Πώς Μπορεί να Μειωθεί ο Κίνδυνος;

Η ΣΤΕΦΑΝΙΑΙΑ νόσος συνδέεται με ορισμένους παράγοντες που αφορούν τη γενετική, το περιβάλλον και τον τρόπο ζωής. Η στεφανιαία νόσος και η καρδιακή προσβολή μπορεί να προκύψουν έπειτα από χρόνια, αν όχι δεκαετίες, κινδύνων που σχετίζονται με έναν ή περισσότερους από αυτούς τους παράγοντες.

Ηλικία, Φύλο και Κληρονομικότητα

Καθώς μεγαλώνει το άτομο, αυξάνει και ο κίνδυνος καρδιακής προσβολής. Περίπου το 55 τοις εκατό των καρδιακών προσβολών παρουσιάζονται σε άτομα άνω των 65. Γύρω στο 80 τοις εκατό εκείνων που πεθαίνουν από καρδιακή προσβολή είναι 65 ετών ή μεγαλύτεροι.

Οι άντρες κάτω των 50 ετών κινδυνεύουν περισσότερο από τις γυναίκες της ίδιας ηλικίας. Μετά την εμμηνόπαυση, ο κίνδυνος που αντιμετωπίζουν οι γυναίκες αυξάνει εξαιτίας της κάθετης μείωσης στις προστατευτικές ορμόνες, τα οιστρογόνα. Σύμφωνα με μερικούς υπολογισμούς, η θεραπεία αποκατάστασης οιστρογόνων μπορεί να μειώσει τον κίνδυνο καρδιοπάθειας στις γυναίκες κατά 40 τοις εκατό ή και περισσότερο, αν και ίσως υπάρχει αυξημένος κίνδυνος κάποιων μορφών καρκίνου.

Η κληρονομικότητα μπορεί να παίξει βασικό ρόλο. Εκείνοι των οποίων οι γονείς έπαθαν προσβολή πριν από τα 50 διατρέχουν μεγαλύτερο κίνδυνο να πάθουν προσβολή. Ακόμα και αν οι γονείς υπέστησαν κάποια προσβολή μετά τα 50, υπάρχει αυξημένος κίνδυνος. Όταν υπάρχει ιστορικό καρδιοπάθειας στην οικογένεια, οι απόγονοι έχουν μεγαλύτερες πιθανότητες να παρουσιάσουν παρόμοια προβλήματα.

Ο Παράγοντας Χοληστερίνη

Η χοληστερίνη, ένα είδος λιπιδίου, είναι απαραίτητη για τη ζωή. Την παράγει το συκώτι, ενώ το αίμα τη μεταφέρει στα κύτταρα, σε κάποια μόρια που ονομάζονται λιποπρωτεΐνες. Δύο από τα είδη που υπάρχουν είναι οι λιποπρωτεΐνες χαμηλής πυκνότητας (χοληστερίνη LDL) και οι λιποπρωτεΐνες υψηλής πυκνότητας (χοληστερίνη HDL). Η χοληστερίνη γίνεται παράγοντας κινδύνου για την πρόκληση στεφανιαίας νόσου όταν μεγάλες ποσότητες χοληστερίνης LDL συγκεντρώνονται στο αίμα.

Η HDL πιστεύεται ότι παίζει προστατευτικό ρόλο απομακρύνοντας τη χοληστερίνη από τους ιστούς και μεταφέροντάς την πίσω στο συκώτι όπου αποικοδομείται και απεκκρίνεται από το σώμα. Αν τα επίπεδα της LDL είναι υψηλά και τα επίπεδα της HDL είναι χαμηλά, ο κίνδυνος καρδιοπάθειας είναι υψηλός. Η μείωση των επιπέδων της LDL μπορεί να μειώσει σημαντικά τον κίνδυνο. Τα διαιτητικά μέτρα αποτελούν τη βάση για τη θεραπεία, και η άσκηση μπορεί να είναι υποβοηθητική. Διάφορα φάρμακα μπορεί να είναι αποτελεσματικά, αλλά μερικά έχουν δυσάρεστες παρενέργειες.a

