Reperensia Karta nekʼawuabari Bʼaita Kristianora kĩrãkʼa akʉza Trajaita Daizezeita
5-11 OCTUBREBAYEDA
BEDʼEA BIA DAIZEZE BEDʼEADE ŨDUDATA | ÉXODO 31, 32
«Nekʼãrẽ oma yiwidʼiraidua»
(Éxodo 32:1) Pʉwʉrʉraba Moisés katumaena wãnata ze ẽ nʉmai ũdusidera. Aarónta audu purra jidadasida mõbe jarasida: «Ora daita Daizeze dai nãã wãbʉta, kʼawuada ẽ baera Moisésʼra kʼãrẽ berabarisita, yumakẽrã dai Egipto drʉadeba ãĩ etedata».
w09 15/5 11 parr. 11
«Jeowa ewari zromara arakʼaita ba»: bia kʼawua bʼaidua Daizeze Bedʼeadebema sãwũã oita
11 Edaʉde Daizeze Bedʼeaba jarabʉ oira zareabʉ bedʼea zroma ũdubʉrʉde. Bari jaradaita israelitara berabaridata. Jeowaba, ãyi nezokʼabaside Egiptode ãyi ẽdrʉbida dããra ẽãne Moisésʼʉ̃me bedʼeakasida maʉ̃ra osida Jeowaba ãyi kʼarebaseabʉ kʼawuaita. ¿Kʼãrẽa mawũã bedʼeakasida ãyira? Bania neẽ kʼarea (Éxo. 17:1-4). Jedeko ũmebasi Jeowaʉ̃me bedʼea abarika zedata, mama israelitarabara jarasida jõma ũrĩnaita Jeowaba jarabʉra, mamina leyba nekʼãrẽ oma yiwidʼi ẽ marẽã jarabʉta ũrĩna ẽ basi ãyara (Éxo. 24:3, 12-18; 32:1, 2, 7-9). ¿Kʼãrẽa ũrĩna ẽ basi? Moisésʼra wãsi katuma Horeb eda Jeowaba bedʼea jarai ũrĩta, ¿ãyira perasika awuruba beadaita krĩchasi baera? Ewari aba ãyira amalekitaraba pẽwãsida beadaita mama Moisésba kʼarebasi juwa ʉ̃ta wuabʉde. Mamina atiara Moisésʼra ãyirabawara bʉ ẽ, maʉ̃ kʼarea, ¿kʼãrẽta oi ãyira amalekitaraba beadaita zera? (Éxo. 17:8-16). Kʼawuada ẽ mina ãyara kʼãrẽa mawũã osita, mamina ãyara jipa ũrĩkĩrã ẽ basi (Hech. 7:39-41). Akʉza maʉ̃ tẽã Jeowa bedʼeata ũrĩna ẽ basi, Jeowaba Drʉa bia Diaya adama wãmarẽã jaraside ãyi perabiba wã ẽ baside. Maʉ̃ kʼarea Pablobara ũrãgʼa biata diasi kristianora israelitara kĩrãkʼa abarika ũrĩkĩrã ẽã pana ẽ marẽã (Heb. 4:3, 11).
(Éxodo 32:4-6) Iya orota jida kʼãrãpe mõbe paka zakede parãnʉmasi maʉ̃ orota. Akʉza ãya jara jʉ̃drʉsida: «Naʉ̃ta bʉ Daizezeʼa Israel, iya Egipto drʉadeba ẽdrʉbisia». 5 Aarónba naʉ̃ ũdubʉrʉde osi altarta paka zake nãã. Mõbe jarasi: «Nu Jeowaita piesta odaya». 6 Mawũẽra diapeda piradrʉsida mõbe oprenda ba diasida akʉza sakripisio neneẽãbʉta. Maʉ̃ tẽã pʉwʉrʉra jewedasida nekoita, nedoita akʉza piradrʉda kʼãrãpe bʉzridabara besi.
w12 15/10 25 parr. 12
Ũrĩbara Daizezeba jarabʉta mawũã iya jarabʉta ũduyi
12 Jeowaba israelitarabawara bedʼea abarika zedara iyidera ojʉ̃drʉsi. ¿Sãwũã? Jeowabara parãsi karpa de iya yiwidʼibarita akʉza jʉrʉsi saserdoterata. Mawũã nekayirua omiarata iyi neũdukʼawua bamarẽã. Mamina israelitarabara Jeowaba jarabʉ jõma oya adara kĩrãduasi. Ãya opanananeba, «arigʉ sopʉa osida Israeldebema Daizeze neneẽãbʉra» (Sal. 78:41). Bari jaradaita, Moisés katuma Sinaíne Daizezeba bedʼea jarabʉ eda jʉ̃ẽside, israelitarabara krĩchasida Moisésba amaesita akʉza Daizeze ĩjãbadata aduasida. Maʉ̃ kʼarea osida paka zaketa oroba akʉza mõbe jarasida: «Naʉ̃ta bʉ Daizezeʼa Israel iya Egipto drʉadeba ẽdrʉbisia» (Éx. 32:1, 4). Mõbe ãyira bʉzridabaranʉmasi ãya Jeowaita piesta oya trʉ̃gadade, adewara sakripisio ojʉ̃drʉsida paka zakeʼa, mõbe maʉ̃ nãã sãkokodepanesi. Jeowaba naʉ̃ta ũduside Moisésʼa jarasi: «Ãyira mesera o jãpe wãsida mʉ̃a wãmarẽã jaradadebara» (Éx. 32:5, 6, 8). Mamaʉ̃ba ʉ̃ta Israelbara ãyi bedʼea abarika zedara jõma aribaeda ẽ basi (Núm. 30:2).
(Éxodo 32:9, 10) Adewara, Jeowaba jarasi Moisésʼa: «Ũdubʉrʉ naʉ̃ra pʉwʉrʉbara jipa ũrĩkĩrã ẽãta. 10 Mʉ̃a jõma makenabira, mʉ̃ra mejãcha kĩrʉbʉ ãyibawara, adewara bʉtrʉ pʉwʉrʉ zroma babiyi».
w18.07 20 parr. 14
«¿Kʼaita Jeowarebʉ?»
