Άνθρωποι που Ονομάστηκαν “Θεοί”

Από τον ανταποκριτή του «Ξύπνα!» στην Ιαπωνία

ΟΙ ΚΥΒΕΡΝΗΤΕΣ των περισσοτέρων εθνών αποτελούν το αντικείμενο μεγάλης δημοσιότητας και οι προσωπικότητές τους είναι πολύ γνωστές. Αλλά η κατάσταση είναι κάπως διαφορετική με τον αυτοκράτορα της Ιαπωνίας. Οι προσωπικές πληροφορίες γι’ αυτόν δεν γίνονται πλατιά γνωστές και ακόμη και το προσωπικό του όνομα σπάνια χρησιμοποιείται. Για το μέσο άνθρωπο είναι ο «Τέννο» ή ο «Τεν νο Χέικα,» που σημαίνει «Η Αυτού Μεγαλειότης» ή ο «Αυτοκράτορας.» Οι περισσότεροι Ιάπωνες θα πρέπει να σκεφτούν για λίγα δευτερόλεπτα μέχρι να θυμηθούν ποιο είναι το όνομά του.

Αλλά ο αυτοκράτορας είναι πάρα πολύ σεβαστός, μάλιστα ευλαβώς σεβαστός. Αυτό φαίνεται από το γεγονός ότι στη διάρκεια της ετήσιας εορτής του Νέου Έτους, οι αυλές του παλατιού ανοίγουν για το κοινό κάποια καθορισμένη μέρα και πολλές χιλιάδες έρχονται για να ρίξουν μια ματιά στον αυτοκράτορα και στην οικογένειά του, καθώς αυτοί εμφανίζονται πίσω από ένα αλεξίσφαιρο γυαλί πάνω σ’ έναν εξώστη.

Ωστόσο ο 20ός αιώνας γνώρισε μεγάλες αλλαγές στις αντιλήψεις του λαού για τον αυτοκράτορα. Πολλοί Ιάπωνες αμφισβητούν ακόμη και την αυτοκρατορική καταγωγή και την επίσημη ημερομηνία ιδρύσεως του έθνους, την 11η Φεβρουαρίου 660 π.Χ. Γιατί συμβαίνει αυτό και ποια είναι τα πραγματικά γεγονότα;

Περισσότερες Έρευνες

Τα γεγονότα είναι δύσκολο να βρεθούν. Ο Δρ Μιτσίκο Υ. Αόκι εξηγεί γιατί: «Για δέκα χρόνια πριν από το 1945, καμιά λογική μελέτη για την αρχή του Ιαπωνικού πολιτισμού δεν μπορούσε να εμφανιστεί, γιατί οι σοβαροί σπουδαστές του θέματος διώκονταν, άμεσα και έμμεσα. Ωστόσο, προς το τέλος του Β΄ Παγκοσμίου Πολέμου η απαγόρευση γι’ αυτές τις μελέτες άρθηκε και από τότε κανείς δεν υπόκειται σε μισαλλόδοξες προκαταλήψεις. Παρόλ’ αυτά, το πανάρχαιο εθνικιστικό συναίσθημα ανάμεσα στους Ιάπωνες είναι ακόμη τόσο ισχυρό ώστε να εμποδίζει την αντικειμενική μελέτη της γεννήσεως του Ιαπωνικού πολιτισμού.» Αυτά γράφτηκαν το 1974.

Σήμερα γίνονται πολλές μελέτες από Ιάπωνες ιστορικούς που προσπαθούν να συναρμολογήσουν την ακριβή ιστορία της Ιαπωνίας. Οι αρχαιολόγοι σκάβουν με σπουδή στα ερείπια παλιών χωριών και κάστρων. Επίσης επιτρέπεται και η διακριτική έρευνα σε τάφους. Αλλά τι θα πούμε για τα γραπτά αρχεία;

Κοτζικί (Αρχεία των Αρχαίων Καιρών)

Η αλήθεια είναι ότι δεν υπάρχουν πραγματικά αρχαία γραπτά αρχεία. Το πρώτο γραπτό αρχείο ιστορικής σημασίας ονομάζεται Κοτζικί. Αυτό πιστεύεται ότι τέλειωσε τον όγδοο αιώνα (712 μ.Χ.) πράγμα που αφήνει ένα κενό περισσότερο από 1.300 χρόνια μέχρι την αξιούμενη μέρα της θεμελιώσεως της Ιαπωνικής αυτοκρατορικής γραμμής. Με ποιον τρόπο διατηρήθηκε το αρχείο—όλους εκείνους τους αιώνες—προτού καταγραφεί; Λέγεται ότι χρησιμοποιήθηκαν οι καταρίμπι (επαγγελματίες αφηγητές ή απομνημονευτές) για να διατηρηθούν τα αρχεία ανέπαφα.

