Ti Na Nakonako N Aran Iehova N Aki Toki!
“Ti na nakonako n aran Iehova ae Atuara n aki toki ao n aki toki.”—MIKA 4:5.
1. Baikara rongorongo aika koreaki ni Mika mwakorona 3 ni karokoa 5?
IAI te bwai ae e kan tuangia ana aomata Iehova mangaia are e a kanakoa ana burabeti ae Mika nakoia. Bon ana kaantaninga te Atua bwa e na kaaitaraia aomata aika bubuaka. E na boni karekei kaia kaain Iteraera kioina ngkai a kitana ma ni kabwaouaa te koaua. Ma e ngae n anne, e kakukurei bwa e na boni kakabwaiaia te koraki ake a nakonako n arana, Iehova. A kamatataaki raoi rongorongo aikai ni mwakoro 3 nakon 5 n ana taetae ni burabeti Mika.
2, 3. (a) Tera te aroaro ae a riai ni kaotiotia taani Kairiri i aon Iteraera, ma tera raoi are a boni kaakaraoia? (b) Ko na kanga ni kabwarabwaraa te taetae ni kaikonaki are e taekinaki ni Mika 3:2, 3 (BK)?
2 E taekina ae kangai ana burabeti te Atua: “I butingkami ba kam na ongora, ngkami aika mataniwiia tibun Iakoba, ma aia tia tau-taeka te bata are Iteraera: tiaki bon ami bwai te ata te kaeti-taeka?” Eng, bon anne te bwai ae a riai ni karaoia, ma tera raoi ae a kaakaraoia? E taku Mika: “Kam ririba ae e raoiroi ma n tatangira ae e buakaka. Kam kuoti kunia aomata man taeki irikoia mai aon ria. Kam kaniia au aomata, kam kuoti kunia ma n ototoi ria, ao kam korokoroi irikoia ba a na kamwaaki n te bwaata.”—Mika 3:1-3, BK.
3 Ai akiako ra taani kairiri ngkai a karawawataia raarikin ao aomata aika aki kona ni kamanoia i bon irouia! Taeka ni kaikonaki aika a kabonganaki ikai, a kai ataaki nanoia irouia te koraki ake a ongora iroun Mika. Ngkana e katauraoaki te tiibu ae e a tia ni kamateaki, e kuotaki moa kunna n te ran ae buro ao imwina e a korekoreaki nakon mwakoro aika uarereke. N taai tabetai, a katabwenaki riia bwa e aonga n otinako te kanoa-n-ri. A kaai ni kaburoaki rina ao irikona n te bwaata ae bubura, n aron ane e taekinaki iroun Mika. (Etekiera 24:3-5, 10) Ai rokoraoi ra te kaikonaki aei, ma aron bwainikirinaia aomata n te aro ae kamamate ake n ana bong Mika, irouia taani kairiri ake a bubuaka!
E Kaantaningaira Iehova bwa Ti na Kaeti Taeka n te Aro ae Riai
4. Tera te okoro are e kona n noraki i marenan Iehova ao taani kairiri i aon Iteraera?
4 Iai te kaokoro ae teretere raoi i marenan te tia Kawakin-tiibu ae tatangira ae Iehova ma taani kairiri i aon Iteraera. A aki kona ni karaoa nanon mwiokoaia are a na kamanoa te nanai, kioina ngkai a aki kaeti taeka n te aro ae riai. Ma, a iri oin nanoia n tautoronia aomata aika kaikonakaki bwa kaanga tiibu, a aki karaoa te kaeti-taeka ae riai nakoia, ao a kairoroia nakon te “tiriaomata,” n aron ae koreaki ni Mika 3:10 (BK). Tera reireiara ae kona n reke man te aroaro aei?