Συστήνεται μια διατροφή χαμηλή σε χοληστερίνη και κορεσμένα λίπη. Η αντικατάσταση τροφών πλούσιων σε κορεσμένα λίπη, όπως είναι το βούτυρο, με τροφές που έχουν λιγότερα τέτοια λίπη, όπως είναι το λάδι κανόλας ή το ελαιόλαδο, μπορεί να μειώσει την LDL και να διατηρήσει την HDL. Από την άλλη μεριά, το Αμερικανικό Περιοδικό για τη Δημόσια Υγεία (American Journal of Public Health) παρατηρεί ότι τα υδρογονωμένα ή τα μερικώς υδρογονωμένα φυτικά έλαια που βρίσκονται στις περισσότερες μαργαρίνες και στα φυτικά μαγειρικά λίπη μπορούν να ανεβάσουν την LDL και να μειώσουν την HDL. Συστήνεται επίσης η μείωση των κρεάτων που έχουν πολύ λίπος και η αντικατάστασή τους με λιγότερο λιπαρά κομμάτια από κοτόπουλο ή γαλοπούλα.

Μελέτες έχουν δείξει ότι η βιταμίνη Ε, η βήτα καροτίνη και η βιταμίνη C μπορούν να επιβραδύνουν την αθηροσκλήρωση στα ζώα. Κάποια μελέτη έδειξε ότι αυτές μπορούν επίσης να μειώσουν τη συχνότητα εμφάνισης καρδιακής προσβολής σε ανθρώπους. Η καθημερινή κατανάλωση λαχανικών και φρούτων πλούσιων σε βήτα καροτίνη, σε άλλα καροτινοειδή και σε βιταμίνη C, όπως είναι οι ντομάτες, τα σκούρα φυλλώδη λαχανικά, οι πιπεριές, τα καρότα, οι γλυκοπατάτες και τα πεπόνια, μπορεί να παράσχει κάποια προστασία από τη στεφανιαία νόσο.

Επίσης λέγεται ότι ωφελεί η βιταμίνη Β₆ και το μαγνήσιο. Δημητριακά ολικής άλεσης, όπως είναι το κριθάρι και η βρώμη, καθώς και τα φασόλια, οι φακές και μερικοί σπόροι και ξηροί καρποί μπορούν να βοηθήσουν. Επιπλέον, πιστεύεται ότι η κατανάλωση ψαριών όπως ο σολομός, το σκουμπρί, η ρέγγα ή ο τόνος τουλάχιστον δύο φορές την εβδομάδα μπορεί να μειώσει τον κίνδυνο στεφανιαίας νόσου, επειδή αυτά τα ψάρια είναι πλούσια σε πολυακόρεστα λιπαρά οξέα ωμέγα-3.

Καθιστικός Τρόπος Ζωής

Οι άνθρωποι που κάνουν καθιστική ζωή αντιμετωπίζουν αυξημένο κίνδυνο καρδιακής προσβολής. Περνάνε το μεγαλύτερο μέρος της ημέρας σωματικά αδρανείς και δεν ασκούνται τακτικά. Η καρδιακή προσβολή συνήθως επέρχεται σε αυτούς τους ανθρώπους έπειτα από κοπιαστικές δραστηριότητες, όπως είναι η σκληρή δουλειά στον κήπο, το τζόκιν, το σήκωμα βαριών αντικειμένων ή το φτυάρισμα του χιονιού. Αλλά ο κίνδυνος μειώνεται σε αυτούς που ασκούνται τακτικά.

Το γρήγορο βάδισμα διάρκειας 20 ως 30 λεπτών τρεις ή τέσσερις φορές την εβδομάδα μπορεί να μειώσει τον κίνδυνο προσβολής. Η τακτική άσκηση βελτιώνει την αντλητική ικανότητα της καρδιάς, βοηθάει στην απώλεια βάρους και ίσως μειώνει τα επίπεδα χοληστερίνης και κατεβάζει την πίεση του αίματος.

