Kakaonimaki Ni Beku Iroun Kristo Ae Te Uea

“E anganaki te tautaeka, ma te neboaki, ma ueana, ba a aonga ni bane natanaomata, ma botanaomata, ma taian taetae, n toro i rouna.”​—TANIERA 7:​14.

1, 2. Ti kanga n ataia bwa e tuai n anganaki Kristo te mwaaka n tautaeka ae bwanin n 33 C.E.?

ANTAI te tia tautaeka ae kona n anga maiuna ibukia ana aomata ao ni manga maiu ma n uea? Antai te uea ae kona ni maiu i aon te aba ike e a kairiia iai ana aomata bwa a na kakoauaa ao ni kakaonimaki nakoina ao imwina, e a manga tautaeka mai karawa? Tii Iesu Kristo ae kona ni karaoa aei ao bwaai aika bati riki. (Ruka 1:32, 33) Ni Bentekota 33 C.E., imwin maten Kristo, kautana ao waerakena nako karawa, “e karikia [te Atua] ba te mataniwi i aoni bai ni kabane i nanon te Ekaretia.” (I-Ebeto 1:20-22, BK; Mwakuri 2:32-36) Maikai are e a moana iai ana tautaeka Kristo i aoni bwaai tabeua moa. Aomata ake a mena i aana n te moantai, boni Kristian aika kabiraki n te taamnei, ake kaain te Iteraera n taamnei, ae “ana Iteraera te Atua.”​—I-Karatia 6:16; I-Korote 1:13.

² Tao 30 te ririki imwin Bentekota 33 C.E., ao e kakoauaa raoi te abotoro Bauro ae e tuai n anganaki Kristo te mwaaka n Tautaeka ae bwanin, ma e mena “i angaatain te Atua. Ao rimwi E kume ni kaantaningaa te bong are a na kakiaki iai ana kairiribai ba neni katokaani waena.” (Ebera 10:12, 13) Imwina ngke e a kaan tokin te moan tienture C.E., ao te abotoro Ioane ae e a kara, e a nora te miitara ike e a taetae ni burabetinaki iai aron te tia Tautaeka i aoni Bwaai ni Kabane ae Iehova, ni katea Kristo Iesu bwa te Uea n te Tautaeka n Uea ae boou i karawa. (Te Kaotioti 11:15; 12:1-5) N te tai aei, ti kona n rinanon bwaai ni kakoaua aika mwaiti, aika kaotia bwa e a moana ueana te Mesia ae Kristo i karawa, n 1914.a

3. (a) Tera rongorongon te Tautaeka n Uea ae boou are e moanaki n 1914? (b) Titiraki raa, aika ti kona n titirakinira iai?

³ E koaua, bwa man 1914, manga iai rongorongon te Tautaeka n Uea ae boou ao ni kaunganano. E tabe Iesu ni kairiri ngkai e a uea n ana Tautaeka n Uea te Atua i karawa, e ngae ngke e waaki “i buakoia [ana ] kairiribai.” (Taian Areru 110:1, 2; Mataio 24:14; Te Kaotioti 12:7-12) Ao, ana aomata aika kakaonimaki a kaota kukureia n aantaeka irouna, n ingaingan nanoia ni waakina te angareirei i aon te Baibara ni katobibia te aonnaba, n te aro ae tuai ni karaoaki rimoa. (Taniera 7:13, 14; Mataio 28:18) A mwakuri Kristian aika kabiraki n te taamnei aika “natin uean te Atua,” bwa “taan tei ibukini Kristo.” A boutokaaki te koraki aei irouia ana “tiibu tabemang” Kristo aika mwaiti kurikuri, aika taan taetae ibukin Ana Tautaeka n Uea te Atua. (Mataio 13:38; 2 I-Korinto 5:20, NW; Ioane 10:16) E ngae ngke e koaua aei, ma ti riai n tuoi arora n iangoia raoi bwa ti ataa raoi mwaakan Kristo ke ti aki. Ti teimatoa ni kakaonimaki nakoina? Ti na kanga ni kaotiota te kakaonimaki nakon te Uea ae tautaeka i karawa? Ti na rinanon moa bukin kakaonimakira nakoni Kristo.

