Παγκόσμιο Κύπελλο Ποδοσφαίρου—Αθλητισμός ή Πόλεμος;

Από τον ανταποκριτή του Ξύπνα! στην Ιταλία

Η ΠΡΟΣΟΧΗ όλου του κόσμου στράφηκε στο ποδόσφαιρο. Από τις 8 Ιουνίου ως τις 8 Ιουλίου 1990, εκατοντάδες εκατομμύρια άνθρωποι κάρφωσαν τα μάτια τους στην οθόνη της τηλεόρασής τους για να παρακολουθήσουν το γεγονός της χρονιάς—τους τελικούς του Παγκόσμιου Κυπέλλου ποδοσφαίρου που έγιναν στην Ιταλία. Συνολικά, 30.000.000.000 τηλεθεατές παρακολούθησαν σε όλο τον κόσμο τους 52 αγώνες—έξι φορές περισσότεροι από τον παγκόσμιο πληθυσμό!

Για να επιτευχθεί αυτό το τηλεοπτικό θέαμα απαιτήθηκε μια άνευ προηγουμένου οργάνωση, η οποία περιλάμβανε τη χρήση υψηλής τεχνολογίας—ένα τηλεοπτικό κέντρο παραγωγής που εξυπηρετούσε 147 δίκτυα από 118 κράτη, με 180 τηλεοπτικές κάμερες, 38 μονάδες παραγωγής και 1.500 τεχνικούς. Επίσης, στους αγώνες, που έγιναν σε 12 ιταλικά γήπεδα ποδοσφαίρου, παρευρέθηκαν 2.515.000 θεατές και 6.000 δημοσιογράφοι απ’ όλο τον κόσμο. Ωστόσο, οι αριθμοί δεν φανερώνουν όλη την αλήθεια. Για να περιγράψουν αυτή τη γιγάντια «διαφυγή από την πραγματικότητα»—όπως αποκάλεσαν μερικοί αυτό το γεγονός—έκαναν σχόλια συγγραφείς, κοινωνιολόγοι, ψυχολόγοι, καλλιτέχνες, ακόμη και θεολόγοι.

Εντούτοις, συνέβαλε το Παγκόσμιο Κύπελλο ποδοσφαίρου στη διεθνή αρμονία και στο αθλητικό πνεύμα; Ενωμένοι από το πάθος τους γι’ αυτό το άθλημα, κατάφεραν τα εκατομμύρια άτομα που παρακολούθησαν τους αγώνες μέσω δορυφόρου να υπερνικήσουν τον εθνικιστικό ανταγωνισμό τους στη διάρκεια εκείνων των 30 ημερών; Έγινε το ποδόσφαιρο παράγοντας ενότητας;

Αθλητισμός ή Πόλεμος;

Ας εξετάσουμε ένα μόνο γνώρισμα που χαρακτηρίζει πάρα πολλές σύγχρονες αθλητικές συναντήσεις—τη βία. Αυτό το φαινόμενο παρουσιάζεται συχνά στους ποδοσφαιρικούς αγώνες—στον αγωνιστικό χώρο, στις κερκίδες, καθώς και έξω από το γήπεδο. Ψυχολόγοι, κοινωνιολόγοι και δημοσιογράφοι συμφωνούν ότι, μέσα σ’ έναν κόσμο τόσο έντονα βίαιο, ο αθλητισμός δεν αποτελεί εξαίρεση. Θεμελιώδεις ηθικές αξίες παραβιάζονται αδίστακτα. Η χρήση φράσεων, όπως «το άθλημα είναι ένας τίμιος αγώνας», «το πνεύμα της φιλίας» ή «αδελφοσύνη», δεν καταφέρνει να συγκαλύψει τη βίαιη πραγματικότητα του σύγχρονου αθλητισμού.

