Taani Kawakin-tiibu Aika ‘Taani Kakairi Nakon Te Nanai’
“Kawakina te nanai ae e muiokoaki iroumi, . . . ma te nano ni kukurei . . . i bukin te nano ni kan ibuobuoki . . . kam na anga te kakairi ae e raoiroi nakon te nanai.”—1 BETERO 5:2, 3, BK.
1, 2. (a) E onimakina te abotoro Betero Iesu n te kakabwaia raa, ao e aera ngkai e nakoraoi onimakinana iroun Iesu? (b) Tera ana iango Iehova ni kaineti ma taani kawakin-tiibu aika mwiokoaki?
TABEUA te tai imwain te Bentekota n 33 C.E., ao e kaingabong Betero ma taan rimwin Kristo aika onoman n te amwarake are e katauraoia Iesu i rarikin te Nama are Kariraia. Tiaki aio te moantai are e nora Iesu imwin manga-utina Betero, ao e bae n rangi ni kukurei n ataakin ae e a boni maiu Iesu. Ma e bae n taonaki naba Betero n te raraoma, ibukina bwa tabeua te bong n nako, ao e kakeaa Iesu bwa aongkoa e aki kinaa. (Ruka 22:55-60; 24:34; Ioane 18:25-27; 21:1-14) Ma e takutakuaki Betero are e a raraoma arei, ibukin uarereken ana onimaki iroun Iesu? E aki, ma e mwiokoa Betero Iesu n anganna te kakabwaia ae kaamwarakeaia ao kawakinaia ana “tiibu aika ataei.” (Ioane 21:15-17) E kaotaki n rongorongon te ekaretia ni Kristian n te moan tienture n te Baibara, bwa e bon eti onimakinan Betero iroun Iesu. E waakinako Betero ni kawakinia kaain te ekaretia ni Kristian, ngaia ma abotoro ake tabemwaang ao unimwaane i Ierutarem, rinanon te tai ae e rangi ni bati te kataaki iai ao e korakora naba iai rikiraken mwaitiia Kristian.—Mwakuri 1:15-26; 2:14; 15:6-9.
2 Ni boong aikai e a mwiokoia mwaane aika tau Iehova rinanon Iesu Kristo bwa a na beku bwa taani kawakin-tiibu n te ekaretia, ni kairiia Ana tiibu rinanon taai aika karuanikai aikai. (I-Ebeto 4:11, 12; 2 Timoteo 3:1) Te koaua bwa e nakoraoi onimakinaia iroun Iehova? E kakoauaki bwa e nakoraoi te waaki aei, n te rau i marenaia Kristian n te botaki n itaritari ni katobibia te aonnaba. E koaua bwa a kona naba ni karaoa ae kairua taani kawakin-tiibu aikai n aron Betero. (I-Karatia 2:11-14; Iakobo 3:2) Ma e ngae n anne, e onimakinia Iehova bwa a na kawakinia tiibu ake “e karekea ni maten oin Natina.” (Mwakuri 20:28, BK) E korakora tangiraia mwaane aikai iroun Iehova, ao e iangoia bwa “a riai ni kabatiaki karineaia.”—1 Timoteo 5:17.
3. A kanga taani kawakin-tiibu n te ekaretia ni kateimatoa te nano ni kan ibuobuoki ma ungan nanoia?
3 A kanga taani kawakin-tiibu n te ekaretia ni kateimatoa te nano ni kan ibuobuoki ma ungan nanoia, n riki bwa taani kakairi nakon te nanai? A katotonga Betero ma taani kawakin-tiibu n te moan tienture, n aroia n onimakina taamnein te Atua, are e angania te korakora are a kainnanoia ibukin waakinakoan aia beku. (2 I-Korinto 4:7) Te taamnei ae raoiroi e karekea naba uaana nakoia ae te tangira, te kimwareirei, te rau, te taotaonakinnano, te atataiaomata, te raoiroi, te onimaki, te nimamannei, ao te taubaang. (I-Karatia 5:22, 23) Ti na rinanon aanga tabeua ake a kona n riki iai taani kawakin-tiibu bwa taani kakairi ni kaotiotan uaa aikai, ngkana a kawakina ana nanai te Atua.