Te Uea Ae Kaungaa te Kakaonimaki Nakoina

4. Tera ae e karaoia Iesu n ana mwakuri ni minita ngke e mena i aon te aba bwa te Uea ae Rineaki?

⁴ E boto kakaonimakira nakoni Kristo n nanora ni kakaitau ibukin bwaai ake e a tia ni karaoi ao aroarona aika moan raraoi. (1 Betero 1:8) Ni menan Iesu i aon te aba bwa te Uea ae Rineaki, e kaotiotii bannan baika e na karaoi ngkana e Uea i aoia kaain te aonnaba ni kabuta, n te tai are e a tia n namatia te Atua. E kaamwarakeia akana baki. E katoki aoraki, te mataki, te mwauku, te bonotaninga, ao te baennewe. E kautiia naba maate tabeman. (Mataio 15:30, 31; Ruka 7:11-16; Ioane 6:5-13) Irarikin anne, man ataakin maiun Iesu i aon te aba, ti a kona n atai iai aroarona ake e na kaotii ngkana e a Uea i aoia kaain te aonnaba, n taai aika imwaira. Aroarona teuana ae kakawaki iai bon ana tangira are e anga boni ngaia. (Mareko 1:40-45 ) N irekereke ma aei, e taekinaki bwa e kangai Napoléon Bonaparte: “Ti katei taian embwaea ngai ma Alexander, Kaitara, ao Charlemagne, ma e boto i aon tera ara konaa ni kakororaoi mwakuri aika korakora aikai? I aon te korakora. Ma e aana ana tautaeka Iesu Kristo i aon te tangira ao a a tauraoi ngkai mirion ma mirion mwaane n anga maiuiia ibukina.”

5. Bukin tera bwa e korakora anaakin nanoia aomata n aroaron Iesu?

⁵ Ibukina bwa e nimamannei ao e nanorinano Iesu, a a kabebeteaki te koraki ake a karawawataki ni kangaanga ao n uotaia aika rawawata, n ana reirei aika kaunganano ao n ana atataiaomata. (Mataio 11:28-30) A namakinna naba ataei bwa a kukurei irouna. A ingainga nanoia mwaane aika nanorinano ao ni wanawana ni kan riki bwa taan rimwina. (Mataio 4:18-22; Mareko 10:13-16) Man arona ni mwamwannano ao ni karinerine, e a anaaki iai nanoia aine aika mwaiti aika mamaaka te Atua, bwa a na kakaonimaki nakoina, ao tabeman a kabanei aia tai, korakoraia ao kaubwaia ibukina n ana tai ni mwakuri ni minita.​—Ruka 8:1-3.

6. Tera aron ana nanoanga Iesu are e kaotia ni maten Rataro?

⁶ E kaota ana nanoanga ae korakora Kristo, ni maten raoraona are e tatangiria ae Rataro. E rangi n rotaki nanona ngke e nora rawawataia Maria ao Mareta, n te aro are e a aki kona n taona nanona ao e a ngirangira i nanona, ao e “tang.” E “rawawata” ao e aki rau nanona n noran te uruakinnano ae korakora ao te karawawata, e ngae ngke e ataia bwa e nang kauta Rataro man te mate. Ibukin ana tangira Iesu ao ana nanoanga, e a kairaki bwa e na kabongana mwaakana are mairoun te Atua ao e kauta iai Rataro man te mate.​—Ioane 11:11-15, 33-35, 38-44.

