NIKASEMƆ 5
Sɛ̃ŋ Nu Mii ni Sa
YƐ WIEMƆ mli lɛ, hei ni sa ni amiɔ sɛ̃ŋ nu yɛ lɛ he miihia. Enɛ ji anɔkwale kɛji ooha wiemɔ loo okɛ mɔ aŋkro ko miiwie. Kɛ́ nakai sɛ̃ŋ nu mii lɛ bɛ lɛ, no lɛ nɔ ni awieɔ lɛ baagbɛɛ tamɔ wiemɔ trilii moŋ fe susumɔi ni mli tse. Sɛ̃ŋ nu mii ni sa yeɔ ebuaa ni okɛ naatselɛ woɔ owiemɔ mli. Obaanyɛ okɛtsu nii hu bɔ ni ebaaha saji otii lɛ aná mɛi lɛ anɔ hewalɛ be kakadaŋŋ.
Te ooofee tɛŋŋ ole be ni esa akɛ omi osɛ̃ŋ nu hu? Be sɛɛkɛlɛ enyiɛ esa akɛ sɛ̃ŋ nu mii aye?
Mii Osɛ̃ŋ Nu ni Okɛmɛ. Niŋmaa mli okadi ebafee wiemɔ ni aŋmaa lɛ fã ko ni he hiaa. Ebaanyɛ etsɔɔ sane ko naagbee loo sanebimɔ ko. Yɛ wiemɔi komɛi amli lɛ, akɛjeɔ wiemɔi asɛɛtsɛmɔ shishi. Niŋmaa okadii komɛi tsɔɔ tsakpaa ni yɔɔ sane muu lɛ fã kome kɛ fãi krokomɛi lɛ ateŋ. Mɔ ni kaneɔ nii ehaa ehe lɛ baanyɛ ana niŋmaa mli okadii lɛ. Shi kɛji eekane nii waa kɛha mɛi krokomɛi asɛɛnamɔ lɛ, no lɛ esa akɛ ekɛ egbee kɛ shishinumɔ ni yɔɔ niŋmaa mli okadii ni jeɔ kpo yɛ wolo ni aŋma lɛ mli lɛ aha. (Kɛha saji krokomɛi lɛ, kwɛmɔ Nikasemɔ 1, “Nikanemɔ ni Ja.”) Kɛji omiii osɛ̃ŋ nu yɛ he ni niŋmaa mli okadi lɛ biɔ ní owa yɛ lɛ, no lɛ ebaaha ewa kɛha mɛi krokomɛi akɛ amɛaanu nɔ ni okaneɔ lɛ shishi loo ebaanyɛ etsake shishinumɔ ni yɔɔ niŋmaa lɛ mli lɛ po.
Kɛfata niŋmaa mli okadii ahe lɛ, gbɛ ni atsɔɔ nɔ awieɔ saji ahe yɛ sane muu ko mli lɛ tsɔɔ he ni sɛ̃ŋ nu mii sa yɛ. Lalafolɔ ko ni ale lɛ waa lɛ kɛɛ be ko akɛ: “Mihe esako kɛ lalafoo niŋmaa okadii lɛ ahe nitsumɔ jogbaŋŋ fe saŋkutswalɔi babaoo. Shi lalafoo niŋmaa okadii lɛ amli hei ni amiɔ sɛ̃ŋ nu yɛ lɛ, mmm, jɛmɛ ji he ni hesaa lɛ yɔɔ.” Nakai pɛpɛɛpɛ eji yɛ wiemɔ he. Sɛ̃ŋ nu mii ni okɛtsuɔ nii jogbaŋŋ lɛ baaha sane ni osaa ohe jogbaŋŋ yɛ mli lɛ aŋɔɔ ni shishinumɔ baaba he.
Yɛ be mli ni osaa ohe koni okane nii yɛ maŋ lɛ, obaana akɛ ehi akɛ oookadi wolo ni obaakane lɛ mli. Foo liamɔ bibioo ko ni ma shi tɔrɔmɔɔ yɛ he ni sɛ̃ŋ nu mii kuku, ekolɛ, shishashaomɔ fioo he baahia yɛ. Okɛ liamɔi enyɔ ni ma shi tɔrɔmɔɔ, ní bɛŋkɛ amɛhe atsu nii kɛha sɛ̃ŋ nu mii ni sɛɛ kɛ. Kɛji ona akɛ bɔ ni aŋma wiemɔ ko lɛ bɛ faŋŋ kɛha bo ni omiɔ osɛ̃ŋ nu shii abɔ yɛ he ni ejaaa lɛ, no lɛ okɛ pɛnsil akadi wiemɔi fɛɛ ni feɔ wiemɔ kuku ni wa kɛha bo lɛ kutuu. No sɛɛ lɛ kanemɔ wiemɔ kuku lɛ kɛjɛ shishijee kɛyashi naagbee. Wielɔi babaoo ni he esa feɔ nakai.
