Pasko—Dako ba Kini ug Bili Kay sa Imong Gihunahuna?

“MAMA, Papa—aduna ba gayoy Santa Claus?” Kini mao ang yugto nga gikahadlokan sa daghang ginikanan. May sagol nga kahigawad ug kahiubos diha sa iyang mga mata, ang siyete-anyos nga si Jimmy nangayog pasalig nga ang hinanduraw nga tawo nga nagdala niadtong tanang maayong gasa sa tinuoray nagalungtad​—ug nga ang iyang mga ginikanan wala mamakak kaniya.

Ang nahitabo mao, ang batang lalaki sa sunod nga pultahan ang sad-an kinsa mibutyag sa makapasubong kamatuoran ug kini nagbutang sa mga ginikanan sa malisod nga kahimtang. Tingalig ang imong mga panumdoman sa bata ka pa susama niini.

Karong adlawa ang mga selebrasyon labaw pa kay sa relihiyosong kasaulogan lamang. Mopatim-aw, nga ang pasko gidawat sa pipila ka dapit diin kini wala dahoma nga mapopular. Ang mga Buddhistang Hapones, animistang mga Aprikano, Amerikanong mga Hudiyo, ug mga Muslim sa Singapore managsamang midawat sa tambok, pulag-bisting tawo nga nagadalag mga gasa. Usa ka relihiyosong lider misukna, “Dili ba ang Pasko nahimong usa ka tibuok-yutang selebrasyon nga gisaulog sa tanan?”

Sumala sa hunahuna sa daghang tawo, gihukas sa Pasko ang “Kristohanong” bisti niini sa Kasadpan ug nahimong madanihong panahon sa kasadya alang sa tanan. Ang mga bata mao ang sentro sa pagsaulog. Ang pipila ka tawo mangahas sa pag-ingon nga dili kompleto ang kinabuhi sa bata kon wala ang linaing kasadya niining selebrasyona. Tin-aw, kini ania aron magpabilin. Kini ang sentro sa pagtuon ug mga kalihokan sa eskuylahan. Gihimaya kini sa TV. Ang dagko kaayong mga tindahan ug mga department store nagaparada niini. Ang mga ginikanan nagabubo ug dakong panahon ug salapi alang sa Pasko. Apan gawas sa dakong utang ingong kasagarang resulta, aduna pa bay mas mabug-at nga bili nga tingali bayran sa imong pamilya?

Ang Sugilambong ni Santa —Paglapas ba sa Pagsalig?

“Dili ko motuo nga adunay Diyos,” giingnan sa siyete-anyos nga si John ang iyang inahan. Ang artikulo sa World Herald nagpatin-aw kon ngano: “Mopatim-aw, nga nahibaloan ni John sayo niadtong adlawa, nga si Santa Claus dili tinuod. Tingali ang Diyos dili usab tinuod, iyang giingnan ang iyang inahan.” Nahinumdom sa iyang kabalo sa bata pa, ang 25-anyos nga si John miingon: “Sa dihang sultihan sa mga ginikanan ang mga bata nga si Santa tinuod, nagtuo ako nga kana lagmit paglapas sa pagsalig.”

Unsay angayng buhaton bahin niining delikadong kahimtang? Ang mga eksperto sa bata wala magkauyon. Ang usa nagdasig sa mga ginikanan nga sultihan nila sa tinuod ang ilang kabataan sa pangedarong sayis ug siyete, nagpasidaan nga “kini sa pagkatinuod mahimong makadaot sa ilang mga hunahuna kon ang mga ginikanan magpadayon sa pagpatuo sa sugilambong.”

Diha sa librong Why Kids Lie​—How Parents Can Encourage Truthfulness, si Dr. Paul Ekman miingon: “Walay duhaduha nga kamo ingong mga ginikanan adunay dakong impluwensiya sa inyong mga anak maylabot sa mga tinamdan, mga pagtulon-an, ug sosyal nga mga lihok sama sa pagpamakak o panglimbong.” Si Ekman nagpadayon: “Ang mga relasyon tingalig dili na managsama sa diha nga lapason sa usa ka bakak ang pagsalig. Ang pagkawala sa pagsalig malisod nga ipasig-uli; usahay kini dili na gayod mapasig-uli.” Busa nganong magpadayon sa paglimbong kon bahin sa pagpanghatag sa panahon sa selebrasyon?