14 Israelitarabara kʼawuapanasi nekʼãrẽ oma yiwidʼira nekayiruabasita Jeowa nãã (Éx. 20:3-5). Mawũãsidu, ãyira mesera yiwidʼipanasi paka zake oro oma. Ãya mawũã obʉba, krĩchapanasi Jeowarebʉta, mamina wãrĩnu bʼaira mawũã ẽ basi. Aarónbida jarasi «Jeowaita piesta» odaita. Mamina Daizezera arigʉ sopʉasi maʉ̃ kʼarea. Adewara jarasi Moisésʼa, israelitarabara aripe oda ẽ basita akʉza aña osidata iya zokʼadadebara. Maʉ̃ kʼarea Jeowara ãyi ʉ̃rʉ kĩrʉsi akʉza maʉ̃ba beakĩrãsi maʉ̃ra pʉwʉrʉra ʉ̃rabʉrʉ jidabʉmina (Éx. 32:5-10).
Jʉrʉda nekʼãrẽ biʼiabʉta Daizezedebemata
(Éxodo 31:17) Naʉ̃ta kʼawuabayi ewari jõmaʉ̃nẽ Israelba akʉza mʉ̃meba, kʼawua bamarẽã Jeowaba osi baera bajãta, drʉata ewari 6de mamina ewari 7dera traja ẽ basi akʉza enaʉ̃si».
w19.12 3 parr. 4
«Kʼãrẽ oira jõma ewari barabʉ» trajaita akʉza enaʉ̃ita
4 ¿Jeowa Jesu yizaʉ̃meba ũdubibʉka dayirãra enaʉ̃ ẽ baita? Mawũã ẽ. Jeowara aukʼara ẽ, maʉ̃ kʼarea dayirã kĩrãkʼa enaʉ̃ita nesida ẽ. Daizeze Bedʼeabara jarabʉ iya bajãta akʉza Drʉa parãna tẽã «traja ẽ basi akʉza enaʉ̃si» (Éx. 31:17). Naʉ̃bara jarakĩrãbʉ iyara nekʼãrẽra wua parã ẽ basita adewara iya odata sobia akʉbasita. Jesu nama egorode basidera iyira mejãcha trajasi mamina maʉ̃ daucha enaʉ̃si akʉza yi neũdukʼawuarabawara nekobasi (Mat. 14:13; Luc. 7:34).
(Éxodo 32:32, 33) Bʉa kãgabʉrʉ kĩrãduara ãyi nemitiara. Mawũã ẽ bʉrʉ mʉ̃ bia okʼãrãpe bʉa libro bʉdadeba mʉ̃ra ãĩ bʉera». 33 Aramaʉ̃ta Jeowaba panʉsi Moisésʼa: «Mʉ̃a libro bʉdadeba ãĩ bʉeyi mʉ̃ ʉ̃rʉ kayirua odata.
w87 1/9 29
Lepanʉraba widipanʉta
Ẽbẽra abaʉta akʉpanʉbʉrʉ maʉ̃ra kʼẽrẽpabʉta (iyi trʉ̃ dayi zokʼaibʉ librodebʉde) naʉ̃ba jarakĩrãbʉ ẽ iyira ewari jõmaʉ̃nẽ bʼaita akʉza Jeowaba ewari jõmaʉ̃nẽ babita iya kʼãrẽ obʉrʉbʉsida. Israelitara ʉ̃rʉ bedʼeabʉde Moisésba naʉ̃ta jarasi Jeowaʼa: «Bʉa kãgabʉrʉ kĩrãduara ãyi nemitiara. Mawũã ẽ bʉrʉ mʉ̃ bia okʼãrãpe bʉa libro bʉdadeba mʉ̃ra ãĩ bʉera». Daizezeba panʉsi: «Mʉ̃a libro bʉdadeba ãĩ bʉeyi mʉ̃ ʉ̃rʉ kayirua odata» (Éxodo 32:32, 33). Naʉ̃ ẽbẽra Daizezeba iyi librode bʉsimina iyi kʼẽrẽpabʉ kʼarea, iyara nemitia oseabasi akʉza ãĩ wãseabasi Daizeze odeba. Yi ẽbẽraba mawũã obasibʉrʉ, Daizezebara dayi zokʼaibʉ librodeba ãĩ bʉseabasi maʉ̃ ẽbẽra trʉ̃ta (Revelación 3:5).
Daizeze Bedʼea leita
(Éxodo 32:15-26) Maʉ̃ berabarida tẽã, Moisésʼra katumaneba ʉ̃tʉba eda zeside tabla Testimoniota juwade ũme erbasi. Maʉ̃ tablara bʉbasi ãbʉdeare akʉza nãã. 16 Tablara Daizezeba odabasi, Daizeze bedʼeara Daizezeba bʉsi tabla ʉ̃rʉ. 17 Josuéba ũrĩsi mejãcha jʉrabaramʉta akʉza pʉwʉrʉde bʉgadrʉbaramʉta, maʉ̃ta Moisésʼa jarasi: «Israel duanʉmae yõnʉmʉ kĩrãkʼa ũrĩnʉmʉ». 18 Mamina Moisésba panʉsi: «Trãbaramʉ ẽ ãya ganana kĩrãkʼa, mia jẽga bʉgadrʉbaramʉ ẽ aduada kĩrãkʼa. Awuarabʉrʉ ũrĩnʉmʉ trãbi awuarabʉta». 19 Moisés Israel barabʉma jʉ̃ẽsidera ũdusi paka zake oro omata akʉza berabaramʉta, mama mejãcha kĩrʉ kʼãrãpe, tabla iya juwade erbadara todozoabisi katuma jĩrʉne. 20 Maʉ̃ tẽã paka zake oro oma jida kʼãrãpe ãya odapeadata tʉbʉde ba bʉesi maʉ̃ta birachisi jẽñiena. Mawũã okʼãrãpe doeda balbʉe kʼãrãpe israelitara dobisi. 21 Aramaʉ̃ta Moisésba jarasi Aarónʼa: «¿Kʼãrẽta osi naʉ̃ra pʉwʉrʉbara bʉa kʼãwũã kayirua zromata obimarẽãra?». 22 Aarónba panʉsi: «Kĩrʉrãra bʉa bia kʼawuabʉ naʉ̃ pʉwʉrʉbara ewari jõmaʉ̃nẽ kayiruata okĩrãbʉta. 23 Ãya mʉ̃a jarasida: Ora daita daizeze dai nãã wãbʉta kʼawuada ẽ baera Moisésʼra kʼãrẽ berabarisita, yumakẽrã dai Egipto drʉa deba ãĩ etedata. 24 Aramaʉ̃ta mʉ̃a ãya jarasi: Baduba orota erpanʉbʉrʉ weana kʼãrãpe mʉ̃ma weidua. Maʉ̃ tẽã maʉ̃ orora tʉbʉde bʉe kʼãrãpe mamaʉ̃ba paka zake oro omata ʉ̃tʉ zesi». 25 Moisésba ũdusi naʉ̃ra pʉwʉrʉrabara ãya kãgabʉta opanasita Aarónba iduaribisi baera, mawũã ãyi nejʉrara ipidabasi. 26 Aramaʉ̃ta Moisésʼra ãyi duanʉma wãbari ode kʉbepe jarasi: «¿Kʼaita Jeowarebʉ? Mʉ̃ma zeidua». Aramaʉ̃ta jõma lebitarãra iyima zesida.