Sɛ̃ŋ nu mii yɛ daa gbi wiemɔ mli lɛ kɛ naagbai efɔɔɔ baa ejaakɛ ole susumɔi ni otaoɔ ni okɛha lɛ. Shi kɛlɛ, kɛji oyɛ su ko akɛ omiɔ osɛ̃ŋ nu be fɛɛ be, ni bɔ ni susumɔ ni yɔɔ owiemɔ lɛ mli lɛ biɔ ní ofee lɛ kɔɔɔ he eko lɛ, no lɛ, hewalɛ kɛ naatselɛ ehiŋ owiemɔ lɛ mli. Akɛ ŋaawoi kɛha nɔyaa eha yɛ Nikasemɔ 4, “Wiemɔ ní Ahaa kɛ Naatselɛ” lɛ mli.
Sɛ̃ŋ Nu Mii Koni Akɛtsake Susumɔ. Kɛji oofee tsakemɔ kɛmiijɛ sane oti kome nɔ kɛmiiya ekroko nɔ lɛ, osɛ̃ŋ nu ni ooomi lɛ baaha otoibolɔi lɛ aná hegbɛ ni amɛsusu he, amɛtsake amɛhe, ni amɛyɔse he ni otsakeɔ kɛyaa lɛ, ni amɛnu susumɔ kroko ni okɛbaaha kɛnyiɛ sɛɛ lɛ shishi. Ehe miihia ni omi osɛ̃ŋ nu beni otsakeɔ kɛjɛɔ susumɔ kome nɔ kɛyaa ekroko nɔ lɛ taakɛ eji kɛha bo akɛ oooba foi ní ohiɛ lɛ shi kɛji oodɔ gbɛjegbɛ kóŋ ko kɛmiiya gbɛ kroko mli lɛ.
Yiŋtoo kome hewɔ ni wielɔi komɛi kɛ oyaiyeli jɛɔ sane kome nɔ kɛyaa ekroko nɔ ni amɛmiii amɛsɛ̃ŋ nu lɛ ji akɛ, amɛbɔɔ mɔdɛŋ koni amɛwie sane babaoo tsɔ he. Yɛ mɛi komɛi agbɛfaŋ lɛ, nakai su lɛ jieɔ bɔ ni amɛdaa gbi wiemɔ ji lɛ kpo. Ekolɛ, mɔ fɛɛ mɔ ni ebɔle amɛhe lɛ wieɔ yɛ nakai gbɛ nɔ. Shi no kɛ nitsɔɔmɔ ni mɔɔ shi baaa. Kɛ́ oyɛ nɔ ko ni obaawie ní sa toiboo kɛ kaimɔ lɛ, no lɛ hemɔ be ní sa koni oha susumɔ lɛ aje kpo faŋŋ. Kadimɔ akɛ sɛ̃ŋ nu mii he miihia kɛha wiemɔ ni kɛ susumɔi ni yɔɔ faŋŋ haa.
Kɛ́ obaaha wiemɔ kɛjɛ wiemɔ wolo ko mli lɛ, no lɛ esa akɛ oto osane lɛ he gbɛjianɔ bɔ ni hei ni obaami osɛ̃ŋ nu yɛ, yɛ wiemɔi otii lɛ amli lɛ baafee faŋŋ. Kɛji obaakane wiemɔ ni aŋmala emli wiemɔi fɛɛ lɛ, no lɛ kadimɔ hei ni tsakemɔ kɛmiijɛ sane oti kome nɔ kɛmiiya ekroko nɔ lɛ yɔɔ.
Bei pii lɛ, sɛ̃ŋ nu ni amiɔ kɛtsakeɔ susumɔ lɛ sɛɛ kɛɔ fe sɛ̃ŋ nu ni amiɔ kɛha niŋmaa mli okadi ko—shi kɛlɛ, esɛɛ ekɛɛɛ bɔ ni ebaaha wiemɔ lɛ sɛɛ agbala shi. Kɛ́ amɛsɛɛ tsɛɔ lɛ, amɛhaa anuɔ shishi akɛ osako ohe jogbaŋŋ ni oobɔ mɔdɛŋ ni ole nɔ ni obaakɛɛ yɛ no sɛɛ.
