Sa Pagpangitag Usa ka Bag-ong Kalibotang Kahikayan
“WALAY mga mapa nga motultol kanato kon asa kita padulong, ngadto niining bag-ong kalibotan nga atong ginaugmad. Kon tan-awon ug balik sa kalibotan ang siyam ka dekada sa gubat, sa panag-away, sa katahap, motan-aw usab kita sa unahan—sa usa ka bag-ong siglo, ug usa ka bag-ong milenyo, sa kalinaw, kagawasan ug kauswagan.”
Gipahayag sa presidente sa T.B. si George Bush kadtong mga pulonga niadtong Enero 1, 1990. Diha sa samang mensahe, ang Sobyet nga presidenteng si Mikhail Gorbachev nagplano niadto ug kooperasyon sa katuigan sa 1990 aron paphaan “ang kalibotan ug mga kahadlok ug pagkaway-pagsalig, sa wala kinahanglanang mga hinagiban, sa kinaraang mga ideya sa politika ug mga doktrinang militar, ug sa artispiyal nga mga babag sa mga tawo ug mga nasod.” Nagkanayon ang Mainichi Daily News sa Japan sa Enero 3, 1990.
Tataw, dagko kaayo ang mga ginalaoman. Ug dako gihapon ang mga ginalaoman sa milabay ang usa ka tuig. Diha sa State of the Union nga mensahe sa Enero 29, 1991, gihisgotan ni Presidente Bush ang gubat sa Persian Gulf ug miingon: “Labaw pa kay sa usa ka gamayng nasod [Kuwait] ang nameligro, kini maoy usa ka dakong ideya—usa ka bag-ong kalibotang kahikayan diin ang nagkalainlaing mga nasod magkahiusa sa samang tumong sa pagkab-ot sa tibuok kalibotang mga tingusbawan sa katawhan: kalinaw ug kasegurohan ug usa ka kahimtang diin ang balaod magmadaogon.”
Tugob sa Suliran nga Pangagpas
Daghang mga suliran ang nakababag sa tawo sa iyang pagpangagpas ug usa ka bag-ong kalibotang kahikayan. Ang mga gubat sa tino maoy kababagan. Naghisgot sa gubat nga gisangka sa maong panahon sa Iraq ug Kuwait, ang magasing Time sa Enero 28, 1991, nagkanayon: “Samtang nangahulog ang mga bomba ug nanglupad ang mga missile, ang paglaom alang sa usa ka bag-ong kalibotang kahikayan gipusgay sa naandang kagubot.” Ang basahon midugang: “Dili angay maghanduraw ang usa nga ang gipangandak nga bag-ong kalibotang kahikayan napahimutang na o kaha haduol na.”
Ang internasyonal nga kooperasyon wala gayod makab-ot, ug kini ang nakababag sa mga paningkamot sa tawo sa pagtukod ug usa ka bag-ong kalibotang kahikayan. Diha sa usa ka report nga migula sa publikasyong The World & I (Enero 1991), giusisa sa mga eskolar “ang mitunghang langyaw nga mga polisa sa dagkong mga gahom ug ang ilang kalagmitang epekto diha sa bag-ong kalibotang kahikayan.” Ang editor mihinapos: “Ang kasaysayan nagsugyot nga ang kal-ang sa tunga sa gubat ug kalinaw gamay kaayo sa panahon sa panag-uliay. Ang internasyonal nga kooperasyon, ilabina tali sa pangunang mga gahom, hinungdanon sa malamposong pagpuli gikan sa Bugnawng Gubat ngadto sa usa ka bag-ong kalibotang kahikayan.”
Ang mga suliran bahin sa palibot nagbarog usab nga babag sa bag-ong kalibotang kahikayan nga gipanghanduraw sa daghan. Diha sa State of the World 1991 (usa ka report sa Worldwatch Institute), si Lester R. Brown miingon: “Walay usa ang tinong makapahayag kon unsay panagway sa bag-ong kahikayan. Apan kon magporma kita ug usa ka masaarong umaabot alang sa sunod nga kaliwatan, nan ang gikinahanglang dakong paningkamot sa pagbali sa pagkadaot sa palibot sa planeta kinahanglang mangibabaw sa mga kahikayan sa kalibotan alang sa mga dekadang umaabot.” Ang report miingon nga ang polusyon sa hangin “nakaabot sa makadaot-sa-panglawas nga sukod diha sa gatosang mga siyudad ug makadaot-sa-pananom nga sukod diha sa daghang mga nasod.” Kini midugang: “Samtang ang gidaghanon sa mga tawo nga nagpuyo sa planeta modaghan, ang gidaghanon sa mga tanom ug mga matang sa hayop magkadiyutay. Ang kalaglagan sa puy-anan ug polusyon nagadaot sa biolohikal nga kalainlainan sa yuta. Ang pagtaas sa mga temperatura ug ang pagkahurot sa ozone layer [padayong kalaglagan sa ozone layer sa ibabaw nga atmospera sa yuta] makadugang sa kapildihan.”
Nan, matin-aw nga ang pagpangita sa tawo ug usa ka bag-ong kalibotan tugob sa mga suliran. Molampos kaha ang maong pangagpas? Ikaingon ba nga haduol na ang usa ka bag-ong kalibotan? Kon mao, sa unsang paagi kini ipatungha?