Mga Batan-on Nangutana . . .

Unsaon Nako Pagtug-an sa Akong mga Ginikanan?

“Inig-uli ko sa balay uban ang mubong grado sa usa ka pasulit, buot kong tug-anan ang akong mga ginikanan, apan ako dili makatug-an kay kon tug-anan ko sila, ila akong kasab-an.”—13-anyos nga si Benita.

MATUD sa magsusulat si Ruth Bell: “Usa ka bahin sa kasinatian sa tin-edyer ang pagbuhat sa mga butang nga dili mabinantayon kaayo. Apan may panahong kana mosangpot sa imong pagkasugamak sa suliran, ug kana ang panahong buot nimong tabangan sa imong mga ginikanan.” Bisan pa niana, kon kaha mugbong mga grado, usa ka binatang plano nga wala molampos, pagkawala makatuman sa instruksiyon sa ginikanan, o seryosong suliran sa moral, ang pagtug-an sa imong mga ginikanan maoy butang dili nindot palandongon.

Tingali ikaw mahadlok modalag daotang balita ngadto sa imong mga ginikanan—ilabina kon nalangkit niana ang kapakyasan sa imong bahin. Ang hunahuna nga sukitsukiton tingali makapagil-as kanimo. Matud sa 18-anyos nga si Willa: “Dili gayod sila mohunong sa pagsukitsukit dihang ako may itug-an kanila. Kini sama sa pagbukas sa Kahon ni Pandora.” Basin buot usab nimong molikay sa tino—ug tingali makauulaw—nga disiplina. Apan ang pinakadaotan sa tanan mao ang hunahuna nga pakyason ang imong mga ginikanan. Sumala sa pagpahayag niini sa batan-ong si Vince: “Akong gibati nga sa tanang panahon sila dakog pagsalig kanako ug kana nakapalisod nga ako moduol kanila kay dili ko buot nga sila maguol.”

Bisan pa niana, kusog mokaylap ang balita. Ug ang imong mga ginikanan lagmit nakaila pag-ayo kanimo nga kadaghanan sila makabanabana nga may daotang nahitabo bisan pag imong paningkamotan ang pagtago niana. Busa ang dili pagtug-an sa imong mga ginikanan yanong nagalangan sa butang dili kalikayan. (Itandi ang Proverbio 28:13.) Ang pangutana mao, Unsaon nimo pagtug-an kanila?

Walay Tawong Hingpit

Nahauna, hinumdomi ang ginasulti sa Bibliya bahin sa mga sayop: “Ang tanan nakasala ug nakabsan sa himaya sa Diyos.” (Roma 3:23; 5:12) Ang pila ka sayop maoy bunga sa pagkawala mahibalo, ang uban tungod sa pagkawalay pagtagad. Ug, angkonon, may panahong ang usa ka tawo nagabuhat sa butang nasayran niyang daotan. Bisan pa niana, ang mga sayop maoy bahin sa kinabuhi.

Nan, unsay imong pagbati sa usa nga dili arang makadawat ug sayop? Sa kadugayan, dili ba ang imong hunahuna kaniya modako kon usa ka adlaw siya moduol ug moingon, “Gikasubo ko—akong nasabtan nga ako nasayop”? Sa susamang paagi, ang imong mga ginikanan tingali mapikal tungod sa imong kahuyangan. Apan ang kamatuorang ikaw mapaubsanon nga imong gidawat ang imong sayop basin makapahupay sa ilang kasuko.

Ang Hustong Panahon

Kasagaran ang sanong sa imong mga ginikanan maapektahan usab ug dako sa paagi ug sa panahon sa imong pagtug-an kanila. Ang Bibliya nagahisgot sa “usa ka pulong nga isulti sa hustong panahon alang niini.” (Proverbio 25:11; itandi ang Ecclesiastes 3:1, 7.) Matuod, dili nimo buot magpaugmaugma. Matud sa batan-ong si Vince: “Akong nakaplagan nga ang pagpaabot mopagrabe lamang sa kahimtang.” Bisan pa niana, kon mahimo, pangitag panahon sa pagtug-an sa imong mga ginikanan dihang sila anaa sa kaisipang mas lagmit mosabot. Si Latia, 16 anyos, nagpahayag niini niining paagiha: “Dili gayod ako makigsulti kang Mama nianang mga butanga kon siya puliki tungod kay mahimong ako iyang pukgoon o siya maglagot.” Mitambag ang 15-anyos nga si Kelly: “Paabota ang panahong ang mga suliran sa imong mga ginikanan daw labing gamay mao nga ikaw dili makadugang niana.”

Kanus-a ba kaha kana? Ang diesiotso-anyos nga si Chris miingon: “Ako magpaabot hangtod sa panahon sa panihapon ug unya sultihan si Papa nga kinahanglang ako makigsulti kaniya.” Ang anak lalaki sa usa ka nag-inusarang ginikanan misulay ug lain pang panahon: “Ako kasagarang makigsulti kang Mama sa dayon nang pangatulog; sa maong panahon siya mas relaks. Kon siya mauli sa balay gikan sa trabaho, siya lapoy pa kaayo.”

Kon angay na ang panahon, duola ang imong mga ginikanan. Tingali ikaw mosulti sama niini, “Ma ug Pa, may butang nagasamok kanako.” Ug unsa man kon ang hustong gutlo dili moabot o kon ang imong mga ginikanan daw puliki kaayo nga dili makatagad? Magmasinabtanon. Ang kamatuorang sila puliki kaayo nga dili makamatikod nga ikaw may suliran wala magkahulogang sila walay pagtagad. Makaingon ka tingali sama niini, “Ako nahibalo nga ikaw puliki, apan may butang nagasamok gayod kanako. Mahimo bang magkaestorya ta?” Dihang sila mamati na kanimo, ikaw makasukna: “Nakabuhat ka bag butang nga naulaw ka kaayong mohisgot?” Kini nagasulti sa imong mga ginikanan: (1) Imong giisip kining butanga nga seryoso, (2) kini butang lisod nimong ipakigsulti, ug (3) imong tim-os gibasolan ang nahitabo.

