Ang “Dalan sa mga Diyos”—Diin Giagak Niini ang Japan?

Sinulat sa koresponsal sa “Pagmata!” sa Japan

KINI walay nailhang tagmugna. Kini walay kredo o opisyal nga doktrina. Kini walay mga simbahan o mga serbisyo sa simbahan. Kini walay relihiyosong kagamhanan, ni may relihiyosong libro kini nga ikatandi sa Bibliya. Apan dalan na kini sa kinabuhi nga napasa gikan sa usa ka kaliwatan ngadto sa laing kaliwatan ug gituohan kini sa duolan sa 78 ka milyong Hapones. Gitawag kinig Shintoismo.

Ang sinugdan sa Shinto natabonan sa mitolohiya. ‘Sa sinugdan,’ nag-ingon ang kasugiran, ang diyos nga si Izanagi ug ang diyosang Izanami nagsiping. Ug nakaanak kini dili lamang sa mga kahoy, mga bukid, ug yuta kondili sa mga otso milyones pa ka diyos ug mga diyosa! Si Jimmu Tennō, ang unang emperador sa Japan, gituohan nga kaliwat sa usa niini nga mga diyosa—si Amaterasu Ō Mikami, ang diyosa sa adlaw. Ang pagtahod ug pagsimba niining mga diyos maoy sukaranan sa Shinto, nga nagkahulogang “ang dalan sa mga diyos.”

Apan diin giagak sa “dalan sa mga diyos” ang Japan? Nakatagana ba kini sa espirituwal nga mga panginahanglan sa mga tawo didto?

Ang Agianan sa Patuotuo ug Kahadlok

Walay tino nga kabatbatan ang Shintoismo kon unsay mahitabo inigkamatay. (Walay katumbas sa “langit” ug “impiyerno” sa Kakristiyanohan.) Bisag giisip ang kamatayon nga “usa ka tunglo, trahedya, o aksidente,” kaylap nga gituohan nga ang patay mahimong usa ka espiritu nga makahatag panalangin sa pamilya. Ang libro sa Shinto nag-ingon: “Ang mga tawo ning kalibotana magpadayon sa pagkinabuhi tapos sa kamatayon, ug magpadayon sa pagdawat sa mga panalangin sa mga diyos, nga mao, ang mga espiritu sa langit ug yuta. Kita usab, uban sa atong walay lawas nga mga kalag, duyog nga magkinabuhi ning kinabuhi sa tawo.”

Unsay epekto sa pagtuo sa nangamatayng mga espiritu diha sa mga Hapones? Inay hatagan silag paglaom, nakapanganak kinig daghang patuotuong mga buhat. Pananglitan, kon abuton ug dimalas ang pamilya sa mga sumusunod sa Shinto, magtuo sila nga wala nila hatagig igong pagtagad ang pila ka namatayng kagikan. Kon mamalit ug bag-ong balay o sakyanan, may himoon silang mga seremonyas sa pagbugaw sa ‘daotang mga espiritu.’ Sa dili pa sugdan ang trabaho sa pagtukod ug balay, moabot ang pari sa Shinto nga magdalag gamayng altar sa pagpangayo sa mga diyos nga kagikan ug panalipod.

Busa inay lamdagan ang mga sumusunod niini, ang Shinto nakaagak sa mga magtutuo ngadto sa dalan sa patuotuo ug kahadlok, ang samang dalan nga gisubay sa mga relihiyon sa karaang Babilonya. Diha sa iyang librong The Religion of Babylonia and Assyria, ni Morris Jastrow nagpakita nga alang sa karaang mga Babilonya ang “kamatayon maoy agianan sa laing matang sa kinabuhi.” Dugang pa, gipasiugda sa Shintoismo ang relasyon sa diyosa sa adlaw ug sa iyang tawhanong anak nga lalaki. Adunay mga rituwal diin moadto ang emperador sa altar ni Ise ug mohatag ug “mga taho” kaniya. Makapahinumdom kini sa relasyon tali kang Nimrod ug sa iyang inahan, ang gitawag nga Semiramis. Ug samtang giingon nga si Semiramis mao ang anak sa diyosa nga isda, si Atargatis, ang inahan ni Emperador Jimmu mao ang anak nga babaye sa “Hari sa Dagat.”

