Το Μέλλον για την Πυρηνική Δύναμι
ΔΕΝ είναι πολύς καιρός που υπήρχε μια λαμπρή, σχεδόν απεριόριστη αισιοδοξία για την πυρηνική ενέργεια. Το άτομο εθεωρείτο σαν μια πηγή απεριόριστης και φθηνής ενεργείας. Αλλά η αισιοδοξία ελαττώθηκε κάπως. Όπως εσημείωσε ένας ομιλητής κατά την τετάρτη, διεθνή διάσκεψι της χρησιμοποιήσεως της ατομικής ενεργείας για ειρηνικούς σκοπούς που έγινε τον Σεπτέμβριο του 1971, υπάρχουν «απρόβλεπτες και δυσάρεστες παρενέργειες.»
Για να προστατεύση το Αμερικανικό κοινό από αντίξοες «παρενέργειες,» η κυβέρνησις εψήφισε την 1 Ιανουαρίου 1970 τον Νόμο Πολιτικής για την προστασία του Εθνικού Περιβάλλοντος. Αυτός ο νόμος απαιτεί όπως μια κυβερνητική αντιπροσωπεία ετοιμάση και διανείμη «μια έκθεσι της επιδράσεως επί του περιβάλλοντος» που θα δίνη τα πιθανά καταστρεπτικά αποτελέσματα που μπορεί να έχη ένα προτεινόμενο νέο έργο. Διατυπώθηκε, όμως, κατηγορία ότι η Επιτροπή Ατομικής Ενεργείας (A.E.C.) απέτυχε να εφαρμόση εγγυήσεις για το περιβάλλον σε έργα που επιβλέπει, κι’ έτσι «ενέπαιξε» τον Νόμο περί Πολιτικής για την προστασία του Περιβάλλοντος.
Σε μια μνημειώδη απόφασι του που εξεδόθη την 23 Ιουλίου 1971, ένα ομοσπονδιακό δικαστήριο των Ηνωμένων Πολιτειών υποστήριξε την κατηγορία. Επομένως από την Επιτροπή Ατομικής Ενεργείας απαιτήθηκε ν’ αναθεωρήση τις άδειες που ήδη είχε χορηγήσει σε δωδεκάδες εγκαταστάσεων πυρηνικής ενεργείας υπό κατασκευήν, περιλαμβανομένων και μερικών που προσφάτως άρχισαν να λειτουργούν. Τον Δεκέμβριο 1971, ο εντεταλμένος της Επιτροπής Ατομικής Ενεργείας Ουίλφριντ Ε. Τζόνσον ετόνισε ότι θα χρειαζόταν ως ένα έτος για ν’ αναθεωρήση τις εκκρεμείς άδειες.
Αργοπορίες και τα Αποτελέσματά των
Αυτό είχε ως αποτέλεσμα αξιόλογες αργοπορίες στην παροχή ηλεκτρικού ρεύματος από πυρηνικά εργοστάσια. Τον Απρίλιο του 1971 είχε συμπληρωθή ένα έτος αφ’ ότου η Επιτροπή Ατομικής Ενεργείας είχε εκδώσει πλήρη άδεια λειτουργίας σε οποιοδήποτε εργοστάσιο πυρηνικής ενεργείας στις Ηνωμένες Πολιτείες! Μερικές επιχειρήσεις ειδοποιήθηκαν ακόμη να παύσουν τις κατασκευές σε τμήματα των πυρηνικών των εγκαταστάσεων ωσότου μπορέση να γίνη πλήρης διερεύνησις. Αυτές οι αργοπορίες συνετέλεσαν στην αύξησι της κρίσεως της ηλεκτρικής ενεργείας, διότι οι νέες εγκαταστάσεις παραγωγής χρειάζονται σε μεγάλο βαθμό.
Στις 16 Μαρτίου 1972, ο πρόεδρος της Επιτροπής Ατομικής Ενεργείας παρεκίνησε το Κογκρέσσο να τροποποιήση τους νόμους προσωρινώς για να επιτρέπουν στα αργούντα πυρηνικά εργοστάσια να τεθούν σε λειτουργία. Σημαίνει αυτό ότι η δημοσία υγεία και ασφάλεια μπορούσαν να θυσιασθούν στη βιασύνη όπως ικανοποιηθούν οι απαιτήσεις για ηλεκτρισμό; Μπορούν οι πολίται να είναι βέβαιοι ότι μη ασφαλείς πυρηνικοί αντιδραστήρες δεν θα τεθούν σε ενέργεια; Μερικά άτομα φοβούνται σχετικώς μ’ αυτό το ζήτημα. Εν τούτοις υπάρχει κάτι άλλο που εμπνέει ακόμη μεγαλύτερη ανησυχία.
