Ataakin Raoi Kakawakini Mote Ae Kakannato Riki
“E na kateirakea te burabeti temanna Iehova are Atuami nako imi mai buakoia tarimi, ba ai arou; kam na ongo i Rouna.”—MWAKURI 3:22.
1. E kanga Iesu Kristo n tia n rotii aroni maiuia aomata?
UOUA tenga te ririki n nako ngke e bungiaki te teei ae te mwaane ao a anene n neboa te Atua anera aika uanao i karawa n te aro are a a kona n ongo tabeman taani kawakintiibu. (Ruka 2:8-14) Tenibwi te ririki imwina, e a moana karaoan te mwakuri ni minita ae maanna tenua ao te iterana te ririki ao ni bitii naba aroni maiuia aomata nako, te teei anne are e a ikawai ngkai. E a kairaki temanna te tia korea rongorongon rimoa ae rangi ni kinaaki n te ka-19 n tienture ae Philip Schaff bwa e na taekina te rorobuaka aei ni kangai: “E ngae ngke bon akea te bwai teuana ae koreia, ma e a tia ni kairi nanoia aomata aika mwaitikurikuri bwa a na korei rongorongo, ao ni katei boto n iango ibukini kabwarabwara, maroro, taetaenikawai, booki n reirei, mwakuri ni korobanna ao ai anene n nebonebo, aika raka riki mwaitiia nakon are a kona ni katauraoia mwaane aika kakannato ake rimoa ao aika ngkai naba.” Te mwaane ae rangi ni kamimi ma n okoro aei bon Iesu Kristo.
2. Tera are e taekinna te abotoro Ioane ibukin Iesu ma Ana mwakuri ni minita?
2 E korea rongorongon ana mwakuri ni minita Iesu te abotoro Ioane ao e motika ana koroboki ni kangai: “Iai bwaai riki aika bati ake E karaoi Iesu, ao ngkana tao a na bane ni koreaki, ao I taku ba e aki tau aonaba ba neni booki aika a na koreaki.” (Ioane 21:25) E ataia Ioane bwa e tii kona ni korei tabeua rongorongo mai buakon nako baike e karaoi Iesu i nanon ririki ake tenua ao te iterana. Ma e ngae n anne, a bon rangi ni manena naba rongorongon rimoa ake a koreaki n ana Euangkerio Ioane.
3. Ti na kanga ni kona ni kananoi riki otara ni mwiokoan Iesu n ana kantaninga te Atua?
3 Irarikin riki rongorongo man Euangkerio aika kakawaki ake aua, iai naba taekani maiun Iesu ake a taekinaki ni kiibu tabeua riki n te Baibara aika a kakorakoraa naba te onimaki. N te katoto, iai rongorongoia mwaane aika kakaonimaki n te Baibara ake a maiu imwain Iesu, aika a kona naba ni buokira bwa ti na ota riki ni mwiokoan Iesu n ana kantaninga te Atua. Ti na neneri ngkai tabeua mai buakoia.
Mwaane Aika Kakaonimaki Rimoa Ake A Riki Bwa Bannani Kristo
4, 5. Antai ake a a riki bwa bannan Iesu ao n aaro raa?
4 A katerea Ioane ao taani korei Euangkerio ake tenua riki bwa Mote, Tawita ao Toromon boni mwaane ake a a riki bwa bannan Iesu are Ana Kabiraki te Atua ao te Uea ae rineaki. N te aro raa are a a riki iai bwa bannan Iesu ana toro te Atua ake rimoa akanne, ao tera ae ti kona n reiakinna man rongorongo aikai?
