Pagduaw sa Mangil-ad nga Kasaysayan sa Pagpangulipon

DILI halayo sa baybayon sa Aprikanhong nasod sa Senegal, haduol sa siyudad sa Dakar, nahimutang ang Île de Gorée. Sa 312 ka tuig, hangtod sa 1848, kining islaha nagsilbi ingong sentro sa malamboong pamatigayon ug ulipon. Ang karaang mga dokumento gikan sa Pranses nga pantalan sa Nantes nagpakita nga tali sa 1763 ug 1775 lamang, kapin sa 103,000 ka ulipon ang gibaligya gikan sa Gorée pinaagi sa pantalan sa Nantes.

Karong adlawa ang aberids nga 200 ka bisita kada adlaw mosuroy sa Maison des Esclaves, ang Balay sa Pagkaulipon nga museyo. Ang giya sa pagsuroy nga si Joseph Ndiaye misugilon sa pipila sa mga kalisang nga nasinati sa walay-mahimong mga biktima: “Ang among mga katigulangan gihinginlan, ang ilang mga pamilya gibulag, ang ilang mga panit gipatikan, nga daw samag mga baka.” Ang tibuok nga mga pamilya miabot nga nakatalikala. “Ang inahan tingali moadto sa Amerika, ang amahan sa Brazil, ang mga anak sa Antilles,” misaysay ang giya.

“Human matimbang,” si Ndiaye misaysay, “ang mga lalaki gipresyohan sumala sa ilang edad ug kagikan, nga may pipila ka etnikong grupo nga gipresyohag mahal tungod sa ilang kalig-on o ingong gidahom nga mabungahong mga tigpaliwat. Ang Yoruba, pananglitan, gipresyohan samag mga ‘laking kabayo.’”

Ang gaan nga mga binihag gipatambok samag mga gansa sa dili pa sila isubasta. Ang mga magpapatigayon ug ulipon mopilig batan-ong mga babaye aron gamiton alang sa ilang seksuwal nga kalipayan matag gabii. Ang rebelyosong mga ulipon gibitay pinaagi sa dughan inay nga pinaagi sa tutonlan, aron palugwayon ang ilang kasakit.

Gibisita ni Papa Juan Paulo II ang Gorée niadtong 1992. Nagtaho ang The New York Times nga “nangayo siyag pasaylo alang sa pamatigayon ug ulipon, nga nangayog pasaylo alang sa tanan kinsa nakig-ambit niana, nga naglakip sa Katolikong mga misyonaryo kinsa midawat sa pagpangulipon ug mga Aprikano ingong bahin sa normal nga pamaagi sa mga butang.”

Hinunoa, dili tanan ang andam nga modawat sa nahitabo. Sa milabayng duha ug tunga ka tuig, sa wala pa makaloti ang mga rekord sa Nantes, usa ka Pranses nga Heswita miingon nga 200 ngadto sa 500 lamang ka ulipon kada tuig ang gibaligya sa Gorée. Hangtod karon, si Gn. Ndiaye nag-ingon, “ang kalibotan wala pa gayod makakat-on sa pagdawat sa kagrabe niini nga pagkadaotan.”

[Picture Credit Lines sa panid 31]

Gianni Dagli Orti/Corbis

Yann Arthus-Bertrand/Corbis

Gikopya gikan sa DESPOTISM—A Pictorial History of Tyranny