5. Tera ae e kaantaningaia Iehova mairouia te koraki ake a anganaki te nakoa ni kairiri i buakoia ana aomata?
5 E kaantaningaia te Atua bwa a na waakina te kaetitaeka n te aro ae riai, taani kairiri i aoia ana aomata. Aio are ti aki toki n nora koauana irouia ana toro Iehova ni boong aikai. Irarikin anne, e boraoi naba aei ma Itaia 32:1, ike ti wareka iai ae kangai: “Noria, ane e na uea ma ni kaeti raoi taeka te uea, ao a na tau-taeka tooka ni motiki raoi taeka.” Ma e ngae n anne, tera ae ti noria ni kaineti ma ana bong Mika? A teimatoa taan “ririba ae e raoiroi ma n tatangira ae e buakaka” ni kaetitaeka n te aro ae ribuaka.
Antai Aika Kaekaaki Aia Tataro?
6, 7. Tera te reirei ae kakawaki are e katuruturuaki taekana ni Mika 3:4?
6 A kona ni kaantaningaa akoaia mairoun Iehova te roro ae buakaka ake n ana bong Mika? A bon aki! E taekina ae kangai Mika 3:4: “Ane a na tang nakon Iehova n te tai arei, ma E na aki kaekaia: eng, E na karaba matana nako ia n te tai arei, n ai aroia ngkai a karaoa ae buakaka n aia makuri.” E katuruturuaki n taeka aikai te bwai ae rangi ni kakawaki.
7 E na bon aki kaekai ara tataro Iehova, ngkana ti kaakaraoa te bure. E koaua aei ngkana ti maiuakina te maiu ae kiriuoua, n aron ae ti karabai ara mwakuri aika bubuaka ao ti bakaaea te kakaonimaki n toro iroun te Atua. Ni kaineti ma Taian Areru 26:4, e anene ni kangai Tawita: “I aki tekateka i buakoia aomata aika kewekewe; ao N na aki nakonako ma taani mamana te aba.” E na bon aki kaekaaki aia tataro iroun Iehova, te koraki ake a urua ana Taeka ni bon oin nanoia!
Kakorakoraki n Taamnein te Atua
8. Tera te bwai are a kauringaki iai burabeti ni kewe ake n ana tai Mika?
8 Ai bati ra mwakuri aika rangi ni bubuaka aika a kaakaraoaki irouia taani kairiri ni bwaai n taamnei i aon Iteraera! A kairiia ana aomata te Atua burabeti ni kewe aikai bwa a na tiotionako n te aro n taamnei. A takarua ni kangai taani kairiri aika mwangainrang: “E rau te aba,” ma ni koauana a katauraoa te buaka n ekiia nako akana a aki katauraoa te amwarake ibukia. E taku Iehova, “Ma ngaia ae e na bong nako imi, ao akea ami mi-ni-burabeti iai; ao e na ro nako imi, ao kam na aki ata wian te kaiwa; ao e na bungi taai i aoia burabeti, ao e na ro te ngaina i aoia. Ao a na maamaa taani matairiki, ao a na maneang taani kaiwa; eng, a na bon rabun matanriaia.”—Mika 3:5-7a.
9, 10. Tera nanon ‘rabunan te matanria,’ ao bukin tera ngkai akea bukina ae riai bwa e na karaoia Mika?
9 Bukin tera ngke a “rabun matanriaia”? Aio te bwai are a kaakaraoia n aki aubaa iai te roro ae buakaka are n ana tai Mika. Ma a bon riai ni maamaa mwaane aika buakaka aikai. Bon “akea te kaeka mairoun te Atua,” nakoia aomata aika bubuaka aikai. (Mika 3:7b) E aki ongoraei aia tataro aomata aika kainikatonga ao aika bubuaka Iehova.
10 Akea bukina ae riai bwa e na ‘rabun matanriana’ Mika, ao e aki maamaa naba. A kaekaaki ana tataro iroun Iehova. Nora ae taekinaki ni Mika 3:8, ike e kangai iai te burabeti ae kakaonimaki aei: “Ma I bon on n te mwaka are Tamnein Iehova, ma te kaeti-taeka, ma te korakora.” Ai bati ra ana kakaitau Mika ngkai e a tia n “on te mwaka are Tamnein Iehova,” i nanon ana tai ni karaoa ana mwakuri ni minita ma te kakaonimaki n te tai ae maan! Ao ibukin aei, e a kakorakoraki bwa e na “kaota ana bure Iakoba nako ina, ao ana buakaka Iteraera nako ina.”
