Ο “Τρίτος Κόσμος” Φωνάζει
Από τον ανταποκριτή του «Ξύπνα!» στη Σρι Λάνκα
ΤΑ ΠΕΡΙΣΣΟΤΕΡΑ έθνη του κόσμου σήμερα είναι σχετικώς φτωχά. Από τις 145 χώρες που αποτελούν τον Οργανισμό Ηνωμένων Εθνών, περισσότερα από 100 βρίσκονται σ’ αυτή την κατηγορία. Οι παγκόσμιοι ηγέτες με διακριτικότητα αποκαλούν αυτές τις φτωχότερες χώρες «υποανάπτυκτα,» «αναπτυσσόμενα» ή «αναδυόμενα» έθνη.
Αναφέρονται επίσης και ως ο «τρίτος κόσμος.» Γιατί; Αρχικώς αυτή η φράσις χρησιμοποιήθηκε για να περιγράψη τα έθνη που ήσαν ουδέτερα, αδέσμευτα πολιτικώς. Δηλαδή, αυτά τα έθνη δεν είχαν δεσμευθή να υποστηρίζουν ούτε το Κομμουνιστικό συγκρότημα εθνών ούτε τον Δυτικό συνασπισμό. Ως εκ τούτου, εθεωρούντο «τρίτος κόσμος,»
Αλλά τα τελευταία χρόνια, το Κομμουνιστικό και το Δυτικό συγκρότημα έχουν διασπασθή. Επίσης, μερικά από τα Κομμουνιστικά έθνη και μερικά από τα Δυτικά είναι επίσης φτωχά. Έτσι, τώρα ο όρος «τρίτος κόσμος» γενικώς έφθασε να εφαρμόζεται στις χώρες εκείνες που δεν είναι πολύ ανεπτυγμένες οικονομικώς ούτε και σε κάποιον άλλο αξιόλογο τομέα. Και οι περισσότερες απ’ αυτές πιστεύουν ακόμη ότι είναι αδέσμευτες.
Πολιτική Επιρροή
Μολονότι αυτές οι χώρες είναι υποανάπτυκτες από οικονομικής απόψεως, έχουν όμως αναπτύξει κάποιο μέτρο πολιτικής επιρροής. Συχνά, η μεγάλη πλειοψηφία του τρίτου κόσμου βλέπει τα πράγματα μ’ έναν όμοιο τρόπο, σαν ομάδα. Έτσι, ψηφίζουν μαζί για διάφορα θέματα που φέρνονται ενώπιον της Γενικής Συνελεύσεως των Ηνωμένων Εθνών. Και ψηφίζουν ανεξάρτητα απ’ ό,τι πιθανώς θα επιθυμούσαν τα αναπτυγμένα έθνη. Δεν ακολουθούν πια απλώς, τις προσταγές των ισχυρότερων βιομηχανικών εθνών ή εκείνων που ήσαν κάποτε αποικιακές αυτοκρατορίες.
Σαν συνέπεια, σε πολλά ζητήματα οι Δυτικές χώρες διαπιστώνουν αντίθεσι απ’ αυτή τη «νέα πλειοψηφία» των Ηνωμένων Εθνών. Και, συχνά, οι απόψεις του τρίτου κόσμου υποστηρίζονται από τις Κομμουνιστικές χώρες.
Αυτό είχε σαν αποτέλεσμα μια εντελώς διαφορετική κατάστασι σε σύγκρισι με τα πρώτα χρόνια των Ηνωμένων Εθνών οπότε οι Δυτικές χώρες υπό την ηγεσία των Ηνωμένων Πολιτειών κυριαρχούσαν στην ψηφοφορία της Γενικής Συνελεύσεως του παγκοσμίου αυτού σώματος.