5 E kaotaki nakoira n te Baibara tabeua mwiokoani Mote aika okoro n aron ae te burabeti, te tia raoi ao te tia kamaiu naba. Ao bon anne naba mwiokoan Iesu. Te tia kawakintiibu Tawita ao te uea naba ae totokanikai i aoia aia kairiribai tibun Iteraera. Bon te tia kawakintiibu naba Iesu ao te uea naba ae totokanikai. (Etekiera 37:24, 25) Te tia tautaeka Toromon ae wanawana ngke e kakaonimaki, ao a teimatoa n rau tibun Iteraera i aan ana tautaeka. (1 Uea 4:25, 29) E rianako naba wanawanan Iesu ao e aranaki bwa “Te Uea n Raoi.” (Itaia 9:6) E teretere ngkanne bwa titeboo mwiokoani Kristo Iesu ma mwaane ake ngkoa ma e bon raka riki nakoan Iesu n ana kantaninga te Atua. Ma ti na kabotaua moa ngkai aron Iesu ma Mote ao n nora iai aroni buokara n ataa raoi kakawakin mwiokoan Iesu n ana kantaninga te Atua.
Mote Boni Bannan Raoi Iesu
6. E kanga te abotoro Betero ni kabwarabwaraa riain te kakauongo raoi iroun Iesu?
6 Teutana te tai imwini Bentekota 33 C.E. ao e a taekina te taetae ni burabeti teuana te abotoro Betero, are e taekinna Mote are e a kakoroaki nanona rinanon Iesu Kristo. E tei Betero i mataia te koraki ae uanao aika I-Iutaia ake taan tataromauri n te tembora. A “bati ni mimi” aomata ngke a nora Betero ao Ioane ni kamaiua te raarikin temanna ae bungiaki ni mwauku, ao a bane ni biri bwa a kan nora te bae riki. E kabwarabwaraa Betero bwa te mwakuri ae kamimi aei, e riki man te ibuobuoki rinanon te taamnei ae raoiroi are mairoun Iehova ae mwamwakuri rinanon Iesu Kristo. N te tai naba anne, are e a manga mwanewea are e taekinaki n Te Koroboki ae Tabu n te Taetae n Ebera ni kangai: “E boni kangai Mote ngkoa, Ane E na kateirakea te burabeti temanna Iehova are Atuami nako imi mai buakoia tarimi ba ai arou; kam na ongo i Rouna ni bwaai ni kabane aika E nang atongi nako imi.”—Mwakuri 3:11, 22, 23; wareka Te Tua-Kaua 18:15, 18, 19.
7. Bukin tera bwa a ota taan ongora irouni Betero n ana taeka ake a kaineti ma te burabeti ae kakannato riki nakoni Mote?
7 A rangi n ataaki ana taeka Mote akanne irouia taan ongora irouni Betero. A rangi ni karinea Mote kioina ngkai bon I-Iutaia ngaiia. (Te Tua-Kaua 34:10) A kariariaa rokon te burabeti ae kakannato riki nakoni Mote ma te ingaingannano. E na kakoauaaki bwa te burabeti anne bon tiaki tii aekan ana kabiraki te Atua are Mote, ma bon te Kabiraki ae te Mesia ae “ana Kristo te Atua, ae rineaki” iroun Iehova.—Ruka 23:35; Ebera 11:26.
Baika A Titeboo Iai Iesu ao Mote
8. Baikara aaro tabeua ake a titeboo iai maiuni Mote ao Iesu?
8 Iai aaro tabeua ake e a titeboo iai maiuni Mote ma maiun Iesu i aon te aba. N te katoto, ngke a merimeri Mote ao Iesu, ao a uaia n reke maiuia mai nanoni baia taan tautaeka aika karawawataa te aba. (Te Otinako 1:22–2:10; Mataio 2:7-14) Irarikin naba anne, a uaia ni ‘weteaki mai Aikubita.’ E taekina ae kangai te burabeti are Otea: “Ngke te tei Iteraera, ao I tangiria, ao I wetea natiu mai Aikubita.” (Otea 11:1) A kaineti ana taeka Otea aikai ma te tai are a a kaotinakoaki iai ngkoa te natannaomata are Iteraera mai Aikubita ao ni mena i aan ana tararua te tia kairiri ae rineaki iroun te Atua are Mote. (Te Otinako 4:22, 23; 12:29-37) Ma e bon aki tii kaineti ana taeka Otea aikai nakoni baike a riki ngkoa, ma e kaineti naba ma baika a na riki imwaina. A kakoroaki naba nanon ana taetae ni burabeti aikai ngke a a okirikaki Ioteba ao Maria ma Iesu mai Aikubita imwini maten te Uea are Erote.—Mataio 2:15, 19-23.
