Pagpaniid sa Kalibotan
Nagakawala nga mga Bahandi
Sa milabayng 12 ka tuig, ang Rusya nawad-an ug abot sa 90 porsiento sa iyang mga bahandi sa arte, sama sa mga dibuho ug mga larawan, sumala sa usa ka masusihong taho sa Moscow News. Niadtong 1990, ang mga opisyales sa adwana nakakompiskar ug dakong kantidad sa nasodnong arte, bulawan nga mga sensilyo, ug relihiyosong mga butang. Hinuon, kana usa lamang ka tipik—tingali gikan sa 2 hangtod 5 ka porsiento—sa tanang giyuhot nga butang. Ang Moscow News mipatuo nga mga 40 ka ismagler nga gang, nga kadaghanan giorganisar sa Alemanya ug Italya, sa presente nagalihok sa nasod. Ang labing bililhong mga butang ilang hinloan ug ayohon ug unya ipadala aron ibaligya kana sa adunahang mga nasod.
Napasaylo sa Kataposan
Si Papa Juan Paulo II “mipasaylog pormal” kang Galileo. Hangtod karon, ang Katolikong Simbahan nag-isip sa iladong pisiko ingong “sinaway sa Balaang Inkuwisisyon” niadtong 1633 tungod sa pag-insister nga ang yuta mao ang nagatuyok sa adlaw. Karon, 360 ka tuig sa ulahi, ang papa naghusay sa dayon sa isyu pinaagi sa usa ka mahinuklogong pakigpulong sa atubangan sa Papal Academy of Sciences. Apan sumala sa Italyanhong mantalaan nga Corriere della Sera, bisan niining okasyona ang papa wala mopugong sa pagpamatuod pag-usab nga si Galileo nasayop sa labing menos usa ka punto. Morag ang pisiko misalikway sa “sugyot” nga iyang ipresentar ang mga ideya ingong usa ka pangagpas hangtod adunay “dili malalis nga pamatuod.”
Ang Kinabuhi sa Kinaubsang Ang-ang
Ang Mushar sa India “nahimutang kanunay sa kinaubsang ang-ang” sa sosyedad, matud sa India Today niining ulahi. Kining komunidad sa mga hugaw nga dili angay hikapon, ingon sa tawag sa ilang caste o ang-ang sa katilingban, mokabat ug mga tulo ka milyon, nga kadaghanan nagpuyo sa estado sa Bihar. Kadaghanan, sumala sa usa ka 60-anyos nga Mushar, “wala masayod kon unsay kahulogan sa usa ka kompletong kaon.” Ang India Today tin-aw nga mihubit sa usa ka grupo sa kabataang Mushar kinsa, kay nangitag pagkaon sa banikanhan, mamuhag ug mga ilaga pinaagig pagpaaso sa ilang mga bangag, magpuspos, magsugba, ug magkaon niana. Sa lokal nga pinulongan, ang magasin misaysay, ang “Mushar” nagkahulogan ug “tigdakop ug ilaga.”
Satanismo sa Tin-edyer
Nagkapopular ang Satanismo sa mga tunghaan sa Johannesburg, Habagatang Aprika. Sumala sa mantalaang The Star, usa ka sikologo miingon nga siya nakatambal sa ubay-ubayng estudyante nga apektado sa Satanismo. Ang mga pasyente mihisgot ug dakbayanong mga panagtigom nga nagdroga ug naghimog pakigsekso ug sadomasosistikong mga pagpatuyang. Sukwahi sa naandan, matud niya, “kining mga bataa hingpit nga talahuron kon tan-awon.” Usa ka polis miingon sa The Star nga nasayod ang kapolisan sa satanikong mga grupo sa tibuok nasod. Ang Satanismo dili ilegal, apan ang polis nagasusi sa mga krimen nga nalangkit sa satanasnong mga rituwal. Ning bag-o pa sila nakaarestog usa ka dalagita ug iyang trato tungod sa pagbuno sa usa ka 38-anyos nga babaye. Ang duha nalangkit sa Satanismo, ug ilang giingnan ang polis nga ilang nahimo ang pagpatay ubos sa impluwensiya sa demonyo.
Mga Urakan Tungod sa Epektong Greenhouse
Daghang siyentipiko nabalaka nga ang pag-asdang ning ulahi sa grabeng mga urakan mahimong konektado sa epektong greenhouse, ang pag-init sa atmospera tungod sa paghugaw sa tawo. Sumala sa magasing Newsweek, ang aberids nga temperatura nga mas taas lang ug pipila ka grado mahimong mopakusog sa mga bagyo ug mopalapad sa kadagatan nga nagahimugso niana. Ang magasin miingon nga ang Urakang Andrew niadtong 1992, nga may sukod nga 5 sa 5-puntos nga sukdanan sa gikusgon sa urakan, mahimong tawgong usa sa usa ka gatos ka tuig nga bagyo tungod kay sa kasagaran talagsa ra ang maong mga katalagman. Apan ang Urakang Hugo niadtong 1989 may sukod nga 4, ug ang Gilbert niadtong 1988 may sukod usab nga 5. Mao nga, ang Newsweek nagsumada sa kabalaka sa daghang siyentipiko: “Tan-awa ang Andrew; kana tingali ang kahimtang sa kalibotang apektado sa greenhouse.”