Μερικοί ερωτούν: Τι θα γίνη αν λίγα χρόνια αργότερα η ακτινοβολία που εκπέμπεται από πυρηνικούς αντιδραστήρες βρεθή ότι είναι επιβλαβής για τους ανθρώπους, όπως μάλιστα μερικοί διάσημοι επιστήμονες έχουν πει ότι συμβαίνει; Τότε μια μεγάλη αναλογία ηλεκτρικής ενεργείας δυνατόν να παράγεται με πυρηνική διάσπασι. Τι θα έκαναν οι άνθρωποι; Θα καταργούσαν τα πυρηνικά εργοστάσια και θα σταματούσαν τον σύγχρονο τρόπο ζωής που βασίζεται στην ηλεκτρική ενέργεια; Ή θα δέχονταν οι άνθρωποι την πληγή του καρκίνου που προκύπτει από την ακτινοβολία ως τίμημα για την πληρωμή του ηλεκτρισμού; Είναι πράγματι μια δυσάρεστη προοπτική που πρέπει να εξετασθή, όπως εσχολίασε ένας συγγραφεύς στους Τάιμς της Νέας Υόρκης τον Ιανουάριο του 1972:
«Οι Ηνωμένες Πολιτείες, η Ευρώπη, η Σοβιετική Ένωσις και η Ιαπωνία έχουν μια συνήθεια. Είναι επιρρεπείς στο να χρησιμοποιούν μεγάλη ηλεκτρική ενέργεια, να αντλούν και να καταβροχθίζουν μεγάλες ποσότητες πετρελαίου. Όταν τα αποθέματα του πετρελαίου ελαττωθούν, θα χρειασθούν να παίξουν με τη μελλοντική υγεία της βιοσφαίρας (μέσω πυρηνικής ενεργείας) για να διατηρήσουν τη συνήθειά τους.»
Υπάρχει όμως, ένα εντελώς διαφορετικό σύννεφο που κρέμεται επάνω στο μέλλον της πυρηνικής ενεργείας.
Καύσιμα που Εξαντλούνται
Ο πυρηνικός αντιδραστήρ της εποχής μας είναι πολύ ανεπαρκής για τη χρήσι του ουρανίου. Χρησιμοποιεί περίπου μόνον 1 τοις εκατό της περιεχομένης ενεργείας του στην παραγωγή ηλεκτρικής ενεργείας. Ως αποτέλεσμα, το U-235, το ισότοπον του ουρανίου που χρησιμοποιείται στα πυρηνικά καύσιμα, ταχέως εξαντλείται. Το περιοδικό Σάιενς Ντάιτζεστ του παρελθόντος Φεβρουαρίου 1971 παρετήρησε: «Οι συνήθεις πυρηνικές εγκαταστάσεις καταναλίσκουν το διαθέσιμο ουράνιο τόσο γρήγορα ώστε το 1980 πιθανώς δεν θα υπάρχη καθόλου.»
Ο Ρόμπερτ Νίνιγκερ, μέλος της Επιτροπής Ατομικής Ενεργείας, εξέφρασε αυτή τη δυσοίωνο άποψι: «Τα πράγματα μπορούν να φθάσουν σ’ ένα αργό συντριπτικό σταμάτημα, εκτός αν θα μπορούσαμε να λάβωμε ουράνιο από το εξωτερικό. Μαθηματικώς, μπορούμε να το στερηθούμε παντελώς ως το έτος 1982.» Άλλοι υπολογισμοί δείχνουν ότι ο εφοδιασμός με ουράνιο θα μπορούσε να διαρκέση λίγο περισσότερο.
