Pagpaniid sa Kalibotan
Dekoryenteng mga Sakyanan ug ang Kalikopan
Ang Aleman nga Kompaniya sa Sakyanan naghimog pagtuon aron madiskobrehan kon ang dekoryenteng mga sakyanan mas maayo para sa kalikopan kay sa mga sakyanan nga gipaandar sa gasolina. Sumala sa mantalaang Süddeutsche Zeitung, ang pagtuon naglakip sa 100 ka drayber nga mibiyaheg 1.3 milyon ka kilometros tali sa 1992 ug 1996. Ang dekoryenteng mga sakyanan nakaplagan nga dunay ubay-ubayng bentaha, bisan pa sa ilang mas mubong pagbiyahe: Hilom ang andar nila, nga dili magpahinabog direktang mga pagbuga sa dapit nga sila gigamit. Apan, kini nga mga bentaha mahimong manulo tungod sa usa ka dakong problema. Ang pagkargag koryente sa mga baterya mohurot ug mas daghang enerhiya kay sa mahurot sa degasolinang mga sakyanan—gikan sa 1.5 hangtod 4 ka beses nga mas labaw pa, depende sa kasubsob sa paggamit—ug kinahanglang dunay kakuhaan sa maong enerhiya. Depende kon giunsa pagkuha ang enerhiya, posible nga ang “kadaot nga mahimo sa dekoryenteng mga sakyanan nganha sa kalikopan mas dako pa kay sa mahimo sa degasolinang mga sakyanan,” nagkomento ang mantalaan.
Pagbantay: Tabokanan sa “Colobus”
Ang Kalasangan sa Diani, duol sa baybayon sa habagatang Kenya, maoy usa sa pipila na lamang ka dapit sa Sidlakang Aprika diin ang colobus nga unggoy nagpuyo pa gihapon. Ang suliran nga giatubang sa mga mananap mao ang kon unsaon pagtabok sa puliki nga dalan subay sa baybayon nga dili mameligro. Sumala sa usa ka pagbanabana, labing menos 12 ka unggoy ang maligsan sa dalan kada bulan, nagtaho ang Swara, ang magasin sa East African Wild Life Society. Usa ka grupo sa nabalakang mga molupyo sa Diani ang nagdesidir sa paglihok aron makunhoran ang pagpamatay. Gawas sa pag-awhag sa mga drayber nga labi pang mag-amping, karong bag-o pa sila mitukod ug taytayan nga pisi ibabaw sa dalan. Tungod kay nadasig sa makadaghang pagkakita ug mga unggoy nga naggamit sa taytayan, ang mga molupyo naghimog mga plano sa pagtukod ug dugang pang mga taytayan.
Pasidaan: Mga Telepono Mahimong Peligroso
Peligroso kon gamiton samtang nagmaneho. Ang usa ka pagtuon nga gipahibalo diha sa New England Journal of Medicine nagsugyot nga ang mga drayber nga naggamit ug mga telepono sa sakyanan upat ka pilo nga dunay purohang malambigit sa mga aksidente kay sa mga drayber nga bug-os ang konsentrasyon sa pagmaneho. Kini tingali maghimo sa pagmaneho samtang naggamit sa telepono nga sama ka peligroso sa pagmaneho nga dunay 0.1 porsiyentong alkoholikong ilimnon sa dugo. Ug ang mga drayber nga dunay mga speakerphone nag-atubang sa samang kapeligrohan niadtong mogunit ug telepono kon mogamit niini. Ang mga tigdukiduki abtik sa pag-ingon nga ang mga telepono mismo dili responsable sa mga aksidente apan sila dunay kalambigitan lamang sa mga aksidente, sama sa kon dunay motunghang mga panaglalis sa panag-estoryahay sa telepono ug ang tawo malinga. Gawas pa, 39 porsiyento sa mga drayber nga nalambigit sa mga aksidente ang migamit sa ilang mga telepono pagkahuman aron mangayog tabang. Gikasugyot nga kadtong dunay mga telepono sa sakyanan angayng maglikay sa tanang wala-kinahanglanang mga pagtawag samtang nagmaneho ug mub-on lang ang ilang mga panag-estoryahay. Ang pipila ka mga nasod, sama sa Brazil, Israel, ug Switzerland, duna nay mga balaod nga naglimite sa mga drayber sa paggamit ug selyular nga mga telepono.
