Teimatoa N Tantani N Aron Ieremia
“I tantani [ngai ae Iehova] ba e aonga ni koro bukin au taeka.”—IEREMIA 1:12, BK.
1, 2. E aera bwa e kairekerekeaki ‘teimatoan Iehova n tantani’ ma te kai ae te amon?
TE KAI ae te amon bon teuana mai buakoni kaai are e moan uee i aon tabuki ake i Rebanon ao Iteraera. E kona n noraki ueena aika bingke ke ni mainaina aika a kanikan n raabanen Tianuare ke ni moani Beberuare. E nanonaki n aran te kai aei n te taetae n Ebera bwa “moan uee.”
2 E tonu raoi kaikonakan aron te kai ae te amon ma te bwai ae kakawaki aei, ngke e rineaki Ieremia iroun Iehova bwa ana burabeti. Ngke e moana ana mwakuri ni minita te burabeti aei, e a kaotaki nakoina n te miitara bwebwen te kai anne. Tera ae nanonaki iai? E kabwarabwaraa ni kangai Iehova: “I tantani ba e aonga ni koro bukin au taeka.” (Ieremia 1:11, 12, BK) N aron te aroka ae te amon ae raure ueena n te karangaina, e “ututi mwaka” naba n te aro ni kaikonaki Iehova ni kanakoia ana burabeti bwa a na kauringia ana aomata taekani baika a na riki imwin te aki ongotaeka. (Ieremia 7:25, BG) Ao e na aki motirawa ma e na ‘teimatoa n tantani’ ni karokoa kakororaoan ana taetae ni burabeti. E roko raoi n te tai ae baireaki ana motikitaeka Iehova i aon te natannaomata are Iuta ake a tannako man te Koaua n 607 B.C.E.
3. Tera te bwai ae ti kona ni koaua raoi iai ni kaineti ma Iehova?
3 Ai bon arona naba ni boong aikai bwa e tantani Iehova, ao e tabeakina kakororaoan nanona. E boni kangaanga irouna bwa e na kabwaka ni kakoroa bukin ana taeka. Tera am namakin n aron tabeakinam iroun Iehova? Ko kakoauaa ae n 2011, e bon “tantani” Iehova ibukini kakoroan nanon ana berita? Ngkana ti nanououa n ana berita Iehova ao bon aio te tai n tantani bwa ti aonga n aki nimatutu n te aro n taamnei. (I-Rom 13:11) E teimatoa n tantani Ieremia ngkai ana burabeti Iehova ngaia. Ngkana ti nenera aron Ieremia ma bukin teimatoana n tantani ni mwiokoana are e anganna te Atua, ti na buokaki iai n ataa arora n nanomwaaka n te mwakuri are e a tia n anganira naba Iehova.
Te Rongorongo ae Kaumakaki Tataekinana
4. Baikara kangaanga ake e kaaitara ma ngaai Ieremia n tataekinan ana rongorongo, ao e aera bwa e kaumakaki?
4 E a kaania 25 ana ririki Ieremia ngke e anganaki mwiokoana ae te tia tantani iroun Iehova. (Ieremia 1:1, 2) Ma e namakinna bwa bon tii te teei ngaia ae e aki tau n taetae nakoia unimwaane n te natannaomata, mwaane aika a ikawai riki, ao ake a rietata nakoaia. (Ieremia 1:6) E riai n taekina kabuakakaia ao motikan taekaia ae kakamaaku, e moamoa riki nakoia ibonga, burabeti ni kewe, taan tautaeka, ai uana naba ma te koraki ake a “tou nako kawaia” ao ni karikirakea ‘rawaia ae akea tokina.’ (Ieremia 6:13; 8:5, 6, BK) E na uruakaki ana tembora ae mimitong te Uea ae Toromon are e riki ngkoa bwa nibwan te taromauri tao i nanon aua te tienture. E tiku ni maroaa Ierutarem ma Iuta ao a kairakinako kaaia bwa taenikai. E teretere bwa e rangi ni kaumakaki te rongorongo are e mwiokoaki iai Ieremia bwa e na tataekinna!
5, 6. (a) E kanga Iehova ni kamanenaia te koraki ake a mwakuri n aron Ieremia ni boong aikai? (b) Tera ae e na kaatuuaki riki n ara reirei aei?