Τι σημαίνει αυτό; Ασφαλώς όλες αυτές οι πυρηνικές εγκαταστάσεις δεν σχεδιάζονται και ούτε οικοδομούνται με τη γνώσι ότι ολόκληρο το σύστημα πυρηνικής διασπάσεως για παραγωγή ενεργείας θα μπορούσε γρήγορα να παύση να λειτουργή. Πώς υποτίθεται ότι θα λυθή το πρόβλημα αυτό; Θα έχη ως συνέπειες τη μείωσι ή την αύξησι των πιθανών κινδύνων για τον άνθρωπο;
Ένα Διαφορετικό Είδος Αντιδραστήρος
Ο αντιδραστήρ ταχείας παραγωγής φαίνεται από πολλούς ότι αποτελεί τη λύσι του προβλήματος της ελλείψεως ουρανίου. Ο Πήτερ Μάμμερυ, διευθυντής ενός κέντρου μελετών αντιδραστήρων στη βόρειο Σκωτία, είπε για τους παραγωγούς αντιδραστήρες: «Ξοδεύομε όλα μας τα χρήματα γι’ αυτούς.» Οι Ηνωμένες Πολιτείες έλαβαν μια όμοια στάσι.
Ο Πρόεδρος Νίξον εβεβαίωσε με μήνυμά του προς το Κογκρέσσο την 4 Ιουνίου 1971 σχετικά με την ενεργειακή κρίσι τα εξής: «Η καλύτερη ελπίς μας σήμερα για να φθάσωμε την αυξανόμενη ζήτησι του έθνους για οικονομική και καθαρή ενέργεια βρίσκεται στον αντιδραστήρα ταχείας παραγωγής.» Ο πρόεδρος εζήτησε από το Κογκρέσσο να υποσχεθή ένα κονδύλιο 2.000.000.000 δολλαρίων σε ομοσπονδιακά κεφάλαια για τα επόμενα δέκα έτη για τη μελέτη και κατασκευή ενός εμπορικού προτύπου. Αλλά πώς πρόκειται ο παραγωγός αντιδραστήρ να λύση το πρόβλημα των καυσίμων;
Με παραγωγή περισσοτέρων καυσίμων από όσα χρησιμοποιεί. Ο παραγωγός αντιδραστήρ μπορεί πράγματι να το κάμη αυτό, κι’ από το νόημα αυτό προέρχεται η λέξις παραγωγός. Αυτό μπορεί πρώτον να ηχή σαν αδύνατον, αλλά το πώς αυτό μπορεί να επιτευχθή εκτιμάται όταν κανείς εννοήση ότι νέα στοιχεία σχηματίζονται κατά τη διαδικασία της διασπάσεως.
Στη λειτουργία ενός συνηθισμένου αντιδραστήρος, άτομα του U-235 διασπώνται και σχηματίζουν μικρότερα ραδιενεργά στοιχεία, καθώς επίσης εξαπολύουν και ουδετερόνια. Αλλά τα άτομα του U-238, αντί να διασπασθούν, συλλαμβάνουν ένα ουδετερόνιο και μεταμορφώνονται σε διασπάσιμο πλουτώνιο, ένα στοιχείο που δεν βρίσκεται συνήθως στη γη. Σ’ ένα συνηθισμένον αντιδραστήρα ένας σχετικώς μικρός αριθμός ατόμων U-238 συλλαμβάνουν ουδετερόνια, κι’ έτσι παράγουν μόνο λίγο πλουτώνιον. Αλλά στον αναπαραγωγό αντιδραστήρα περισσότερο U-238 μεταμορφώνεται σε πλουτώνιον από το ποσόν της καταναλισκομένης ποσότητος της διασπάσιμης καυσίμου ύλης! Πώς γίνεται αυτό δυνατόν;
Αυτό οφείλεται στην ταχύτητα με την οποία ταξιδεύουν τα ουδετερόνια. Στον παραγωγό αντιδραστήρα, αντί να έχωμε υλικό κάποιου είδους για να επιβραδύνωνται τα ουδετερόνια, αυτά αφήνονται να ταξιδεύουν γρήγορα. (Αυτός είναι ο λόγος γιατί ο αντιδραστήρ ονομάζεται ταχείας παραγωγής.) Έτσι όταν τα ουδετερόνια κτυπούν και διασπώνται είτε σε U-235 είτε σε πλουτώνιον, αυτά αποσπούν από τα διασπώμενα άτομα περισσότερα ουδετερόνια από ό,τι συμβαίνει σ’ ένα συνηθισμένο αντιδραστήρα. Αυτό κάνει να συλλαμβάνωνται περισσότερα ουδετερόνια διαθέσιμα από το άφθονο U-238, και επομένως γίνεται μια καθαρή αύξησις στην παραγωγή πλουτωνίου, το οποίον είναι το καύσιμο που χρησιμοποιείται στους παραγωγούς αντιδραστήρες.