Αλλά αυτά τώρα ανήκουν στο παρελθόν. Όπως έγραψε η έκδοσις Γιουνάητεντ Στέητς Νιούς εντ Ουώρλντ Ρηπόρτ: «Η μεγαλύτερη αιτία ανταγωνισμού [στη Γενική Συνέλευσι των Η.Ε.] προέρχεται από τη σύγκρουσι των πολιτικών και οικονομικών συμφερόντων μεταξύ του ‘τρίτου κόσμου’—των λιγώτερο ανεπτυγμένων χωρών της Ασίας, Αφρικής και Λατινικής Αμερικής—και της βιομηχανοποιημένης Δύσεως. Χρησιμοποιώντας τη λεγομένη τυραννία της πλειοψηφίας, ο τρίτος κόσμος μπορεί, και το κάνει, να ‘τορπιλλίση’ τις αποφάσεις της Συνελεύσεως παρά τις αντιρρήσεις των πιο ανεπτυγμένων εθνών.»
Αυτή η έκδοσις αναφέρει ότι η ψήφος της πλειοψηφίας των Η.Ε. τώρα «ευθυγραμμίζεται σχεδόν αυτομάτως με τις απόψεις της Μόσχας,» κατά της αποικιοκρατίας, του ιμπεριαλισμού και των φυλετικών διακρίσεων. Και προσθέτει: «Το γεγονός ότι οι Ηνωμένες Πολιτείες βρίσκονται στη χαμένη πλευρά σχεδόν σε κάθε τέτοια συζήτησι των Η.Ε., είναι ένα ευπρόσδεκτο δώρο για τους ηγέτες του Κρεμλίνου.»
Οι Διασκέψεις Κορυφής Τονίζουν τα Προβλήματα
Τα πρόσφατα χρόνια, τα έθνη του τρίτου κόσμου είχαν αρκετές διασκέψεις κορυφής για να συζητήσουν τα προβλήματα τους. Το περασμένο καλοκαίρι, παραδείγματος χάριν, ογδόντα έξη απ’ αυτά τα έθνη συναντήθηκαν εδώ, στη Σρι Λάνκα, που ήταν προηγουμένως γνωστή ως Κεϋλάνη. Αυτή ήταν η πέμπτη τους συνέλευσις ως ομίλου. Οι προηγούμενες διασκέψεις κορυφής είχαν διεξαχθή στο Βελιγράδι (1961), στο Κάιρο (1964), στη Λουσάκα (1970) και στο Αλγέρι (1973).
Επίσης, την άνοιξι του 1974, ο τρίτος κόσμος διωργάνωσε μια ειδική συνεδρίασι της Γενικής Συνελεύσεως των Ηνωμένων Εθνών. Επί τρεις εβδομάδες, αυτή η συνεδρίασις ασχολήθηκε με την κατάστασι των φτωχότερων εθνών.
Σ’ όλες τις συνελεύσεις, εμφανίζεται ένα βασικό παράπονο, που σχετίζεται με τις οικονομικές δυσκολίες αυτών των εθνών σε συσχετισμό με τις πλουσιώτερες χώρες. Ο τρίτος κόσμος πιστεύει ότι οι πρώτες ύλες που παράγει, αγοράζονται σε πολύ χαμηλές τιμές από τα βιομηχανικά έθνη και ότι τα βιομηχανικά προϊόντα που πωλούνται στα φτωχότερα έθνη έχουν πολύ υψηλές τιμές. Το δίλημμα είναι ιδιαίτερα οξύ για τις φτωχές χώρες που είναι γεωργικές και έχουν μικρά ή καθόλου πλεονάσματα τροφίμων για να πωλήσουν και καθόλου πρώτες ύλες οποιουδήποτε είδους για εξαγωγή.
Επί πλέον, ο τρίτος κόσμος τονίζει ότι το χάσμα ανάμεσα στα πλούσια έθνη και στα φτωχά όχι μόνο δεν γεφυρώνεται, αλλά μεγαλώνει. Ο συνολικός αριθμός των ανθρώπων που πεινούν, και είναι άνεργοι, αυξάνεται, δεν μειώνεται.