12-18 OCTUBREBAYEDA
BEDʼEA BIA DAIZEZE BEDʼEADE ŨDUDATA | ÉXODO 33, 34
«Jeowaba kʼãrẽ bia erbʉta»
(Éxodo 34:5) Jeowara iyi bajãne zesi mõbe Moisés kʼawabesi, adewara Jeowabara iyi trʉ̃ta jaradiasi.
it-2 500 parr. 9
Trʉ̃ta
Nekʼãrẽ dayirãba parãbʉ akʉbʉdeba ũdubibʉ Daizezerabʉta, mamina maʉ̃bara jara ẽ saʉ̃ta iyi trʉ̃ra (Sl 19:1; Ro 1:20). Daizeze ũdukʼawuaira bari ũdukʼawua ẽ baibara iyi trʉ̃ta (2Cr 6:33). Awuarabʉrʉ bia ũdukʼawuaibara: iya kʼãrẽta obʉta akʉza iya kʼãrẽta oita krĩchabʉta, iyi sãwũãbʉta Daizeze Bedʼeaba jarabʉ kĩrãkʼa (akʉra 1Re 8:41-43; 9:3, 7; Ne 9:10). Bari jaradaita Daizeze Bedʼeabara jarabʉ Jeowabara Moisésʼra ũdukʼawuabasita yi trʉ̃neba, naʉ̃ba jarakĩrãbʉ iyira bia ũdukʼawuabasita iyi sãwũãbʉra (Éx 33:12). Moisésbara ũdusi Jeowa zareata akʉza ũrĩsi Jeowaba iyi trʉ̃ jaradiabʉta (Éx 34:5). Jeowaba iyi trʉ̃ jarasidera bari jaradia ẽ basi, awuarabʉrʉ mama jara ũrĩbisi iya kʼãrẽta obʉta akʉza sãwũãbʉta, mama iya jarasi: «Jeowa, Jeowa, Daizeze so zʉbʉria akʉbʉ akʉza nebia obʉ, kĩrʉmia ẽ akʉza kãga jõka mejãcha erbʉ akʉza wãrĩnuara, kãga jõkata ẽbẽrarã mejãchaʉʼa ũdubibʉ, kĩrãduabʉ aña opanʉta akʉza nekayirua opanʉta mamina zʉbʉria obʉ yi nemitia odara akʉza yibariraba kayirua oda kʼarea yi wũãwũã ʉ̃rʉ kayiruata zebibʉ akʉza maʉ̃ra wũãwũãra ʉ̃rʉ, adewara maʉ̃ra kau warrara ʉ̃rʉ» (Éx 34:6, 7). Moisésba iya trãbaside naʉ̃ bedʼeata jarasi: «Mʉ̃a jaradiayi Jeowa trʉ̃ta», adewara Daizezeba sãwũã erbadata Israelta akʉza iyi sãwũãbʉta (Dt 32:3-44).
(Éxodo 34:6) Akʉza Jeowara iyi kĩrãdarra nãã berabari wãsia akʉza jara wãsia: «Jeowa, Jeowa, Daizeze so zʉbʉria akʉbʉ akʉza nebia obʉ, kĩrʉmia ẽ akʉza kãga jõka mejãcha erbʉ akʉza wãrĩnuara.
w09 1/5 18 parr. 3-5
Jeowabara iyikʉza sãwũãbʉta jara ũrĩbisi
Daizezeba iyikʉza nããra jaradara naʉ̃ «so zʉbʉria akʉbʉ akʉza nebia obʉ» (nejʉacha zake 6). Ẽbẽra buru bia naʉ̃ ʉ̃rʉ bia kʼawuabʉba jarabʉ ebreo bedʼeade «misericordioso» jarabʉdera jarakĩrãbʉta «Daizezeba so zʉbʉria akʉbʉ yi zezeba yi wũãwũã akʉbʉ kĩrãkʼa». Bedʼea «benévolo» naʉ̃ bedʼeaba jarakĩrãbʉ nebia obʉta akʉza naʉ̃ba jarakĩrãbʉ «ẽbẽrarã soiduba kʼarebakĩrãbʉta iyi kʼarebamarẽãbʉta». Mawũã Jeowaba ũdubibʉ iyi kʼaidupanʉrãra krĩchabʉta yibariba yi wũãwũã krĩchabʉ kĩrãkʼa: biode kãgabʉ baera akʉza kãgabʉ iyi kʼaidupanʉrãra bia panamarẽã (Salmo 103:8, 13).
Maʉ̃ tẽã iya jarasi «kĩrʉmia ẽãta» (nejʉacha zake 6). Jeowara mesera kĩrʉ ẽ awuarabʉrʉ jʉ̃ãbʉ yi ẽbẽra nemitia odara jẽda krĩchadamarẽã akʉza maʉ̃ta wua oda ẽ marẽã (2 Pedro 3:9).
Adewara jarabʉ iyira «kãga jõka mejãcha erbʉta akʉza wãrĩnuara» (nejʉacha zake 6). Kãga jõka (naʉ̃bara jarakĩrãbʉ wuabemara bia edaita mejãcha kãgabʉ baera), naʉ̃ kãga jõkaba Jeowara iyi pʉwʉrʉ kʼawabʉ ewari jõmaʉ̃nẽ (Deuteronomio 7:9). Adewara wãrĩnura Jeowadeba zebʉ. Jeowabara yãrãta sewa ẽ akʉza iyira mia kʼaiba sewabe ẽ iyira Daizeze wãrĩnuara, maʉ̃ kʼarea dayirãbara ĩjãseabʉ iyira adewara iya nekʼãrẽ ʉ̃ra zei jarabʉsida (Salmo 31:5).