Επειδή με τον τρόπο αυτόν παράγεται καύσιμο ο πρόεδρος της Επιτροπής Ατομικής Ενεργείας Τζαίημς Σλέσσιγκερ είπε: «Ο παραγωγός αντιδραστήρ θα μπορή να παράγη ηλεκτρική ενέργεια για δεκάδες χιλιάδες έτη.» Αλλά ηγέρθη το ζήτημα: Μπορούν οι εμπορικοί παραγωγοί αντιδραστήρες ν’ αναπτυχθούν ή να κατασκευασθούν προτού εξαντληθούν τα αποθέματα του ουρανίου;
Χρονοδιάγραμμα Πιθανής Παραγωγής
Ήδη έχουν κατασκευασθή μερικοί δοκιμαστικοί αντιδραστήρες. Επίσης οι Σοβιετικοί και Βρεττανοί έκαμαν σημαντική πρόοδο στην κατασκευή αντιδραστήρων παραγωγής σε εμπορικό μέγεθος. Αλλά μόνον κατά τον Ιανουάριο του 1972 οι Ηνωμένες Πολιτείες ανήγγειλαν σχέδια ότι θα κατασκεύαζαν τον πρώτο τους μεγάλο αντιδραστήρα ταχείας παραγωγής. Η κατασκευή δυνατόν ν’ αρχίση κάποιον καιρό στο 1973, και η συμπλήρωσις μπορεί ν’ αναμένεται, όπως παρετήρησε ο Α. Γιουτζήν Σούμπερτ, αντιπρόεδρος της Τζένεραλ Ελέκτρικ Κόμπανυ, «γύρω στο 1980.» Επομένως είπε:
«Οι Εταιρίες κοινής ωφελείας δεν θ’ αγοράσουν οποιαδήποτε απ’ αυτές τις εγκαταστάσεις εωσότου την ιδούν αποδεδειγμένην, έτσι πιθανώς θα φθάσωμε στο 1982 προτού οποιεσδήποτε ουσιαστικές παραγγελίες ληφθούν, και στο 1990 προτού οποιεσδήποτε πραγματικές ποσότητες ηλεκτρισμού προέλθουν από τους αντιδραστήρες παραγωγής.»
Μερικοί πιστεύουν ότι δυνατόν να είναι σκληρός αγώνας για ν’ αρχίσουν να λειτουργούν οι παραγωγοί αντιδραστήρες προτού εξαντληθούν τα αποθέματα ουρανίου. Ένας συγγραφεύς παρετήρησεν ότι, αν οι παραγωγοί αντιδραστήρες δεν είναι διαθέσιμοι στο τέλος της δεκαετίας του 1980, η πρώτη γενεά σταθμών πυρηνικής ενεργείας μπορεί να είναι η τελευταία. Έτσι είναι επείγουσα η ανάγκη να προωθήσωμε το πρόγραμμα των παραγωγών αντιδραστήρων. Εν τούτοις υπάρχει επίσης και σθεναρά εναντίωσις σ’ αυτό. Γιατί;
Ζήτημα Υγείας και Ασφαλείας
Αυτό συμβαίνει λόγω των πιθανών κινδύνων που συνδέονται με τον παραγωγό αντιδραστήρα. Οι κριτικοί λέγουν ότι καμμιά βεβαίωσις δεν υπάρχει ότι θα λειτουργήση ασφαλώς. Επί παραδείγματι, υπάρχει κίνδυνος σχετικώς με το ψυκτικό μέσον. Λόγω των υψηλοτέρων θερμοκρασιών στις οποίες λειτουργεί ο παραγωγός αντιδραστήρ, χρησιμοποιείται μάλλον το υγρό νάτριο παρά το νερό για την ψύξι του αντιδραστήρος και τη μεταφορά της θερμότητός του για παραγωγή ατμού που θα παραγάγη ηλεκτρισμό. Αλλ’ εφόσον το υγρό νάτριο είναι πολύ διαβρωτικό και εκρήγνυται σ’ επαφή με το νερό ή τον αέρα, είναι ευνόητη η ανησυχία για ασφάλεια.