11. A kanga ni kakorakoraki aomata n tataekina ana rongorongo te Atua?
11 E kainnanoa te korakora Mika ae raka riki nakoni korakoran te aomata, ibukin tataekinan rongorongon ana motikitaeka te Atua ae matoatoa. E rangi ni kakawaki taamnein Iehova ke mwaakana. Tera arora ngaira? Ti kona naba ni kakororaoa nanon mwiokoara n tataekina te rongorongo ae raoiroi, tii ngkana e kakorakoraira Iehova rinanon taamneina ae raoiroi. A na akea manen kakorakorakira n tataekina te rongorongo, ngkana ti boni kaakaraoa naba ae bure. Ibukin anne, e na bon aki kona te Atua ni kaekai ara tataro, ngkana ti bubutiia bwa e na kakorakoraira ibukin karaoan te mwakuri aei. Ti bon aki kona n tataekina rongorongon ana motikitaeka Tamara are i karawa, ngkana e aki raonira “Tamnein Iehova.” Ti kona n ninikoria n taekina ana Taeka te Atua n aron Mika, ngkana a ongoraeaki ara tataro ao man ana ibuobuoki naba te taamnei ae raoiroi.
12. Bukin tera bwa a ‘teimatoa n tataekina ana taeka te Atua ma te ninikoria’ taan rimwin Iesu ake rimoa?
12 Tao ko kona ni kauringa are e koreaki ni Mwakuri 4:23-31. Iangoia bwa aongkoa ngkoe naba temanna mai buakoia taan rimwin Iesu ake n te moan tienture. A kataia taani bwainikirinia aomata aika iai aorakin aia iango ni kakaaei aia aanga ni katoka tataekinan te rongorongo irouia taan rimwin Kristo. Ma a tataro n onnon aomata aika mangori aikai nakon aia Uea ae Moan te Rietata ni kangai: “[Iehova], Ko na tarai aia taeka ni kamaku ngkai: ao Ko na angania am toro te taekina am taeka n aki maku teutana.” Tera mwina? Ngke a a tia n tataro, e mwaeiei te tabo are a botaki iai; ao a bane ni kaonaki n te taamnei ae raoiroi ao a taekina ana taeka te Atua ma te ninikoria. Mangaia are ti bia tataro naba ngaira nakon Iehova, ao n onimakina ana ibuobuoki rinanon taamneina are raoiroi, i nanon ara tai ni karaoa ara mwakuri ni minita.
13. Tera are e na riki nakon Ierutarem ao Tamaria, ao bukin tera?
13 Iangoa riki ana bong Mika. Ni kaineti ma ae taekinaki ni Mika 3:9-12, a momotikitaeka mataniwi aika taani katutuu raraa ibukini boon aia mwakuri, a rereirei ibonga ibukini boon aia mwakuri, ao a kakaiwa burabeti ni kewe ibukin karekean aia mwane. Maroaka are e a kaman motikia te Atua bwa atun kaawan Iuta are Ierutarem, ‘e na riki ba te bwariko’! E kairaki Mika bwa e na kauringia are e na karika Tamaria te Atua bwa “te bwariko” kioina ngke e a taotira nako te taromauri ae kewe ao te aroaro ni maiu ae buakaka i aon Iteraera. (Mika 1:6) Ni koauana, e tiku ni maiu te burabeti ni karokoa e nora kakoroan bukin kamaunanakoan Tamaria irouia ana taanga ni buaka Aturia, n te ririki 740 B.C.E. (2 Uea 17:5, 6; 25:1-21) E teretere raoi bwa rongorongo aika kakamaaku ibukini katuaaeaia kaain kaawa aika Ierutarem ao Tamaria, e kona n taekinaki nakoni kaawa aikai tii man kakorakorakia iroun Iehova.
