Οι Ολυμπιακοί Αγώνες—Πραγματικά «για τη Δόξα των Αγώνων»;

ΜΙΑ ΘΡΗΣΚΕΥΤΙΚΗ γιορτή που γινόταν στην Ολυμπία, στη νότια Ελλάδα, πριν από 2.760 χρόνια ήταν ο πρόδρομος των γεγονότων του Λος Άντζελες στην Καλιφόρνια, που πιθανόν να τράβηξε το ενδιαφέρον σας. Η γιορτή ήταν προς τιμή του θεού Δία, που υποτίθεται ότι κυβερνούσε πάνω στο Όρος Όλυμπος. Απ’ αυτό προήλθαν οι Ολυμπιακοί Αγώνες, που γιορτάστηκαν για πρώτη φορά το 776 π.Χ. Οι διάφορες πόλεις-κράτη της αρχαίας Ελλάδας έστελναν τους καλύτερους αθλητές τους για να συναγωνιστούν εκεί κάθε τέσσερα χρόνια.

Η παράδοση συνεχίστηκε μέχρι το 393 μ.Χ., οπότε οι αρχαίοι αγώνες διεξάχθηκαν για τελευταία φορά. Το επόμενο έτος απαγορεύτηκαν από τον «Χριστιανό» Αυτοκράτορα Θεοδόσιο που απαγόρευσε όλες τις ειδωλολατρικές (μη Χριστιανικές) συνήθειες στη Ρωμαϊκή Αυτοκρατορία. Αλλά πώς συμβαίνει να υπάρχουν σήμερα;

Στα τέλη του 19ου αιώνα, ο Πιερ ντε Κουμπερτέν, ένας νεαρός Γάλλος εκπαιδευτικός, εντυπωσιάστηκε από τη χρήση των σπορ στα Αγγλικά δημοτικά σχολεία. Είχε πειστεί ότι μια ισορροπημένη εκπαίδευση θα πρέπει να περιλαμβάνει σπορ. Αργότερα, όπως γράφει ένας βιογράφος του, «του είχε γίνει έμμονη ιδέα [η αναβίωση] των Ολυμπιακών Αγώνων». Ο Κουμπερτέν έκανε επιτυχείς προσπάθειες, και το 1896 οι Ολυμπιακοί Αγώνες αναβίωσαν, κατάλληλα στην Αθήνα.

Μεταξύ άλλων πραγμάτων, ο Κουμπερτέν νόμιζε ότι οι Αγώνες, που θα γίνονταν κάθε τέσσερα χρόνια, θα προήγαγαν την παγκόσμια ειρήνη. Απ’ αυτή την άποψη έπεσε πολύ έξω. Από το 1896 οι Αγώνες διακόπηκαν δυο φορές λόγω των δύο παγκοσμίων πολέμων και συχνά έχουν αναστατωθεί από την πολιτική. Το 1974 ο Λόρδος Κιλλάνιν, ο τότε πρόεδρος της Διεθνούς Ολυμπιακής Επιτροπής, αναγκάστηκε να πει: «Παρακαλώ κάθε αθλητή και αθλήτρια να μην έρθουν στους Ολυμπιακούς Αγώνες αν επιθυμούν να χρησιμοποιήσουν τους αγώνες για πολιτικούς λόγους».

Το 1976 και το 1980 η συμβουλή του έπληξε τους Ολυμπιακούς Αγώνες. Πολλά έθνη μποϊκοτάρισαν τους Αγώνες ακριβώς για να τονίσουν τις πολιτικές τους διαμαρτυρίες. Μετά, στο τέλος των Ολυμπιακών Αγώνων το 1980, στη Μόσχα ο Λόρδος Κιλλάνιν έκανε μία άλλη έκκληση: «Εκλιπαρώ τους αθλητές του κόσμου να ενωθούν με ειρήνη πριν έρθει το ολοκαύτωμα . . . Οι Ολυμπιακοί Αγώνες δεν πρέπει να χρησιμοποιούνται για πολιτικούς σκοπούς». Αυτό ακριβώς το γεγονός ότι αυτές οι εκκλήσεις ήταν αναγκαίες δείχνει τον κίνδυνο που εκπροσωπούν τα πολιτικά στα ιδεώδη των Ολυμπιακών Αγώνων. Η αποχή πολλών κομμουνιστικών εθνών από τους Ολυμπιακούς Αγώνες στο Λος Άντζελες δείχνει ακόμη πιο έντονα αυτό το σημείο.