Usa ka tigdukiduki sa bata nangusog: “Nagtuo ko nga mas masakitan ang mga bata sa pagpamakak ug paglimbong sa mga ginikanan kanila kay sa ilang mahibaloan nga si Santa Claus dili diay tinuod.” Si Dr. Judith A. Boss, propesor sa pilosopiya, miingon: “Ang tinguha sa mga hamtong . . . mao ang tinuyong paglimbong sa mga bata mahitungod sa kinaiyahan ni Santa Claus. . . . Sa pagsulti sa mga bata nga si Santa Claus maoy tinuod nga tawo, wala nato pukawa ang mga handurawan sa mga bata. Kita yanong namakak kanila.”

Kon ikaw usa ka ginikanan, nagaatubang ka ug malisod kaayong buluhaton​—ang pagmatuto ug mahigugmaon, malipayong mga bata diha sa usa ka kalibotan diin ilang mahibaloan sa linghod pa nga edad nga ang mga tawo dili kasaligan. “Ayaw pagpakigsulti sa mga tawong dili nimo kaila.” “Ayaw pagtuo sa tanang isulti sa paanunsiyo sa TV.” “Sultihi sila nga si Mama wala sa balay.” Sa unsang paagi makakat-on ang bata kon kinsa ang saligan? Ang librong How to Help Your Child Grow Up nag-ingon: “Ang gagmayng mga bata kinahanglang mahibalo sa bata pa sa pagkahinungdanon ug katahom sa pagkamatinud-anon, sa kaisog, sa madungganong pagpakiglabot sa uban; ug sa panimalay magsugod kining tanan.”

Siyempre, walay hingpit nga pamilya. Bisan pa niana, ang awtor nga si Dolores Curran nagsugod sa pag-ila sa kinaiya sa lig-ong mga pamilya. Iyang gipangutana ang 551 ka espesyalista sa pamilya sa nagkalainlaing natad sa pagpili sa labing hinungdanong mga bahin. Ang iyang mga kaplag, diha sa librong Traits of a Healthy Family, naghisgot sa pangunang 15 ka hiyas nga gipili sa mga eksperto. Ang ikaupat nga kinaiya mao “ang pagbati sa pagsalig.” “Diha sa maayong pamilya,” matud niya, “ang pagsalig ginaila ingong usa ka bililhong kabtangan, mainampingong ginaugmad ug ginapalambo samtang ang mga bata ug mga ginikanan nagauswag sa nagkalainlaing yugto sa pamilyahanong kinabuhi.”

Maalamong mangutana ang mga ginikanan, ‘Ang pagpatuo ba sa sugilambong ni Santa takos sa bili sa kompiyansa ug pagsalig kanako sa akong bata?’ Tingalig kana dili na mapasig-uli. Ang pasko ba adunay laing natagong bili?

Sobrang Pagpanghatag?

“Sugdi ang bata sa paghatag taman sa iyang gusto sa bata pa. Niining paagiha siya modako sa pagtuo nga ang kalibotan obligado sa pagbuhi kaniya,” nag-ingon ang pulyetong 12 Rules for Raising Delinquent Children. Ang pagpasiugda ug labaw sa materyal nga mga butang sa pagkatinuod makadaot.

Ang magsusulat ug ginikanan nga si Maureen Orth nangutana, “Unsaon nato sa pagsilsil sa mga sukdanan ug pamatasan niining usa ka materyalistikong kalibotan nga sama sa atua, diin ang paggamit sa mga butang ug kadalo gihimaya pag-ayo, nga sagad wala tuyoa?” Diha sa artikulong “Ang Gasa sa Dili Paghatag,” siya nagmulo: “Ang atong gamayng-emperador nagtuo nga ang mga gasa maoy adlaw-adlaw nga panghitabo​—sama sa pagkadawat ug sulat.” Kini ba ang tinuod nga mensahe sa Pasko?