Όπως λέει ένα σύγγραμμα, το Κοτζικί, «συντάχτηκε από τη μνήμη μιας γριάς θαλαμηπόλου και αποτελείται κυρίως από σύντομη μυθολογία και γενεαλογικούς καταλόγους.» Ένα άλλο γραπτό αρχείο είναι το Νίχον Σοκί, ή Νιχοντζί. Αυτό έχει λίγο περισσότερες λεπτομέρειες από το Κοτζικί και συμπληρώθηκε κάπου οχτώ χρόνια μετά απ’ αυτό. Το Νίχον Σοκί γράφτηκε στα Κινέζικα, όχι στα Ιαπωνέζικα.

Μια καλύτερη εξέταση των δύο αυτών αρχείων δείχνει ότι σχεδιάστηκαν επίτηδες για να αποδείξουν ότι οι αυτοκράτορες προέρχονταν από τη θεά-ήλιο Αματερασού-Ομικαμί. Πριν από το 1939 το Νίχον Σοκί ήταν το εγχειρίδιο που χρησιμοποιείτο για τη μελέτη της Ιαπωνικής ιστορίας.

Πόσο καθαρά ήταν αυτά τα γραπτά αρχεία; Ένα παράδειγμα μπορεί να μας βοηθήσει λίγο. Ο πρώτος αυτοκράτορας της Κίνας μετά το θάνατό του ονομάστηκε Αυτοκράτορας Τζιμμού. Ωστόσο δεν είναι καθόλου βέβαιο ποιο ήταν το προσωπικό του όνομα. Μπορείτε να διαλέξετε ανάμεσα από τα ακόλουθα: Χατσουκουνισιρασού Σουμεραμικοτό, Καμι-γιαματό Ιχαρέ Μπικό Χοχοντεμί, Κανυαματό Ιουάρε Χικό νο Μικότο, ή Πρίγκιπας Ιχάρε!

Εκφράζονται Αμφιβολίες

Μήπως οι Ιάπωνες λόγιοι εμπιστεύονται αυτά τα αρχεία ότι δίνουν την ακριβή χρονολογία για την αρχή της αυτοκρατορικής γραμμής; Όχι πραγματικά. Σημειώστε την πρόταση αυτή στο βιβλίο Πενήντα Χρόνια Φωτός και Σκότους—Η Εποχή Χιροχίτο. Ο σημερινός αυτοκράτορας ανέβηκε στο θρόνο το 1926, μετά από το θάνατο του πατέρα του, Αυτοκράτορα Ταΐσο, με τα εξής λόγια: «Ο Χιροχίτο ήταν τώρα ο ‘Θεός Αυτοκράτορας’ του σχεδόν 2.600-χρονου έθνους, ο 124ος στη γραμμή από τον καταγόμενο από τον ουρανό πρόγονο που ονομαζόταν Τζιμμού. Παρότι οι λόγιοι βρήκαν ότι το πρώτο μέρος της Αυτοκρατορικής κληρονομικής γραμμής, καθώς και η ακριβής ημερομηνία της ιδρύσεως του έθνους, ήταν εξαιρετικά αμφίβολες, ούτε ένας από τους ‘αγαπητούς υπηκόους’ δεν μπορούσε να αμφισβητήσει την ‘καθιερωμένη’ θεϊκότητα του νέου Ηγεμόνα της Ιαπωνίας.»

Το 1966 η κυβέρνηση ανακήρυξε επίσημα την 11η Φεβρουαρίου, την παραδοσιακή ημερομηνία της ιδρύσεως του έθνους, σαν δημόσια αργία. Αυτό όμως έφερε ανάμικτες αντιδράσεις ανάμεσα στο λαό. Ένα πρόσφατο κύριο άρθρο σε εφημερίδα διαμαρτυρόταν: «Η ημέρα δεν καθιερώθηκε στην ιστορικά αποδεκτή ημέρα ιδρύσεως.»