7. E aera ngkai ti riai ni kakaonimaki nakon Iesu? (Nora naba te bwaoki n iteraniba 31.)

⁷ Ti karinea Iesu ibukin korakoran tangiran te eti irouna ao arona n ribaa te babakanikawai ao te buakaka. E kauoua ana tai n ninikoria ni kaitiaka te tembora mairouia taan iokinibwai aika mwangainrang. (Mataio 21:12, 13; Ioane 2:14-17) Irarikin anne, ngke e mena i aon te aba, e rinanon aeka n rawawata aika mwaiti, ao e karekea mai iai ataakin rawawata ao kangaanga aika ti kaaitara ma ngaai ngkai. (Ebera 5:7-9) E ataa naba aron ana namakin te aomata are riribaaki Iesu ke ae karaoaki te ribuaka nakoina. (Ioane 5:15-18; 11:53, 54; 18:38–​19:16) N tokina, e ninikoria ni kariaia tiringana n te aro n iowawa ibukin kakororaoan nanon Tamana ao ibukin naba karekean te maiu are e aki toki nakoia ana aomata. (Ioane 3:16) E aki ngkanne anaaki nanom n aroaron Kristo aikai, bwa ko na teimatoa ni kakaonimaki ni beku ibukina? (Ebera 13:8; Te Kaotioti 5:6-10) Ma tera ae kainnanoaki bwa ko aonga n riki bwa ana aomata Kristo ae te Uea?

Katauaki Bwa Ana Aomata

8. Tera ae tangiraki mairouia ana aomata Kristo?

⁸ Iangoa te kabotau aei: Iai kaetieti tabeua aika riai n iraki nanoia irouia aomata aika kan riki bwa kaain te aba ae tiaki abaia. Tao, a riai ni kaotia bwa aomata aika raoiroi ngaiia, ma n tuoaki marurungiia. N aron naba anne, a riai ana aomata Kristo ni bwaina te aroaro ni maiu ae moan te tamaroa ao ni korakora aia onimaki.​—1 I-Korinto 6:9-11; I-Karatia 5:19-23.

9. Ti na kanga ni kaotia bwa ti kakaonimaki nakoni Kristo?

⁹ E tangiriia naba ana aomata Iesu Kristo bwa a na kakaonimaki nakoina ao nakon ana Tautaeka n Uea. A kaotiota te kakaonimaki anne ni kaboraoan maiuiia ma baike e reiakini, ngke e mena i aon te aba bwa te Uea ae Rineaki. N te katoto, a moanibwaia riki te Tautaeka n Uea ma nanon te Atua nakon ukoukoran bwaikorakin te maiu aei. (Mataio 6:31-34) A kakorakoraia naba ni kaotiota aroaron Kristo, e ngae naba ngkana a kaaitara ma kangaanga aika korakora. (1 Betero 2:21-23) Irarikin anne, a kakairi ana aomata Kristo n ana katoto n aroia ni biririmoa ni karaoi mwakuri aika raraoi nakoia aomata.​—Mataio 7:12; Ioane 13:3-17.

10. E na kanga ni kona ni kaotiotaki te kakaonimaki nakoni Kristo (a) n te utu ao (b) n te ekaretia?

¹⁰ A kaota naba kakaonimakia, taan rimwin Iesu nakoina, n aroia ni katotonga aroaron Iesu n aia utu. N te katoto, a kakaonimaki buu-mwaane nakon aia Uea i karawa n aroia ni katotonga aroaron Kristo nakoia buuia ao natiia. (I-Ebeto 5:25, 28-30; 6:4; 1 Betero 3:7) A kaotiota naba te kakaonimaki nakoni Kristo buu-aine n aroaroia ni maeka aika itiaki ao ni kaotiotan “te nano ae nimamanei ae rau.” (1 Betero 3:1-4; I-Ebeto 5:22-24) A kakaonimaki ataei nakoni Kristo ngkana a katotongnga n ongeaba. Ngke e rikirake Iesu, ao e teimatoa n aantaeka nakoia ana karo, e ngae naba ngke a aki kororaoi. (Ruka 2:51, 52; I-Ebeto 6:1) A kakorakoraia ana aomata Kristo ni kakaonimaki ni katotongnga rinanon kaotiotan te ‘atataiaomata, tangiraia taari’ ao te “nanoanga.” A kakorakoraia naba ni katotonga Kristo n “nanorinano, n aki kabooa te buakaka n te buakaka ke te kaberebere n te kaberebere.”​—1 Betero 3:8, 9; 1 I-Korinto 11:1.

