Ang Akong Pagpakigbisog sa Pagsagubang sa RSD

BAG-O pa akong nag-40 anyos ug nagtrabaho ingong bug-os-panahong boluntaryo sa usa ka buluhaton sa opisina nga naggamit ug kompiyuter. Naoperahan ako sa akong taludtod pipila ka tuig kanhi, ug abi nakog nakasabot na ako kon unsay panakit. Busa sa dihang operahan na ako niadtong Enero 1994 tungod sa ganglion cyst sa lutahan sa akong walang pulso, akong gidahom ang diyutayng panakit ug kalisod​—apan maagwanta ra nako kana.

Sulod sa unang pipila ka semana human sa pag-opera, nga malamposon, misugod ako sa pagkamatikod ug hilabihang panakit sa akong walang bukton. Mihubag usab kini ug nausab ang kolor. Ang akong mga kuko nanubo ug daling mabali, ug tungod sa panakit, dili ako makapanghinguko. Halos imposible ang pagkatulog. Sa sinugdan, ang mga doktor ug ang terapista nahibulong, apan sa dihang nagkagrabe na ang mga simtoma, nasabtan sa siruhano nga ako adunay RSD (Reflex Sympathetic Dystrophy), nga gitawag usab ug Chronic Regional Pain Syndrome. Niadtong higayona, tulo na ka bulan ang milabay sukad sa operasyon.

Kon Unsay Bation Kon Adunay RSD

Wala ako sukad makadungog ug RSD, apan nasabtan ko sa akong kaugalingong unod kon sama sa unsa gayod kini​—PANAKIT. Panakit nga grabe kaayo. Walay-puas nga panakit sa akong kamot ug bukton. Panakit sa dihang ang akong kamot mihubag ug tulo ka pilo kay sa normal nga gidak-on niini. Panakit nga kanunayng nagngutngot. Nahisama kadtog diha sa sulod sa nagdilaab nga balay, ug ako dili makaikyas. Wala ako maghinobra! Alang kanako, kadto mao ang labing grabe ug labing mapinadayonong panakit nga mahunahuna. Dihay nagkalainlaing matang sa panakit sa nagkadaiyang kagrabehon. Usahay, ang panakit samag panon sa mga putyukan nga namahit kanako. Sa ubang panahon, sama kinig lugpit nga nag-ipit kanako ug samag mga sulab sa labaha nga naghiwa kanako. Dili gani nako maantos nga modapat ang akong taas nga buhok sa akong panit​—dihang midapat kini, gibati ko nga maorag ang mga tunok nanusok kanako. Nawad-an akog paglaom nga mahupayan gikan sa tumang panakit.

Sa usa ka okasyon ako nag-antos pag-ayo sa padayon, grabeng panakit nga naghunahuna na akong putlon ang akong bukton didto sa banyo. Naghunahuna ako kon pila ka paghiwa ang gikinahanglan aron taposon kining pag-antosa. (Sa ulahi, ang mga doktor nagsulti kanako nga ang pagputol dili makasulbad sa suliran.) Mibati ako nga samag nabitik nga lobo nga naningkamot paglingkawas pinaagig pagkitkit sa tiil niini.

Sa Kataposan Diyutayng Kahupayan!

Sa kadugayan, ingong kataposang paagi, ako gipadala ngadto sa usa ka klinika sa panakit aron tambalan. Akong nahimamat didto si Dr. Mathew Lefkowitz, usa ka espesyalista sa pagtambal ug panakit ug anestesiologo nga nanambal sa New York, sa Brooklyn Heights. Mabination kaayo siya ug masinaboton. Ang klinika sa panakit nahimong dalangpanan alang kanako, ilabina sa dihang ako misugod na sa pagkasabot sa akong sakit ug sa pagtambal.