Οι τελικοί του Παγκόσμιου Κυπέλλου δεν αποτέλεσαν εξαίρεση. Προτού ακόμη αρχίσουν, ακούστηκαν ανησυχητικές ειδήσεις. «Ο Βίαιος Φανατισμός για το Ποδόσφαιρο Προκαλεί Τρόμο και οι Τουρίστες Εγκαταλείπουν την Ιταλία», έλεγε μια επικεφαλίδα στην εφημερίδα Λα Ρεπούμπλικα (La Repubblica) 18 μέρες πριν από τον πρώτο αγώνα. Οι άνθρωποι φοβούνταν πάνω απ’ όλα τους περιβόητους χούλιγκαν, μια μερίδα Άγγλων ποδοσφαιρόφιλων που είναι γνωστοί σε ολόκληρη την Ευρώπη για τους βανδαλισμούς τους πριν από κάθε αγώνα, στη διάρκειά του, καθώς και μετά το τέλος του.a

Η εφημερίδα του Τορίνο Λα Στάμπα (La Stampa), στο φύλλο της 1ης Ιουνίου 1990, ανέλυε τις αιτίες της βίας στα γήπεδα και της βάρβαρης συμπεριφοράς των χούλιγκαν, κάνοντας τα παρακάτω σχόλια: «Στους ποδοσφαιρικούς κύκλους, δεν υπάρχουν πια ημίμετρα. Οι αντίπαλοι δεν είναι πια απλώς αντίπαλοι, αλλά ‘εχθροί’· οι συγκρούσεις δεν αποτελούν την εξαίρεση, αλλά τον κανόνα, και πρέπει να είναι σκληρές, όσο το δυνατόν σκληρότερες». Αλλά γιατί; «‘Επειδή μισούμε ο ένας τον άλλον’, απάντησαν κάποιοι ποδοσφαιρόφιλοι χούλιγκαν από την Μπολόνια». Προσπαθώντας να εξηγήσει τη λογική που κρύβεται πίσω απ’ αυτό το μίσος, ο κοινωνιολόγος Αντόνιο Ροβέρσι είπε: «Τα παιδιά του γηπέδου πάσχουν από το ‘σύνδρομο του βεδουίνου’. Όσοι πάσχουν απ’ αυτό το σύνδρομο θεωρούν τους φίλους των εχθρών τους δικούς τους εχθρούς, τους εχθρούς των φίλων τους δικούς τους εχθρούς, και αντίστροφα: ο φίλος του φίλου είναι φίλος και ο εχθρός του εχθρού είναι φίλος».

Μίσος, βία, ανταγωνισμός, βανδαλισμοί, το «σύνδρομο του βεδουίνου»—οι τελικοί του Παγκόσμιου Κυπέλλου ποδοσφαίρου δεν είχαν αρχίσει ακόμη, και η ατμόσφαιρα είχε ήδη γίνει πολεμική. Παρ’ όλα αυτά, η Ιταλία προετοιμαζόταν γι’ αυτό το γεγονός έχοντας γιορταστική διάθεση.

Η Ευλογία του Πάπα

Ακόμη κι ο πάπας, που δεν χάνει την ευκαιρία όταν πρόκειται για μεγάλα ακροατήρια, επισκέφτηκε το «ναό» του Παγκόσμιου Κυπέλλου, το ανακαινισμένο Ολυμπιακό Στάδιο της Ρώμης, και το ευλόγησε. Είπε: «Το Παγκόσμιο Κύπελλο Ποδοσφαίρου, εκτός από αθλητική γιορτή, μπορεί να γίνει γιορτή αλληλεγγύης μεταξύ των λαών». Πρόσθεσε ότι ο σύγχρονος αθλητισμός πρέπει να αποφύγει τρομερούς κινδύνους, όπως η επίμονη αναζήτηση υλικού κέρδους, η υπερβολική έμφαση στη δημιουργία εντυπώσεων, το ντοπάρισμα, η απάτη και η βία. Εξέφρασε την ελπίδα «ότι οι προσπάθειες και οι θυσίες που έγιναν θα κάνουν το ‘Ιτάλια 90’ μια περίοδο ανάπτυξης της αδελφοσύνης για τους συμπολίτες σας και για όλους τους ανθρώπους». Ο Ιησουίτης Παρίντε Ντι Λούκα, πρώην ποδοσφαιριστής, εξέφρασε αισθήματα παρόμοια με του πάπα όταν είπε στην ‘Προσευχή του Ποδοσφαιρόφιλου’: «Έλα, Θεέ μου, και δες το Παγκόσμιο Κύπελλο».