Te Ongeaba Nakon Ana Tua Kristo

11. Tuua raa ake a aantaeka iai ana aomata Kristo?

¹¹ N aroia aomata aika kan riki bwa kaain te aba teuana aika ongeaba nakon tuan abaia ane e boou, ao ana aomata Kristo, a aantaeka naba nakon “ana tua Kristo” n aroia ni kaboraoi maiuiia ma ana reirei Iesu ao baike e tua. (I-Karatia 6:2) Ma ae moamoa riki, a kakaonimaki ni kaboraoa maiuiia ma “te tua n uea” ibukin te tangira. (Iakobo 2:8) Tera ae irekereke ma tuua aikai?

12, 13. Ti na kanga ni kakaonimaki n aantaeka nakon “ana tua Kristo”?

¹² A aki kororaoi ana aomata Kristo ao iai naba kabwakaia. (I-Rom 3:23) Mangaia are, a kainnanoa karikirakean “tangiraia taari ae e aki mamanaki te aba iai” bwa a aonga ni kakorakoraia “n i tangitangiri n te nano ae itiaki.” (1 Betero 1:22) A kakaonimaki Kristian ni kamanenai ana tua Kristo rinanon ‘taotaonan nanoia ao n ikabwarabure irouiia,’ “ngkana tao iai iroun temanna ae e kona ni kabuakaka raona iai.” A buokaki ibukin ongeabaia n te tua aei, bwa a na teimatoa n aki-iaiangoa te aki kororaoi ma a na ukoukori aanga aika a na karikirakea iai te itangitangiri i marenaia. Ko aki ngkanne kakaitau ngkai ko a mena i buakoia te koraki aika kakaonimaki n aantaeka nakon ara Uea ae tatangira, aika a tia ni karina i nanoia te tangira, ae “te bwai ni kabaebae” ae kororaoi?​—I-Korote 3:13, 14.

¹³ Irarikin anne, e kabwarabwaraa naba Iesu bwa e rangi ni korakora riki te tangira are e kaotiotia, nakon te tangira are a aki toki ni kaotiotia aomata i marenaia. (Ioane 13:34, 35) Ngkana ti tii tangiria aomata aika a tangirira, ti a bon aki ngkanne karaoa ‘ae kaokoro,’ iai. Ti na kabwaka ni kaota te tangira ae kororaoi ngkana ti karaoa anne. E kaumakira Iesu bwa ti na katotonga Ana tangira Tamana, n te aro are ti na bwaina te tangira ae boto i aon te riai, ao ni kaotia naba nakoia kairiribai ake a ribaira ma ni bwainikirinira. (Mataio 5:46-48, BK) A kairaki naba ana aomata te Tautaeka n Uea n te tangira aei bwa a na botumwaaka ni kakaonimaki n aia mwakuri ae kakawaki. Tera te mwakuri ane e kakawaki anne?