Tangira te Nanai ao Tiibu n Tatabemania Nako
4, 5. (a) A kanga Iehova ao Iesu ni kaota tangiran te nanai? (b) Baikara aanga tabeua ake a kaotiota iai aia tangira ibukin te nanai, taani kawakin-tiibu n te ekaretia?
4 Te aroaro ae rianako riki ae reke mairoun taamnein te Atua bon te tangira. E kaotiota ana tangira Iehova ibukin te nanai ae bwanin, ni katauraoan amwarake n taamnei aika bati. (Itaia 65:13, 14; Mataio 24:45-47) Ma e bati riki ae e karaoia i rarikin tii kaamwarakean te nanai. E tangiriia ma n tabeakinia naba tiibu n tatabemania nako. (1 Betero 5:6, 7) E tangira naba te nanai Iesu. E anga maiuna ibukina, ao e kinaia tiibu “n araia nako.”—Ioane 10:3, 14-16.
5 A katotonga Iehova ao Iesu taani kawakin-tiibu n te ekaretia. A kaotiota tangiran te nanai ae bwanin ngkai a ‘katabeia n reireiia’ kaain te ekaretia. A buokiia kaain te nanai ni kaamwarakeia ao ni kawakinia n aia kabwarabwara aika boto i aon te Baibara, ao a kai noraki aia mwakuri korakora aei irouia kaain te ekaretia ni kabane. (1 Timoteo 4:13, 16, BK) Ma e aki bati n noraki aia mwakuri ni kaineti ma tauan mwin ana waaki te ekaretia, reeta aika roko ao aika a riai ni koreaki, karaoan kaetieti ibukin taiani babaire, ao tararuan baika bati riki bwa a aonga ni waakinaki bobotaki “n te aro ae riai ma n eti raoi” ao mwakuri tabeua riki n te ekaretia. (1 I-Korinto 14:40) Angiin mwakuri aikai a karaoaki n aki noraki ao n aki ataaki kakawakiia irouia kaain te ekaretia. Bon te beku ae raonaki n te tangira ni koaua.—I-Karatia 5:13.
6, 7. (a) Tera te anga teuana ae e na kinaa iai ana tiibu te tia kawakin-tiibu? (b) E aera ngkai e manena n tabetai tibwaakin ara namakin ma te unimwaane?
6 A kakorakoraia taani kawakina te nanai ni Kristian aika tatangira, ni mwannanoia tiibu n te ekaretia n tatabemania nako. (I-Biribi 2:4) Te aro teuana ae nakoraoi iai aia itoman ma tiibu n tatabemania nako, boni man te kaai ni mwakuri ma ngaiia n te uarongorongo. E teimatoa Iesu ni kaiririia taan rimwina n te uarongorongo ao e kabonganai taai akanne n anga iai ana kaungaunga. (Ruka 8:1) E taku temanna te tia kawakin-tiibu ae mwaatai: “I kunea bwa te anga teuana ae tamaroa ibukin karekean kinaakin te tari temanna ao kaungakina, bon te uarongorongo ma ngaia.” Ngkana e tuai n reke am tai ni mwakuri ma te unimwaane n te mwakuri ni minita, e aera ngkai ko aki karaoa am boraraoi ngkai naba?