Unsay ikasulti bahin sa mga pamilya nga dili makaarang sa maluhong mga gasa nga gipatuo nga kinahanglanon sa panahon sa Pasko? Unsay bation niadtong mga bataa sa dihang ilang madunggan nga si Santa mohatag lamang ug mga gasa sa buotang mga bata? Ug komosta ang mga bata diha sa bungkag nga mga panimalay nga sa masakit gipaamgo sa kal-ang sa ilang mga pamilya sa panahon sa selebrasyon?

“Kasagaran ang ginapasiugda sa panagtapok sa panahon sa selebrasyon mao ang pagbukas sa mga regalo,” nagkanayon ang The New York Times. “Kana nga pagpasiugda mohatag sa mga bata sa mensahe nga ang mga gasa mao lamang ang katuyoan sa panagtapok sa pamilya ug nagaandam sa dalan alang sa ilang pagkahigawad.”

Ang gugma mao ang mas labaw nga makapatagbawng panukmod sa pagbuhat ug maayo. Si Glenn Austin, awtor sa Love and Power: Parent and Child, nag-ingon: “Diha sa nagakahiusang pamilya diin ang bata nahigugma ug nagtahod sa ginikanan, hayan ang bata magbinuotan sa pagpahimuot sa ginikanan.” Ang mga Saksi ni Jehova naningkamot pag-ayo sa pagmugna nianang mainit nga siklo sa gugma diha sa ilang mga panimalay. Dugang pa, ang mga bata sa mga Saksi ni Jehova ginamatuto sa pag-ila ug sa paghigugma sa Diyos nga ginaalagaran nila, si Jehova. Pagkakusganong puwersa kini diha sa ilang mga kinabuhi alang sa pagbuhat ug maayo! Sila wala magkinahanglan ug tinukodtukod nga tawo sa pagpugos sa pagbuhat ug maayo.

Gimahal sa mga Saksi ni Jehova ang ilang mga anak ingong mga gasa gikan sa Diyos. (Salmo 127:3) Busa, imbes magpaabot ug tinakdang petsa aron mohatag ug gasa, kini nga mga ginikanan makahatag ug mga gasa sa tibuok tuig. Sa maong panahon lisod isulti kon kinsa ang mas nalipay​—ang nasorpresa nga bata o ang iyang nalipay nga ginikanan. Ang bata nasayod kon diin gikan ang gasa. Dugang pa, ang Saksi nga mga ginikanan gidasig nga ihatag kanunay ingong gasa ang ilang panahon. Kay sa dihang batiog kasubo ug kamingaw ang usa ka batang babaye, ang lawak nga puno sa mga monyeka ikatandi ba sa pipila ka gutlo nga ginakos sa mga bukton sa iyang inahan nga nagapamati kang Mama nga nag-estorya bahin sa iyang pagkabata? Ang usa ka batang lalaki matudloan ba kon unsaon sa pagkahimong lalaki pinaagi sa usa ka kabinet nga puno sa mga gamit sa dulang besbol o pinaagi sa taas, maayong pakigkabildohay uban sa iyang amahan samtang silang duha nagalakaw?

Kining gipalambo nga kasuod mahimong makaluwas-ug-kinabuhi. Ang mga tigdukiduki sa bata nakakaplag nga samtang ang ginaingong kal-ang sa kaliwatan mosugod alang sa usa ka batan-on, hayan siya mas kusganon nga maimpluwensiyahan sa mga isigkaingon. Ang binata nga pagbinuang ug ang nagakadaot nga tinamdan ngadto sa mga hamtong suod nga nalangkit. “Apan kadtong adunay maayong mga panglantaw sa ilang mga amahan ug sa mga hamtong sa katibuk-an wala moduyog sa mga binuang sa ubang isigkaingon.”