Taktika sa Tabako
“Natingala ka ba kon nganong ang industriya sa tabako wala maggamit sa dakong politikal nga impluwensiya niini aron kunhoran sa Kongreso ang pagkaestrikto niini o kuhaon ang nagpasidaang mga marka nga gikinahanglan sa tanang anunsiyo sa sigarilyo ug mga pakete [sa Tinipong Bansa]?” nangutana ang The Christian Century. “Yano ang tubag: ang maong pasidaan kabahin sa mga kapeligrohan sa pagpanigarilyo nagpanalipod sa industriya sa tabako nga idemanda. Kon mosugod ka sa pagpanigarilyo sa edad nga 12 ug mosangpot sa imong pagbaton ug kanser sa baga sa pangedarong 45, ug nakahukom kang buot mong idemanda ang kompaniya nga nagpagiyan kanimo, ang industriya dunay andam nga tubag: ‘Amo na kamong gipasidan-an nga ang pagpanigarilyo dunay mga kapeligrohan sa panglawas.’” Usa sa kinabag-ohang mga taktika sa negosyo mao ang pagdasig sa pagpanabako pinaagig pagkuhag makabibihag nga mga artista sa pelikula ug mga modelo aron iduso ang produkto. Apan, ang mga abano mas makapahugaw kay sa mga sigarilyo ug nagdalag dagkong mga kapeligrohan sa kahimsog. “Ang pagtabako ug abano dili makahatag ug benepisyo sa usa ka babaye gawas sa pagdugang sa iyang kapeligrohan sa naghulga-kinabuhi nga sakit, ug maghikaw kaniya sa kusog ug pagkamalahutayon nga iyang gikinahanglan aron molampos sa kinabuhi,” matod ni Dr. Neil Schachter, sa Mount Sinai Medical Center sa Siyudad sa New York.
Kabuang sa Milenyo
“Ang ika-20ng siglo, nga nagsugod ingong ang Siglo sa Bug-os nga Gubat ug nahimong Atomikong Katuigan, morag matapos ingong ang Panahon sa Kalingawan,” nag-ingon ang Newsweek nga magasin. “Ang mga hotel sa tibuok yuta bug-os na nga nareserba” alang sa mga selebrasyon sa 1999 nga Bisperas sa Bag-ong Tuig. Apan, usa ka panagbangi ang nagkaylap kabahin sa kon asa ba gayod mosugod ang milenyo. “Ang kasamok nagsugod sa nasod sa Kiribati,” nagtaho ang U. S. News & World Report. “Ang internasyonal nga date line kanhi mitadlas kutay sa mga isla: Kon adlawng Dominggo sa sidlakang Kiribati, maoy Lunes sa kasadpang Kiribati.” Nasulbad sa nasod ang suliran pinaagi sa pagpahayag nga sugod sa Enero 1, 1995, padayon, ang date line moagi libot sa kinasidlakang isla, ang Caroline. Kana magkahulogan nga ang Kiribati mao ang unang yuta nga makakita sa pagsugod sa bag-ong adlaw. Apan, ang ubang mga nasod, sama sa Tonga ug New Zealand, gusto sa “una” nga ranggo. Sumala sa Royal Greenwich Observatory, ang gilantugian walay praktikal nga bili. “Tungod kay ang adlaw mosidlak sa Polo Sur gikan sa Septiyembre nga equinox hangtod sa Marso nga equinox, ang milenyo magsugod sa kinahabagatang bahin sa Yuta,” matod sa taho. Apan, nagdugang ang Observatory, kana mahitabo sa Enero 1, 2001—dili sa tuig 2000.