Gisugdan ni Dr. Lefkowitz pinaagig pagpabanhod nga pagtambal​—regular nga mga pag-ineksiyon diha sa ugat sa akong liog, nga temporaryong moali sa mga mensahe sa nerbiyos nga nagpahinabo sa panakit. Sumala sa iyang pagsaysay niana, ang panakit gipahinabo sa sympathetic nervous system. Mao kini ang normal nga nagapanalipod nga reaksiyon sa utok sa samad o operasyon. Ang teoriya mao nga kining sistemaha molihok unta nga samag usa ka ganghaan. Ang mga panakit sa nerbiyos moagi lamang samtang ang samad magakaayo. Sa tinong punto, sa dihang ang utok dili na magpadala ug dugang nga mga signal sa nerbiyos, ang ganghaan mosira ug ang sakit mahanaw. Sa RSD, ang ganghaan dili mosira. Ang sympathetic nervous system dili gayod mokalma. Magpadayon kini sa paglihok nga maorag aduna pa gihapoy kadaot sa maong bahin sa lawas. Ang doktor nag-ingon kanako nga moadto dayon sa klinika sa bisan unsang panahon nga ang panakit mograbe. Busa, nagpadayon ako sa regular nga rutina sa pagpaineksiyon nga nagpugong sa panakit sa dugaydugay nga higayon.

Ang mga ineksiyon nakatabang kanako nga maagwanta ang pisikal nga terapiya, nga nagpaarang kanako sa paglihoklihok sa apektadong bukton ug nakatabang kaayo niining kahimtanga. Sa milabay ang panahon, misugod ako sa pagbuhat ug yanong mga buluhaton, ginamit ang duha ka bukton ug kamot. Usa kadto ka maayong sinugdanan sa kahupayan.

Unsa ang Mahimong mga Sangpotanan?

Ang padayong panakit nakaapektar kanako sa nagkadaiyang paagi. Gusto kong mag-inusara, magpalain; apan bisan asa ako moadto, ang sakit mag-uban-uban kanako. Busa dili kadto solusyon. Ang bukton nagsugod sa pagbating samag nahilaing bahin sa lawas nga nagdaot sa akong kinabuhi ug sa akong kaminyoon. Ang akong bana dili man lang moduol kanako sa pagpakitag pagbati. Siya gayod mapailobon ug mabination. Nahisama ako ug usay-bukton nga asawa, nga dili makahimo sa pagbuhat sa bisan unsa. Sakit kaayo bisan ang pagpunit lamag usa ka pirasong papel sa akong walang kamot.

Hangtod karon, wala pay tambal ang RSD, bisan tuod usahay natural kining mapuypoy. Sa kataposang mga hugna, ang osteoporosis mosunod ug ang bukton mokuyos. Mao nga ang padayong pisyoterapiya makatabang kaayo. Maayo na lang, wala pa ako modangat nianang hugnaa.

Kon Giunsa Nako Pagsagubang

Bisan tuod aduna pa akoy panakit, dili na kini sama ka grabe sa akong kinagrabehang mga yugto sa panakit. Bisan pa niana, kon walay mga ineksiyon, dili nako kini maagwanta. Unsay nakatabang kanako sa paglahutay? Ang positibong tinamdan sa pipila ka mga doktor, mga terapista, ug mga higala. Nakat-onan ko usab ang mga katakos sa pagsagubang. Alang sa bili sa akong pagkatawo ug dignidad, kinahanglan nakong himoong normal ang akong kinabuhi, luyo sa akong dili normal nga kahimtang. Ang pagkanalibotan sa mga isigkatrabahante nga nagpaluyo kanako, nga wala magpig-ot kanako, nagkombinsir kanako nga ako mahimong magmabungahon gihapon. Nakaplagan ko usab, ug bisan hangtod karon, nga ang makapahupay nga musika ug makaparelaks nga mga ehersisyo sa pagginhawa makatabang kanako. Usa sa akong kinaham nga mga butang nga buhaton mao ang paghigda sa komportableng posisyon samtang nagasud-ong sa langit ug sa nagausab-usab kanunay nga mga panganod. Dayon ako mamalandong ug mopanaw diha sa akong hunahuna ngadto sa kahimut-anang mga dapit. Ang pagkatawa kanunay nga maayong medisina, mao man ang positibong tinamdan​—ug labi na sa dihang imong masayran nga nabatonan mo ang mahigugmaong pagpaluyo sa pamilya ug mga higala. Hinungdanong masabtan nga ang RSD dili angayng makaparot kanimo. Ang maayong medikal nga mga propesyonal makatabang kanimo sa pagdaog sa bugno.