Ang mga Saksi ni Jehova usahay gisaway tungod sa dili nila pagduyog sa kasadya sa panahon sa selebrasyon uban sa ilang mga pamilya. Daw mopatim-aw nga ang mga bata sa mga Saksi ni Jehova hinikawan niining linaing kalipay. Apan kining sinserong mga ginikanan ug kabataan adunay maayong mga katarongan diha sa Bibliya sa paglikay. (Palihog tan-awa ang panid 11-14.) Ug kining mga batan-ona nagaugmad ug malig-ong moral nga kusog nga makabarog sa kabug-at sa pagpit-os sa isigkaingon nga makapukan sa determinasyon sa ubang mga batan-on. Ang maayong pamatasan ginadaot tungod sa nagauswag nga pagkadaotan. Ang seksuwal nga imoralidad, mga droga, kapintasan, alkohol, kulto, tig-among-among sa mga bata​—daghan kaayong mga kapeligrohan nga naghulga sa huyang nga mga batan-on.

Sa unsang paagi mapanalipdan sa ginikanan ang usa ka batan-on gikan niining kanunayng mga kapeligrohan? Gikan pa sa pagkabata ang mga batang Saksi nagadawat ug padayong pagbansay sa pagsalig sa malig-ong mga kasugoan sa Bibliya sa maayong pamatasan. Tabangan sila sa mahigugmaong mga ginikanan sa pagsabot sa hunahuna sa Diyos dili lamang bahin sa mga selebrasyon kondili mahitungod sa tanang bahin sa kinabuhi. Ang pagsunod sa ilang Diyos nagagikan sa gugma ug pagtahod alang kaniya, bisan pag kini nagkahulogan sa pagkahimong lahi. Hunahunaa kon sa unsang paagi kini nagaandam gayod kanila alang sa malamposon batan-ong hamtong! Kon ang usa ka bata makalingkod diha sa klase nga puno sa mga isigkaingon nga nagabuhat sa daw makalingaw ug mobarog sa gituohan niya nga matarong, labaw na nga siya makabarog sa ulahi nga pagsulay sa labaw pang daw makalingaw nga mga butang​—mga droga, sekso sa dili pa kasal, ug ubang makadaot nga mga panghaylo! Ang mga anak sa mga Saksi ni Jehova mahimong makaugmad ug moral nga kalig-on nga daghang ubang bata wala niana.

“Daghan sa mga bata nga akong nakita walay pagtuo,” miingon si Dr. Robert Coles, tigdukiduki sa Harvard. “Nawala kanila ang tanang butang gawas sa pagkalinga sa ilang kaugalingon, ug kini napalambo adlaw adlaw sa paagi nga sila ginamatuto.”

Gihubit sa usa ka pedyatrisyan ang usa ka lahi nga pamilya: “Buot nila ang mga bata nga matinagdanon sa uban ug dili kaayo manumbaling sa ilang kaugalingon. . . . Mas yano ang ilang kinabuhi . . . , apan adunay laing butang nga anaa kanila. Tungod sa kakulang sa mas maayong pulong, tawgon ko kining pagkatagbaw.”

Gihisgotan ni Dolores Curran ang pagpabili sa pag-alagad sa uban ingong pangunang kinahanglanon sa kalipay. “Alang sa pipila ka pamilya sa atong nasod [ang Tinipong Bansa]​—sa pagkatinuod ang kadaghanan, ikaingon ko​—ang kalamposan ug pagpangagpas sa maayong kinabuhi mao ang pangunang katuyoan.” Apan “ang mga pamilya nga nagapaabot nga ang mga membro magmatinagdanon sa uban mahimo niadtong maayong mga pamilya nga nagapabili sa pag-alagad sa uban. . . . Samtang ang mga bata gikan niining pamilyaha modako, sila kiling nga magmatinagdanon ug responsable nga mga tawo ingong resulta sa mga kasinatian sa ilang pamilya.” Namatikdan ni Curran taliwala sa malamposong mga ginikanan “ang balos sa bili sa pagpangitag kalipay diha sa mga tawo ug diha sa pagpanghatag inay kay sa pagpamalit, pagkuha, ug paggamit.”