7 E kairaki Iesu n te tangira bwa e na uataboa kimwareireia taan rimwina ao rawawataia. N te katoto, ngke a oki ma te kimwareirei taan rimwina aika 70 man aia uarongorongo, ao e “kimareirei” naba Iesu. (Ruka 10:17-21) Ma ngke e nora karawawatan maten Rataro iroun Maria ma kaain ana utu ao raoraona, ao “E tang Iesu.” (Ioane 11:33-35) N aron naba anne, a rotaki nanoia taani kawakin-tiibu ni boong aikai ni baika a riki nakoia kaain te nanai. E kairiia te tangira bwa a ‘na kimwareirei ma akana kimwareirei, ao a na tang ma akana tang.’ (I-Rom 12:15) Ngkana ko namakina te kimwareirei ke te nanokawaki, tai maaku n tibwaia ma taani kawakin-tiibu aika Kristian. A na kaungaki nanoia n ongoraeia ni kimwareireim. (I-Rom 1:11, 12) Ngkana a atai am kangaanga, a na boni kaungako ao a na kabebetea nanom.—1 I-Tetaronike 1:6; 3:1-3.
8, 9. (a) E kanga ni kaotiota ana tangira temanna te unimwaane ibukin buuna? (b) Tera aroni kakawakin kaotiotan te tangira irouia taani kawakin-tiibu ibukia aia utu?
8 E na teretere tangiran te nanai iroun te tia kawakin-tiibu n arona nakoia kaain ana utu. (1 Timoteo 3:1, 4) Ngkana e a tia ni mare, ao ana tangira ma ana karinerine nakon buuna, e na bon riki bwa te katoto nakoia buu-mwaane ake tabemwaang. (I-Ebeto 5:25; 1 Betero 3:7) Iangoa ana taeka te aine ae te Kristian ae arana Linda. Buuna bon te mataniwi n te maan ae raka i aon 20 te ririki imwain matena. E taku: “E rangi n tatabetabe buu ibukin tararuan te ekaretia. Ma e kairai bwa N na namakina ae kangaa toau ngaia n te mwakuri. E aki toki ni kaotiota ana kakaaitau nakoiu ibukin au boutoka, ao e kakabanea nikiran ana tai ma ngai. Ibukin anne, ao I namakina tangirau, ao I aki roko n te kokoota ana tai are e kabanea n ana beku n te ekaretia.”
9 Ngkana iai natin te tia kawakin-tiibu, ao arona ni kamenaia i aan ana kairiri ae tatangira ao arona n teimatoa ni kamoamoaia, e na bon riki bwa te banna ni katoto nakoia kaaro. (I-Ebeto 6:4) N arona n teimatoa n taatangira ana utu, e a kakoauaki iai bwa e tau n onimakinaki n nakoana are e mwiokoaki iai iroun te taamnei ae raoiroi.—1 Timoteo 3:4, 5.
Karikirakea te Kimwareirei ao te Rau n te Uaia ni Mamaroro
10. (a) E na kanga n rotakibuaka te kimwareirei ao te rau n te ekaretia? (b) Tera te bwai are e urua te rau n te ekaretia n te moan tienture, ao e kanga ni kanakoraoaki?
10 E kona n reke te kimwareirei ao te rau mairoun te taamnei ae raoiroi nakoia Kristian n tatabemania nako, kaain te rabwata n unimwaane, ao kaain te ekaretia ae bwanin. Ma e kona n rotakibuaka te kimwareirei ao te rau ngkana e karako te uaia ni mamaroro. E rinanon ae kangai Toromon ngkoa: “Ngkana akea te kabowi, ao a matebuaka naano n iango.” (Taeka N Rabakau 15:22) N te itera are teuana, e reke te kimwareirei ao te rau man te uaia ni mamaroro ae bati te karinerine iai ao akea te imamaakin iai. N te katoto, ngke e riki ngkoa te mangao ibukin te korotobibi irouia kaain te ekaretia n te moan tienture, ao a ukoukora ana kairiri te taamnei ae raoiroi kaain te rabwata n tautaeka i Ierutarem. A kaotiota naba aia iango unimwaane aikai ae kakaokoro i aon te korotobibi. Imwin te maroro ae koro arona, ao a a karaoa aia motinnano. Ngke a a kaota aia motinnano are a boonnano iai arei nakoia taian ekaretia, ao a “a kimareirei [taari] ni kabebetean nanoia.” (Mwakuri 15:6-23, 25, 31; 16:4, 5) E a karikirakeaki iai te kimwareirei ao te rau.