Hinabang Alang Kang Kinsa?
Unsay nahitabo sa tanang salapi nga nakolekta sa mga buhat-sa-kaluoy matag tuig? Daghan niana miadto sa mga tawo nga nagpalihok niana. Sumala sa usa ka surbi, sa kapig un-tersiya sa 100 sa kinadagkoang mga buhat-sa-kaluoy sa Tinipong Bansa, ang pangulong mga ehekutibo nagdawat ug kapin sa $200,000 nga suweldo ug mga benepisyo sa kada usa sa miaging tuig. Ingon niini ang taho sa International Herald Tribune. Tulo nianang ehekutiboha nagdawat ug kapin sa $500,000 kada usa. Ang surbi natukbil sa pagpalagpot sa presidente sa usa ka buhat-sa-kaluoy, nga gisumbong sa dili-maayong pagdumala sa panalapi ug luhong paggasto. Siya mikita ug $390,000 kada tuig. Ang iyang sumusunod mikita “lang” ug $195,000.
Magauban Hangtod Pagdiborsiyo
Niadtong 1991 kapin sa 130,000 ka kaminyoon misangpot sa mga korte sa diborsiyo sa Alemanya, taho sa mantalaang Allgemeine Zeitung. Ang panagbulag sa magtiayon nahimong kasagaran kaayo nga midagsang ang mga kard sa pagbati sa nagdiborsiyo, nga nagdalag mga islogan sama sa “Pahalipay tungod sa imong diborsiyo” o “Giabiabi ka sa sinugdanan sa imong kinamaayohang mga adlaw sa kinabuhi.” Mga 10 porsiento sa magtiayon nga maminyo sa Alemanya karon abante kaayong mangandam alang sa diborsiyo sa wala pa ang kasal. Sila maghimog mga kontrata nga magtino kon kinsay makapanag-iyag unsa—balay, muwebles—sa panahong magdiborsiyo. Nganong daghan kaayo ang diborsiyo? Ang Allgemeine Zeitung nagkomento: “Pipila lang ka tuig tapos magbayloay ug mga singsing, 80 porsiento sa mga babaye mireklamo nga ang ilang bana mipakitag diyutayng interes kanila. . . . Usa ka pagtuon nga mikobre sa 5,000 ka magtiayon nagpamatuod nga sa kasagaran sila magkabildohay lamang sulod sa siyam ka minutos sa usa ka adlaw tapos sa unom ka tuig nga kaminyoon.”
Mga Ginikanan Nagbayad Tungod sa Kakulang sa Pagdisiplina
Usa ka korte sa Tokyo, Hapon, ning bag-o pa mihukom nga ang mga ginikanan sa tulo ka tin-edyer nga membro sa usa ka nagmotorsiklo nga gang kinahanglang motabang sa pagbayad sa mga krimen sa ilang mga anak. Ang mga tin-edyer mikulata ug mipatid ug makadaghan sa usa ka lalaki sa tiyan tapos siya moreklamo mahitungod sa kasaba sa ilang mga motorsiklo. Ang lalaki namatay usa ka bulan sa ulahi. “Ang krimen maoy sumpay sa matang sa kinabuhi nga gisubay sa upat ka batan-ong lalaki, nga sa makadaghan dili moeskuyla, moinom, manigarilyo ug magmotorsiklo,” ang Mainichi Daily News mikutlo sa hukom nga nag-ingon. “Samtang sa bug-os nasayod sa matang sa kinabuhi nga gisubay sa ilang mga anak nga lalaki, ang mga ginikanan sa mga membro sa gang wala magdisiplina kanila,” matud niya ug nagbaod nga ang mga ginikanan mobayad ug ¥83,000,000 (halos $700,000, T.B.) ingong danyos sa pamilya sa namatayng lalaki.
