵ meh pöri hòṅ lōnu öm hayööken cha öm chuh in e, ngaich hòṅ vë-ekūö më minṙöinylen më-eṅ. Yēḵ meh min havëtu, ngaich öthō öm öt kētu trēning, hòṅ meh min öm mötlö inlahen öm hayööken yip ngatī.
YĔI HAKIHTUṘEN
13. Asūp kanihngen më prötör sistör, i chuök minë la-en nö asökiröön?
13 Nup panam kamngö chūök minë la-en hī nö asökiröön, pōilöre nup inkihten më prötör sistör nö in e. Keūheutngöre chūök inrē yip tahëng prötör sistör nö kihngen tö rupīö, yěn vahav cha-a, hēk yěn kapahlöng tö yip aṅ pātī re, öt lööṙen yip minṙöinylen nö chuh in cha hēk vë-ekūö cha inrē pön hakihtuṙen cha-a nö im kamngöre. Ngam tö vënyu in ngam urěh atīköl inlahen prötör Antrē, ngatī inlahen nuk kanihngen lamakūö ò. Hěngtak ök sistör, tö kihngen tö rupīö, hěnghöre palā-aiṙen inrē. Ngöṙô yik Tòktör tö ò nö hòṅ ôpörēsönö min ötkô inrē ngaich anga-aṅ nö la-evṙen. Kūö inkihten cha hēk kuö ngam tö lëlngökuö invah nö öt lööṙen yip prötör sistör nö hayööken ò, meuk pöri ang Yāvē lökten angā-aṅ nö tölṙô yik prötör sistör nö hayööken ò öp töng tölngö inlahen cha.
14. Sitih inlahen öch më minṙöinylen nö ṙātö-ellōnre nö in Yāvē yen yih nup kanihngen?
14 Asūp mihôiṅ inlahen më minṙöinylen? Vë-ekūö Yāvē ang prötör Antrē ngaich nup töng kanò-òṅ ò, ngatī inlaha anga-aṅ. Ngaich hang ṙô ò ang Yāvē. Tölṙô yik tahëng prötör sistör ang Yāvē nö kētöre nö hayööken ngam sistör. Ōt yik prötör sistör kamumten ò nö chuh in yip Tòktör, ngaich ōtre yip kamëtö rupīö. Holtö nganötöre cha-a nö la-evṙen ngaich holṙen re nö hayööken ngam sistör, lökten ang Yāvē nö kētö inkôlô cha pön kētö nup hanakten ngam sistör. (Hep. 13:16) Asūp haköplö më minṙöinylen? Yěn asökiröön minë la-en hī, ngaich mihôiṅ öi kēten minë la-en in yip tahëng prötör sistör hī. (Yar. 36:5, 6) Ngam tökirööng inlahen hī, hôṅ ṙātö-ellōnre ayī-ö in Yāvē. ngaich hayööken hī min anga-aṅ öi chumkūöken yip prötör sistör.
15. Yěn asökiröön ngam la-en hī, ngaich asūp mihôiṅ inlahen hī hòn köp ngam hīnëngö nö ihôi hī?
15 Sitih inlahen yip mihôiṅ tahëng prötör sistör? In öp kamngö hī, yěn ōt ngam la-en hī nö asökiröön, ngaich pi-a lohten öi hakūönngö ngam krup re öi meukkūöre. Ngaich hòṅ hěng ngam inlahen hī töt ṙanangen öi hangön ngam innòlöre öi in më prötör sistör. Hòṅ la-al ngam Sī-ö ayī-ö, ötkô öi la-al höö. Ngaich yěn ōt inlahen yip prötör sistör töt öilōn hī, ngaich ui yah öi hakumken u. Ngaich hēk yěi līnen höö inrē, ilöören öi hòṅ halāmtöre. (Inch. 19:11; Efi. 4:26) Ngaich kūö urěh öi i inyööken höö. (Tai. 3:14) Akahalōn öi, ik sā më prötör sistör nö hayööken ök sistör tö palā-aiṙen ngaich sitih inlahen cha-a? Ngön ngam innòlö cha nö in höö sā tö hěng cha-a nö mikūönö. Ngatī inlahen ayī-ö yěi kö hayööken höö, ngaich sīöp min ngam hanāngenlōn hī. Köp min ngam hīnëngö nö ihôi hī.—Sal. 133:1.