9. (a) Baikara kakai ake a karaoi Mote ao Iesu? (b) Taekini bwaai tabeua riki ake a titeboo iai Iesu ao Mote. (Nora te bwaoki ae “Aaro Riki Tabeua Ake A Titeboo Iai Iesu ma Mote,” n te iteraniba 26.)
9 A uaia naba Mote ao Iesu ni karaoi kakai, ake a katereaki iai bwa a boni boutokaaki iroun Iehova. Ni koauana, e ataaki bwa Mote bon te moan aomata ae koreaki rongorongona ni karaoi kakai. (Te Otinako 4:1-9) N te katoto, e karaoi kakai Mote aika irekereke ma te ran bwa rinanon ana taeka ao a onikaki nakon te raraa ranin te karaanga are te Naire ao neina aika mwauteretere, e karaurea Taari ae Uraura, ao e tiinako te ran man te bwa n te rereua. (Te Otinako 7:19-21; 14:21; 17:5-7) E karaoi naba kakai Iesu aika irekereke ma te ran. Ana moani kakai are e karaoia n te baka n amwarake ibukin te mare, bon onikan te ran nakon te wain. (Ioane 2:1-11) Imwina riki, e a manga boaa Namani Kariraia are e buaka bwa e na raoi. Ao n te tai teuana, e nakonako naba i aon taari! (Mataio 8:23-27; 14:23-25) A kona n noraki tabeua riki baika a titeboo iai maiuni Mote ma Iesu are Mote ae Kakannato Riki, n te bwaoki ane n te iteraniba 26.
Ataa Raoi Kakawakini Kristo Ngkai te Burabeti
10. Tera te burabeti ni koaua, ao bukin tera ngkai te burabeti ni koaua Mote?
10 Angia aomata a iangoia bwa te aomata ae taekin taai aika a na roko bon te burabeti, ma anne bon tii iterani mwiokoan te burabeti. Ma te burabeti ni koaua bon te mwaane ae taetae ibukin Iehova are e kairaki rinanon te taamnei, ae e tataekin “ana makuri te Atua aika kamimi.” (Mwakuri 2:11, 16, 17) Mai buakoni baika e taekini, e kona naba ana taetae ni burabeti n irekereke ma baika a na riki n taai aika a na roko, ni kaotaraei tabeua iteran ana kantaninga Iehova, ke n taekina ana motikitaeka te Atua. Bon te aeka ni burabeti raoi anne Mote. E taekini Baika Kamamate ake Tebwina teuana imwin teuana ake a na bwakara Aikubita. E taekina naba te berita n Tua i Tinai. Ao e reireinia naba te natannaomata nanon te Atua. Ma n tokina ao e a bon roko te burabeti ae kakannato riki nakoni Mote.
11. E kanga Iesu ni kakororaoa mwiokoana bwa te burabeti ae kakannato riki nakoni Mote?
11 Imwina riki ao e a taekina te taetae ni burabeti Tekaria ni kaotaraea ana kantaninga te Atua ni kaineti ma Natina are Ioane. (Ruka 1:76) E a riki te nati te mwaane anne bwa Ioane te tia Bwabetito, are ngaia are e tataekina rokon te burabeti ae kakannato riki nakoni Mote ae Iesu Kristo, are ngaia are e a kamani kariariaaki. (Ioane 1:23-36) E taetae ni burabetini baika bati Iesu kioina ngkai bon te burabeti ngaia. N te katoto, e taekinna bwa e na boni mate, e taetae ni burabetina aroni matena, e na mate ia, ao e na mate i nanoni baia antai. (Mataio 20:17-19) Ma a rangi ni kubanako naba ake a ongora iroun Iesu ngke e taetae ni burabetina kamaunaan Ierutarem ma ana tembora. (Mareko 13:1, 2) A kaineti naba ana taetae ni burabeti nakoira ni boong aikai.—Mataio 24:3-41.