Υπέρταση, Υπερβολικό Βάρος και Διαβήτης

Η υψηλή πίεση του αίματος (υπέρταση) μπορεί να τραυματίσει τα αρτηριακά τοιχώματα και να κάνει τη χοληστερίνη LDL να εισχωρήσει στο αρτηριακό επένδυμα, συντελώντας έτσι στο σχηματισμό πλάκας. Καθώς αυξάνουν οι αποθέσεις της πλάκας, δημιουργείται μεγαλύτερη αντίσταση στη ροή του αίματος και κατ’ επέκταση αύξηση της πίεσης του αίματος.

Η πίεση του αίματος θα πρέπει να ελέγχεται τακτικά, επειδή ίσως να μην υπάρχει καμιά εξωτερική ένδειξη του προβλήματος. Για κάθε μείωση ενός βαθμού στη διαστολική πίεση (ο μικρότερος αριθμός), ο κίνδυνος καρδιακής προσβολής ίσως μειωθεί κατά 2 με 3 τοις εκατό. Τα αντιυπερτασικά φάρμακα ίσως είναι αποτελεσματικά. Η δίαιτα, και σε μερικές περιπτώσεις ο περιορισμός της πρόσληψης αλατιού, σε συνδυασμό με τακτική άσκηση για τη μείωση του βάρους μπορεί να βοηθήσει στον έλεγχο της υπέρτασης.

Το υπερβολικό βάρος συντελεί στην υπέρταση και σε ανωμαλίες στα λιπίδια. Η αποφυγή ή η αντιμετώπιση της παχυσαρκίας είναι ένας από τους βασικούς τρόπους για την πρόληψη του διαβήτη. Ο διαβήτης επισπεύδει τη στεφανιαία νόσο και αυξάνει τον κίνδυνο καρδιακής προσβολής.

Κάπνισμα

Το κάπνισμα αποτελεί ισχυρό παράγοντα στην ανάπτυξη στεφανιαίας νόσου. Στις Ηνωμένες Πολιτείες, ευθύνεται άμεσα για το 20 τοις εκατό περίπου του συνόλου των θανάτων από καρδιοπάθεια και σχεδόν για το 50 τοις εκατό των καρδιακών προσβολών σε γυναίκες μικρότερες των 55 ετών. Το κάπνισμα αυξάνει την πίεση του αίματος και εισάγει τοξικές χημικές ουσίες, όπως είναι η νικοτίνη και το μονοξείδιο του άνθρακα, στην κυκλοφορία του αίματος. Αυτές οι χημικές ουσίες, με τη σειρά τους, βλάπτουν τις αρτηρίες.

Οι καπνιστές θέτουν επίσης σε κίνδυνο εκείνους που είναι εκτεθειμένοι στον καπνό τους. Μελέτες αποκαλύπτουν ότι οι μη καπνιστές που ζουν με καπνιστές αντιμετωπίζουν αυξημένο κίνδυνο να πάθουν καρδιακή προσβολή. Έτσι, κόβοντας το κάπνισμα, κάποιος μπορεί να μειώσει τον κίνδυνο που διατρέχει ο ίδιος και μπορεί ακόμα να σώσει τη ζωή των αγαπημένων του προσώπων που δεν καπνίζουν.

Άγχος

Όταν αντιμετωπίζουν έντονο συναισθηματικό ή διανοητικό άγχος, εκείνοι που πάσχουν από στεφανιαία νόσο διατρέχουν πολύ μεγαλύτερο κίνδυνο να πάθουν καρδιακή προσβολή και να πεθάνουν ξαφνικά από ό,τι οι άνθρωποι που έχουν υγιείς αρτηρίες. Σύμφωνα με κάποια μελέτη, το άγχος μπορεί να κάνει τις επιβαρημένες με πλάκα αρτηρίες να συσταλούν, πράγμα που μειώνει τη ροή του αίματος ως και κατά 27 τοις εκατό. Σημαντική συστολή παρατηρήθηκε επίσης και στις ελαφρά πάσχουσες αρτηρίες. Μια άλλη μελέτη έδειξε ότι το έντονο άγχος μπορεί να οδηγήσει σε ρήξη της πλάκας που υπάρχει στα αρτηριακά τοιχώματα, προξενώντας έτσι μια καρδιακή προσβολή.