(Éxodo 34:7) Kãga jõkata ẽbẽrarã mejãchaʉʼa ũdubibʉ, kĩrãduabʉ aña opanʉta akʉza nekayirua opanʉta mamina zʉbʉria obʉ yi nemitia odara akʉza yibariraba kayirua oda kʼarea yi wũãwũã ʉ̃rʉ kayiruata zebibʉ akʉza maʉ̃ra wũãwũãra ʉ̃rʉ, adewara maʉ̃ra kau warrara ʉ̃rʉ».
w09 1/5 18 parr. 6
Jeowabara iyikʉza sãwũãbʉta jara ʉ̃rĩbisi
Jeowabara naʉ̃ta iyi ʉ̃rʉ ũdukʼawuamarẽãbʉ «kĩrãduabʉ aña opanʉta akʉza nekayirua opanʉta» (nejʉacha zake 7). Jeowabara jẽda kĩrãduakĩrãbʉ ẽbẽrarãba nemitia obʉra ãya nemitia obʉta wua oẽbʉrʉ (Salmo 86:5). Mamina maʉ̃bara jarakĩrãkʉbʉ ẽ kayirua opanʉra bari kʼãwũã iduaribibʉta, awuarabʉrʉ naʉ̃ bedʼeata jarabʉ «zʉbʉria obʉ yi nemitia odara» (nejʉacha zake 7). Daizezera neneẽãbʉ baera akʉza jõma aripe obʉ baera, ẽbẽrarã nemitia opanʉra ãya obʉta iduaribi ẽ bʉrʉ zʉbʉria oyi. Naʉ̃ra ẽbẽrarãba ãya nemitia obʉra badu ewaride jẽda ũduyi maʉ̃ra.
Jʉrʉda nekʼãrẽ biʼiabʉta Daizezedebemata
(Éxodo 33:11) Jeowara Moisésʼa bedʼeabasi kĩrãbita, yumakẽrãba awuru yumakẽrã bedʼeai kĩrãkʼa. Moisés pʉwʉrʉra panʉinʉ jẽda zesidera, Josué Moisés kʼarebabarita akʉza Nun warrata karpa dedaʉba ãĩ wã ẽ basi.
(Éxodo 33:20) Adewara jarasi: «Bʉa ũdube ẽ mʉ̃ kĩrãra, mia abaʉ ẽbẽrata mʉ̃ ũduda tẽãra babe ẽ».
w04 15/3 27 parr. 5
Bedʼea audre yibiata Éxododebemata
33:11, 20. ¿Kʼãrẽta jarakĩrãbʉ Daizezeta Moisésʼʉ̃me «kĩrãbita» bedʼeadabara? Naʉ̃ bedʼeabara jarakĩrãbʉ neũdukʼawuara ũme kĩrãbita bedʼeapanʉta. Moisésʼra Daizezearaʉ̃me bedʼea ẽ basi awuarabʉrʉ Daizeze bari bedʼeabʉme bedʼeasi, maʉ̃ba jarasi Daizezeba bedʼea zokʼabʉta. Moisésbara Jeowata ũdu ẽ basi Jeowaba jarasi baera «mia abaʉ ẽbẽrata ũduda tẽãra babe ẽ». Naʉ̃ Leyʼra «Moisésʼa diasi angeleraneba» mawũã jarabʉ Gálatas 3:19.
(Éxodo 34:23, 24) Yumakẽrãra jõma, poaga abaʉde ũbea jʉ̃ẽibara Jeowa nãã, Israel Daizeze nãã. 24 Bʉ nãã pʉwʉrʉrãra jõma ãĩ bʉekʉayi akʉza drʉara audre eaba oyi. Mia kʼaiba bʉ drʉa jãrẽita krĩcha ẽ bayi, Jeowa bʉ Daizeze kĩrã akʉ jʉ̃ẽbʉrʉde poaga abaʉde ũbea akʉ jʉ̃ẽbʉrʉde.
w98 1/9 20 parr. 5
Nãã bʉera nekʼãrẽ audre yibiata
Jõma yumakẽrã israelitarata akʉza israelitara ẽãta maʉ̃ pʉwʉrʉdebadata ũrĩbarabasi Jeowaba zokʼabʉta, poaga abaʉde ũbea wãibarabasi Jeowa nãã yi ũdubita. Bia kʼawuabasi baera naʉ̃ba yi mebẽrã jõma bia wãita, mebẽrã burubara edebasi yi kimata akʉza yi wũãwũãrata. Mamina ¿ãyi neneẽãnera kʼaiba akʉibasi ãyi deta akʉza ãyi ne uta? Jeowaba jarasi: «Mia kʼaiba bʉ drʉa jãrĩta krĩcha ẽ bayi, Jeowa bʉ Daizeze kĩrã akʉ jʉ̃ẽbʉrʉde poaga abaʉde ũbea akʉ jʉ̃ẽbʉrʉde» (Éxodo 34:24). Israelitarabara mejãcha ĩjãita nesidabasi Daizezedebema nãã oita, mawũã zʉbʉria ẽ baita nekʼãrẽ kʼarea. ¿Jeowabara aripe osika iya jaradara? Mawũã.