Sɛ̃ŋ Nu Mii Kɛha Nɔmimaa. Bei pii lɛ, sɛ̃ŋ nu ni amiɔ kɛha sane nɔmimaa lɛ náa mɔ nɔ hewalɛ waa, ni ji nɔ ni tsɔɔ wiemɔ loo sanebimɔ ko ni akɛhaa kɛ nɔmimaa lɛ hiɛ loo enyiɛɔ sɛɛ lɛ. Nakai sɛ̃ŋ nu mii lɛ haa toibolɔi lɛ náa hegbɛ ni amɛkɛsusuɔ nɔ ni akɛɛ lɛ he, loo ehaa amɛkpaa nɔ ni baanyiɛ sɛɛ kɛba lɛ gbɛ. Enɛɛmɛi bɛ ŋɛlɛ kome nɔ. Susumɔ gbɛ ni sa akɛ okɛtsu nii lɛ he. Shi ha ni ehi ojwɛŋmɔ mli akɛ esa akɛ sɛ̃ŋ nu ni amiɔ kɛha sane nɔmimaa lɛ akɔ wiemɔi ni sa kadimɔ diɛŋtsɛ pɛ he. Kɛ́ jeee nakai lɛ, anuŋ otii ni yɔɔ nakai wiemɔi lɛ amli lɛ shishi.
Beni Yesu kane nii waa kɛjɛ Ŋmalɛi lɛ amli yɛ Nazaret kpeehe lɛ, ekɛ sɛ̃ŋ nu mii tsu nii jogbaŋŋ kɛmɔ shi. Klɛŋklɛŋ lɛ, ekane enitsumɔ lɛ kɛjɛ gbalɔ Yesaia wolokpo lɛ mli. Shi kɛlɛ, dani ekɛbaato ehe lɛ, ekota wolokpo lɛ, ekɛha sɔɔlɔ lɛ, ni eta shi. No sɛɛ lɛ, beni mɛi fɛɛ ni yɔɔ kpeehe lɛ tsuu amɛhiŋmɛii amɛshwie enɔ lɛ, ekɛɛ akɛ: “Ŋmɛnɛ ŋmalɛ nɛɛ eba mli yɛ nyɛtoiiaŋ.”—Luka 4:16-21.
Sɛ̃ŋ Nu Mii Beni Shihilɛ lɛ Biɔ Nakai Feemɔ. Yɛ be kɛ bei amli lɛ, sane mlifoo hu biɔ akɛ omi osɛ̃ŋ nu yɛ owiemɔ mli. Tsɔji ní hoɔ lɛ agbɛɛmɔ loo gbekɛ ko yaafo baanyɛ abi ni ofo sanegbaa ni okɛ shiatsɛ ni okɛkpe yɛ shiɛmɔ nitsumɔ lɛ mli gbaa lɛ nɔ. Yɛ kpeei bibii ashishi lɛ, kɛ́ bolɔmɔ lɛ naa waaa tsɔ lɛ, no lɛ obaanyɛ owó ogbee nɔ ní otsa wiemɔ lɛ nɔ. Shi kɛji bolɔmɔ lɛ naa wa ni esɛɛ kɛ lɛ, no lɛ esa akɛ omi osɛ̃ŋ nu. No mli lɛ otoibolɔi lɛ booo bo toi po. No hewɔ lɛ, okɛ sɛ̃ŋ nu mii atsu nii jogbaŋŋ kɛmɔ shi bɔni afee ní oye obua otoibolɔi lɛ ni amɛná nibii kpakpai ni otaoɔ okɛɛ amɛ lɛ he sɛɛ jogbaŋŋ kɛmɔ shi.
Sɛ̃ŋ Nu ni Amiɔ Koni Akɛbo Sane Hetoohamɔ Toi. Eyɛ mli akɛ ekolɛ ooha wiemɔ ni hegbɛ bɛ kɛha toibolɔi lɛ ni amɛkɛ amɛhe awo mli diɛŋtsɛ moŋ, shi ehe miihia ni oŋmɛ toibolɔi lɛ agbɛ ni amɛhere nɔ, jeee kɛjɛ amɛnaa, shi yɛ amɛjwɛŋmɔ mli. Kɛ́ obi sane ko ni esa akɛ otoibolɔi lɛ asusu he, shi omiii osɛ̃ŋ nu bɔ ni sa lɛ, no lɛ sɛɛnamɔ ni yɔɔ nakai sanebimɔi lɛ ahe lɛ mli babaoo baaŋmɛɛ amɛ.
