Mga Batan-on Nangutana . . .

Nganong Sobra ka Mapanalipdanon ang Akong Ginikanan?

“Ikaw” moingong may edad ka na sa pagpagabii sa pagpauli sa mga hinapos sa semana. “Sila” moingong kinahanglang mosayo ka sa pagpauli.

“Ikaw” gustong motan-aw sa bag-ong pelikulang ginaestoryahan sa ubang mga batan-on. “Sila” mosulti kanimong dili mahimong motan-aw ka niana.

“Ikaw” moingong nakahibalag kag buotang mga batan-on nga gusto nimong ikauban. “Sila” moingong gusto una nilang makaila ang imong mga higala.

KON tin-edyer ka pa, usahay daw imong bation nga gipig-otan sa imong ginikanan ang imong kinabuhi. Ang matag “gusto nako” nga imong himoon daw sundan dayon sa seguradong “Dili, dili mahimo.” Panumdom pa sa usa ka batan-ong babaye: “Sa nahimo akong tin-edyer, misugod ang akong mga ginikanan sa paghatag tanang matang sa mga pagpiot kanako, sama sa akong pagpauli sa tungang gabii. Maglagot gayod ako niana.”

Walay bahin sa imong kinabuhi nga daw luwas gikan sa ‘mapaniirong mga mata’ sa imong mga ginikanan. “Sukitsukiton ako sa akong papa kon diin ako ug kuwarta ug unsay gigasto ko niini,” mireklamo ang 18 anyos nga si Billy. Ang kinse anyos nga si Debbie samag reklamo: “Gusto gayod masayod ang akong papa kon asa ako, kon unsang orasa ako mopauli. Mao kanay ginahimo sa kadaghanang mga ginikanan. Kinahanglan pa bang masayod sila sa tanan? Angay nga hatagan nila ako ug dugang kagawasan.”

Hinuon, sa kaangayan sa tanan, ang kadaghanang mga batan-on nakahimo sa pagbuhat sumala sa ilang gusto labing menos sa makataronganong bahin sa panahon, ug malagmit dili ka eksipsiyon. Apan, usahay may mga panahon nga daw makalimot ang imong mga ginikanan nga ikaw nagkaedaran ug ginatagad kang sama sa usa ka bata imbes usa ka tin-edyer. Diin gikan kining mapilitong pangagda sa pagpanalipod?

“Kabalaka”

Sa walay duhaduha dugay na nimong natimbangtimbang nga ang mapanalipdanong pangagda nalangkit sa trabaho sa pagkahimong usa ka ginikanan. Kon dili okupado ang imong Mama ug Papa sa pagtagana kanimog puloy-anan, sapot ug kalan-on alang kanimo, sila sa kasagaran makigbisog sa pagtudlo, sa pagbansay ug, oo, sa pagpanalipod kanimo. Ug kon mga Kristohanon ang imong mga ginikanan, sa maugdang ilang ginasunod ang sugo sa Bibliya sa ‘pagmatuto kanimo sa pagbansay ug pagpahamatngon nga gikan kang Jehova.’ (Efeso 6:4) Busa labaw pa kay sa lumalabay lamang ang ilang kaikag diha kanimo. Sila ang may tulobagon atubangan sa Diyos sa ilang paagi sa pagmatuto kanimo. Ug kon may butang nga daw magahulga sa imong kaayohan, mabalaka sila.

Palandonga ang mga ginikanan ni Jesu-Kristo. Kas-a, human sa pagduaw sa Jerusalem, sila wala lamang makaalinggat nga mipauli nga wala siya. Sa dihang ilang namatikdan nga wala siya, mihimo silag masiksikong pagpangita—kon dili man gani natarantar—sa tulo ka adlawng pagpangita kaniya! Ug sa kataposan sa dihang ilang “nakita siya diha sa templo, nga naglingkod sa taliwala sa mga magtutudlo nga naminaw kanila ug nagbangon kanilag mga pangutana,” ang inahan ni Jesus miingon, “Anak, nganong gibuhatan man kami nimo sa ingon? Tan-awa ang imong amahan ug ako sa kabalaka nangita kanimo.” (Lucas 2:41-48) Karon kon nabalisa ang mga ginikanan ni Jesus, hunahunaa kon unsa ka masubsob nga nahingawa ang imong mga ginikanan kanimo!