Daizeze Bedʼea leita
(Éxodo 33:1-11) Jeowaba jarasi Moisésʼa: «Bʉra wãra pʉwʉrʉ Egipto drʉadeba ẽdrʉbidabawara. Edera drʉa mʉ̃a Abrahánʼa, Isaacʼa akʉza Jacobʼa diaya adama: Maʉ̃ta bʉdeba zebʉrʉra diayi. 2 Bʉ nãã angelta zokʼa bʉeyi ãĩ jʉrekʉaita kananeorata, amorreorata, ititarata, perizitarata, ebeorata akʉza jebuseorata. 3 Wãra drʉa leche mejãchabʉma akʉza kũrabari kũa mejãchabʉma. Mamina mʉ̃ra marabawara wã ẽ, marabara jipa ũrĩkĩrã ẽ baera akʉza mʉ̃ara ode makenaseabʉ». 4 Pʉwʉrʉraba naʉ̃ bedʼea pʉa ũrĩside, ãyira sopʉapanasi akʉza mia kʼaita bia yoda ẽ basi. 5 Jeowaba jarasi Moisésʼa: «Israelitara jarada: Marabara jipa ũrĩkĩrã ẽ. Mʉ̃ra mara ẽzadra berabari kʼãrãpe mara jõma makenaseabʉ. Mawũẽra marara yoraidua mʉ̃a mara kʼawua oyeda». 6 Maʉ̃ kʼarea israelitarabara ãyi yora jõma weasida katuma Horebde akʉza jẽdara jʉ̃na ẽ basi. 7 Aramaʉ̃ta Moisésbara iyi karpa de jirada kʼãrãpe ara jĩgabʉsi, maʉ̃ta trʉ̃gasi karpa de ãba yi jʉrebarita. Jõmaʉ̃ta Jeowa bedʼeakĩrãpanasibʉrʉ wãibarabasi karpa de ãba yi jʉrebarima, maʉ̃ra israelitara panʉneba jĩgabasi. 8 Moisés karpa dema wãbʉrʉza, pʉwʉrʉ jõmaʉ̃ta piradrʉpanasi. Ẽbẽra jõmaʉ̃ta piradrʉpanʉrabara ãyi karpa dedaʉba akʉpanasi Moisés iyi karpa deda eda wãñiena. 9 Moisés karpa dema eda wãbaside, Daizezeʉ̃me bedʼeaita bajãra ʉ̃tʉba udu baebasi mõbe karpa dema eda wãbarimae basi. 10 Pʉwʉrʉba naʉ̃ bajã ũdupanasidera karpa deda eda wãbarimae, jõmaʉ̃ta sãkokode apanasi ãyi karpa de kĩrãbita. 11 Jeowara Moisésʼa bedʼeabasi kĩrãbita, yumakẽrãba awuru yumakẽrã bedʼeai kĩrãkʼa. Moisés pʉwʉrʉra panʉinʉ jẽda zesidera, Josué Moisés kʼarebabarita akʉza Nun warrata karpa dedaʉba ãĩ wã ẽ basi.
19-25 OCTUBREBAYEDA
BEDʼEA BIA DAIZEZE BEDʼEADE ŨDUDATA | ÉXODO 35, 36
«Biʼia kʼawuadamarẽã kʼãrẽ nebia oita Jeowaita»
(Éxodo 35:25, 26) Jõma wẽrãra bia obʉbara ãyi juwaba osida ilota mõbe etesida: ilo pãwãrata, ilo batatata, ilo purruta akʉza linoarata. 26 Jõma wẽrãra bia obʉrabara soiduba diakĩrãbʉ baera kabra karata ilo babisida.
w14 15/12 4 parr. 4
Jeowabara nebiata diabʉ jari diakĩrã diabʉara
Jeowaita mejãcha biga ẽ basi ãya nebia diadara, awuarabʉrʉ audre bigabasi ãya diakĩrã diadata Daizezedebema neneẽãbʉ kʼarebasidade. Pʉwʉrʉra jõma soiduba kʼarebakĩrãsida ãyi ewari diabʉde akʉza ãyi juwaba kʼarebabʉde. Daizeze Bedʼeaba jarabʉ: «Jõma wẽrãra bia obʉbara ãyi juwaba osida ilota». Adewara jarasi: «Jõma wẽrãra bia obʉrabara soiduba diakĩrãbʉ baera kabra karata ilo babisida». Adewara Jeowabara Bezalel diasi buru biata, kʼawuaita akʉza biʼia akʉ bʼaita adewara nekʼãrẽ jõma bia omarẽã. Mawũã Daizezebara Bezalel akʉza Oholiab buru biata diasi iya trajo jaradata jõma aripe omarẽã (Éx. 35:25, 26, 30-35).
(Éxodo 35:30-35) Aramaʉ̃ta Moisésba jarasi israelitara: «Akʉidua Jeowaba jʉrʉsi Bezalelta Urí warrata, Hur warrata, Judádebemata. 31 Daizeze jaure zareata diabʉrʉ buru bia bamarẽã, kʼawua bamarẽã, biʼia akʉ bamarẽã akʉza nekʼãrẽ trajo jõma biʼia omarẽã juwaba 32 mawũã nekʼãrẽ biʼia oseabʉ oroba, plataba akʉza kobreba, 33 mõgara kõkʉape akʉza maʉ̃ba nekʼãrẽ bia oita adewara bakuruba nekʼãrẽ jõma bia parã kõẽita. 34 Iyi sode akʉza bʉsi Oholiab sode, Ahisamac warra, Danʼnebema, sãwũã awurua bia jaradia kʼawua bamarẽã. 35 Nekʼãrẽ jõma jaradiasi juwaba nekʼãrẽ jõma okʼawua bamarẽã, nekʼãrẽ jõma biʼia obʉta, kasubʉta ilo pãwãraba, ilo batataba, ilo purruba akʉza linoaraba. Naʉ̃ra ẽbẽrarãbara trajo jõma oyi akʉza nekʼãrẽ jõma oyi.
w11 15/12 19 parr. 6
Nabema ẽbẽrarã Daizeze ode panʉrãra, Daizeze jaureʼa yi edebisi
6 Nama kʼawuapanʉ sãwũã Daizeze jaure zareaba kʼarebabʉta Moisés ewaridebema ẽbẽrarã ʉ̃rʉ akʉpanʉne yi trʉ̃ Bezalel (akʉra Éxodo 35:30-35). Naʉ̃ yumakẽrã zokʼasida tabernakulode nekʼãrẽ jõma omarẽã. ¿Iyara biʼia kʼawuabasika naʉ̃ trajo zroma jõma aripe oita? Kʼawua ẽ basibaibara. Iyira nããrãra trajabasi baera Egiptode bloke obʉde (Éxo. 1:13, 14). Mawũẽra, ¿naʉ̃ trajo zromara iyara sãwũã aripe oibasi? Daizeze jaure zareaba kʼarebabasi. Kʼãrẽ ẽ ãya nãã trajo opananata, Daizeze jaure zareaba kʼarebasi iyita akʉza Oholiabta «diabʉrʉ buru bia bamarẽã, kʼawua bamarẽã, biʼia akʉ bamarẽã akʉza nekʼãrẽ trajo jõma biʼia omarẽã juwaba». Mawũã ãyiʉ̃mena ãya trajo opananara audre bia obasibaibara: mamina maʉ̃ awa ẽ basi, ãyara wuabemarabida jaradiabasi Jeowaba kʼarebasi baera.