14. E kanga ni koro bukin te taetae ni burabeti are koreaki ni Mika 3:12, ao tera aron rotakira iai?
14 E bon aki kona ni kamanoa Iuta man motikan taekana ae matoatoa mairoun Iehova. N reitaki ma kakoroan bukin te taetae ni burabeti are e koreaki ni Mika 3:12, “e na barauaki Tion n ai aron te tawana.” N aron otara, ti ataia bwa a moan riki bwaai aikai ngke a kamaunaki Iuta ao Ierutarem iroun Baburon n te ririki 607 B.C.E. E riki aei tebubua tabun te ririki imwin te tai are e taetae ni burabeti iai Mika, ma e boni kakoauaa raoi bwa e na bon riki aei. Akea te nanououa bwa ti boni kakoauaa raoi ae e na roko tokin te waaki ae buakaka ae ngkai n “ana bong [Iehova]” n aron are e taetae ni burabetinaki.—2 Betero 3:11, 12.
E Kaeti Bwaai Iehova
15. Ko na kanga ni kabwarabwaraa te taetae ni burabeti ae koreaki ni Mika 4:1-4 n oin am taeka?
15 Ngkana ti tanrikaki n tarai taetae ni burabeti, ti noria iai bwa imwina riki ao e a manga anganira Mika te rongorongo ae kakimwareirei ibukin te kaantaninga. Ai kaunga nano ra taeka aika ti nori ni Mika 4:1-4! E taekina ae kangai Mika: “E na kateimatoaki maungani maneaban Iehova i aon taubukini maunga, ao e na karietataki riki nakon tabuki; ao a na bane n raanga natanaomata nako aona. . . . Ao ane E na kaeti-taeka i buakoia botanaomata aika bati, ao E na boaiia botanaomata aika korakora i kiraroa; ao ane a na ororoi aia kabaang ba wini barau, ao aia raanti ba bwaai ni koro mwanga ni kai: a na aki tabeka te kabaang te botanaomata teuana n eka nako te botanaomata teuana, ao a na aki manga reireiia te buaka. Ma a na tekateka, temanna i aan ana kurebe ma ana biku, ao temanna i aan ana kurebe ma ana biku; ao akea ae na kamakuia: ba e atongnga win Iehova Tabaota.”
16, 17. E na kanga ni kakoroaki nanon are e taekinaki ni Mika 4:1-4 ni boong aikai?
16 Antai “botanaomata aika bati” ao “botanaomata aika korakora” aika taekinaki ikai? Bon tiaki botannaomata ao tautaeka man te aonnaba aei. E kaineti te taetae ni burabeti aei nakoia aomata n tatabemania nako mai buakoia botannaomata ni kabane, ake a katiteuanaki ni beku iroun Iehova i aon ana maunga ibukin te taromauri ae koaua.
17 Ngkana ti teimatoa ni kaboraoa maiura ma ana taetae ni burabeti Mika, e na waekoa n rikirake iai ngkanne te taromauri ae itiaki ibukin Iehova ni katobibia te aonnaba. A reireiaki kawain Iehova ni boong aikai, aomata “ake a rineaki nakon te maiu are aki toki.” (Mwakuri 13:48) E na karaoa ana moti Iehova ibukia taan onimaki aika teimatoa n onimakina te Tautaeka n Uea, ao e boaiia ni kaineti ma bwaai n taamnei. A na kamaiuaki man “te rawawata are korakora” ngkai ngaiia kaain “te koraki ae uanao.” (Te Kaotioti 7:9, 14) A maeka ma te rau ma raoia aika taani Kakoaua ibukin Iehova ao tabeman riki, kioina ngkai a a tia ni kaman ororoi aia kabaang bwa winibarau. Ai kakukurei ra te maeka i buakoia!