Το περιοδικό Ο Καταναλωτής Αναφέρει για την Υγεία (Consumer Reports on Health) δηλώνει: «Μερικοί άνθρωποι φαίνεται ότι περνάνε τη ζωή τους έχοντας μια άσχημη στάση. Είναι κυνικοί, θυμωμένοι και ευέξαπτοι. Ενώ οι περισσότεροι άνθρωποι παραβλέπουν τους μικροεκνευρισμούς, οι εχθρικοί άνθρωποι καταφεύγουν σε συναισθηματικές υπερβολές». Ο χρόνιος θυμός και η εχθρότητα ανεβάζουν την πίεση του αίματος, αυξάνουν την καρδιακή συχνότητα και διεγείρουν το συκώτι ώστε να εκκρίνει χοληστερίνη στο κυκλοφορικό σύστημα. Αυτό βλάπτει τις στεφανιαίες αρτηρίες και συντελεί στη στεφανιαία νόσο. Ο θυμός πιστεύεται ότι διπλασιάζει τον κίνδυνο καρδιακής προσβολής, και ο άμεσος κίνδυνος διαρκεί τουλάχιστον δύο ώρες. Τι μπορεί να βοηθήσει;

Σύμφωνα με την εφημερίδα Δε Νιου Γιορκ Τάιμς (The New York Times), ο Δρ Μάρεϊ Μίτελμαν είπε ότι οι άνθρωποι που προσπάθησαν να παραμείνουν ήρεμοι ενώ αντιμετώπιζαν συναισθηματικές συγκρούσεις ίσως μπόρεσαν να μειώσουν τον κίνδυνο καρδιακής προσβολής. Αυτό θυμίζει τα λόγια που καταγράφτηκαν στην Αγία Γραφή πριν από αιώνες: ‘Η ήρεμη καρδιά είναι η ζωή του οργανισμού’.—Παροιμίαι 14:30, ΜΝΚ.

Ο απόστολος Παύλος γνώριζε τι σημαίνει να βρίσκεται κάποιος κάτω από πίεση. Μίλησε για τις ανησυχίες που ορμούσαν πάνω του καθημερινά. (2 Κορινθίους 11:24-28) Αλλά έλαβε βοήθεια από τον Θεό και έγραψε: «Μην ανησυχείτε για τίποτα, αλλά στο καθετί με προσευχή και δέηση μαζί με ευχαριστία ας γνωστοποιούνται τα αιτήματά σας στον Θεό· και η ειρήνη του Θεού που υπερέχει από κάθε σκέψη θα περιφρουρήσει τις καρδιές σας και τις διανοητικές σας δυνάμεις μέσω του Χριστού Ιησού».—Φιλιππησίους 4:6, 7.

Μολονότι υπάρχουν και άλλοι παράγοντες που σχετίζονται με τα καρδιακά προβλήματα, αυτοί που εξετάστηκαν εδώ μπορούν να βοηθήσουν στην αναγνώριση του κινδύνου προκειμένου να αναλάβει το άτομο κατάλληλη δράση. Μερικοί, ωστόσο, αναρωτιούνται πώς νιώθουν εκείνοι που είναι αναγκασμένοι να ζουν με τα επακόλουθα μιας καρδιακής προσβολής. Κατά πόσο είναι δυνατή η ανάρρωση;

[Υποσημείωση]

[Εικόνες στη σελίδα 9]

Το κάπνισμα, η οξυθυμία, η κατανάλωση λιπαρών τροφών και η καθιστική ζωή αυξάνουν τον κίνδυνο καρδιακής προσβολής