5 N taai aikai, e a tia naba Iehova n tituaraoi ni katauraoia Kristian aika kabiraki ibukin te botannaomata ake a riki bwa taan tantani n te aro ni kaikonaki, ni kauringa te motikitaeka n te aonnaba aei. I nanon tatabebwi te ririki ao a a tia ni kaumakia aomata te koraki aika a mwakuri n aron Ieremia aikai bwa a na mutiakina te tai ae ti a maeka iai. (Ieremia 6:17) E katuruturuaki n te Baibara bwa e aki waeremwe Iehova ae te tia Taua Mwin te Tai ae Kakannato. E na bon roko ana bong n te tai are e a tia n namatia, ae te tai ae a aki kantaningaia iai aomata.—Tebania 3:8; Mareko 13:33; 2 Betero 3:9, 10.
6 Uringnga ae e tantani Iehova ao e na boni karokoa ana waaki ae boou i aon te aonnaba n te tai are e namatia. N ataakin anne, a a kaumakaki te koraki ake a mwakuri n aron Ieremia ao ni buokia naba raoia ake a katabuaki bwa a na teimatoa n tantani ni karikirakea kaumakan tataekinan aia rongorongo. Tera aron rotakim iai? E kaotia Iesu bwa a riai aomata ni kabane n tei ibukin Ana Tautaeka n Uea te Atua. Ti na neneri aroaro aika tenua ake e buokaki iai Ieremia bwa e na tantani ni mwiokoana ao are e na buokira naba ni karaoa anne.
Tangiraia Aomata
7. Kabwarabwaraa aron te tangira ni kaira Ieremia bwa e na uarongorongo n aki ongei kataakina.
7 Tera are e kaira Ieremia bwa e na uarongorongo n aki ongei kataakina? Bon tangiraia aomata. E ataia Ieremia ae a kariki kangaanga aika bati ake a kaaitara ma ngaai aomata, taani kawakin tiibu ni kewe. (Ieremia 23:1, 2) E buokia ana atatai aei bwa e na karaoa ana mwakuri ma te tangira ao te nanoanga. E tangiriia kaain abana bwa a na ongo ana taeka te Atua ao ni kamaiuaki. E rangi n tabeaianga n te aro are e a katumaua te tang ibukin te kabuanibwai are e nang roko i aoia. (Wareka Ieremia 8:21; 9:1.) E kaotaki n te aro ae mataata n te boki ae Baebaeti ana tangira ae korakora Ieremia ao tabeaiangana ibukin aran Iehova ao aomata. (Baebaeti 4:6, 9) Ngkana ko noriia aomata aika “a karawawataaki ma ni kananoanga, ao a kamaenakoaki n aroia tiibu aika akea te tia kawakinia” ni boong aikai, ko aki ngkanne namakinna ae ko kani kabebetei nanoia n te rongorongo ae raoiroi ibukin Ana Tautaeka n Uea te Atua?—Mataio 9:36.
8. Tera ae kaotaki iai bwa e aki kawakina unna Ieremia ngke e bwainikirinaki?
8 E bwainikirinaki Ieremia irouia te koraki ake e kani buokiia, ma e aki kawakina unna ke ni kaboa mwin te baere e karaoaki nakoina. E taotaona nanona ao e akoa naba te Uea are Tetekia! Imwini motikan taekan Ieremia bwa e na kamateaki iroun Tetekia, e teimatoa Ieremia n onnonia Tetekia bwa e na ongeaba ni bwanaan Iehova. (Ieremia 38:4, 5, 19, 20) E korakora tangiraia aomata iroura n aron Ieremia?
Te Ninikoria Mairoun te Atua
9. Ti kanga n ataia bwa boni mairoun te Atua aron Ieremia n aki mamaaku?
9 Ngke e moani kataetaeaki Ieremia iroun Iehova, ao e bon rawa n ongeaba. Ti noria man aei bwa bon tiaki rikiana te ninikoria ao te nanomatoa are e kaotiotia. E reke te korakora ae rianako are e kaotiotia Ieremia n ana tai ni mwakuri ni burabeti man onimakinan raoi te Atua. Ni koauana, e mena Iehova iroun te burabeti “n ai aron temanna ae korakora ae kakamaku” n te aro are e boutokaa Ieremia, ao ni kakorakoraa ni karaoani mwiokoana. (Ieremia 20:11, BG) E rangi ni korakora ninikorian ao aki mamaakun Ieremia n te aro are a taku tabeman, bwa e a mangauti Ieremia ngke e karaoa ana mwakuri ni minita Iesu i aon te aba!—Mataio 16:13, 14.