11. A kanga unimwaane ni karikirakea te kimwareirei ao te rau n te ekaretia?
11 N aron naba anne ni boong aikai, a karikirakea te kimwareirei ao te rau n te ekaretia taani kawakin-tiibu n aroia n uaia ni mamaroro n te aro ae nakoraoi. Ngkana iai kangaanga aika a kona n urua te rau n te ekaretia, a ikotaki ao a maroroakina aia iango i aona n akea te imamaakin. A kaota te karinerine ae bati n aroia n ongora nakon ana maroro raoia ni kawakin-tiibu. (Taeka N Rabakau 13:10; 18:13) Imwin aia tataro ibukin te taamnei ae raoiroi, a kabotoa aia motinnano i aon kaetieti man te Baibara ao i aon kairiri ake a boretiaki iroun “te toro ae kakaonimaki ae wanawana.” (Mataio 24:45-47; 1 I-Korinto 4:6) Ngkana e a kabwaataki te motinnano ae aanaki n te Baibara iroun te rabwata n unimwaane, a na bane ngkanne n aantaeka nakon ana kairiri te taamnei ae raoiroi unimwaane n tatabemania nako, e ngae ngke e okoro te baire ae motikaki ma aia iango tabeman. Te aeka n nanorinano anne, e karikirakea te kimwareirei ao te rau, ao e katea te katoto ae raoiroi ni kaineti ma nakonakoia tiibu ma te Atua. (Mika 6:8) Ko bwabwaina te nanorinano n iri nanon motinnano ake a aanaki n te Baibara aika baireaki irouia taani kawakin-tiibu n te ekaretia?
Bwaina te Taotaonakinnano ao te Atataiaomata
12. E aera ngke e riai n taotaonakinnano Iesu ao n atataiaomata n reitakina ma ana abotoro?
12 E taotaonakinnano Iesu ao e atataiaomata n reitakina ma ana abotoro, e ngae ngke e okioki kabwakaia. N te katoto, e okioki Iesu ni kataia ni karina ana reirei irouia are a riai n nanorinano. (Mataio 18:1-4; 20:25-27) Ma e ngae n anne, n ana kabanea n tairiki Iesu i aon te aba, imwin are e a tibwa tia n angania te reirei i aon te nanorinano ngke e teboki waeia, “ao e riki te kauntaeka i buakoia ba ai antai i rouia ae na atongaki ba moan te kakanato.” (Ruka 22:24; Ioane 13:1-5) E takuia abotoro Iesu? E aki, ma e reireinia ni kangai: “E nga ae kakanato riki. Ane rarikiriki n amarake, ke ane bekutata? Tiaki are rarikiriki n amarake? Ao Ngai I mena i buakomi n ai aron te tia bekutata.” (Ruka 22:27) N tokina, a ringaki nanoia abotoro n ana taotaonakinnano Iesu ao ana atataiaomata, ae raonaki n ana katoto ae raoiroi.
13, 14. N ningai ae riai ni moamoa iai bwainakin te atataiaomata irouia taani kawakin-tiibu?
13 N aron naba anne, e riai te tia kawakin-tiibu n te ekaretia n anga te reirei ae okioki nakon temanna ni kaineti ma kabwakana. E kona ni maraki nanon te tia kawakin-tiibu irouna, ma ngkana e ururinga are iai naba kabwakana ngkana e ‘reireia are e aki riai arona,’ e kona ngkanne ni kaotiota te taotaonakinnano ao te atataiaomata nakon tarina. N te aro aei e katotonga iai Iesu ao Iehova ake a kaotiotii aroaro aikai nakoia Kristian ni kabane, ao nakoia naba taani kawakin-tiibu.—1 I-Tetaronike 5:14; Iakobo 2:13.
