Kon Unsay Kahulogan sa Nazismo

Sa iyang librong The Rise and Fall of the Third Reich, si William L. Shirer nagpakita kon unsay kahulogan sa Nazismo alang sa gipukan nga kayutaan: pagtulis, pagpanghimulos​—ug daotan pa. Apil sa ubang butang, mipahayag si Shirer: “Ang mga Hudiyo ug Slavic nga mga katawhan mao ang Untermenschen​—ubos sa mga tawo. Alang kang Hitler sila walay katungod nga mabuhi, gawas sa pipila kanila, taliwala sa mga Slav, nga basin kinahanglanon sa pagtikad sa mga umahan ug sa mga minahan ingong mga ulipon . . . Ang kultura sa mga Ruso ug sa mga Polako ug sa ubang Slav pagapuohon ug ihikaw kanila ang pormal nga edukasyon.”

Tapos sa paghisgot sa daghan kaayong butang gitulis sa mga Nazi gikan sa giokupar nga kayutaan, si Shirer mikomento nga “kadto maoy [tungod] sa pagtulis dili sa materyal nga mga butang kondili sa tawhanong mga kinabuhi” nga ang kadiyut ra intawong pagmandong Nazi pagahinumdoman ug dugay. Siya miingon: “Dinhi ang Nazi nga pagkadaotan mitidlom ngadto sa lebel nga tagsaong masinati sa tawo sa tanan niyang panahon sa yuta. Minilyong desente, inosenteng mga lalaki ug mga babaye gipugos sa pagtrabaho, minilyon pa ang gisakit ug gihasi sa mga kampo konsentrasyon ug minilyon pa gayod . . . ang gipamatay nga walay kaluoy o tinuyong gipagutman hangtod sa kamatayon.” Mitapos si Shirer: “Kining dili-katuohang makalilisang nga estorya dili unta katuohan kon kini wala pa bug-os kapamatud-i ug gitestigosan sa mga magbubuhat mismo sa kadaotan.” Siempre, ang mga biktima, usab, bug-os nagpamatuod ug mitestigos sa makalilisang nga mga hitabo.

Tukmang nagaingon ang Bibliya mahitungod sa pagmando sa tawo: “Ang tawo nagmando sa tawo sa iyang kadaotan.” Usab: “Dili iya sa tawo nga nagalakaw ang pagtultol sa iyang lakang. Tul-ira ako, O Jehova.” Sa ingon ang Bibliya nagatambag: “Ayaw ninyo ibutang ang inyong pagsalig sa mga tawong hamili, ni sa anak sa yutan-ong tawo, nga kaniya walay kaluwasan.”​—Ecclesiastes 8:​9; Jeremias 10:​23, 24; Salmo 146:3.