Το κύριο αυτό άρθρο συνέχιζε ερωτώντας: «Μήπως είναι αβάσιμη η αντίληψή μας ότι η κυβερνητική υποστήριξη στην Ημέρα Ιδρύσεως του Έθνους σημαίνει παλινόρθωση της Κιγκενσετσού δηλαδή της επετείου ενθρονίσεως του Αυτοκράτορα Τζιμμού, ενός θρύλου, ο οποίος κάποτε χρησιμοποιήθηκε υπερβολικά από τους στρατιωτικούς ηγέτες για να φέρουν σε πέρας τους σκοπούς τους στις ημέρες πριν από τον πόλεμο και στη διάρκεια του πολέμου;»

Όπως δείχνει το κύριο αυτό άρθρο, υπήρξε κάποια αντιδικία από τον καιρό που η Ημέρα Ιδρύσεως ανακηρύχτηκε αργία. Άνθρωποι υπέρ και κατά της αργίας αυτής συγκεντρώθηκαν σε διάφορες τοποθεσίες και έκφρασαν τις ιδέες τους από φορητά μεγάφωνα. Ωστόσο, οι περισσότεροι άνθρωποι είναι αδιάφοροι για τη σημασία αυτής της μέρας. Απλώς τους αρέσει που έχουν μια μέρα αργία.

Αλλαγμένη Στάση

Τα πράγματα έχουν ασφαλώς αλλάξει τα τελευταία 40 χρόνια! Το 1941 το τεύχος του Ιαπωνικού Φώτο Αλμανάκ ήταν ειδικό τεύχος προς τιμή του 2.600ού χρόνου της αυτοκρατορίας. Ο πρόλογος άρχιζε με τα εξής λόγια: «Τα εκατό εκατομμύρια υπήκοοι της Αυτής Μεγαλειότητας του Αυτοκράτορα μόλις άρχισαν να γιορτάζουν το 2.600ό έτος της ιδρύσεως της Αυτοκρατορίας. Έδωσαν συγχαρητήρια για την χωρίς διακοπές βασιλεία της Αυτοκρατορικής Οικογενείας, που δεν έχει παρόμοιο στην παγκόσμια ιστορία, και ανανέωσαν την έντονη νομιμοφροσύνη τους στον Ανώτατο Άρχοντα.»

Τις μέρες εκείνες κανείς δεν αμφισβητούσε την Ημέρα Ιδρύσεως του Έθνους, ή ο,τιδήποτε άλλο είχε σχέση με τον αυτοκράτορα. Ο αυτοκράτορας θεωρείτο θεός, και του έδιναν αδιαμφισβήτητη υποταγή. «Το να πεθαίνει κανείς για χάρη του Τεν νο Χέικα (Αυτού Μεγαλειότης, ο Αυτοκράτωρ)» θεωρείτο τιμητικό για όλο το έθνος. Με ποιον τρόπο ναρκοθετήθηκε ο ζήλος αυτός;

Ήταν φυσικό επακόλουθο της δημοσιεύσεως του συντάγματος το 1889 με την επιδοκιμασία του Αυτοκράτορα Μέιτζι, παππού του τωρινού αυτοκράτορα. Ο αυτοκράτορας Μέιτζι θεωρείτο εκείνος που οικοδόμησε τη σύγχρονη Ιαπωνία. Με τη βοήθεια έμπιστων βοηθών, γράφτηκε το σύνταγμα κατά το πρότυπο της Πρωσσικής μορφής διακυβερνήσεως, το οποίο, ανάμεσα σε άλλα πράγματα, καθιστούσε φανερό ότι ο αυτοκράτορας έπρεπε ν’ απολαμβάνει σεβασμό. Η θέση του θεωρείτο ‘ιερή και απαραβίαστη.’ Είχε τον τελικό λόγο και όλοι οι υπήκοοι έπρεπε να τον υπακούουν αναντίρρητα.

Η άποψη αυτή ισχυροποιήθηκε όταν η θρησκεία Σίντο, καθαρισμένη απ’ όλα τα Βουδδιστικά στοιχεία της, έγινε επίσημη θρησκεία του κράτους. Ήταν μέσα απ’ αυτή τη θρησκεία που οι άνθρωποι καθοδηγούνταν προσεκτικά να δίνουν ολόκαρδη υποταγή στον αυτοκράτορα.