Tuoan te Kakaonimaki

14. E aera ngkai e rangi ni kakawaki tataekinan te rongorongo ae raoiroi?

¹⁴ Iai ngkai te mwakuri ae moan te kakawaki ibukia ana aomata Ana Tautaeka n Uea te Atua, ae ‘kaotiotan uean te Atua.’ (Mwakuri 28:23) E rangi ni kakawaki karaoan aei, ibukina bwa e na kakoauaki riain Iehova n tautaeka i aon bwaai ni kabane rinanon te Tautaeka n Uea iroun te Mesia. (1 I-Korinto 15:24-28) Ngkana ti tataekina te rongorongo ae raoiroi, e kona ni manga reke naba aia tai ake a ongoraa n riki bwa ana aomata Ana Tautaeka n Uea te Atua. Irarikina, aroia aomata ni butimwaea te rongorongo anne, e na riki bwa te kai-ni-baire are e na bairea motikan taekaia aomata mai iai Kristo ae te Uea. (Mataio 24:14; 2 I-Tetaronike 1:6-10) Te anga ae moan te kakawaki ibukin kaotiotan ara kakaonimaki nakoni Kristo, bon te ongeaba nakon ana kaetieti ibukin tataekinan te Tautaeka n Uea nakoia aomata nako.​—Mataio 28:18-20.

15. E aera ngkai e tuoaki kakaonimakia Kristian?

¹⁵ Ni koauana, e kabanea ana anga Tatan ni kaitaraa te mwakuri n uarongorongo, ao taan tautaeka i aon te aba, a aki kariaia naba ae e a tia n anganaki Kristo te mwaaka n tautaeka mairoun te Atua. (Taian Areru 2:1-3, 6-8) E kauringia taan rimwina Iesu ni kangai: “E aki kakanato riki te toro nakon ana toka. Ngke a bainikirinai, ao a na boni bainikiriningkami naba.” (Ioane 15:20) Mangaia are, a irekereke ma te buaka ibukin te onimaki taan rimwin Kristo, ike a a tuoaki iai kakaonimakia.​—2 I-Korinto 10:3-5; I-Ebeto 6:10-12.

16. A kanga ana aomata te Tautaeka n Uea n angan “te Atua akana ana bwai te Atua”?

¹⁶ Ma a teimatoa ni kakaonimaki nakon aia Uea ae aki nonoraki, ana aomata ana Tautaeka n Uea te Atua, ao a aki naba karitei nakon te tautaeka n aomata. (Tito 3:1, 2) E taku Iesu: “Kam na angani Kaitara akana ana bwai Kaitara, ao angan te Atua akana ana bwai te Atua.” (Mareko 12:13-17) Mangaia are a ongeaba ana aomata Kristo nakon tuan te tautaeka aika a aki kauntaba ma ana tua te Atua. (I-Rom 13:1-7) Ngke a a urua ana tua te Atua aia boowi ae rietata kaain Iutaia ngke a tuukia taan rimwin Iesu man tataekinan te rongorongo, a kamatoai nanoia ao a taetae ma te karinerine bwa e “riai riki iran nanon te Atua nakon iran nanoia aomata.”​—Mwakuri 1:8; 5:27-32.

17. Bukin tera ngkai ti kona ni kaaitarai tuoakin arora ni kakaonimaki ma te ninikoria?

¹⁷ Te koaua, bwa a kainnanoa te ninikoria ae korakora ana aomata Kristo, ibukin kateimatoaia ni kakaonimaki nakon aia Uea n taai ake a bwainikirinaki iai. Ma e ngae n anne, ao e taku Iesu: “Kam a kabaia, [“kukurei,” NW] ngkana a taetaebuakaingkami aomata, ma ni bainikiriningkami, ma n atonga te taetae ae buakaka ni kabanea, n uaraoingkami, i bukiu. Kam na kakatonga, ao kimwareirei: ba a bati ami bwai i karawa.” (Mataio 5:11, 12) A nori koauan taeka aikai taan rimwin Kristo ake rimoa. E ngae naba ngke a kataereaki ibukin tataekinan rongorongon te Tautaeka n Uea, ma a kimwareirei, kioina ngke “a konaa n atongaki bwa a tau ni kamaamaaeaki ibukin te Ara aei. Ao a aki toki n reirei n te bong ae koraki, ma n atoatonga Iesu bwa te Kristo n te umwantabu, ao n te auti teuana ma teuana.” (Mwakuri 5:41, 42, NTK) Ko bon tau ni kamoamoaki ngkai ko kaota naba te nano ni kakaonimaki ngkana ko nanomwaaka i aani kangaanga, te aoraki, te karawawata ae korakora, ke te kairiribai.​—I-Rom 5:3-5; Ebera 13:6.