Όπου είναι δυνατόν και υπάρχει αρκετή ζήτησις πρώτων υλών από τις βιομηχανικές χώρες, τα έθνη με τα εξαγώγιμα προϊόντα ανεβάζουν τις τιμές των προϊόντων τους. Ένα παράδειγμα είναι η έκτη κατά σειρά αύξησις της τιμής του πετρελαίου από τις πετρελαιοπαραγωγές χώρες.
Εν τούτοις, προς το παρόν, δεν είναι πολλές οι πρώτες ύλες που παράγονται από τις φτωχές χώρες και που έχουν τόσο μεγάλη ζήτησι, ώστε να μπορούν ν’ ανεβούν οι τιμές τόσο πολύ. Πράγματι, τα τελευταία χρόνια, οι τιμές πολλών πρώτων υλών του τρίτου κόσμου, περιλαμβανομένων και μερικών γεωργικών προϊόντων, μειώθηκαν. Εν τούτοις, οι τιμές των επεξεργαζομένων βιομηχανικών προϊόντων που πωλούν τα πλουσιώτερα κράτη, συνεχίζουν ν’ ανεβαίνουν εξ αιτίας του πληθωρισμού.
Προετοιμασίες για τη Διάσκεψι Κορυφής
Αυτά τα προβλήματα ήσαν το επίκεντρο αυτής της τελευταίας διασκέψεως κορυφής που διεξήχθη εδώ στο Κολόμπο, την πρωτεύουσα της Σρι Λάνκα. Παρευρέθησαν χιλιάδες αντιπρόσωποι και πολλοί αρχηγοί κρατών. Η έκτασις της συνελεύσεως έγινε φανερή από το γεγονός ότι τα ογδόντα έξη έθνη που παρευρέθησαν αντιπροσωπεύουν πλέον του ημίσεος των χωρών όλου του κόσμου.
Αλλά πριν αρχίσουν οι συνεδριάσεις, έπρεπε ν’ αντιμετωπισθούν άλλα προβλήματα στην προετοιμασία για τη συνδιάσκεψι. Το μεγαλύτερο απ’ όλα ήταν μια γιγαντιαία επιχείρησις γι’ αυτή τη μικρή, υπό ανάπτυξι χώρα, εκτάσεως μόλις πάνω από 25.000 τετραγωνικά μίλια (64.750 τετραγωνικά χιλιόμετρα) δηλαδή περίπου η μισή από την έκτασι της Πολιτείας της Νέας Υόρκης.
Επί παραδείγματι, ένα μεγάλο πρόβλημα ήταν η ασφάλεια λόγω των πολλών αεροπειρατειών, απαγωγών, εκρήξεων βομβών και δολοφονιών των τελευταίων ετών, έπρεπε να δοθή μεγάλη προσοχή στην απομάκρυνσι όλων των τυχόν ανεπιθύμητων στοιχείων.
Η κανονική κίνησις των τουριστών περιωρίσθηκε αυστηρά στο διάστημα προ της συνελεύσεως και στη διάρκεια της συνελεύσεως. Όλοι οι ξένοι υπήκοοι έπρεπε να εγκαταλείψουν τη χώρα αν δεν ανανεώνετο το δικαίωμα τους παραμονής.
Περισσότερο από ένα χρόνο πριν, εκπαιδευμένο προσωπικό της ‘Ιντέλλιτζενς Σέρβις’ ήταν σε υπηρεσία ανακρίνοντας όλα τα άτομα που θα μπορούσαν κατά κάποιο τρόπο να συνδέονται με την επικείμενη συνέλευσι. Αυτό περιελάμβανε υπαλλήλους ξενοδοχείων, του αεροδρομίου και όλων των υπηρεσιών που σχετίζοντο με τη συνδιάσκεψι. Στους υπαλλήλους που εθεωρούντο κατά κάποιον τρόπο ύποπτοι, εδίδετο άδεια για να τους απομακρύνουν από την περιοχή. Ανεκρίθησαν ακόμη και οι πολίτες που κατοικούσαν στον δρόμο από το αεροδρόμιο ως την αίθουσα της συνελεύσεως.