(Éxodo 36:1, 2) Bezalelta Oholiabʼʉ̃mera trajasida wuabema ẽbẽrarãbawara Jeowaba ãya diasi buru biata, bia kʼawua bamarẽã akʉza bia akʉ bamarẽã, Jeowaba zokʼada jõma aripe odamarẽã iyaʼa yiwidʼi bʼaita». 2 Aramaʉ̃ta Moisésbara trʉ̃si Bezalelta akʉza Oholiabta adewara jõma Jeowaba ẽbẽrarã kʼarebapanʉrasida, maʉ̃rãra soiduba trajakĩrãpanasi.
w11 15/12 19 parr. 7
Nabema ẽbẽrarã Daizeze ode panʉrãra, Daizeze jaureʼa yi edebisi
7 Dayirãbara kʼawuasida Bezalelta akʉza Oholiabʼʉ̃mera Daizeze jaure zareaba kʼarebasita. Maʉ̃ kʼarea ãya nekʼãrẽ odara mesera ãrĩ ẽ basi, 500 poagabasidu basi ãya odara (2 Cró. 1:2-6). Idi ewadera bʉ ẽbẽrarã ãyi nekʼãrẽ odade ãyi trʉ̃ bʉbʉta, mamina Bezalel Oholiabʼʉ̃mebara maʉ̃ta oda ẽ basi, ãya jʉrʉpanasi baera Jeowaba bia akʉdamarẽã (Éxo. 36:1, 2).
Jʉrʉda nekʼãrẽ biʼiabʉta Daizezedebemata
(Éxodo 35:1-3) Maʉ̃ tẽã, Moisésbara ãba zebisi pʉwʉrʉra mõbe israelitara jarasi: «Naʉ̃ta jarasi Jeowaba maraba omarẽã: 2 ewari 6 erbʉ bʉ trajaita, mamina ewari 7dera ewari neneẽãbʉ maraita; maʉ̃ ewaridera sabado baera enaʉ̃ibara Jeowa bʉ Daizezeita. Ẽbẽra abaʉta sabadode trajara beibara. 3 Sabadodera mia abaʉ deda ĩbirata koabe ẽ».
w05 15/5 23 parr. 14
Ũdukʼawuadadrʉ Jeowa ota
14 Nãã bʉeibara Daizezedebemata. Israelitarabara ãya nekʼãrẽ nesidabʉba iduaribi ẽ baibarabasi Daizezedebema kĩrãduaita. Adewara nekʼãrẽ mejãcha oẽ baibarabasi ãya nekʼãrẽ nesidabʉ ũduita. Maʉ̃ kʼarea Jeowabara semanane ewari aba jʉrʉsi iyaʼa yiwidʼipananamarẽã, maʉ̃ ewaridera nekʼãrẽ jõma obasi Daizeze wãrĩnuaraba kãgabʉta (Éxodo 35:1-3; Números 15:32-36). Adewara poagaza ewari jʉrʉibarabasi asamblea eda wãita (Levítico 23:4-44). Naʉ̃ba kʼarebabasi kĩrãbeita Jeowa zareaba kʼãrẽ ozebʉrʉta akʉza iya zokʼabʉta, adewara Daizezeʼa biga diaita iya nekʼãrẽ bia dia zebʉrʉ kʼarea. Pʉwʉrʉba Jeowa wawiapanʉta ũdubipanasidera audre kãgabʉta ũdubipanasi Daizezeta, adewara Daizezeba kʼarebabasi iyi Ode wãmarẽã (Deuteronomio 10:12, 13). Jeowaba mawũã zokʼadaba ãyira kʼarebasi, idi dayirãsida kʼarebabʉ bia wãita (Hebreos 10:24, 25).
(Éxodo 35:21) Maʉ̃ tẽã yi soiduba diadarabara edesida ãya nekʼãrẽ diaita Jeowa. Tienda ãba yi jʉrebari oita, oita jõma nesidabʉta kama trajabʉrʉde akʉza wua neneẽãbʉ kasuita.
w00 1/11 29 parr. 2
Awuruʼa diabʉba sobiabibʉ
Krĩchara israelitara sãwũã pananata. Ãyira mejãcha zʉbʉriasida wuabemara nezokʼabaside. Mamina idira yãrã nezokʼa ẽ basi adewara nekʼãrẽ bia mejãcha erpanasi. Mamina, ¿kʼãrẽta osida ãya nekʼãrẽ bia erbʉta diamarẽã diasidadera? Ãya jaraseapanasi naʉ̃ nebiara daide, daita mejãcha zʉbʉriasi baera. Mamina Moisésba tabernakulo oita nekʼãre diamarẽã widisidera ãyara soiduba diasida. Ãyara kĩrãdua ẽ basi naʉ̃ nebiara Jeowaba diasita, maʉ̃ kʼarea ãya mejãcha diasi platata, orota, pakata. Ãya jõma Jeowa diadara soiduba diasida (Éxodo 25:1-9; 35:4-9, 20-29; 36:3-7).
Daizeze Bedʼea leita
(Éxodo 35:1-17) Maʉ̃ tẽã, Moisésbara ãba zebisi pʉwʉrʉra mõbe israelitara jarasi: «Naʉ̃ta jarasi Jeowaba maraba omarẽã: 2 ewari 6 erbʉ bʉ trajaita, mamina ewari 7dera ewari neneẽãbʉ maraita; maʉ̃ ewaridera sabado baera enaʉ̃ibara Jeowa bʉ Daizezeita. Ẽbẽra abaʉta sabadode trajara beibara. 3 Sabadodera mia abaʉ deda ĩbirata koabe ẽ». 4 Maʉ̃ tẽã Moisésba jarasi pʉwʉrʉ Israelʼa: «Naʉ̃ta Jeowaba zokʼasi odamarẽã: 5 Jõmaʉ̃ba nekʼãrẽ jʉrʉidua Jeowaʼa diaita. Jõmaʉ̃ba soiduba nekʼãrẽ diakĩrãbʉbʉrʉ Jeowaita weidua: orota, platata, kobreta, 6 ilo pãwãrata, ilo batatata, ilo purruta, linoarata, kabra karata, 7 karnero e yi purruba zoabʉta, poka eta, bakuru akasiata, 8 aseiteta ĩbiraita, bata aseite neneẽãbʉ jidaita akʉza insienso tũãpo oita, 9 adewara weibara mõgara oniseta adewara wuabemara mõgarata efode bʉeita akʉza petoralde. 10 »Ẽbẽrarã jõmaʉ̃ta zeibara maranebemaba Jeowaba zokʼabʉ jõma odamarẽã: 11 tabernakulo oita akʉza yi karpa de oita, adewara maʉ̃ anabari oita akʉza yi drʉ̃daʉta adewara yi abidabari parãita; 12 Arca oita akʉza yi bakuru oita, yi tapa oita, wua yi drabari oita; 13 mesata, bakururata, jõma mama nekʼãrẽbʉta akʉza pan Daizezeita erbʉta; 14 ĩbira juwa jiwinibarabʉta, maʉ̃ba nekʼãrẽ erbʉta, maʉ̃ra ĩbirata akʉza aseite maʉ̃ ʉ̃na erbaita; 15 altar insienso baita akʉza yi bakururata, aseite neneẽãbʉ jidabʉta, adewara insienso tũãpoabʉta; 16 altar oprenda nekʼãrẽ ba diaita, kobre jʉrrʉjʉrrʉabʉta yi bakururabawara akʉza jõma mama nekʼãrẽ erbʉta, poncherata yi abidabari eda; 17 wua ewaradebʉta, yi drʉ̃daʉta akʉza yi abidabarita; wua ewara eda wãbarita.