Gipahayag kini sa usa ka talagsaong eksperto sa pagpanghatag sa laing paagi, “adunay labaw nga kalipay ang paghatag kay sa pagdawat.” (Buhat 20:35) Ang mga pamilyang Saksi maoy buhing pamatuod niining pulonga ni Kristo Jesus. Sama kaniya ang ilang mga kinabuhi nasentro diha sa Kristohanong ministeryo. Ang pipila tingali mobati nga ang batan-ong mga Saksi gipahimuslan ug gipugos sa pag-uban sa ilang mga ginikanan gikan sa ganghaan ug ganghaan. Sa kasukwahi, sila ginatudloan pinaagi sa panig-ingnan sa mga ginikanan kon unsaon sa pagpakita ug gugma ngadto sa ilang isigkatawo pinaagi sa bukas nga pagpaambit ngadto sa ilang mga silingan sa maayong balita mahitungod sa Gingharian sa Diyos.​—Mateo 24:14.

‘Dili ba Kini Makasugpo sa mga Bata?’

Apan dili ba ang pig-ot relihiyosong pagmatuto makasugpo sa usa ka bata? Dili ba mas maayong ang relihiyosong mga desisyon pagahimoon sa matag usa inigkahamtong na niya? Kana tingali mao ang lagda numero 3 diha sa 12 Rules for Raising Delinquent Children: “Ayaw gayod siya hatagig espirituwal nga pagbansay. Paghulat hangtod nga moedad na siyag 21 ug unya pasagdi siyang ‘mohukom sa iyang kaugalingon.’”

Hinunoa, ang pagsabot sa bata sa maayong pamatasan, sumala kang Dr. Coles, magsugod sa pagkaugmad ingon ka sayo sa tulo ka tuig ang edad. “Sulod sa bata adunay nagakaugmad nga pagsabot sa maayong pamatasan. Nagtuo ako nga kini hinatag-sa-Diyos, nga adunay pangandoy alang sa moralidad.” Kini ang labing hinungdanong panahon alang sa pagpasilsil sa matuod nga mga sukdanan sa moral. Kini mao ang panahon, pananglitan, sa pagtudlo pinaagig panig-ingnan sa bili sa pagkamatinud-anon ingong batok sa pagpamakak. Gipasiugda sa Bibliya ang kahinungdanon sa pagbansay sa panahon sa linghod nga katuigan: “Bansaya ang bata sumala sa paagi nga angay kaniya; bisan kon siya matigulang na siya dili motalikod gikan niana.”​—Proverbio 22:6.

Si Curran miingon: “Ang mga bata karon dili pagadahomon nga maayog batasan nga walay tabang. . . . Ang mga tumutubag sa akong surbi miingon nga kon mas maayo ang pamilya mas ugmad ang ilang pagsabot sa kon unsay husto ug sayop.”

Usa ka tig-alagad sa katilingban nga misanong sa surbi ni Curran miingon: “Adunay dili kalikayan nga subok sa kalig-on ang ikahatag sa relihiyosong pagtuo ngadto sa mga pamilya.” Alang sa pamilya nga adunay samang relihiyosong subok, si Curran miingon, “ang pagtuo sa Diyos nagadulag dakong bahin sa adlaw-adlawng pamilyahanong kinabuhi. Ang relihiyosong subok nagalig-on sa sistema sa pagpaluyo sa pamilya. Bation sa mga ginikanan ang malig-ong responsibilidad sa pagpasa sa ilang relihiyosong pagtuo, apan buhaton nila kana diha sa positibo ug makahuloganong mga paagi.”

