Ang Pagtinguha sa Pakigdait ug Kasegurohan
Ang kadaghanang tawo may kinaiyanhong tinguha sa pakigdait ug kalinaw, apan kanang tinguhaa napakyas sa kinadak-ang bahin sa kasaysayan sa tawo. Sa katuigang dili pa dugay, hinunoa, nakita ang pila ka talagsaong kauswagan sa pagtinguha sa tawo sa pakigdait, sumala sa gipakita sa mosunod nga talaan.
1985: (Oktubre) Ang Hiniusang Kanasoran nagsaulog sa ika-40ng adlawng-natawhan ug nagmantala sa 1986 ingong Internasyonal nga Tuig sa Pakigdait.
(Nobyembre) Unang tigom sa dagkong gahom sa unom ka tuig samtang si Gorbachev ug Reagan nagkita; si Reagan naghisgot sa “bag-ong sinugdanan.”
1986: (Enero) Si Gorbachev miawhag sa pagdili sa tanang nukleyar nga armas sa pagkatuig 2000.
(Septiyembre) Komperensiya Bahin sa mga Lakang sa Pagtukod sa Pagsalig ug Kasegurohan ug Disarmamento sa Uropa (35 ka nasod, apil ang Tinipong Bansa, Canada, Unyon Sobyet, ug tibuok Uropa gawas sa Albania) mipirmag kasabotan sa pagkunhod sa kapeligrohan sa di-tinuyong gubat.
(Oktubre) Tigom ni Reagan ug Gorbachev sa Iceland napakyas, bisan pag si Gorbachev miingon nga sila diha na sa ngilit sa “dagko, mohimog-kasaysayang mga desisyon.”
1987: (Enero) Polisa sa glasnost (pagkadayag) daw nagapunting sa bag-ong panahon sa Unyon Sobyet.
(Marso) Unang pagduaw sa usa ka Britanikong primer ministro ngadto sa Moscow sa 12 ka tuig.
(Disyembre) Si Gorbachev ug Reagan mipirma sa INF (Intermediate-range Nuclear Forces) nga kasabotan sa pagwagtang sa intermediate-range nukleyar nga mga missile.
1988: (Marso) Ang Nicaragua ug supak-Komunistang contras mipirma sa hunong-sa-pinusilay, nagsugod sa mga kasabotan aron makab-ot ang permanenteng paghusay.
(Abril) Unyon Sobyet nagpahibalo sa pagsibog sa mga sundalo gikan sa Afghanistan sa pagka Pebrero 1989; Etiopia ug Somalia nagkauyon sa pagtapos sa away.
(Mayo) Vietnam nagpahibalo sa pagsibog sa 50,000 ka sundalo gikan sa Kampuchea sa dili pa matapos ang tuig, ang uban sa pagka 1990.
(Hunyo) Australianong Primer Ministro si Bob Hawke miingon bahin sa Gorbachev-Reagan nga tigom sa Moscow: “Sa unang panahon sa tibuok tapos-gubat nga yugto, adunay tinuod nga mga ilhanan nga motungha ang usa ka kalibotan nga mahimo ang pagkinabuhing matukoron diha sa pakigdait.”
(Hulyo) Iran mipahibalo sa pagdawat sa resolusyon sa HK nga nag-awhag sa hunong-sa-pinusilay sa otso-anyos Iran-Iraq nga gubat.
(Agosto) Ang Tinipong Bansa miuyon sa pagbayad sa gihawirang mga amot ngadto sa HK, usa ka lihok nga gihimo na sa mga Sobyet, sa ingon nakatabang sa pagtapos sa pinansiyal nga kalisod sa HK ug naghatag nianang bag-ong barog.
(Septiyembre) Ang Morocco ug Polisario nga mga gerilya nagdawat sa HK nga plano sa pagtapos sa 13 anyos nga gubat sa Kasadpang Sahara.
(Oktubre) Ang HK maghuhupot-sa-kalinaw nga mga sundalo gigantihan sa Premyong Nobel Alang sa Pakigdait; ang Libya ug Chad pormal nga nagtapos sa dugay nang paggubatay.