Αλλά ήταν πράγματι το Παγκόσμιο Κύπελλο μια μεγάλη γιορτή; Θα ενδιαφερόταν ο Θεός του σύμπαντος; Ας ρίξουμε μια ματιά στο τι είναι πραγματικά τα αθλήματα, στις αξίες που προάγουν.

Οι Χούλιγκαν στον Αθλητισμό

Εξαιτίας των χούλιγκαν, πόλεις όπως το Κάλιαρι και το Τορίνο έζησαν σε κατάσταση πολιορκίας σε όλη τη διάρκεια της πρώτης φάσης του κυπέλλου. Ακολουθούν μερικές επικεφαλίδες εφημερίδων: «Το Ρίμινι Σείεται από τον Πόλεμο», «Στο Κάλιαρι Ξεσπάει Πόλεμος», «Βία στο Τορίνο: Μαχαιρώθηκε Ένας Γερμανός κι Ένας Βρετανός», «Μέρα Ταραχών Μεταξύ Άγγλων, Γερμανών και Ιταλών Φιλάθλων», «Σώστε μας από τους Άγγλους Φιλάθλους—Ο Δήμαρχος του Τορίνο Απευθύνει Έκκληση», «Νύχτες Συγκρούσεων Μεταξύ Εξτρεμιστών. Ο Δήμαρχος: Όσοι Είναι από το Τορίνο Είναι οι Πραγματικοί Χούλιγκαν». Να κι άλλο ένα ανατριχιαστικό παράδειγμα: «‘Πώς να Μαχαιρώσετε Έναν Αντίπαλο Φίλαθλο’—Το Εγχειρίδιο του Τέλειου Χούλιγκαν· Εκδόθηκε στην Αγγλία». Αυτές οι επικεφαλίδες είναι αρκετές για να δώσουν μια εικόνα της κατάστασης. Αλλά αυτά τα πράγματα αποτελούν απλώς φυσιολογικό προϊόν μιας κοινωνίας που τρέφεται με βία.

Αυτό το μεγάλο αθλητικό γεγονός δεν είχε χαρούμενο τέλος. Τα υποτιμητικά σφυρίγματα των Ιταλών φιλάθλων εναντίον της ομάδας της Αργεντινής και του αρχηγού της, του Μαραντόνα, επειδή αυτοί απέκλεισαν την ιταλική ομάδα, επισκίασαν τη χαρά του τελικού και κατέστρεψαν τον τελευταίο αγώνα. Εκείνη τη βραδιά του Ιουλίου δεν υπήρχε «μεγάλη αθλητική αδελφοσύνη» στο Ολυμπιακό Στάδιο· ο «ναός» του Παγκόσμιου Κυπέλλου βεβηλώθηκε. Η εφημερίδα Ιλ Τέμπο (Il Tempo) της 10ης Ιουλίου 1990 σχολίαζε: «Στον αγωνιστικό χώρο, ντρόπιαζαν τον αγώνα—στις κερκίδες, κηλίδωναν το άθλημα».