18. Tera ae kaotaki n ana taeka Iesu nakon Bontio Birato?

¹⁸ Ngke e a tia n rineaki Iesu bwa e na Uea, e kabwarabwara nakon te Kowana n Rom are Bontio Birato ni kangai: “Tiaki mai aon te aba ueau: ngkana mai aon te aba ueau, ao a buaka au aomata, ba e kawa n anga te aba Ngai nakoia I-Iutaia: ma ngkai, tiaki maikai ueau.” (Ioane 18:36) Mangaia are, a aki buakania aomata ke tao n tabeitera ngkana iai itabararan te aonnaba, ana aomata te Tautaeka n Uea ae i karawa. Ibukina bwa a kakaonimaki nakon te “Uea n Raoi,” a teimatoa n tei i nuka n taai n itabarara i aon te aba.​—Itaia 2:2-4; 9:6, 7.

Kakabwaia Aika Aki Mamauna Ibukia Aomata Aika Kakaonimaki

19. E aera ngkai a kona ana aomata Kristo ni kariariai boong aika a na roko ma te nano n onimaki?

¹⁹ A kariariai boong aika a na roko ma te nano n onimaki ao te kakaonimaki ana aomata Kristo, ae “Aia King King.” A ingainga nanoia ni kariariaa te tai ae e a rangi ni kaan, ike e nang kaota iai mwaakana n uea ae kamimi. (Te Kaotioti 19:11–​20:3; Mataio 24:30) A kaantaningaa reken tibwangaia ae kakawaki ae te ababa ma Kristo bwa uea i karawa, nikiraia “natin uean te Atua” aika kabiraki aika kakaonimaki. (Mataio 13:38; Ruka 12:32) A ingainga naba nanoia ana “tiibu tabemang” Kristo aika kakaonimaki, ni kariariaa akoaia iroun te Uea ngkana e kangai: “Nako mai ngkami akana kam kakabaiaaki iroun Tamau; kam na bwaina uean te Atua [n abana ae te Baretaiti i aon te aba] are a tia ni katauraoaki i bukimi mani moani karikan aonnaba.” (Ioane 10:16; Mataio 25:34, NTK) Mangaia are, a bia bane ana aomata te Tautaeka n Uea ni kamatoai nanoia bwa a na kakaonimaki n toro iroun Kristo ae te Uea.

[Kabwarabwara ae nano]

Ko Kona ni Kabwarabwaraa?

• Bukin tera bwa a riai aomata ni kakaonimaki iroun Kristo?

• A kanga ana aomata Kristo ni kaota aia kakaonimaki nakoina?

• Bukin tera ngkai ti kani kakaonimaki nakoni Kristo ae te Uea?

[Bwaoki n te iteraniba 31]

AROARON KRISTO AIKA RIANAKO TABEUA RIKI

E aki-inanonano​—Ioane 4:7-30.

E nanoanga​—Mataio 9:35-38; 12:18-21; Mareko 6:30-34.

E tatangira n te aro are e anga ngaia ibukia aomata​—Ioane 13:1; 15:12-15.

E kakaonimaki​—Mataio 4:1-11; 28:20; Mareko 11:15-18.

E atataiaomata​—Mareko 7:32-35; Ruka 7:11-15; Ebera 4:15, 16.

E aki-nanomatoa​—Mataio 15:21-28.

[Taamnei n iteraniba]

Ti kakaonimaki n aantaeka n “ana tua Kristo” ni kaotiotan te itangitangiri i marenara

[Taamnei n iteraniba 31]

E anaaki nanom n aroaron Kristo bwa ko na kakaonimaki n toro irouna?