Επί πλέον, φωτογραφήθηκαν πάνω από 10.000 εγκληματίες, μικροαπατεώνες και άλλοι ‘ανεπιθύμητοι’ και ελήφθησαν και τα δακτυλικά τους αποτυπώματα. Οι δραστηριότητες τους παρακολουθούντο στενά. Μερικοί από τους ‘μεγάλους’ εγκληματίες που δεν ευρίσκοντο ήδη στη φυλακή, τέθηκαν υπό παρακολούθησι στη διάρκεια της συνελεύσεως.
Επίσης εισήχθησαν εκατοντάδες οχημάτων από διάφορες χώρες για να χρησιμοποιηθούν από τους παρευρισκομένους στη συνέλευσι και από το προσωπικό ασφαλείας. Χρειάσθηκε να διευρυνθούν δρόμοι και να κατασκευασθούν νέοι. Χτίσθηκαν περισσότερα ξενοδοχεία για την εξυπηρέτησι των απεσταλμένων στη συνέλευσι. Τελικά, όλα ήσαν έτοιμα. Και ολόκληρο το έθνος είχε την αίσθησι ότι ένα σπουδαίο γεγονός συνέβαινε στη μικρή τους χώρα.
Οι Αντιπρόσωποι Υψώνουν τη Φωνή
Η εναρκτήρια ομιλία δόθηκε από την Πρωθυπουργό της Σρι Λάνκα, κυρία Σιριμάβο Μπανταρανάικε, η οποία είχε προηγουμένως εκλεγή εισηγήτρια της Συνελεύσεως. Το όνομα της είχε προταθή από τον Αιγύπτιο Πρόεδρο Ανουάρ Σαντάτ και υποστηρίχθηκε από την Πρωθυπουργό της Ινδίας κυρία Ίντιρα Γκάντι και τον Πρόεδρο της Κύπρου, Αρχιεπίσκοπο Μακάριο.
Στην ομιλία της, που την ωνόμασε «μήνυμα προς τα ανεπτυγμένα έθνη,» η Πρωθυπουργός Μπανταρανάικε υπεστήριξε ότι «οι αδέσμευτοι δεν θεωρούν κανένα έθνος και κανένα λαό ως εχθρό τους. Ο αγώνας τους ήταν πάντοτε εναντίον της αδικίας, της αδιαλλαξίας και της ανισότητος.»
Σχολιάζοντας την εναρκτήριο ομιλία, οι Τάιμς της Νέας Υόρκης έγραψαν: «Καλωσορίζοντας τους Βιετναμέζους σαν μέλη της κινήσεως των αδεσμεύτων, απέσπασε ένα από τα μεγαλύτερα χειροκροτήματα της ημέρας όταν είπε: ‘Ο αγώνας τους εναντίον της στρατιωτικής ισχύος και της απάτης μιας από τις μεγαλύτερες δυνάμεις, προς την τελική και τελειωτική νίκη, είναι μια φωτεινή αναλαμπή για όλα τα έθνη που αγωνίζονται για εθνική ανεξαρτησία, εναντίον ξένων επεμβάσεων, κυριαρχίας και καταπιέσεως.’»