12. (a) E kanga Iesu ni kawenea aan te mwakuri n uarongorongo ni kabutaa te aonnaba? (b) Bukin tera bwa ti kakairi n ana katoto Iesu ni boong aikai?
12 Irarikin tabena ae te burabeti, e riki naba Iesu bwa te tia uarongorongo ao te tia reireina te aba. E tataekina te rongorongo ae raoiroi ibukin Ana Tautaeka n Uea te Atua ao bon akea ae e a tia n uarongorongo ma te ninikoria ae korakora riki nakon are e karaoia. (Ruka 4:16-21, 43) Bon akea naba kabotauana ngkai te tia reirei ngaia ae te kabanea n tamaroa. A taku tabeman ake a tia n ongora irouna: “Bon akea te aomata ae taetae n te aro arei ma ngkoa.” (Ioane 7:46) E ingainga nanon Iesu ao e kakorakoraa ni kabutaa nako te rongorongo ae raoiroi, ao e atiki naba nanoia taan rimwina bwa a na ingainga ibukin te Tautaeka n Uea. Ibukin anne, e a kawenea iai aan te mwakuri n uarongorongo ni kabutaa te aonnaba ao te waaki n angareirei ae teimatoa karaoana ngkai. (Mataio 28:18-20; Mwakuri 5:42) N te ririki ae nako, a kabanea te mwaiti n aoa ae kaania 1,500,000,000 taan rimwini Kristo aika itua tabun te mirion mwaitiia n tataekinan te rongorongo ae raoiroi ibukin te Tautaeka n Uea ao n reireinia ake a kani butimwaei koaua man te Baibara. Ko uataboa naba ngkoe te mwakuri anne n aron ae ko kona?
13. Tera ae e na buokira ni “kamarurungira”?
13 Bon akea te nanououa bwa e boni kakoroa nanon te taetae ni burabeti Iehova are e na kateirakea te burabeti riki temanna ae ai aron Mote. Tera rotakim n te atatai anne? E anganiko te onimaki ae korakora riki ni kaineti ma kakoroani bukin taetae ni burabeti aika kairaki koreaia rinanon te taamnei, ake a irekereke ma taai aika uakaan rokoia ngkai? Eng, kananoan te iango i aon ana katoto Mote ae Kakannato Riki, e buokira bwa ti na “kamarurungira, ao ti na tauu baangira” ni kaineti ma ae e na karaoia te Atua nakon taai aika a uakaan.—1 I-Tetaronike 5:2, 6.
E Riai ni Kakawaki Iroum Kristo Ngkai te Tia Raoi Ngaia
14. N te aro raa are e a riki iai Mote bwa te tia raoi i marenaia tibun Iteraera ma te Atua?
14 Bon te tia raoi naba Iesu n ai aroni Mote. E riki te tia raoi bwa kanga te buriiti i marenaia koraki aika uakoraki. Bon te tia raoi Mote ibukin te berita n Tua i marenan Iehova ma tibun Iteraera. Ngkana a ongeaba natin Iakoba n ana tua te Atua, a na kona ngkanne n teimatoa n riki bwa ana bwai te Atua ae tabu ae ana ekaretia. (Te Otinako 19:3-8) E teimatoa ni waakinaki nanon te berita anne man 1513 B.C.E. ni karokoa te moan tienture C.E.