(Disyembre) Sa HK, si Gorbachev nagpahibalo sa dako usag-kiliran nga pagkunhod sa Sobyet nga mga puwersa sulod sa duha ka tuig ug pagpasibog sa mga sundalo ug mga tangke gikan sa Czechoslovakia, Hungaria, ug Alemang Demokratikong Republika; ang Habagatang Aprika, Namibia, ug Cuba nagkauyon sa pagpatuman sa HK nga resolusyon sa Abril 1, 1989, nga naghatag sa Namibia sa independensiya ug nagtapos sa 22 anyos nga gubat; katunga sa 50,000 ka Cubanong sundalo sa Angola pasibogon sa pagka Nobyembre 1, ang nabilin sa pagka Hulyo 1, 1991; ang Tinipong Bansa miuyon nga makigsulti sa Palestine Liberation Organization human nga mipasalig si Yasser Arafat sa katungod sa Israel “nga maglungtad diha sa pakigdait ug kasegurohan.”
1989: (Enero) 149 ka nasod nga mitambong sa Paris nga Komperensiya Bahin sa Kemikal nga mga Hinagiban miawhag sa dinaliang lihok sa pagdili sa pag-ugmad, paggama, pagpondo, ug paggamit sa kemikal nga mga hinagiban.
(Pebrero) Costa Rica, Honduras, El Salvador, Nicaragua, ug Guatemala nagpirmag kasabotan bahin sa pagtino sa pakigdait sa Sentral Amerika; ang kinadak-ang rebeldeng grupo sa Colombia, ang FARC (Colombian Revolutionary Armed Forces), mipahibalo sa hunong-sa-pinusilay, nga naghatag paglaom nga ang 35 ka tuig nga gubat sa mga gerilya basin duol nang matapos.
(Marso) Mga ministro sa langyaw nga kahikayan gikan sa 35 ka nasod nagsugod sa mga sabutsabot sa Vienna bahin sa CFE (Negotiations on Conventional Armed Forces in Europe), nga gilaraw sa pagkunhod sa militaryong mga puwersa sa Uropa.
(Abril) Vietnam mipahibalo sa katibuk-ang pagsibog sa mga sundalo gikan sa Kampuchea sa pagka Septiyembre 30.
(Mayo) Hungaria misugod sa pagkuha sa iyang 40-anyos nga alambreng babag sa Austrianong utlanan; sa unang tigom sa Sobyet ug Insek nga mga pangulo sa kapig 30 anyos, gipahibalo sa mga Sobyet ang mga pagkunhod sa Asyanhong mga kasundalohan; ang mga Sobyet nagsugod sa usag-kilirang pagpasibog sa kasundalohan ug hinagiban gikan sa Silangang Uropa.
(Hunyo) Awhag ni Bush sa dagkong mga kunhod sa mga tropa, mga tangke, artileriya, ug ayroplano sa Uropa sa pagka 1992 mitultol sa magasin sa balita sa pag-ingon: “Kini basin magbukas gayod sa ganghaan ngadto sa labing makahuloganong mga pagkunhod sa armas sukad sa kataposan sa Gubat sa Kalibotan II.”
(Agosto) Lima ka Sentral Amerika nga kanasoran nagkauyon sa usa ka plano nga taposon ang mga pagkontrahanay sa Nicaragua.
Ugaling, bisan pa niining dalayegong mga pag-uswag, daghang nasod ang halayo kaayo sa pagpahimulos ug pakigdait. Ang mga tawo nagakamatay pa sa Amihanang Irlandiya, Lebanon, Sudan, Sri Lanka, Afghanistan, ug sa Pilipinas—sa pagngalan rag pipila—tungod sa aksiyong militar. Busa, bisan pag gibati sa daghan nga mas malaomon kay sa nangagi mahitungod sa kalaoman sa pakigdait, angay dili nato hikalimtan nga ang ikaduhang magkakabayo sa Apocalipsis, ang “mapulang kabayo” sa gubat, nagadasdas gihapon sa yuta.—Pinadayag 6:3, 4.