Η εισηγήτρια σχολίασε επίσης την εγκαθίδρυσι μιας νέας, διεθνούς οικονομικής τάξεως. Πρότεινε την ίδρυσι μιας τράπεζας για τις χώρες του τρίτου κόσμου και είπε: «Αν πραγματικά και αληθινά επιθυμούμε να εξουδετερώσωμε τα όπλα του ιμπεριαλισμού και της αποικιοκρατίας, πρέπει οπωσδήποτε να κατασκευάσουμε για αντιστάθμισμα όπλα υπό μορφή συναλλάγματος που θα υποστηρίζεται από τις τεράστιες οικονομικές δυνατότητες των αδεσμεύτων και άλλων υπό ανάπτυξι χωρών.» Είπε ότι πιστεύει ότι, μια τέτοια τράπεζα θα έδινε στις χώρες του τρίτου κόσμου τη δυνατότητα να εισέλθουν στον τομέα της διεθνούς οικονομικής δραστηριότητος, που μέχρι τώρα ήταν μονοπώλιο λίγων πολυεθνικών ιδιωτικών τραπεζών στα πλούσια έθνη.
Την ίδια μέρα, ο Πρόεδρος Κέννεθ Καούντα της Ζάμπια έθιξε ένα κοινό θέμα: «Πιστεύομε ότι η κατανομή της δυνάμεως είναι σημαντική εγγύησις για την ειρήνη της διεθνούς κοινότητος.» Και άλλοι ομιλητές έκαμαν έκκλησι για μια νέα οικονομική και κοινωνική τάξι και θα έδινε στον τρίτο κόσμο μεγαλύτερη συμμετοχή στον πλούτο της γης.
Ανεφέρθησαν στη συνέλευσι στατιστικές που δείχνουν την ανάγκη για μια νέα οικονομική τάξι. Επί παραδείγματι, τονίσθηκε ότι το 1970, το ένα δισεκατομμύριο του φτωχότερου πληθυσμού της γης είχαν ετήσιο εισόδημα μόνο 105 δολλάρια κατά κεφαλή. Αλλά οι άνθρωποι των ανεπτυγμένων χωρών είχαν ετήσιο εισόδημα 3.100 δολλάρια κατά κεφαλή. Υπολογίσθηκε ότι μέχρι το 1980, το ίδιο δισεκατομμύριο των φτωχών ανθρώπων θα αυξήσουν το εισόδημα τους με το ασήμαντο ποσό των τριών δολλαρίων κατ’ άτομο, σε σύγκρισι με την αύξησι κατά 900 δολλάρια κατ’ άτομο στις πλούσιες χώρες.
Επί πλέον, στις φτωχές χώρες λιμοκτονούν ή πεθαίνουν από ασθένειες που σχετίζονται με τον υποσιτισμό, περίπου 10.000 άτομα, κατά μέσον όρον, ημερησίως. Και ελέχθη ότι σ’ αυτές τις χώρες, είναι πιο πολλά τα παιδιά σχολικής ηλικίας που δεν φοιτούν στο σχολείο από εκείνα που φοιτούν.
Παρ’ όλες αυτές τις ανάγκες, τεράστιοι πόροι του κόσμου διατίθενται, όχι για δημιουργικούς σκοπούς, αλλά για την κατασκευή ακόμη πιο πολύπλοκων όπλων. Ο κόσμος τώρα δαπανά περίπου 300 δισεκατομμύρια δολλάρια για τέτοιους εξοπλισμούς,
Εν τούτοις, ο κ. Κουρτ Βαλντχάιμ, γενικός γραμματεύς των Ηνωμένων Εθνών, παραδέχθηκε τα ακόλουθα στην ομιλία του στη διάσκεψι: «Καμμιά πρόοδος δεν έγινε προς τον πραγματικό αφοπλισμό, πράγμα που θα περιώριζε τις δαπάνες για όπλα και θα επέτρεπε τη διάθεσι των πόρων αυτών για πιο δημιουργικούς σκοπούς. Υπάρχει τάσις για το αντίθετο.» Παρετήρησε επίσης ότι ο «κίνδυνος πυρηνικού ολοκαυτώματος όχι μόνο παραμένει, αλλά και έχει αυξηθή.»