Gahom Batok Kasinatian

Laing katarongan nga mapanalipdanon kaayo ang imong ginikanan kanimo mao ang kamatuoran nga ang ilang pagtanaw kanimo, sa imong mga higala ug sa kalibotan nga atong gipuy-an hayan lahi kay sa imoha. Sumala sa gipamulong kas-a ni Solomon, ang mga batan-on tugob sa “gahom” ug kusog. (Proverbio 20:29) Ilang nakita ang kalibotan nga puno sa mga higayon sa pagsuta ug sa pag-ugmad sa ilang mga katakos. Apan sa pagbuhat sa ingon, sa kasagaran dili maayo kanunay ang ilang paghukom tungod kay sila “walay kasinatian” ug kulang sa “kaalam.” (Proverbio 1:4) Ang mga edad-edaran, bisag kulang tingalig “gahom,” sagad makakita sa kalibotan pinaagi sa mga mata sa kasinatian. Nahibalo sila sa mga gahong ug mga kapeligrohan sa kinabuhi ug nagtinguha sa pagtabang kanimo nga “mahilayo sa kadaotan.”—Ecclesiastes 11:10.

Tagda, pananglitan, kanang walay-kataposang kasungian bahin sa panahon sa imong pagpauli. Tingali imong makita nga walay katarongan nga piotan ka niining paagiha. Apan gitan-aw ba usab nimo ang panglantaw sa imong mga ginikanan? Ang batan-ong mga manunulat sa librong The Kids’ Book About Parents misulay sa paghimo niini. Sila miadmiter: “Nasayod kami nga mahingawa ug masuko ang mga ginikanan kon molapas na ang mga anak sa ilang kurpiyo.”

Tinuod, gilista niining mga batan-ona kanang ilang gitawag nga “mga handurawang anaa sa hunahuna sa ilang mga ginikanan bahin sa mga butang nga ginahimo sa ilang mga anak kon wala pa sila sa balay sa hustong panahon.” Lakip sa mga butang nga gilista dinhi mao ang ‘paggamit sa mga droga, naaksidente sa sakyanan, naglibodlibod sa mga parke, nadakpan, nanan-awg mahilas nga mga pelikula, namaligyag droga, nalugos o giatake, napriso ug nagpakaulaw sa ngalan sa pamilya.’

Sa panagway sa atubangan, kataw-anang mohimo dayog mga konklusyon ang mga ginikanan. ‘Dili gayod ako makabuhat nianang mga butanga,’ magarbohong moingon ka. Apan dili ba tinuod nga daghang batan-on—tingali pipila sa imong mga kasaring—nagahimo niining mga butanga? Busa angay ba diayng ikasuko ang sugyot nga ang pagpauli nga gabii na ug ang matang sa kauban makadaot kanimo? Mao man ngani gustong masayod ang mga ginikanan ni Jesus kon diin siya gikan!

Sabta ang Pagbati sa Imong mga Ginikanan

Tinuod, dili tanan sa mga pagpiot sa imong ginikanan daw makataronganon. Moingon gani ang ubang mga batan-on nga ang kalisang sa ilang mga ginikanan nga may kadaot nga modangat kanila duol sa pagkahimong buangbuang! Apan adunay katarongan niini. Ang Bibliya nagsugilon bahin sa usa ka batan-ong ginganlag Benjamin ug gipangayo sa mga sirkumstansiya nga kinahanglang mopanaw sila ug ang iyang mga igsoon ngadto sa Ehipto. Unsay reaksiyon sa iyang amahan? Ang Bibliya nag-ingon: “Apan wala ipadala ni Jacob si Benjamin, nga igsoon ni Jose, uban sa iyang mga igsoon, kay matud niya: ‘Tingali unya may moabot kaniya nga makapatayng aksidente.’”—Genesis 42:4.