16. Sā ṙô ngam Kòlòsī 4:3, 18, sitih inlahen öi mihôiṅ hayööken më prötör sistör yip tö hakihtuṙen?
16 Köiṅnyu ṙôken töngamuh yip prötör sistör hī in nup panam i chūök kamngö më mahayöng nö asökngöröön minë la-en hī. Chaphötvö më prötör sistör tö kūö cha nö löklōn Yāvē. Mihôiṅ ayī-ö öi vë-elkui cha hēk vë-elkui yip aṅ patī cha inrē.c (Vë-evkūö Kòlòsi 4:3, 18.) Mihôiṅ inrē öi vë-elkui yip prötör sistör mahareuskö alaha cha, samöömtö nup kuilōn cha chehen hēk yip hamòlṙen cha i chūök kamhôṅka. Mihôiṅ min cha-a nö kēhötvö nö el chēl, hö-ö pöri cha-a nö pa-ekūö pön holtö nganötöre nö hayööken yip tahëng. Ötkô in öi ngö mufē öt harikngöre ngam inlahen hī yěi vë-elkui cha hēk yěi hö-ö!—2 Tös. 3:1, 2; 1 Tim. 2:1, 2.
Sitih inlahen öi mihôiṅ löktökūö töngamuh halēn ngam mikūönöre nö la-al nup kanihngen töngamuh? (Ngëichköm perekrāf 17)
17. Sitih inlahen öm löktö kūö ing töngamuh lēnteichṙen la-al minë yamih kanihngen?
17 Mihôiṅ man më-eṅ hēk tö ngam mikūönö meh öm löktökūö ing töngamuh halēnṙenre la-al nup kanihngen. (Inl. 14:22) Ötkô öm höng örheūheu fēkö nup tötlöng öm fēkö nup tötlinēkenre inrē, hôṅ hangön ngam innòlöre pöri öm in Yāvē. hayööken më kūönre inrē hòṅ cha nö röhta nö in Yāvē. Yē meh yahlö piṙūtkö, ngaich holtö ellōnre öm vë-ekūö Yāvē.d (Sal. 62:7, 8) Mihôiṅ öi holṙôre kakkö inlahenre töre kuöyòh mihôiṅ ṙātö-ellōnre in Yāvē. Sā inlahen meh öm höngöre la-al minë tö faltöre kanihngen ngaich ṙātö-ellōnre öm in Yāvē, ngatī inlahen më-eṅ öm höngöre la-al nup kanihngen. Yěn meuk inlahen meh öp kūön meh ngaich ngatī min anga-aṅ nö ngönlöre hēk inu inrē töm lanāmö.
18. Asūp min kahëtö Yāvē nö in öp yamih min ṙētak?
18 Yěi inu töm ‘lanāmö aṅ im Tēv’ ngaich akahiṙen min më-eṅ töre öm laklöng. (Filip. 4:6, 7) Yěn yih nup tölëlngökūö invah, minë tö faltöre pinlāngen hēk yěi hakihtuṙen, ngaich teūngen min më-eṅ töm lanāmö elkuilōnre kahëtö Yāvē. Löktö in yip miṙöinylen tī an nö kētö inreuskö alaha hī ngaich chumkūöṙen inrē tö hī. Kētö ṙētak hī ön töngamuh öi hayööken yip tahëng holre. Ta-a chěi töi iṙūöhen yěn yih minë kanihngen nö ikūö hī ngaich hòṅ inu ayī-ö töm lanāmö ngaich hayööken yip holre inrē nö inu töm lanāmö, pön ōt min nup tökiröng kanihngen ip yamih ṙētak hēk yih min ngam ‘yöng kanihngen’, ngaich hòṅ mööḵlö inlahen ayī-ö inu tö u. (Mët. 24:21) Unôichrit ngam tökirööng kanihngen min ngaich öthō min hēk nö yih nup töngatī kanihngen hēk öt afēkö nup piṙūtköre min ayī-ö. Pön teūngtakūö min ngam kuilōn Yāvē ip ṙētak, ngaich kē-ěkūö yip tarik min anga-aṅ töm tökô-en lanāmö ngam töng örheūheu nö köpsöreṙen.—Isa. 26:3, 4.
TINKÖÖKÖ 109 Löknyö Ellōnre Hangenlōn
a Yěn ōt yip tarik ngam Tēv Yāvē tö kihngen, ngaich hayööken cha anga-aṅ nö löktö in më tahëng tarik re. Mihôiṅ inrē nö löktö in meh tī nö hareuskö alaha më tahëng prötör sistör. In ngih ātiköl in min öi mikahtökūöre tö inlahenre öi sitih inlahen mihôiṅ öi hayööken yip tahëng el ṙētak kanihngen.
b Harīki ngam Minë-eny.
c Yē meh hòṅ lōnu öm kuich chitri më prötör sistör yip me-el chēl, ngaich um sömngen e ö el branch office hēk in ngam world headquarter inrē, pön öt sölta min ngam kahūich meh chitri nö in yip tö hakihtuṙen hol hī.
d Ngëichköm ātiköl “Hööngöre tö Minë Yamih Kanihngen” in ngam Chūökamahati Chulāi 2019.
e INLAHEN NGAM NYAT: Unôichrit ngam tö faltöre pinlāngen minā pamīhöre nö söömtö nyā-aṅkūö ngam tö hěngtak mikūönö yip mi-iyöng el inrūkui.