Eji anɔkwale akɛ ehe miihia ni omi osɛ̃ŋ nu, jeee yɛ be mli ni owieɔ kɛjɛɔ wiemɔ kpoku lɛ nɔ pɛ kɛkɛ, shi moŋ beni oyeɔ mɛi krokomɛi odase lɛ hu. Etamɔ nɔ ni mɛi komɛi emiii amɛsɛ̃ŋ nu kwraa. Kɛ́ onaagba ji no lɛ, bɔɔ mɔdɛŋ waa ni oná wiemɔ su nɛɛ eko. Okɛ mɛi krokomɛi asanegbaa baaya hiɛ, ni oshiɛmɔ nitsumɔ lɛ hu baamɔ shi jogbaŋŋ diɛŋtsɛ. Sɛ̃ŋ nu mii ji be fioo ni akɛfeɔ dioo, ni awieɔ yɛ anɔkwale mli akɛ dioofeemɔ foɔ wiemɔ mli, emaa nɔ mi, egbalaa jwɛŋmɔ, ni eŋɔɔ toi lɛ naa.
Daa gbi sanegbaa kɔɔ susumɔi ni yaa nɔ yɛ mɛi enyɔ loo mɛi pii ateŋ lɛ ahe. Mɛi krokomɛi sumɔɔ ni amɛbo bo toi kɛji obo amɛ toi ni oná nɔ ni amɛkɛɔ lɛ he miishɛɛ lɛ. Enɛ biɔ ni omi osɛ̃ŋ nu be kakadaŋŋ bɔ ni sa koni oha amɛ hegbɛ ni amɛkɛwie.
Yɛ shiɛmɔ nitsumɔ lɛ mli lɛ, bei pii lɛ odase ni wɔyeɔ lɛ mɔɔ shi jogbaŋŋ kɛji wɔfee yɛ sanegbaa su mli. Beni Odasefoi lɛ eŋa sɛɛ lɛ, amɛteŋ mɛi babaoo naa akɛ ehi akɛ amɛaatsĩ amɛsane lɛ tã kɛkɛ, no sɛɛ lɛ amɛbiɔ sane ko. Amɛmɛɔ koni amɛha mɔ kroko lɛ hegbɛ ní eha hetoo, kɛkɛ lɛ amɛkpɛlɛ nɔ ni shiatsɛ lɛ kɛɛ lɛ nɔ. Yɛ sanegbaa lɛ mli lɛ, amɛbaanyɛ amɛha shiatsɛ lɛ hegbɛi babaoo koni ewie. Amɛle akɛ amɛbaanyɛ amɛye amɛbua mɔ ko kɛji amɛle nɔ ni esusuɔ yɛ sane ni asusuɔ he lɛ he.—Abɛi 20:5.
Eji anɔkwale akɛ, jeee mɔ fɛɛ mɔ baaha sanebimɔi ahetoo yɛ gbɛ kpakpa nɔ. Shi enɛ etsĩii Yesu naa ní ekamɛ be kakadaŋŋ bɔ ni sa koni eha eshitee-kɛ-wolɔi lɛ po aná hegbɛ ni amɛkɛwie. (Mar. 3:1-5) Kɛ́ oŋmɛ mɔ kroko lɛ gbɛ ni ewie lɛ, ewoɔ lɛ hewalɛ ni esusu nii ahe, ni yɛ no hewɔ lɛ, ebaajie nɔ ni yɔɔ etsui mli lɛ kpo. Yɛ anɔkwale mli lɛ, yiŋtoi ni yɔɔ wɔshiɛmɔ nitsumɔ lɛ he lɛ ateŋ ekome ji koni wɔkanya tsui lɛ kɛtsɔ saji ni he hiaa ni yɔɔ Nyɔŋmɔ Wiemɔ lɛ mli ni wɔkɛhaa mɛi lɛ ni amɛfee yiŋkpɛi yɛ he lɛ nɔ.—Heb. 4:12.
Sɛ̃ŋ nu mii ni wɔkɛtsuɔ nii bɔ ni sa yɛ wɔsɔɔmɔ lɛ mli lɛ ji ŋaa lɛɛlɛŋ. Kɛ́ akɛ sɛ̃ŋ nu mii tsu nii jogbaŋŋ kɛmɔ shi lɛ, akɛ susumɔi haa yɛ faŋŋ mli ni bei pii lɛ akaiɔ yɛ be kakadaŋŋ mli.