Dakong tawo na karon si Benjamin, malagmit siya mga 30 anyos na. May katarongan unta siyang masuko nga gitagad niining paagiha. Gawas pa, nganong mahimong hulga kaniya ang “makapatayng aksidente” ug dili usa ka hulga alang sa iyang napulo ka magulang nga lalaki? Apan, hayan nakasabot siya sa pagbati sa iyang amahan. Si Benjamin mao ang ikaduhang anak sa minahal nga asawa ni Jacob si Raquel. Namatay siya sa pagpanganak kaniya. (Genesis 35:17, 18) Busa imong mahanduraw ang hugot nga pagbati ni Jacob sa iyang anak! Lain pa, gituohan ni Jacob nga ang iyang usa pa ka anak ni Raquel, si Jose, nakasugat ug “makapatayng aksidente.” Bisag dili kaayo makataronganon, masabtan ang reaksiyon ni Jacob.

May mga panahon nga manobra ang imong mga ginikanan sa pagpanalipod kanimo. Apan hinumdomi, hilabihan ka daghang panahon, kusog ug emosyon ang nagugol kanimo. Ang hunahuna nga ikaw nagakadako—ug nga sa ulahi mobiya—hayan nakasamok ug nakahatag kalisang sa imong mga ginikanan.a Misulat ang usa ka ginikanan: “Ang akong bugtong nga anak, nga lalaki, karon diesi-nuybe anyos na, ug dili gayod nako madawat ang ideya sa iyang pagbiya.”

Oo, ang imong pagtubo hayan maoy usa ka masakit nga pahinumdom sa imong mga ginikanan nga sila nagkatigulang na, ug nga ang ilang katungdanan ingong mga ginikanan daw hapit ang matapos (nga sa pagkatinuod dili gayod matapos!). Ang usa ka ginikanan miingon: “Sa sinugdan makahunahuna ka nga nakapahimulos ka na sa imong kinabuhi ug karon andam nga mahimong dapog sa mga sinalibay.”

Busa, ang tendensiya sa ubang mga ginikanan mao ang pagpiit o sobrang pagpanalipod sa ilang mga anak. Hinunoa, tinuod gayod nga kasaypanan, ang pagpakitag sobrang reaksiyon niini nga situwasyon. Ang usa ka dalaga nanumdom: “Hangtod sa akong pag-abot ug 18 anyos, suod kaayo kami sa akong inahan. . . . [Apan] sa nagkaedad-edaran na ako misugod nga nakabaton kamig mga problema. Buot akong makabaton ug kagawasan, diin iyang nakita nga delikado kini sa among relasyon. Siya, sa baylo, misugod sa pagpiot kanako, ug milihok ako pinaagi sa pagpahilayo ug dugang pa. Akong naamgohan karon nga sad-an usab ako.” Mas maayo ang pag-ugmad ug “pagbati sa isigkatawo” ug sa pagpaningkamot sa pagsabot sa inyong mga ginikanan. (1 Pedro 3:8) Mibatbat ang usa ka batan-ong babaye nga ginganlag Kathy nga ang pagpakita niini ‘nakatabang ug dako kaniya sa pagpakitag dugang konsiderasyon sa iyang mga ginikanan.’

Ikaw, usab, maayong magpakitag dugang konsiderasyon sa imong mga ginikanan, ug sa pagpaningkamot sa pag-ugmad ug mutuwal nga pagsinabtanay. Hinumdomi, dili tanan sa mga batan-on nakabaton ug mga ginikanan nga matinagdanon kanila nga nagatinguha lamang alang sa ilang kaayohan. Ug kon matinagdanon ang imong mga ginikanan, magkalipay. Nagpasabot kana nga gimahal ka.

[Footnote]

[Letrato sa panid 20]

Gibati sa daghang tin-edyer nga gikuralan sila sa ilang mga ginikanan