«Για τη Δόξα των Αγώνων»;

Βασίζονταν οι αρχαίοι Ολυμπιακοί Αγώνες στον αθλητισμό και στον έντιμο αγώνα; Στην κριτική για το βιβλίο Οι Ολυμπιακοί Αγώνες: Τα Πρώτα Χίλια Χρόνια, ο Βρετανός συγγραφέας-λόγιος Ένωκ Πόουελ σχολίασε: «Βασικά τους έλειπε το φίλαθλο πνεύμα. Το αγώνισμα δεν τους ενδιέφερε: εκείνο που τους ενδιέφερε ήταν η νίκη. Δεν τους ενδιέφερε αν θα συμμετείχαν, αλλά απλώς η νίκη. Έστω κι αν κερδιζόταν με ανέντιμο τρόπο . . . ήταν η νίκη τόσο καλή όσο κάθε άλλη. Ήταν επικίνδυνοι και κτηνώδεις». Πραγματικά, το βιβλίο γράφει: «Οι αγωνιζόμενοι προσεύχονταν ‘ή για το στεφάνι [της νίκης] ή για το θάνατο’».

Οι σύγχρονοι Ολυμπιακοί Αγώνες φαινομενικά έχουν πιο αγνή υποκίνηση. Όπως δηλώνει το Ολυμπιακό Σύμβολο Πίστης: «Το σπουδαιότερο πράγμα στους Ολυμπιακούς Αγώνες δεν είναι να νικήσει κάποιος αλλά να λάβει μέρος, όπως ακριβώς το πιο σπουδαίο πράγμα στη ζωή δεν είναι ο θρίαμβος αλλά ο αγώνας. Το ουσιώδες πράγμα δεν είναι να νικήσεις αλλά το ν’ αγωνιστείς καλά». Ένας αθλητής επαναλαμβάνει τον Ολυμπιακό Όρκο, ή την Υπόσχεση, εξ ονόματος όλων κατά την έναρξη των Αγώνων. Επινοήθηκε από τον Κουμπερτέν και αναφέρει: «Στο όνομα όλων των αγωνιζομένων υπόσχομαι ότι θα πάρουμε μέρος σ’ αυτούς τους Ολυμπιακούς Αγώνες, σεβόμενοι και τηρώντας τους κανονισμούς που τους διέπουν, μέσα σε γνήσιο φίλαθλο πνεύμα, για τη δόξα των αγώνων και την τιμή των ομάδων μας».

Βέβαια όλα αυτά δημιουργούν πολύ ευγενική εντύπωση, αλλά ανήκουν σε μια διαφορετική εποχή. Ποια είναι η πραγματικότητα σήμερα; Φάνηκαν αυτά τα ιδεώδη πραγματικά στο Λος Άντζελες της Καλιφόρνιας, όπου χιλιάδες αθλητές συναγωνίστηκαν για λίγες εκατοντάδες χρυσά μετάλλια; Αγωνίστηκαν σύμφωνα με τα αρχικά ιδεώδη του Κουμπερτέν; Ποια είναι η πραγματική υποκινούσα δύναμη πίσω από τους Ολυμπιακούς Αγώνες; Είναι το γνήσιο αθλητικό πνεύμα και ο έντιμος αγώνας; Προάγουν οι Αγώνες τη διεθνή ειρήνη και τη φιλία σε ικανοποιητικό βαθμό; Ή είναι ένας άλλος στίβος που διεξάγονται πολιτικές διαμάχες;

[Εικόνα στη σελίδα 5]

Στους αρχαίους Ολυμπιακούς Αγώνες «βασικά έλειπε το φίλαθλο πνεύμα . . . Ήταν επικίνδυνοι και κτηνώδεις»