Ang kasinatian naghimo kanakong labi pang mabination ngadto ni bisan kinsa nga nag-antos ug panakit, ug ako natukmod sa pagtabang ug paghupay sa uban. Ang akong tinuohan nakatabang pag-ayo kanako. Nasayod ako kon nganong nahitabo kini. Dili ako maorag usa ka pinili gayong biktima. Dili mabasol ang Diyos. Ang panakit maoy usa sa kaalaotan sa kinabuhi nga mahimong modangat ni bisan kinsa. Ang mainitong pag-ampo nahimong panalangin kanako. Ako mituo sa Diyos nga moabot ang panahon sa dihang ang panakit mahanaw na. Natabangan ako pinaagi sa pagpaambit nianang hunahunaa ngadto sa uban nga akong nahibalag. Bisan tuod ang RSD suliran pa gihapon nako, ako mapasalamaton sa pag-arang-arang nga akong gibati. (Pinadayag 21:1-4)​—Sumala sa giasoy ni Karen Orf.

[Kahon sa panid 22, 23]

Usa ka Panglantaw sa Doktor

Giinterbiyo sa Pagmata! si Dr. Lefkowitz sa iyang paghubit sa pagtambal. Siya misaysay: “Motambal kami sa tanang matang sa panakit, dili lamang RSD. Ang labing komon nga balatian sa panakit mao ang panakit sa hawak, nga kasagarang motultol ngadto sa labihang panakit nga sciatica. Bisan tuod ang panakit tin-aw nga pisyolohikal ang sinugdanan, adunay kasagarang sikolohikal nga mga hinungdan usab.”

Pagmata!: Ang RSD moatake ba sa tanang pangedaron ug sa lalaki o babaye nga walay pili?

Dr. Lefkowitz: Oo, walay gipili kining sakita. Bisan pa niana, dili kita makatagna kon kinsa ang mas daling matakboyan. Ang akong nasayran mao nga ang mga babaye kasagarang makaantos sa panakit kay sa mga lalaki. Maorag sila ang mas makasagubang nga dugaydugay sa panakit.

Pagmata!: Unsang mga tambala ang imong ikarekomendar alang sa panakit?

Dr. Lefkowitz: Adunay nagkadaiyang paagi nga atong magamit, nag-agad sa tinubdan ug sa kagrabe sa panakit. Bisan pa niana, ang panakit nagkahulogan ug pag-antos, ug buot natong makunhoran ang maong pag-antos. Sa pipila ka kaso naggamit kami ug walay steroid nga mga pildoras, sama sa aspirin, ug ubang matang niini. Sa ubang mga kaso, sama nianang kang Karen, among gigamit ang droga nga moali sa nerbiyos sa maong bahin sa liog. Sa grabeng mga kaso hayan among gamiton ang opiate [matang sa tambal nga gikuha gikan sa opyum]. Ang nakalisod lamang niana mao nga kinahanglang magbantay kami sa posibleng pagkagiyan.

Pagmata!: Dili ba mapugngan nga humanon gayod sa RSD ang tanang mga hugna niini sa pagtubo?

Dr. Lefkowitz: Dili, dili ingon niana. Kon among mamatikdan ang sakit sa sayong hugna niini, among mapukgo ang proseso. Matikdi si Karen, pananglitan. Diha na siya sa tungatungang hugna, ug dili siya tingali kinahanglang mopadayon sa kataposang hugna sa pagkuyos sa bukton.

Pagmata!: Unsay imong ikasugyot sa pagtabang sa pasyente aron makasagubang sa kahimtang?

Dr. Lefkowitz: Kanang gibuhat mismo ni Karen. Nakigbugno siya sa iyang panakit sa sikolohikal nga paagi pinaagig paglingaw sa iyang hunahuna sa kahimut-anang mga hunahuna ug mga handurawan. Gigamit usab niya ang pisikal nga terapiya. Ug ako nagtuo nga ang iyang pagtuo dako kaayong tabang. Nakatabang kini kaniya sa paglantaw sa kahimtang diha sa positibong paagi. Oo, ang pagtuo nagdula gayod ug hinungdanong bahin.

Pagmata!: Daghan kaayong salamat sa imong panahon ug pailob.

[Hulagway sa panid 23]

Uban kang Dr. Lefkowitz sa iyang klinika