10. E aera ngkai a kona n taekinaki nikiraia taani kabiraki bwa a na kairiri “i aoia botanaomata ma aaba aika iai ueaia”?
10 E mwiokoaki Ieremia iroun Iehova ae aia “Uea botanaomata,” bwa e na tataekina te rongorongo ibukin te motikitaeka nakoia natannaomata ao taian tautaeka. (Ieremia 10:6, 7, BG) Ma n te aro raa ae a na kairiri iai nikiraia taani kabiraki “i aoia botanaomata ma aaba aika iai ueaia”? (Ieremia 1:10, BG) N aron te burabeti rimoa, a a tia n anganaki mwiokoaia te koraki ake a mwakuri n aron Ieremia iroun te tia Tautaeka i aoni bwaai ni kabane. Mangaia are a a tia ana toro te Atua aika kabiraki n anganaki naba te mwaaka bwa a na katanoataa te motikitaeka i aoia te natannaomata ao tautaeka ni katobibia te aonnaba. A anganaki te mwaaka te koraki ake a mwakuri n aron Ieremia iroun te Atua ae Moan te Rietata ao a kamanenai naba taetae aika mataata man ana Taeka ae kairaki koreana rinanon te taamnei, bwa a na tataekina taewakaakia ao kamaunaaia te natannaomata ma tautaeka ni boong aikai, n te tai are e a tia n namatia te Atua ao rinanoia te koraki ake e a tia n rineiia. (Ieremia 18:7-10; Te Kaotioti 11:18) A nanomatoa te koraki ake a mwakuri n aron Ieremia ni mwiokoaia are a anganaki iroun te Atua, bwa a na tataekina rongorongon ana motikitaeka Iehova ni kabutaa te aonnaba.
11. Tera ae na buokira bwa ti na teimatoa n uarongorongo n aki mamaaku ngkana ti kaaitara ma baika a riki aika karawawata?
11 E bon riiriki n tabetai te bwarannano ni kaitaraan te riribai, te aki bwerengaki, ke baika a riki aika karawawata. (2 I-Korinto 1:8) Ma ti bia teimatoa ni waakinako n aron Ieremia. Tai kabwaraa nanom. Ti bia teimatoa ngaira n tatabemanira nako ni butiia te Atua, n onimakinna ao ni “kaninikoriaaki” ngkai ti ukera buokara mairouna. (1 I-Tetaronike 2:2) Ngkai taan taromauri ni koaua ngaira, ti riai n teimatoa n tantani ni mwiokoara ake ti anganaki iroun te Atua. Ti riai n nanomatoa bwa ti na teimatoa n uarongorongo n aki mamaaku ibukini kamaunanakoaia Aaro ake aongkoa Kristian ngaiia, ake a kaikonakaki bwa Ierutarem are e aki kakaonimaki. A aki tii tataekina “bongin akoan te aba iroun Iehova” te koraki ake a mwakuri n aron Ieremia ma a tataekina naba “ana bong Atuara ni kareke kai.”—Itaia 61:1, 2, BG; 2 I-Korinto 6:2.
E Korakora Kimwareirein Nanora
12. E aera ngkai ti kona n iangoia bwa e teimatoa kimwareirein Ieremia, ao tera te bwai are e buokia?
12 E karekea kimwareireina Ieremia n ana mwakuri. E taku nakon Iehova: “A reke am taeka, ao I kang; ao au kimareirei ma kakatongan nanou am taeka nako: ba I aranaki n aram, Ngkoe ae Iehova.” (Ieremia 15:16, BG) Bon te kakabwaia nakon Ieremia ngkai e tei ibukin te Atua ae koaua ao n uarongorongoa ana taeka. E a tia n noraki bwa e bua kimwareirein Ieremia ngke e kaatuua ana iango i aoni kakanikoana irouia aomata. E a manga oki kimwareireina ngke e mutiakina raoiroin ao kakawakin ana rongorongo.—Ieremia 20:8, 9.