15. N te aro raa are e a riki iai Iesu bwa te tia raoi ae rianako?
15 E a manga katea te berita ae raoiroi riki Iehova ma te Iteraera ae boou ae “ana Iteraera te Atua” n 33 C.E., are e a riki bwa te ekaretia ni katobibia te aonnaba are e kaainaki irouia Kristian aika kabiraki. (I-Karatia 6:16) E ngae ngke e riki Mote bwa te tia raoiakini berita n tua n ikotaki naba ma tuua ake e korei te Atua i aon te atibu, ma e bon rangi n rianako riki aron te berita are e raoiakinna Iesu, aika tuua aika koreaki i nanoia aomata iroun te Atua. (Wareka 1 Timoteo 2:5; Ebera 8:10.) Ngaia are e a riki “ana Iteraera te Atua” bwa ana bwai te Atua ae tabu, ‘ae te botannaomata ae kariki uaan’ te Tautaeka n Uea iroun te Mesia. (Mataio 21:43) Bon taan ibuokanibwai kaain te botannaomata n taamnei anne n te berita ae boou anne, ma e ngae n anne bon tiaki tii ngaiia aika a na kakabwaiaaki mai iai. A na mwaitikurikuri aomata, n ikotaki naba ma ake a matu ngkai n te mate ake a na karekei naba kakabwaia aika teimatoa n aki toki man te berita ae rianako arona anne.
Karinea Kristo Ngkai Bon te Tia Kamaiu
16. (a) N aaro raa ake e kamanena iai Mote Iehova ni kamaiuia I-Iteraera? (b) Antai Nibwan te kakamaiu n aron are e taekinaki n Te Otinako 14:13?
16 N aia kabanea n tairiki imwain Otinakoia tibun Iteraera ao e a ruanikai maiuia tabeman mai buakoia natiia. Bwa teutana riki te tai ao e nang kanakoa ana anera te Atua rinanoni kaawan Aikubita n tiringia karimoa ni kabaneia. E tua Iehova nakoni Mote bwa a na boni kamaiuaki aia karimoa tibun Iteraera ngkana a kabiri etan ma bouan rarikin aia mataroa n raraan te tiibutetei are kabonganaaki n te Toa are te Riao. (Te Otinako 12:1-13, 21-23) Ao bon anne te bwai ae riki. Teutana te tai imwin anne ao a a manga rinanon te kabuanibwai ae korakora te botannaomata ae bwanin aei. A mwanetaua i marenan Taari ae Uraura ao ana kaa ni buaka Aikubita are e tabe ni kakioia. Ma e a manga katauraoa naba kamaiuaia Iehova rinanoni Mote ngke e a karaurea taari n te aro ae kamimi.—Te Otinako 14:13, 21.
17, 18. N aaro raa are e a riki iai Iesu bwa te tia kamaiu ae kakannato riki nakoni Mote?
17 A bon rangi n rianako aaro ni kakamaiu akanne, ma e a rangi ni kakannato riki aron te kakamaiu are e karaoia Iehova rinanon Iesu. E riki Iesu bwa te kawai ibukini kainaomataakia aomata aika ongeaba man tautoronakia n te bure. (I-Rom 5:12, 18) Ao anne te kakamaiu ae “kamaiuara ae aki totoki.” (Ebera 9:11, 12) E nanonaki n te ara ae Iesu bwa “Iehova bon te tia Kamaiu.” E aki tii kainaomataira man ara bure ake rimoa Iesu are te tia Kamaiu, ma e boni kauka naba te kawai nakoira nakon te kukurei ae tamaroa riki n taai aika a na roko. Ngke e kainaomataia taan rimwina Iesu man te bure, e a kamaiuia iai man unin te Atua ao ni kairiia nakon te itoman ma Iehova ae boto i aon te tangira.—Mataio 1:21.
18 Te kakamaiu man te bure are e katauraoia Iesu, e nanona naba te kainaomataaki man uaan te bure aika te aoraki ao te mate, ao e na riki aei n te tai are e a tia n namataki. N iangoan ae nanonaki n aei, iangoa moa te baere riki ngke e kawara ana auti Iairo Iesu, are e mate natina te aine ae 12 ana ririki. E karaua nanon Iairo Iesu ni kangai: “Tai maku: Ko na ti onimaki naba, ao e na kamaiuaki.” (Ruka 8:41, 42, 49, 50) Ao a boni koro nanon ana taeka bwa e uti te ataeinnaine aei man te mate! Ko kona ngkanne n iangoa kimwareireia ana karo te ataeinnaine aei? Ko kona ngkanne ni miitaraea te kimwareirei ae rianako arona are ti nang karekea ngkana a “bane iai n ongo bwanana [Iesu] aomata ake a mena i nanon ruaia ni mate, ao a na oti nako” n tain te mangauti. (Ioane 5:28, 29) Ai boni koauara ngkanne ae Iesu boni ngaia te tia Kamaiu ao te tia Kainaomataira naba!—Wareka Mwakuri 5:31; Tito 1:4; Te Kaotioti 7:10.