26 OCTUBREDEBA-1 NOVIEMBRE EDA
BEDʼEA BIA DAIZEZE BEDʼEADE ŨDUDATA | ÉXODO 37, 38
«Tabernakulode altarʼra sãwũã zokʼapanasi Daizezeʼa yiwidʼita»
(Éxodo 37:25) Akʉza osi altarta insiensoita maʉ̃ra bakuru akasiaba osi. Yiyabasi 44.5 sentimetro yi drazoata akʉza 44.5 sentimetro yi joʉbʉata akʉza 89 sentimetro yi ʉ̃tʉata. Altarta kachuʉ̃mera jõma abaʉdebasi.
it-1 102 parr. 4
Altar
Altar insiensoita. Altar insiensora (iyabaʉta trʉ̃gapanʉ «altar oro omata» [Éx 39:38]) maʉ̃ra bakuru akasiaba parãbasi, yi ʉ̃rʉ badata akʉza orroare badata jõma oroba chiratʉmabasi. Maʉ̃ i audura oroba purrabasi. Altarʼra 44,5 sentimetro basi yi drazoata akʉza yi joʉbʉasida, adewara 89 sentimetro yi ʉ̃tʉata, adewara iyira kachuta kimare erbasi. I audu oroba purrabʉ edrera, aniyota oro omata yiya panasi, mama bakuru akasia oroba chiratʉbʉta eda bʉeita, mawũã altar edeita (Éx 30:1-5; 37:25-28). Naʉ̃ altardera insiensota ewari abaʉde ũme bapanasi aba diapeda akʉza kewarare (Éx 30:7-9, 34-38). Daizeze Bedʼeade nekʼãrẽ insienso babari jarabʉdera, jarakĩrãbʉ nekʼãrẽ altardebemata (Le 16:12, 13; Heb 9:4; Rev 8:5; akʉra 2Cr 26:16, 19). Altar insienso babarira tabernakulode edabasi, maʉ̃ra Santisimo wua kʼawa basi, maʉ̃ba jarapanʉ arca testimonio kĩrãbita basita (Éx 30:1, 6; 40:5, 26, 27).
(Éxodo 37:29) Adewara osi aseite neneẽãbʉ jidabarita akʉza insienso tũãpoabʉta. Naʉ̃rãra biʼia yi parãmabasi.
it-1 1218
Insienso
Jeowaba insienso omarẽã zokʼadara tabernakulode, maʉ̃ra osida kʼãrẽ mejãcha balebʉba pʉwʉrʉraba diadaba (Éx 25:1, 2, 6; 35:4, 5, 8, 27-29). Jeowaba Moisésʼa insienso omarẽã jarasidera kimare jʉrʉmarẽã jarasi maʉ̃ oita, naʉ̃ta jarasi: «Naʉ̃ kera tũãpoabʉta jʉrʉda akʉza jõma iyaba bʼaibara: estakte tũãpoabʉta, insienso tũãpoabʉta, galbano tũãpoabʉta akʉza olibanoarata. Naʉ̃raba insiensota ora. Naʉ̃ra jõma neneẽãbayi akʉza tũãpoabayi biʼia yi oma baera akʉza maʉ̃ne eda tãtabayi. Maʉ̃nebemata wiña yuba bayi biʼia naʉ̃zayeda, maʉ̃nebemata wiña kʉbʉra karpa de ãba yi jʉrebari Testimonio nãã, mama mʉ̃ra bʉ nãã yi ũdubiyi. Naʉ̃ insiensora maraitara neneẽã baibara». Kĩrãbebita insienso neneẽãbʉta akʉza maʉ̃ra Jeowaitabʉ baera Jeowaba jarasi: «Baduba naʉ̃ insienso kĩrãkʼa ora yi tũãpoa ʉ̃ita beadaibara maʉ̃ pʉwʉrʉdebara» (Éx 30:34-38; 37:29).
(Éxodo 38:1) Adewara osi altar oprenda babarita akasia bakuruba. Maʉ̃ra yiya 2,2 metro drazoa basi akʉza 2,2 metro basi yi joʉbʉata adewara 1,3 metro basi yi ʉ̃tʉata.
it-1 102 parr. 2
Altar
Altarʼrata tabernakuloita. Daizezeba zokʼadade tabernakuloitara altar ũme osida: altar oprenda babarita (iyabaʉta trʉ̃gapanasi «altar kobre omata» [Éx 39:39]) ababemara altar insiensoita. Nabema altarʼra arabia sobeabasi akʉza bakuru akasia omabasi. Yiya 2,2 metro basi, yi ʉ̃tʉata basi 1,3 metro, maʉ̃ra yiya kimarenebemane kachubarabasi akʉza altarʼra kobreba jõma chiratʉbasi, adewara jʉrrʉjʉrrʉa altardera ẽzadrabasi, mawũã bʉebʉrʉba yi oriyadeba idubasi. Akʉza yiya kimarenera jʉrrʉjʉrrʉabʉ kʼawa yiya kimarebasi aniyorata, maʉ̃ra aniyode bakuruta ũme bʉepanasi, maʉ̃ bakurura akasia omabasi maʉ̃ra kobreba chiratʉbasi, zokʼapanasi altar eteita. Naʉ̃ ʉ̃rʉ ʉ̃kʉrʉba krĩchapanʉ altarde wiña sobea osidata mama aniyo karaita. Mamina ʉ̃kʉrʉba krĩchapanʉ maʉ̃ altarde yiya aniyo kimare karakʉasidata. Nekʼãrẽ altar kobre omanera naʉ̃tabasi, baldeta, pala itarra jʉrepebarita, taza zromata, nedʉwʉrʉ wa bʉebarita, kuzarra kimiachubeta chichi jiradabarita akʉza epedekota (Éx 27:1-8; 38:1-7, 30; Nú 4:14).