Τα Δυτικά Έθνη Προειδοποιούνται
Ύστερα από συνεδριάσεις τεσσάρων ημερών, η συνδιάσκεψης έφθασε στο τέλος. Την τελευταία μέρα, ο τρίτος κόσμος υιοθέτησε μια αυστηρή προειδοποίησι προς τα πλούσια έθνη του κόσμου. Το μήνυμα έλεγε ότι αυτά τα έθνη θα έπρεπε να παραχωρήσουν περισσότερο από τον πλούτο τους για μια νέα οικονομική τάξι. Το ανακοινωθέν έκανε επείγουσα έκκλησι για δράσι ώστε να σταματήση το ευρυνόμενο χάσμα μεταξύ των πλουσίων και των φτωχών.
Η έκθεσις έλεγε ότι η οικονομική κατάστασις των εθνών του τρίτου κόσμου χειροτέρεψε τα λίγα τελευταία χρόνια. Το συνολικό τους έλλειμμα στο ισοζύγιο πληρωμών έχει τριπλασιασθή. Το χρέος τους προς τις πλούσιες χώρες έχει αυξηθή κατά δισεκατομμύρια δολλάρια. Ο ανερχόμενος πληθωρισμός συχνά παραλύει τις προσπάθειες τους να βελτιώσουν την οικονομική τους κατάστασι.
Οι Τάιμς της Νέας Υόρκης σχολίασαν: «Οι αδέσμευτες χώρες είναι σταθερά πεπεισμένες ότι μόνο μια πλήρης αναθεώρησις των διεθνών οικονομικών σχέσεων θα θέση τις υπό ανάπτυξιν χώρες σε τέτοια θέσι, ώστε να επιτύχουν κάποιο ανεκτό επίπεδο αναπτύξεως.»
Οι Τάιμς επίσης παρετήρησαν μια γενική τάσι ‘προς τα αριστερά’ μεταξύ πολλών απ’ αυτά τα έθνη του τρίτου κόσμου. Έγραφαν: «Στα μάτια των Δυτικο-Ευρωπαίων και των Αμερικανών, οι αδέσμευτοι συχνά φαίνονται να έχουν κάποιο τόνο κυρίως αντι-Δυτικό και αντι-Αμερικανικό.» Παρετήρησαν επί παραδείγματι ότι το τελικό ανακοινωθέν κατεδίκασε την Αμερικανική παρουσία στη Νότιο Κορέα, έκαμε έκκλησι για την ανεξαρτησία του Πόρτο Ρίκο, κατεδίκασε το Ισραήλ και επευφήμησαν «την ιστορική και ολοκληρωτική νίκη που πέτυχε ο λαός του Βιετνάμ στον αγώνα του εναντίον του επιθετικού ιμπεριαλισμού των Ηνωμένων Πολιτειών.»
Εν τούτοις, σποραδικά, μερικοί ομιληταί κατηγόρησαν ακόμη και τα Κομμουνιστικά κράτη για υποστήριξι των ανατρεπτικών κινήσεων του τρίτου κόσμου. Αλλά πολύ πιο συχνός ήταν ο τόνος που ανέγραφε η έκδοσις Γιουνάητεντ Στέητς Νιούς εντ Ουώρλντ Ρηπόρτ: «Οι Η.Π. και άλλα βιομηχανοποιημένα έθνη της Δύσεως συνέχισαν να δέχωνται τα πυρά και να κατηγορούνται για κάθε οικονομική και πολιτική ασθένεια των φτωχών εθνών.»
Έτσι, ο τρίτος κόσμος ύψωσε πάλι τη φωνή του. Και για μια ακόμη φορά αυτά που είπε δεν ήταν ευνοϊκά για τα Δυτικά έθνη που αποτελούν την καρδιά των λεγομένων κοινώς «Χριστιανικού Κόσμου.»
[Εικόνα στη σελίδα 20]
Τα έθνη του «Τρίτου Κόσμου» φώναξαν στη διάσκεψί τους στο Κολόμπο της Σρι Λάνκα, στην Αίθουσα Αναμνηστικών Συνδιασκέψεων Μπανταρανάικε