Mga Linog Dili Matagna
Niining bag-o pa, usa ka internasyonal nga grupo sa mga eksperto sa linog ang nagtigom sa London aron hisgotan ang siyentipikanhong pagtagna sa mga linog. Ang ilang opinyon? “Sulod sa kapin sa 100 ka tuig daghang siyentipiko sa Yuta ang naghunahuna nga [ang dagkong mga linog] dayag nga unhan sa makita nga mga ilhanan nga mahimong gamiton ingong pasukaranan sa pagluwat ug mga pasidaan,” nagsulat si Dr. Robert Geller sa Tokyo University, diha sa publikasyon nga Eos. Inay hinuon, usa ka pasukaranang pagpasibo sa panghunahuna ang gikinahanglan tungod kay “mipatim-aw nga lagmit ang pagkahitabo sa tinagsa ka mga linog kinaiyanhong dili matagna.” Bisan pag ang tukma nga mga pagpanagna tingalig dili posible, ang mga siyentipiko makabanabana sa purohan ug lagmit nga gikusgon sa mga linog alang sa mga dapit nga dunay daghang rekord sa paglinog. Pananglitan, ang usa ka bag-ong mapa nga gihimo sa U.S. Geological Survey nagpakita kon diin ang kusog nga linog mahimong mahitabo sulod sa kontinente sa Tinipong Bansa sulod sa sunod nga 50 ka tuig. Pinasikad niini nga impormasyon, ang mga ahensiya sa gobyerno naghisgot nga kapin sa 70 porsiyento sa populasyon sa California ang nagpuyo karon sa mga dapit nga mahimong nameligro.
Mga Tanom Mokaon ug mga Pabuto
Ang sugar-beet nga mga tanom ug ang usa ka matang sa pondweed dunay katakos sa pagsuyop ug mga pabuto gikan sa yuta ug tubig sa karaang mga dapit sa hinagiban ug padugtaon sila nga walay kapeligrohan, nagtaho ang New Scientist nga magasin. Ang mga siyentipiko sa Rice University, sa Houston, Texas, nag-abono ug TNT ngadto sa kumintang ug sa parrot feather, usa ka ordinaryong pondweed. Sulod sa usa ka semana walay timailhan sa pabuto ang nabilin sa tanang parte sa mga tanom, ug ang pagsunog sa mga tanom wala magpahinabo ug pagbuto. Sa samang panahon, ang mga tigdukiduki sa University of Maryland nakadiskobre nga ang mga selula sa ordinaryong sugar-beet ug mga pinuga makatuhop ug makapadugta sa nitroglycerin. Ang duha ka grupo sa mga siyentipiko nag-esterilisar sa mga tanom aron pamatud-an nga sila wala tabangi sa gagmitoyng mga organismo. “Sa pagkakaron, kasagarang peligroso kaayo ug mahal ang pagpabalik sa maayong kahimtang sa karaang mga dapit sa hinagiban aron tukoran, apan mausab kana kon ang baratong gipatubong mga tanom gamiton aron suyopon ang mga pabuto gikan sa yuta ug sa tubig ug padugtaon sila nga walay kapeligrohan,” nag-ingon ang artikulo. Dunay dinaliang panginahanglan tungod kay “ang naglungtad nga batasan sa paglabay sa biya nga mga hinagiban ngadto sa dagat gipahunong na.”
Peligrosong Sayaw
Ang pipila ka ballroom dancing nausab gikan sa usa ka ugdang nga arte “ngadto sa usa ka mabangis nga indigayng esport nga mokita ug dakong salapi,” nagtaho ang The Times sa London. Ang kusog nga mga banggaay ug tag-as nga mga patid nga wala-tuyoang nakadaot sa nag-indigayng mga mananayaw nahimong kapeligrohan diha sa sayawanan. Mas grabe pa, ang pipila ka peligrosong sayaw tinuyong gihimo uban ang “giplanong kapintasan,” sumala kang Harry Smith-Hampshire, usa ka nag-unang tighukom sa sayaw. Ang mga indigay sa sayaw nagpasiugda “sa mga panggawi sa estadyum sa potbol ug sa boksinganan,” sumala sa The Times. Uban sa kalaoman nga sa dili madugay ang ballroom dancing ilakip sa Olimpiada, ang propesyonal nga mga tigbansay ug mga tighukom naglaraw ug usa ka opisyal nga “lagda sa pamatasan” aron sa pagkontrolar sa maong esport.