Jʉrʉda nekʼãrẽ biʼiabʉta Daizezedebemata
(Éxodo 37:1) Bezalelbara osi Arcara bakuru akasiaba. Yi drazoata basi 111 sentimetro, adewara 67 sentimetro basi yi joʉbʉata akʉza 67 sentimetro basi yi ʉ̃tʉata.
(Éxodo 37:10) Adewara osi mesata bakuru akasiaba. Mesara 89 sentimetro basi yi drazoata, adewara 44.5 sentimetro basi yi joʉbʉata akʉza 67 sentimetro basi yi ʉ̃tʉata.
(Éxodo 37:25) Akʉza osi altarta insiensoita maʉ̃ra bakuru akasiaba osi. Yiya basi 44.5 sentimetro yi drazoata akʉza 44.5 sentimetro yi joʉbʉata akʉza 89 sentimetro yi ʉ̃tʉata. Altarta kachuʉ̃mera jõma abaʉdebasi.
it-1 39 parr. 2
Akasia
Bakuru akasiara waribari 6 mawũã ẽ bʉrʉ 8 metro akʉza juwa jiwinira barabʉ akʉza akasiara wuabemarabawara ãba purratʉbare, maʉ̃ kʼarea Daizeze Bedʼeadera akasiarata jarabʉ abapai jara ẽ baya adewara naʉ̃ bedʼeata schit·tím. Bakuru akasiabara yi kiduata kae kaea erbʉ akʉza yi neponota kuarabʉ, adewara maʉ̃ra tũãpoabʉ yi tara toetajõ kĩrãkʼabʉ. Akʉza yi era paimabʉ adewara tatagarrabʉ, yi bakurura zʉgʉ adewara teiteabʉ akʉza chimiaba ko ẽ maʉ̃ra. Maʉ̃ kʼarea tabernakulo oita zokʼasida, yi bakuruta zareabasi baera akʉza drʉa ibʉawabʉde mejãcha ũdupanasi baera, maʉ̃ bakurura zokʼasi arca bedʼea abarika zeda parãita (Éx 25:10; 37:1), mesa pan Daizezeita bʉebarita (Éx 25:23; 37:10), altarʼrata (Éx 27:1; 37:25; 38:1), bakuru naʉ̃ra edeita (Éx 25:13, 28; 27:6; 30:5; 37:4, 15, 28; 38:6), akʉza drʉ̃daʉ wua tabernakulode bada awuantaita (Éx 26:32, 37; 36:36), adewara bakuru de parãbarirata (Éx 26:15; 36:20) akʉza bakurura maʉ̃ma karʉkʉa wãita (Éx 26:26; 36:31).
(Éxodo 38:8) Adewara osi poncherata akʉza yi abidabarisida kobreba. Maʉ̃ parãira wẽrãrabara ãyi espejota diasida, karpa de ãba yi jʉrebari eda wãbʉma.
w15 1/4 15 parr. 4
¿Kʼawuabasika?
Naʉ̃ espejora idibemaira awuarabasi, basi kobre omata, plata omata, oro omata akʉza nekʼãrẽ wuabema omata. Daizeze Bedʼeata jara ẽ bʉta jarasidera jarasi tabernakulo parãnʉmʉne, nama israelitara jõmaʉ̃ta yiwidʼipanasi. Maʉ̃ ewaridera wẽrãrabara ãyi espejota diasi, poncherata kobre oma parãita akʉza yi abaisida kobre omabasi (Éxodo 38:8). Maʉ̃ ponchera oira, nãã kobreta tʉbʉde bʉeibarabasi maʉ̃ parãita.
Daizeze Bedʼea leita
(Éxodo 37:1-16) Bezalelbara osi Arcara bakuru akasiaba. Yi drazoata basi 111 sentimetro, adewara 67 sentimetro basi yi joʉbʉata akʉza 67 sentimetro basi yi ʉ̃tʉata. 2 Iyara chiratʉsi oroaraba eda akʉza ãĩ adewara i audu oroba purratʉsi. 3 Osi aniyota kimare oroba akʉza mesa jĩrʉ kʉbʉza maʉ̃ta karakʉasi: yiya aniyo ũme karakʉasi. 4 Akʉza osi bakuruta akasiaba, maʉ̃ta oroba chiratʉsi. 5 Aramaʉ̃ta maʉ̃ bakurura aniyode eda bʉesi Arca edeita. 6 Akʉza osida tapata oroaraba. 111 sentimetro basi yi drazoata akʉza 67 sentimetro basi yi joʉbʉata. 7 Adewara osi kerubirata ũme oroba maʉ̃ra martiyoba parãnabasi akʉza yiya panasi tapa ʉ̃rʉ. 8 Kerubinʼrãra kĩrãbita panasi, aba namare aba saware. Maʉ̃ra kerubin ũmera tapa ʉ̃rʉ basi yiya. 9 Kerubinʼra ãyi i ũme ʉ̃ta ewapanasi, tapa anapanasi. Ãyira yiya kĩrãbita panasi akʉza ãyi kĩrãbara tapa akʉpanasi. 10 Adewara osi mesata bakuru akasiaba. Mesara 89 sentimetro basi yi drazoata, adewara 44.5 sentimetro basi yi joʉbʉata akʉza 67 sentimetro basi yi ʉ̃tʉata. 11 Oroaraba chiratʉbasi akʉza maʉ̃ i audura oroba purrabasi. 12 Adewara audu purra kʉbʉsi yi joʉbʉata 7.4 sentimetro, maʉ̃ purra kʉbʉ ʉ̃rʉ eda purra kʉbʉsi oroba. 13 Akʉza oroba aniyo kimare osi, maʉ̃ta mesa jĩrʉ kʉbʉza karasi. 14 Maʉ̃ aniyora purra kʉbʉ kʼawabʉsi, maʉ̃ra yibiabasi bakuru eda bʉe kʼãrãpe mesa edeita. 15 Osi bakuru drazoabʉta akasiaba, maʉ̃ra oroba chiratʉbasi maʉ̃ba mesa edeita. 16 Maʉ̃ tẽã osi nekʼãrẽ mesa ʉ̃rʉ badata: epedekorata, koparata, kʉgʉrʉrata akʉza taza zroma maʉ̃ne yi ba eda diaita oprendade, maʉ̃ra jõma orobasi.