Nanomwaaka n Nakonako n Aran Iehova
18. Tera ae e kaikonakaki n ‘tekatekan temanna i aan ana kai ae te kurebe ao te biku’?
18 E ngae ngkai a taonaki nako n te maaku ae korakora kaain te aonnaba ni kabane ni boong aikai, ma ti rangi ni kukurei bwa a boni mwaiti mai buakoia aika a a tia n reiakina kawain nako Iehova. A ingainga nanora nakon te tai ae e a kaan ngkai, ike a nang aki manga reireiaki iai aomata aika tangira te Atua taekan te buaka, ma a nang bane n tekateka i aan arokaia aika kurebe ao biiku. A aki toki n unikaki taian biiku n te nne ni kurebe. (Ruka 13:6) E kaikonakaki tekatekan te aomata i aan oin arokana te kurebe ao te biku, nakon te rau, te mari, ao te maeka n akea ae e na manga kakamaakuia. A bon rau ngkai ara iango ao ti kamanoaki naba n te itera n taamnei, kioina ngkai ti iraorao ma Iehova. Ngkana a a riki aaro aikai i aan ana kairiri te Tautaeka n Uea, ti nang bon aki maaku ao ti na namakina te raunnano ni koaua.
19. Tera ae e nanonaki n te nakonako n aran Iehova?
19 Ti riai n nakonako n aran Iehova ngkana ti kani karekea akoara ao kakabwaiara mairouna. E boutokaki raoi aei ni Mika 4:5, ike e taekina iai ae kangai te burabeti: “A na bane botanaomata n nakonako, temanna n aran antina, ao temanna n aran antina, ao ngaira ti na nakonako n aran Iehova ae Atuara n aki toki ao n aki toki.” Ngkana ti nakonako n aran Iehova, e aki nanonaki iai bwa ti na tii taekinna bwa Atuara. E ngae ngke e kakawaki bwa ti na anga ara kaeka n taian botaki ni Kristian ao n tataekina rongorongon te Tautaeka n Uea, ma e bati riki ae ti riai ni karaoia. Ngkana ti na nakonako n aran Iehova, ti riai ni katabui maiura nakoina, ao ni kakorakoraira n toro irouna ma te kakaonimaki ma nanora ao taamneira ni kabane. (Mataio 22:37) Kioina ngkai bon taan taromauriia ngaira, akea te nanououa bwa ti na kamatoai nanora n nakonako n aran Iehova ae Atuara n aki toki.
20. Tera are taetae ni burabetinaki ni Mika 4:6-13?
20 Taiaoka ma iangoi taetae ni burabeti aika ni Mika 4:6-13. E kanakoaki mai abana “natin Tion te aine” ao “man roko i Baburon.” Bon anne te bwai are e karaoaki nakoia kaain Ierutarem i nanon te kaitiua n tienture ae te ririki 607 B.C.E. Ma e ngae n anne, ao e kaotaki n ana taetae ni burabeti Mika bwa iai te nikira aika a na oki nako Iuta, ao ngkana e a manga kaokaki Tion, e na taraia raoi Iehova bwa a na kamaunaki ana kairiribai.
21, 22. E kanga ni koro bukin are e taekinaki ni Mika 5:2?
21 A taetae ni burabetinaki naba taekan taiani katamaroa aika korakora tabeua riki ni Mika mwakoro 5. N te katoto, nora ae taekinaki ni Mika 5:2-4. E taetae ni burabetinna Mika bwa e na otinako mai Betereem te tia Tautaeka ae rineaki iroun te Atua “ae ma ngkoangkoa otinakona.” E na tautaeka n aron te tia kawakin tiibu “ni korakoran Iehova.” Irarikin anne, e na kakannato te tia Tautaeka aei tiaki tii i aon Iteraera, ma “nakon tabon nako aonaba.” A na mino aia iango kaain te aonnaba bwa antai te tia Tautaeka aei, ma ti bon aki mimi iai.
22 Antai te aomata ae te kabanea ni kakannato, are e bungiaki ngkoa i Betereem? Ao antai ae e “na kakanato ngkai nakon tabon nako aonaba”? Te aomata anne, bon te Mesia, ae Iesu Kristo! Ngke e titirakinia mataniwi n ibonga ma taani koroboki Erote te Kakannato bwa e na bungiaki iia te Mesia, ao a kaekaa ni kangai: “I Betereem i Iutaia.” A taekin taeka ake a mwaneweaki ni Mika 5:2. (Mataio 2:3-6) A bon ataa naba aei aomata aika mangori tabeman, ibukina bwa e mwanewea ae kangai Ioane 7:42: “Tiaki e taku te Baibara, ba E nako mairouia kanoan Tawita te Mesia, ao man te kawa are Betereem, are e mamaeka iai Tawita?”