19, 20. (a) Tera rotakira mani kananoan ara iango i aoni mwiokoan Iesu ae Mote ae Kakannato Riki? (b) Tera ae e na rinanoaki n te kaongora ae imwin aei?
19 N ataakin ae ti kona naba ni buokiia aomata nako bwa a na kakabwaiaaki man ana mwakuri ni kakamaiu Iesu, ti a kairaki iai bwa ti na uataboa te uarongorongo ao te mwakuri n angareirei. (Itaia 61:1-3) Irarikina naba, kananoan ara iango ni mwiokoan Iesu ae Mote ae Kakannato Riki, e a kananoa riki onimakinana iroura bwa e na boni kainaomataia taan rimwina n te tai are e nang motika iai taekaia aika buakaka.—Mataio 25:31-34, 41, 46; Te Kaotioti 7:9, 14.
20 Eng, Iesu boni Mote ae Kakannato Riki. E karaoi baika bati aika rianako aroia aika e aki kona ni karaoi Mote. A rotaki utu nako n ana taetae ni burabeti Iesu ao ana mwakuri ngkai te tia raoi ngaia. Ngkai bon te tia Kamaiuia aomata Iesu, ngkanne e na boni karekea te kamaiuaki ae aki totoki nakoia aomata ni kabaneia ake a a tau n reke irouia te kamaiuaki. Ma e ngae n anne e bati riki ae ti riai n reiakinna ni kaineti ma Iesu mairouia mwaane aika kakaonimaki ake rimoa. N te kaongora ae imwina, e na maroroakinaki iai aron Iesu n riki bwa Tawita ae Kakannato Riki ao Toromon ae Kakannato Riki.
Ko Kona ni Kabwarabwaraa?
E kanga ni kakannato riki Iesu nakoni Mote n arona n riki bwa
• te burabeti?
• te tia raoi?
• te tia kamaiu?
[Te Bwaoki/Taamnei n iteraniba 26]
AARO RIKI TABEUA AKE A TITEBOO IAI Iesu ma Mote
◻ A uaia ni kitan nakoaia aika bubura ibukin nanoia ni kani beku iroun Iehova ma ana aomata.—2 I-Korinto 8:9; I-Biribi 2:5-8; Ebera 11:24-26.
◻ A uaia ni beku bwa aomata aika kabiraki, ke ‘aika rineaki iroun Iehova.’—Mareko 14:61, 62; Ioane 4:25, 26; Ebera 11:26.
◻ A uaia n tei ibukin te ara ae Iehova.—Te Otinako 3:13-16; Ioane 5:43; 17:4, 6, 26.
◻ A uaia ni kaotiota te nimamannei.—Warekaia Iteraera 12:3; Mataio 11:28-30.
◻ A uaia n irekereke ma kaamwarakeaia aomata aika uanao.—Te Otinako 16:12; Ioane 6:48-51.
◻ A uaia n riki bwa taani moti ao taan anga te tua.—Te Otinako 18:13; Maraki 4:4; Ioane 5:22, 23; 15:10.
◻ A uaia ni mwiokoaki bwa mataniwi n ana auti te Atua.—Warekaia Iteraera 12:7; Ebera 3:2-6.
◻ A uaia n aranaki bwa taani kakoaua aika kakaonimaki ibukin Iehova. —Ebera 11:24-29; 12:1; Te Kaotioti 1:5.
◻ A uaia n uotaki nako rabwataia Mote ao Iesu iroun te Atua, imwini mateia.—Te Tua-Kaua 34:5, 6; Ruka 24:1-3; Mwakuri 2:31; 1 I-Korinto 15:50; Iuta 9.