Tabangi ang Inyong mga Anak nga Mobatig Paghigugma sa Diyos

Ipakita sa mga anak ang mga gasa sa Diyos nga mohatag kanila sa maong kalipay. Higda diha sa kasagbotan ug susiha uban kanila ang gagming nga bulak nga makuti kaayong pagkadesinyo. Sud-onga ang ladybug nga migula gikan niini nga kasagbotan nga nagkatkat sa tumoy sa gihay sa dahon, nga mibuklad sa mga pako niini nga pula kaayo ug natulbokag-itom, ug molupad. Pabatia sila nga mahingangha sa kahibulong sa dihang kalit nga motugdon ang usa ka alibangbang nga nagkapakapa sa mga pako niini nga hayag nga pagkadalag alang sa lakbit nga pagpahulay ug nagpabulad sa mainit nga sidlak sa adlaw. Patighaya sa pagtan-aw sa mahunol-hunol nga puting mga panganod nga gipalid sa hangin sa itaas, ug tan-awa samtang ang porma niini nagausab-usab gikan sa barko ngadto sa mga kabayo ug ngadto sa mga palasyo diha sa kalangitan. Kasamtangan itudlo sa imong mga anak nga ang atong Maglalalang nga Diyos mao ang naghatag kanato sa maong malipayong mga gasa.

Ug daghang ubang mga gasa, sama sa kuting kansang pagduladula sa usa ka dahon nakapakatawa kanato o ang balhiboong itoy nga “madulaong nagaatake” kanato, nga naglingolingo ang ulo, mabangisong nagangulob samtang gibira niini ang atong manggas, apan ang ikog mahigalaong nagkitiwkitiw kanunay. O ang pagduladula diha sa balud sa dagat, pagtungas sa kabukiran, o sa usa ka gabii nga naghangad sa dakong kahibulong sa kalangitan nga daghang bitoon nga nagapangidlap ug nagagilaw sa kahitas-an. Kay nasayod nga kining mga gasaha ug sa daghan pang uban nagagikan sa Usa nga naghatag kanato sa atong kinabuhi, makapasalamat kaniya alang niining mga gasaha, nga mapasalamaton nga nakaila kaniya​—kining tanan makapalipay kanato ug mopabanaag sa halalom ug mapabilhong gugma alang kaniya.

Ug sa kataposan diha sa pamilya, ang daghang halog ug halok gikan kang Papa ug Mama, nga motabang sa mga bata sa pagbati sa kainit sa kasegurohan ug pagkamapasalamaton matag adlaw. Tabangi sila nga makahupot sa pagtuo kang Jehova, isalikway ang dako pa nga kabakakan kay nianang usa bahin sa pulag-bisti nga Santa, nga mao, nga kining tanang matahom nga mga gasang gikan sa Diyos sulagma lang nga mitungha, basta mitungha lag iya​—usa ka kabakakan nga gitudlo nga walay ebidensiya sa siyensiya, wala paluyohi sa siyentipikanhong paagi, ug gipatunhay lamang pinaagi sa pagkadogmatiko nga gibalikbalik kanunay aron masilsil sa mga hunahuna sa mga batan-on.a

Pag-ampo kanunay uban sa imong mga anak ngadto sa labing dakong Maghahatag​—sa panahon sa pagpangaon, sa magabasa sa iyang Pulong, sa pagtiklop sa adlaw. Pagmatuto ug usa ka mapasalamatong anak, ug ang maong pagbati sa pagpabili motam-is sa matag kasinatiang maagian niya sa kinabuhi. Siya modako nga mahimong malipayong maghahatag mismo sa pagsundog sa matuod nga Diyos ug sa mga ginikanang iyang gihigugma. Unya ang kalipay moabot, dili sa gitakda nang mga adlaw sa kalendaryo, kondili sa kinabubut-ong mga higayon sa tumang kalipay sa pagkinabuhi. “Malipayon ang katawhan kansang Diyos mao si Jehova!”​—Salmo 144:15.

[Footnote]

[Hulagway sa panid 7]

Usa sa labing maayong mga gasa nga ikahatag nimo sa imong mga anak mao ang panahon