14 N tabetai a riai taani kawakin-tiibu n anga aia reirei ae matoa nakoia ake a karaoa te bure ae kakaiaki. Ngkana e aki raraoma te aomata, ao a riai taani kawakin-tiibu ni kamwawaa te aomata anne man te ekaretia. (1 I-Korinto 5:11-13) E ngae n anne, a kaotia n aroaroia bwa a aki ribaa te tia bure ma a bon ribaa te bure. (Iuta 23) E kona ni bebete okin te tiibu are tionako man te oo-n-tiibu, ngkana a bwaina te atataiaomata taani kawakin-tiibu.—Ruka 15:11-24.
A Kairaki n te Onimaki Mwakuri Aika Raraoi
15. Tera te aro teuana are a katotonga iai raoiroin Iehova taani kawakin-tiibu, ao tera ae kairiia bwa a na karaoa anne?
15 “E raoiroi Iehova nakoia aomata ni kabaneia,” ao nakoia naba ake a aki kakaitau n te bwai are e karaoia ibukia. (Taian Areru 145:9; Mataio 5:45) E teretere riki raoiroin Iehova n arona ni kanakoia aomata bwa a na tataekina “euangkerion uean te Atua.” (Mataio 24:14) A katotonga raoiroin te Atua taani kawakin-tiibu n aroia ni kaira te mwakuri n uarongorongo. Tera ae kairiia bwa a na teimatoa ni kakorakoraia iai? Onimakinan Iehova ae korakora irouia ao ana berita nako.—I-Rom 10:10, 13, 14.
16. A na kanga taani kawakin-tiibu ni “kakaraoa ae raoiroi” nakon te nanai?
16 Irarikin aia mwakuri taani kawakin-tiibu ni karaoa “ae e raoiroi nakoia aomata ni kabaneia” ae te uarongorongo, iai naba mwiokoaia ae karaoan ae raoiroi, “riki nakoia [taria] n te onimaki.” (I-Karatia 6:10, BK) Te anga teuana boni man kawaraia tiibu ibukin kaungakia. E taku temanna te unimwaane: “E kakukurei irou kawaraia tiibu ibukin kaungakia. E a reke iai au tai ni kamoamoaia taari ibukin aia kakorakora, bwa a aonga n ataia ae e rangi ni kakawaki aia mwakuri korakora.” N tabetai, a kona n anga reirei n ibuobuoki tabeua taani kawakin-tiibu ake a na katamaroaa riki ana mwakuri te tiibu ibukin Iehova. Ni karaoan anne, a katotonga iai te abotoro Bauro taani kawakin-tiibu ni wanawana. Iangoa arona ngke e kaumakiia taari i Tetaronike ni kangai: “Ti aki nanououa iroumi i nanon te Uea: ti ataia ba kam karaoi baika ti tuangingkami, ao kam na kakaraoi nako naba.” (2 I-Tetaronike 3:4, BK) A ringaki nanoia tiibu n onimakinaia n aron aei, ao a buokaki iai bwa a na kai ‘iri nanoia taani kairiri.’ (Ebera 13:17) Ngkana ko kawaraki irouia taani kawakin-tiibu, e aera ko aki kaota am kakaaitau ibukin anne?