‘Usa ka Espirituwal nga Hinagiban’

Sa nangagi, dakog natabang ang Shintoismo sa mga Hapones sa pagbaton ug taas nga sukdanan sa pamatasan. Nakalig-on kini sa mga bugkos sa pamilya. Ug sa pagpasilsil ug dakong pagtahod sa emperador ingong soberano ug relihiyosong pangulo, nakatabang kini sa pagpatunhay sa panaghiusa sa nasod. Apan, hapit kining nakaagak sa kalaglagan sa nasod.

Miingon ang Encyclopædia Britannica (1966 nga edisyon): “Sukad sa Intsik-Hapones nga Gubat (1894-95), misunod ang Japan ug palakaw sa pagpadako, ug sukad niadto ug hangtod sa panahon sa Gubat sa Kalibotan II gipahimuslan sa militar ug sa patriotikanhong mga nasyonalista ang Shintō ingong espirituwal nga hinagiban sa paggamit sa nasod sa pagbantay sa kauswagan sa trono.” Busa ang Shinto nahimong kasangkapan nga nakaagak sa Japan ngadto sa ikaduhang gubat sa kalibotan.

Human sa dakong kapildihan sa Japan sa gubat, mimando ang nakadaog nga mga Kaabin sa pagbungkag sa Kagamhanan sa Shinto. Nawad-an sa pagpaluyo o pagkontrolar sa kagamhanan, nahimo ang mga simbahan sa Shinto nga independente. Nakurat ang nasod sa emperador pinaagi sa pagsalikway sa pangangkon sa pagkadiyos, nga nag-ingon: “Ang bugkos taliwala Kanato ug sa Atong katawhan gisandig sa pagsalig ug pagmahal sa usag usa. Wala kini magadepende sa mga kasugiran ug mga sugilambong. Wala kini magadepende sa bakak nga mga pagtuo nga balaan ang emperador ug nga ang Hapones mas labaw kay sa ubang mga rasa ug gimbut-an nang daan nga magmando sa kalibotan.”

Apan, wala kini makapukgo sa Shintoismo. Ang nabungkag nga Kagamhanan sa Shinto giorganisar pag-usab sa pagkahimong organisasyon nga gitawag Jinja Honcho (The Association of Shinto Shrines). Nagahawas kini ug mga 80,000 ka kapilya sa Shinto. Bisan ug gilantaw ang presidente niining asosasyona nga mao ang pangulo sa relihiyong Shinto, sa aktuwal gilantaw gihapon ang emperador sa kadaghanan nga mao ang nagalingkod niining katungdanana.

Apan, ang Shinto, wala makapamatuod sa iyang kaugalingon nga epektibo sa pagsagubang sa modernong mga problema. Wala kini makasulbad sa dakong problema sa pagpihig batok sa ikaduha ug ikatulong kaliwatan sa mga Koreano ug mga Intsik nga natawo ug nagdako sa Japan. Walay mga giya ang Shinto nga ikatanyag aron mapukgo ang delinkuwensiya sa kabataan ug sa pagsulbad sa mga problema sa kapintasan diha sa tunghaan. Kini walay sukdanan bahin sa aborsiyon ug matugotong sekso nga kaylap karon sa Japan. Ang “Outline of Shinto Teachings” sa Jinja Honcho mihatag ug katarongan niini, nga nagaingon: “Ang Shinto dili pinig-otan sa tinong mga kasulatan ug mga doktrina.”

Napakyas usab ang Shinto sa paghatag sa mga sumusunod niini ug paglaom sa umaabot. Nagatagad lamang kini sa “karon.” Nan dili ikahibulong nga libolibo sa mga Hapones mibulag sa Shinto ug mipakitag interes sa Bibliya. Dili sama sa Shinto, gibatbat sa Bibliya kon nganong ania sa yuta ang tawo ug kon unsay anaa sa unahan. Ang Bibliya naghatag ug sukdanan sa pamatasan ug nagataganag lig-ong pasukaranan sa pagtuo—dili mitolohikal nga mga sugilambong. Busa bisag ginaingon nga ang Shinto maoy “dalan sa mga diyos,” ang Bibliya nag-ingon nga “bisag adunay gipanagtawag nga mga ‘diyos’ sa kalangitan o sa kayutaan, ingon nga daghan man ang mga ‘diyos’ ug daghan ang mga ‘ginoo,’ apan alang kanato adunay usa lamang ka Diyos ang Amahan.” (1 Corinto 8:5, 6) Gitabangan sa mga Saksi ni Jehova ang libolibo sa Japan sa pagkaila sa ngalan niining “usa lamang ka Diyos.”

[Letrato sa panid 13]

Kapilya sa Shinto nga ginaadtoan sa mga tawo sa pag-ampo