Απλός Άνθρωπος

Ωστόσο, όταν ο δεύτερος παγκόσμιος πόλεμος τελείωσε με την ήττα της Ιαπωνίας, όλα αυτά άλλαξαν. Ήταν η πρώτη καταγραμμένη ήττα της Ιαπωνίας στη μακρόχρονη ιστορία της. Ο Ιαπωνικός λαός ήταν συγχυσμένος, και αναρωτιόταν γιατί ο αυτοκράτοράς τους επέτρεψε να συμβεί αυτό το πράγμα.

Οι κατακτήτριες χώρες καθόρισαν ότι θα ήταν καλύτερα να εξαγγείλει ο ίδιος ο αυτοκράτορας ότι δεν είναι θεός και ότι η διδασκαλία αυτή είναι εσφαλμένη, παρά να τον περάσουν από δίκη σαν εγκληματία πολέμου.

Φωτογραφίες που πάρθηκαν στο τέλος του πολέμου, δείχνουν άτομα να προσκυνούν μπροστά από το αυτοκρατορικό παλάτι, ορισμένοι κλαίγοντας, καθώς έκφραζαν τις τύψεις τους για την αποτυχία τους να βοηθήσουν να κερδηθεί ο πόλεμος. Ωστόσο, εξίσου εκφραστικές είναι οι φωτογραφίες που δείχνουν τα πρόσωπα του κόσμου στις 1 Ιανουαρίου 1946. Τη μέρα εκείνη ο αυτοκράτορας ανακοίνωσε στους υπηκόους του ότι η πίστη ότι ήταν απόγονος των θεών ήταν εσφαλμένη. Ήταν άνθρωπος και θνητός, όπως κι εκείνοι.

Αυτό ήταν ένα σοκ για το έθνος. Πολλοί πικράθηκαν. Ορισμένοι αυτοκτόνησαν. Ακόμη άλλοι, μέχρι αυτή τη μέρα, αρνούνται να πιστέψουν την εξαγγελία και συνεχίζουν να τον θεωρούν σαν θεό. Αν ρωτήσετε κάποιον που βρίσκεται στα 30 ή είναι νεότερος, θα δείτε ότι ποτέ δεν θεώρησε ότι ο αυτοκράτορας ήταν κάτι περισσότερο από ένας απλός άνθρωπος.

Αναζήτηση της Αλήθειας

Ναι, σε μια περίοδο που υποστηρίζεται ότι είναι 2.600 χρόνια, οι αυτοκράτορες της Ιαπωνίας αποκαλούνταν θεοί. Αλλά, στον 20ό μας αιώνα, ένας άνθρωπος, που κάποτε θεωρείτο σαν θεός ρεαλιστικά παραδέχτηκε ότι δεν είναι.

Παρά το σοκ που αισθάνθηκαν πολλοί τον καιρό εκείνο, αυτό είχε ευεργετικά αποτελέσματα για την Ιαπωνία. Σήμερα οι Ιάπωνες λόγιοι, απελευθερωμένοι από τον επίσημο μύθο, μπορούν να ερευνήσουν στην ιστορία τους και προσπαθούν να ανακαλύψουν τι συνέβη πραγματικά στη διάρκεια της μακρόχρονης υπάρξεως της Ιαπωνίας σαν έθνος.

Ίσως το πιο σημαντικό να είναι η αναγνώριση ότι ο Θεός που δεν είναι ένας απλός άνθρωπος άνοιξε το δρόμο για πολλούς Ιάπωνες ν’ αναζητήσουν τον αληθινό Θεό. Σε τουλάχιστον 93.000 Ιαπωνικά σπίτια, άτομα και οικογένειες μελετούν την Αγία Γραφή μαζί μαθαίνοντας γι’ Αυτόν. Ευτυχώς, σε πολλές περιπτώσεις η αναζήτησή τους αποδεικνύεται πετυχημένη. Περισσότεροι από 66.000 Ιάπωνες έχουν έρθει σ’ επίγνωση του Ιεχωβά, του Δημιουργού και Κυρίαρχου, όχι μόνο της Ιαπωνίας, αλλά και ολόκληρου του σύμπαντος. Η υπηρεσία σ’ αυτόν τους φέρνει ακόμη μεγαλύτερες ευλογίες απ’ όσο θα μπορούσε να φέρει η υπηρεσία ενός ανθρώπινου «θεού».

[Εικόνα στη σελίδα 19]

Το μπρούτζινο άγαλμα του Αυτοκράτορα Τζιμμού