Αλλ’ ο ασφαλής χειρισμός τρομακτικών όγκων του κυκλοφορούντος νατρίου είναι μόνον ένα πρόβλημα μηχανικής. Ακριβώς προ ολίγων ετών ανακαλύφθηκε ότι το μέταλλο φουσκώνει όταν εκτεθή σε μεγάλες παρατεταμένες δόσεις ουδετερονίων. Εφόσον ο πυρήν του αντιδραστήρος πρέπει να κατασκευασθή με ακρίβεια Ελβετικού ωρολογίου, αυτό παρουσιάζει ένα τρομερό πρόβλημα.
Όταν κανείς εξετάζη το χρησιμοποιούμενο καύσιμο, μπορεί να εκτιμηθή η σοβαρότης οποιασδήποτε ανώμαλης λειτουργίας, επειδή το καύσιμο πλουτώνιο είναι μια από τις πιο επικίνδυνες ουσίες που υπάρχουν. Και να σκεφθή κανείς ότι κάθε αντιδραστήρ θα περιέχη χιλιάδες χιλιόγραμμα απ’ αυτό! Ο δόκτωρ Έντουαρντ Τέλλερ παρετήρησε στο φύλλο των Πυρηνικών Νέων (στην Αγγλική) της 21 Αυγούστου 1967:
«Για να λειτουργήση ο αντιδραστήρ οικονομικά σε μια επαρκώς μεγάλη ηλεκτροπαραγωγό μονάδα, πιθανώς χρειάζεται κάτι περισσότερο από έναν τόννο πλουτωνίου. Δεν μου αρέσει ο κίνδυνος που περιλαμβάνεται. Εισηγήθηκα την άποψι ότι οι πυρηνικοί αντιδραστήρες αποτελούν μια ευλογία επειδή είναι καθαροί. Είναι καθαροί όσο λειτουργούν όπως σχεδιάσθηκαν, αλλ’ αν λειτουργούν με ανώμαλο τρόπο μαζικώς, πράγμα που μπορεί να συμβή κατ’ αρχήν, μπορούν να εξαπολύουν αρκετά προϊόντα διασπάσεως ώστε να φονεύσουν έναν τεράστιο αριθμό ανθρώπων.»
Σε συμμόρφωσι με τις απαιτήσεις της πρόσφατης νομοθεσίας, έχει διανεμηθή μια έκθεσις ως προς τους δυνατούς κινδύνους του προγράμματος των παραγωγών αντιδραστήρων. Αλλ’ εξέχοντες επιστήμονες βρίσκουν ελλείψεις στην έκθεσι. Οι Τάιμς της Νέας Υόρκης της 26 Απριλίου 1972 έγραψαν ένα άρθρο με τον τίτλο «Επιστήμονες Αντιτίθενται κατά των Παραγωγών Αντιδραστήρων» όπου μεταξύ άλλων ανέφεραν:
«Τριάντα ένας επιστήμονες και άλλοι επαγγελματίες παρώτρυναν σήμερα το Κογκρέσσο ν’ αρνηθή το αίτημα Διαχειρίσεως του Νίξον όπως διατεθούν κεφάλαια 500 εκατομμυρίων δολλαρίων για ν’ αρχίση η κατασκευή ενός προτύπου δείγματος πυρηνικού παραγωγού αντιδραστήρος για την παραγωγή ηλεκτρικού ρεύματος.
«‘Πάρα πολλά σοβαρά ζητήματα υπάρχουν γύρω από την ασφάλεια και την επίδρασι στο περιβάλλον ενός τέτοιου σχεδίου για ν’ αναληφθή οικονομική υποχρέωσις σ’ αυτό το σημείο για την εμπορική ανάπτυξι αυτής της τεχνολογίας,’ είπαν σε μια έκθεσι οι επιστήμονες.»
Εν τούτοις, οι οικονομικές υποχρεώσεις για την πυρηνική ενέργεια είναι τόσο μεγάλες ώστε οι πιθανότητες ότι θα υπάρξη μια αλλαγή στην πολιτική είναι ελάχιστες. Ομολογουμένως, οι πυρηνικοί αντιδραστήρες παρουσιάζουν κινδύνους—εξαιρετικά σοβαρούς—πιστεύουν μερικά καλώς πληροφορημένα άτομα. Εν τούτοις, οι ηγέται της κυβερνήσεως και της βιομηχανίας είναι πρόθυμοι ν’ αντιμετωπίσουν αυτούς τους κινδύνους.
Τι επιφυλάσσει το μέλλον για την πυρηνική ενέργεια; Το μέλλον αυτό απέχει πολύ από του να είναι εξ ολοκλήρου λαμπρό και αισιόδοξο.