Polusyon ug Kamatayon sa Masuso
Usa ka ulahing pagtuon sa Brazil naglangkit sa polusyon uban sa kamatayon sa dakbayanong mga bata nga lima ka tuig ug ubos pa ang edad. Sumala sa mantalaang O Estado de S. Paulo, si Paulo H. N. Saldiva, tigdukiduki sa Mga Magtutudlo sa Medisina sa São Paulo, nakadiskobre nga sa dihang ang hangin adunay daghang nitrogen oxide (usa ka gas nga gibuga sa nasunog nga aseite, gasolina, ug alkohol), motaas ang gidaghanon sa kamatayon gumikan sa komplikasyon sa respiratoryo. Ang pagtaas ug usa ka pulo lamang nga bahin sa maong gas sa matag usa ka milyong bahin sa hangin magkahulogan sa kamatayon sa walo pa ka bata kada semana sa São Paulo. Sanglit kay ang kabos ug kulang-sa-sustansiya nga mga bata mao ang labing apektado, si Saldiva miingon: “Kadtong nagaantos tungod sa polusyon gikan sa mga kotse sa tukma mao kadtong wala magpahimulos sa kakombenyente nga gihatag nianang mga sakyanana.”
Pag-ebanghelyo sa Wanang?
Ang Katolikong Simbahan sa gihapon nagpalandong sa suliran sa pag-ebanghelyo sa bag-ong mga kalibotan. Ang mga astronomo sa Santa Sede nga nalangkit sa mga pagpangita sa intelihenteng mga matang sa kinabuhi sa wanang nagkalkulo na sa teolohikal nga mga implikasyon kon makakaplag sa maong mga linalang. “Bawtismohan ba ang mga taga-wanang? Nganong dili?” sukna sa Heswitang si George Coyne, direktor sa obserbatoryo sa Batikano sa Italya. “Kon sa usa ka adlaw kita may maayong kahigayonan nga mahibalag sila, kita mahimong obligado sa pagtagad sa suliran.” Si Coyne nagsabot niana niining paagiha: “Una sa tanan, atong pangutan-on ang taga-wanang ug daghang pangutana, sama sa: ‘Kamo ba may samang kasinatian kang Adan ug Eva, nga mao, ang orihinal nga sala?’ Ug unya ingong sangpotanan: ‘Nakaila ba usab kamo ug Jesus nga nagluwas kaninyo?’” Kon ang tubag maoy wala, nan “ang pangutana sa pagkombertir kaniya tinong mobangon.”
Dugay, Malipayong mga Kaminyoon
“Kini maoy sinating panultihon: buhata ang tanan subay sa Napulo ka Sugo ug magkinabuhing malipayon hangtod sa hangtod,” bagulbol sa sikologong si Gary Schoener diha sa bag-o pang isyu sa magasing Newsweek. Ang tumong sa iyang pagyubit? Ang gibandilyo pag-ayo nga impormasyon gikan sa mga surbi sa hapit 6,000 ka tawo nga nagpakita nga ang mas edarang minyong mga magtiayon maoy mas malipayon kay sa batan-ong mga dili-minyo nga mapatuyangon sa sekso. Ang mga diskobre, nga wala dawata ni Schoener ingong madapigon-sa-kaminyoon ug moralistiko, mipakita nga samtang ang kasubsob sa seksuwal nga pakigrelasyon sa tinuod nagkaus-os uban sa pangedaron, ang malipayong mga tawo nga gisurbi maoy mga edarang magtiayon nga sa gihapon nakakaplag sa ilang mga kapikas nga “madanihon kaayo sa pisikal” ug sa gihapon nagkalipay sa pakigsekso nga regular. Ang ubang mga pagtuon mipakita nga kadtong nagkontrol sa ilang gibug-aton ug nagaehersisyo sa regular may dakong purohan nga magpabiling aktibo sa seksuwal sa ilang ulahing mga katuigan.
Tagal sa Pagsakgaw Milabay—Pag-usab
Ang Misyon sa Umaabot nga mga Adlaw sa Korea masaligong mitagna nga sa Oktubre 28, 1992, ang “pagsakgaw” mahitabo, nga mosakmit sa matinumanong mga membro sa simbahan ngadto sa langit. Ang Korea Times nagtaho nga linibo ka tawo nga mituo nianang propesiyaha mibiya sa mga trabaho ug pamilya ug nagbaligya sa ilang mga kabtangan. Gikataho, usa ka mabdos nga magtutuo nagpahulog sa iyang gisabak kay nahadlok nga ang bata magpabug-at kaniya sa panahon sa iyang pagkayab sa langit. Ang adlaw miabot ug milabay nga walay nahitabo, gawas sa pipila ka napakyas nga magsisimba nga mikulata sa ilang mga magwawali, nga gustong masayod nganong ang pagsakgaw wala mahitabo. Hinuon, ang tigtukod sa simbahan nabilanggo na. Siya giaresto tungod sa pagkawat sa panalapi sa simbahan. Ang Korea Times miingon: “Ang pila niya ka pamuhunan naglakip sa mga pautang nga kobrahonon sa sunod Mayo, mga bulan tapos sa iyang gitagnang adlaw sa paghukom.”