E Kainnanoaki te Taubaang n te Nimamannei
17. Tera reireian Betero ae karekea mairoun Iesu?
17 E bwaina te nimamannei Iesu e ngae naba ngkana e maraki nanona. (Mataio 11:29) Ngke e kamwaneaki ma ni katikaki, e boni kaotiota naba te nimamannei ao te taubaang ae korakora. N te tai arei ao e kaboomwi Betero n oro n te kabaang n aki iango moa, ma e kauringnga Iesu ni kangai: “Ko taku ba I aki kona ni butiia Tamau, ao E a kanakomaiia ngkainaba taanga n anera nako Iu aika maiti riki nakon tengauni ma ua taanga?” (Mataio 26:51-53; Ioane 18:10) E rangi n reke reireian Betero n te aro are e a manga kauringia Kristian rimwi riki ni kangai: “E kamarakaki naba Kristo i bukimi, ao E katuka te aro ae kam na kakairi iai, ba kam na tou mwin mwanekana. . . . Ngke E taetaebuakaki, ao E aki manga taetaebuaka; ngke E kamarakaki, ao E aki taku ba E na kareke kaiia.”—1 Betero 2:21-23.
18, 19. (a) N ningai ae e moamoa iai bwa a na kaotiota te nimamannei ao te taubaang taani kawakin-tiibu? (b) Baikara titiraki aika ti na rinanoi imwina?
18 N aron anne, a riai taani kawakin-tiibu ni bwaina te nimamannei bwa e aonga n nakoraoi aia mwakuri, e ngae ngkana e karaoaki ae ribuaka nakoia. N te katoto, tabeman kaain te ekaretia ake a kataaki ni buokaki, a kona n aki butimwaea raoi anne. E kona n aki butimwaea reireiana are e anganaki, te aomata ae mamaara ke e aoraki n te onimaki, ma ni kaeka “n ai aron ewaran te aba n te kabaang.” (Taeka N Rabakau 12:18) Ma a katotonga Iesu taani kawakin-tiibu, n aki kaboomwi n atongi taeka aika a kaun ke ni kabuakakaia. A bwaina te taubaang ao a teimatoa ni kaotiota te atataiaomata, are kona ni karekea te kakabwaia nakon are e kainnanoa buokana. (1 Betero 3:8, 9) E reke reireiam man aia katoto unimwaane, ae kairiko bwa ko na bwaina te atataiaomata ao te taubaang ngkana ko reireiaki?
19 Akea te nanououa bwa e rangi ni kakawaki i matan Iehova ao Iesu aia mwakuri korakora taani kawakin-tiibu, aika kukurei ni kawakina te nanai ni katobibia te aonnaba, aika ngaa ma ngaa mwaitiia. E korakora naba tangiraia tooro-ni-minita aika ngaa ma ngaa mwaitiia ake a boutokaia unimwaane n “akoiia ake a itiaki,” iroun Iehova ma Natina. (Ebera 6:10) E aera ngkanne bwa a tabwarabwara taari-mwaane tabeman ake a a tia ni bwabetitoaki, ni kaota nanoia ni kani karaoa “te mwakuri ae raoiroi” aei? (1 Timoteo 3:1) Ao e kanga Iehova ni kataneiaia te koraki ake e mwiokoia bwa taani kawakin-tiibu? Ti na rinanon titiraki aikai n te kaongora ae imwina.
Ko Uringnga?
• Baikara aanga tabeua are e kaotiotaki iai tangiran te nanai irouia taani kawakin-tiibu?
• A na kanga ni boutokaa te kimwareirei ao te rau kaain te ekaretia ni kabane?
• Bukin tera bwa a bwaina te taubaang ao te atataiaomata taani kawakin-tiibu ngkana a anga taeka n reirei?
• A kanga unimwaane ni kaotiota te raoiroi ao te onimaki?
[Taamnei n iteraniba 18]
A kairaki unimwaane n te tangira bwa a na beku ibukin te ekaretia
[Taamnei n iteraniba 18]
A kabanei naba aia tai ma aia utu n uaia ni kakibotu . . .
[Taamnei n iteraniba 18]
. . . ao n te mwakuri ni minita
[Taamnei n iteraniba 18]
E boutokaki te kimwareirei ao te rau n te ekaretia n te uaia ni mamaroro ae nakoraoi i marenaia unimwaane