“Isulti ang Tinuod”

Karon ania ang lisod nga bahin: ang pagtug-an sa imong mga ginikanan mahitungod sa daotang butang mismo. Ang usa ka sambingay ni Jesus dakog ginatudlo kanato bahin niini. Sa Lucas 15:11-32, atong mabasa ang mahitungod sa anak lalaki sa usa ka tawo nga sa usa ka adlaw mibiya sa balay aron magpahimulos sa independenteng kinabuhi. Ugaling, giusikan sa batan-on ang iyang katigayonan ug nahitumpawak sa imoral nga pagkinabuhi. Kay nahidangat sa timawa kaayong kahimtang, siya nabalikan sa maayong panimuot ug mihukom sa pagpauli ngadto sa iyang amahan nga naglaom nga dawaton pag-usab. Apan sa unsang paagi? Sa kakleber iya bang gisulayan ang pagtago sa iyang buhat nga daotan gikan sa iyang amahan o gipagaan ang kaseryoso sa iyang sala? Sa kaatbang, ang iyang unang mga pulong ngadto sa iyang amahan mao: “Amahan, ako nakasala batok sa langit ug batok kanimo. Ako dili na takos pagatawgon nga imong anak.” Oo, siya misulting mapaubsanon ug walay pagpakaaron-ingnon. Siya wala mohangyo nga mahigawas sa disiplina; siya mihangyo lamang nga pasayloon.

Unsay sanong sa amahan? Sa katingala sa batan-on, ang gidahom nga pangasaba wala moabot. Lagmit ang amahan nakombinsir sa tim-os nga paghinulsol sa iyang anak nga daw dili na kinahanglan ang dugang disiplina! Ang mapaubsanon ug matinud-anong pagduol basin makatabang usab sa imong mga ginikanan sa pagsabot nga ikaw nakakat-on gikan sa imong sayop. Karon kini wala gayod magkahulogan nga mahigawas ka sa disiplina. Sa pila ka kaso ang grabeng pagsilot basin angayan! “Ang bunal ug pagbadlong maoy magahatag ug kaalam,” nagaingon ang Bibliya. (Proverbio 29:15) Busa batoni ang matarong nga tinamdan bahin sa disiplina: “Matuod, walay disiplina ang daw makalipay sa pagkakaron, kondili makapasubo; apan sa kaulahian kini magahatag ug malinawong bunga alang niadtong nabansay niana, nga mao, ang pagkamatarong.”—Hebreohanon 12:11.

Ang Bibliya dugang nagatambag kanato nga “isulti ang tinuod.” (Efeso 4:25) Busa bisan pag matental ka sa pagtago sa pila ka dili-maayong detalye, ihatag sa imong mga ginikanan ang tibuok hulagway. Gamita ang mga pulong hisabtan sa imong mga ginikanan, dili ang mga pulong nga may espesyal lamang nga kahulogan alang sa mga batan-on. Ipakita sa imong mga ginikanan nga ikaw nagasalig kanila. Pihong ang imong kamaikagon sa pagtul-id sa mga butang makahimog halalom nga impresyon diha kanila.—Itandi ang 2 Corinto 7:11.

‘Nganong Nakaako Ka sa Pagbuhat Niini Kanamo?’

Hinuon, dili tanang batan-on ang bulahan tungod kay may Kristohanong mga ginikanan. Apan bisan pag ang mga ginikanan nakaugmad sa mga bunga sa espiritu, sama sa “kalumo” ug “pagpugong-sa-kaugalingon,” basin imo gihapong maagoman ang kasuko sa sinugdan ingong reaksiyon ngadto sa imong igatug-an. (Galacia 5:22, 23) Sila basin sa tukma mobati sa kasakit ug kahiubos, ilabina kon seryoso ang buhat nga daotan. Busa ayaw katingala o kasuko kon ikaw rakrakan sa emosyonal nga mga pulong! Piho nga kon namati ka sa ilang sayosayong mga pasidaan, dili ka unta mahitumpawak sa maong kahimtang. Makaiikag, ang 21-anyos nga si Nathan nahinumdom: “Ang pagpasundayag sa imong mga ginikanan sa emosyon mahimong timailhan kon unsa ka dako ang ilang pagmahal kanimo.”

Bisan unsa ang kahimtang, magpabiling kalmado. (Proverbio 17:27) Pamati sa imong mga ginikanan ug tubaga ang ilang mga pangutana, walay sapayan kon sa unsang paagi sila nagapangutana niana. Dawata ang bisan unsang disiplina nga ilang ihukom nga gikinahanglan, nga mahinumdom nga ang salmistang si David miingon: “Kon ugaling ako pasakitan sa usang matarong, kana mahimong mahigugmaong-kalulot.” (Salmo 141:5) Ihukom nga kini usa ka sayop nga dili na gayod mausob!

Bisan pa niana, kini dili unya ang kataposang panahong imong kinahanglanon ang tabang ug hamtong nga tambag sa imong mga ginikanan. Batasana ang pagtug-an kanila sa ginagmayng mga suliran aron kon moabot ang dagkong mga suliran, dili ka mahadlok moduol kanila ug motug-an kanila kon unsay anaa sa imong hunahuna.

[Letrato sa panid 15]

Pilia ang panahong ang imong mga ginikanan anaa sa mas madawatong kaisipan