Bwain Kamarurungan te Nano ni Koaua Ibukia Aomata
23. Tera ae e na riki ngkana a kakoroaki bukin taetae ni burabeti aika ni Mika 5:7?
23 E nanonaki ni Mika 5:5-15 taekan niniakia iroun Aturia are e na tokanikai n te tai ae kimototo, ao e kaotia naba bwa e nang karokoa ana motikitaeka te Atua i aoia botannaomata aika aki-ongeaba. E beritanaki ni Mika 5:7 manga kaokaia nikiraia I-Iutaia ake a raraoma nako abaia, ma a kaineti naba taeka aikai nakon ara bong aikai. E taekina ae kangai Mika: “A na mena nikiraia Iakoba i buakoia botanaomata aika bati n ai aron te aoi mairoun Iehova, n ai aron te karau i aon te uteute.” E kabonganaki te kaikonaki ae moan te raoiroi aei ibukin taetae ni burabetinakin taekaia nikiraia Iakoba, ke Iteraera n taamnei bwa boni bwaai n tangira mairoun te Atua. A kukurei ni katiteuanaki ana “tiibu tabemang” Iesu, ake a kaantaningaa te maiu i aon te aba, ma te nikira man “ana Iteraera te Atua” ni boong aikai, ni buoka aron kamarurungaia aomata n te itera n taamnei. (Ioane 10:16; I-Karatia 6:16; Tebania 3:9) Ni kaineti ma aei, iai ngkanne te bwai ae kakawaki ae ti riai n iaiangoia. Ngkai taan tataekina rongorongon te Tautaeka n Uea ngaira, ti riai ni bane ni karinea mwiokoara ibukin kaotiotan te koaua ao kamarurungaia aomata i aoni bwaai n taamnei.
24. Baikara bwaai, aika a anaa nanom man Mika mwakoro 3 ni karokoa 5?
24 Tera reireiam ae e a tia n reke man te mwakoro 3 ni karokoa 5 n ana taetae ni burabeti Mika? Tao bwaai aikai: (1) E kaantaningaia te Atua bwa e na kaakaraoaki te motikitaeka ae riai irouia te koraki ake a taua te nakoa ni kairiri i buakoia ana aomata te Atua. (2) E na bon aki kaekai ara tataro Iehova ngkana ti teimatoa ni kaakaraoa te bure n oin nanora. (3) Ti kona ni kakororaoa bukin mwiokoara n tataekina te rongorongo ae raoiroi, ngkana e kakorakoraira te Atua rinanon taamneina ae raoiroi. (4) Ti riai n nakonako n aran Iehova bwa e aonga n reke akoara irouna. (5) Ngkai taan tataekina rongorongon te Tautaeka n Uea ngaira, ti riai ngkanne n nora kakawakin mwiokoara ibukini karekean te kabebeteaki nakoia aomata nako. E na boni bae n tia n ringaki nanom ni bwaai naba ake tabeua. Baikara riki reireiara aika ti kona ni karekei man te boki ae te Baibara ae e kaotii taetae ni burabeti? Ti na buokaki n te kaongora are imwin aei, bwa ti aonga ni kona ni karekei reireiara aika manena man kabanean mwakoron ana taetae ni burabeti Mika aika uoua, aika kakorakoraa te onimaki.
Ko na Kanga ni Kaeka?
• Tera ae e kaantaningaia te Atua mairouia te koraki ake a riki bwa taani kairiri i buakoia ana aomata?
• Bukin tera bwa e kakawaki te tataro ao te taamnei ae raoiroi bwa a na reitaki ma ara beku ibukin Iehova?
• A kanga aomata n “nakonako n aran Iehova”?
[Taamnei n iteraniba 13]
Ko kona ni kabwarabwaraa ana kaikonaki Mika ni kaineti ma te bwaata?
[Taamnei n iteraniba 14]
Ti karaoa ara mwakuri ni minita ma te ninikoria, n aron Mika