Θλιβερό τέλος για ένα γεγονός που μερικοί είχαν πιστέψει ότι θα έκανε τον κόσμο ένα «παγκόσμιο χωριό» χωρίς σύνορα επί 30 τουλάχιστο μέρες. Αλλά αν το ποδόσφαιρο δεν μπορεί να φέρει ειρήνη και αρμονία μέσα ή έξω από τον αγωνιστικό χώρο, είναι ρεαλιστικό να νομίζουμε ότι μπορεί να επηρεάσει την παγκόσμια ειρήνη;

Ισορροπημένη Άποψη για το Ποδόσφαιρο

Η εφημερίδα Λα Στάμπα εκθείασε το ποδόσφαιρο, περιγράφοντάς το ως «ιερό απομεινάρι των αρχαίων αγώνων, . . . σύμβολο του απροσδόκητου, πεμπτουσία όλων των αθλητικών συναντήσεων». Αν λάβουμε υπόψη μας αυτό το σκεπτικό, πώς θα πρέπει να θεωρεί το ποδόσφαιρο ο ειλικρινής Χριστιανός; Μάλιστα, πώς θα πρέπει να θεωρεί όλα τα επαγγελματικά αθλήματα ο Χριστιανός;

‘Όσοι δεν αγαπούν το ποδόσφαιρο χάνουν κάτι στη ζωή τους’, λέγεται ότι είπε ο Μπέρτραντ Ράσελ. Φυσικά, το να παίζει κανείς ποδόσφαιρο ή οποιοδήποτε άλλο άθλημα μπορεί να φέρνει και απόλαυση και υγεία, ιδίως τώρα που τόσο πολλοί άνθρωποι ζουν καθιστική ζωή. Αλλά μήπως αυτό σημαίνει ότι δεν υπάρχουν κίνδυνοι;

Η Αγία Γραφή δηλώνει: ‘Ας μη γινόμαστε εγωιστές, προκαλώντας ανταγωνισμό ο ένας με τον άλλον, φθονώντας ο ένας τον άλλον’. (Γαλάτας 5:26, ΜΝΚ) Οι τελικοί του Παγκόσμιου Κυπέλλου έδειξαν σε πολλές περιπτώσεις πώς η βία και η νίκη πάση θυσία πάνε συχνά χέρι-χέρι. Αυτή είναι η αρνητική πλευρά του επαγγελματικού αθλητισμού. Για να αποφύγουν τέτοια ‘έργα της σάρκας’, οι Χριστιανοί, και εκείνοι που παίζουν και εκείνοι που παρακολουθούν, πρέπει να κρατούν το πνεύμα τους υπό έλεγχο, ιδιαίτερα σε ό,τι αφορά την επιθυμία να είναι πρώτοι. (Γαλάτας 5:19-21) Αναλογιστείτε τα λόγια του ποιητή: «Όταν έρθει ο Ένας Μεγάλος Κριτής να γράψει δίπλα στ’ όνομά σου, θα γράψει—όχι αν νίκησες ή έχασες—αλλά τη συμπεριφορά σου».

Μια άλλη πλευρά που δεν πρέπει να παραβλέψει κανείς είναι ο χρόνος που αφιερώνει. Μήπως συγκαταλέγεστε στους εκατομμύρια φανατικούς τηλεθεατές που ξοδεύουν ατέλειωτες ώρες παρακολουθώντας αθλητικά γεγονότα; Σε αντιπαράθεση μ’ αυτό, πόσο από το χρόνο σας δαπανάτε για σωματική άσκηση; Ισορροπία, αυτή είναι η λέξη-κλειδί. Σημαίνει να βρίσκετε χρόνο για σωματική άσκηση και αναψυχή χωρίς να παραμελείτε τις πνευματικές δραστηριότητες, οι οποίες είναι σπουδαιότερες. Ο απόστολος Παύλος έδωσε στον νεαρό Τιμόθεο μια συμβουλή που ισχύει ακόμη περισσότερο σήμερα: «Η σωματική γυμνασία είναι προς ολίγον ωφέλιμος, αλλ’ η ευσέβεια είναι προς πάντα ωφέλιμος, έχουσα επαγγελίαν της παρούσης ζωής και της μελλούσης».—1 Τιμόθεον 4:8.

[Υποσημειώσεις]

[Ευχαριστίες για την προσφορά της εικόνας στη σελίδα 10]

Photo Agenzia Giuliani