13. E aera bwa e rangi ni kakawaki kanuaakira n taiani koaua ake a nano n Ana Taeka te Atua ibukini kateimatoaani kimwareireira?
13 Ibukini kateimatoaan te kimwareirei n ara mwakuri n uarongorongo ni boong aikai, ti riai ni kanuaira n “te amwarake ae matoatoa” aika koaua ake a nano n Ana Taeka te Atua. (I-Ebera 5:14) E kakorakoraa te onimaki te ukeuke n reirei i aoni baika nano. (I-Korote 2:6, 7) E kaotaki iai nakoira aron ringan nanon Iehova n ara mwakuri. Ti riai n rinanoa ara babaire ngkana e kangaanga karekean te tai ibukini warekan ao n ukeuke n reirei n te Baibara. Karekean tabeua te miniti ibukin te ukeuke n reirei ao kananoan te iango n te Baibara ni katoabong, e na kaanira riki ma Iehova ao e na karekea nakoira ‘kimwareirein ma kakatongan te nano,’ n aron are e riki iroun Ieremia.
14, 15. (a) Baikara uaani mwin ana kakaonimaki Ieremia ngke e teimatoa ni mwiokoana? (b) Tera ae a ataia ana aomata te Atua ni boong aikai ibukin te mwakuri n uarongorongo?
14 E tataekina rongorongon te motikitaeka ao e anga te kauring Ieremia n aki mamaaku, ma e boni karaoa mwiokoana ma nanona ni koaua ni “kateitei, ma n ununiki.” (Ieremia 1:10, BG) E karikiuaa ana mwakuri ni kateitei ao n ununiki. A kamaiuaki ni kamaunaan Ierutarem n 607 B.C.E., tabeman I-Iutaia n ikotaki naba ma te koraki ake tiaki tibun Iteraera. Ti atai rongorongoia tibun Rekaba, Ebeta-mereka ao Baruka. (Ieremia 35:19; 39:15-18; 43:5-7) A kaikonakaki raoraon Ieremia aika kakaonimaki ao ni mamaaka te Atua aikai, ma te koraki ake a kantaningaa te maiu n te aonnaba ni boong aikai ake raoraoia te koraki ake a mwakuri n aron Ieremia. E korakora kukureia te koraki ake a mwakuri n aron Ieremia ni karikirakean aia onimaki “te koraki ae uanao” aei. (Te Kaotioti 7:9) N aron anne, a rangi ni kukurei raoia aika kakaonimaki taani kabiraki aikai ni buokiia te koraki ake a raoiroi nanoia bwa a na karekea te atatai ibukin te koaua.
15 A ataia ana aomata te Atua bwa tataekinan te rongorongo ae raoiroi nakoia ake a ongora bon tiaki tii te mwakuri ibukia aomata nako ma bon te aro naba teuana n taromauria te Atua. E ngae ngke ti kaitiboo ma aomata aika a kan ongora ke a aki, ma karaoan ara mwakuri ae tabu ibukin Iehova rinanon ara uarongorongo, e karekea te kimwareirei ae korakora.—Taian Areru 71:23; wareka I-Rom 1:9.
‘Teimatoa n Tantani’ ni Mwiokoam!
16, 17. E kanga Te Kaotioti 17:10 ao Abakuka 2:3 ni kaotii ara tai aikai bwa taai n umaki?
16 E katereaki raoi bwa ti a mena n taai n umaki ngkana e iaiangoaki te taetae ni burabeti ae kairaki koreana rinanon te taamnei n Te Kaotioti 17:10. E a tia ni kaoti n ara bong aikai te kaitua n tautaeka ae te Anglo-American World Power are e rabwatanaki irouia Engiran ma Amerika. Ti wareka ae kangai ni kaineti ma anne: “Ngkana e roko [te kaitua n tautaeka ae mwaaka i aon te aonnaba ni kabutaa] ao e na tiku i nanon te tai ae uarereke.” Ma n te tai aei, e a kaania tokina “te tai ae uarereke.” E karaunanora te burabeti ae Abakuka ni kaineti ma tokin te waaki ae buakaka ae ngkai ni kangai: “Ba e boni ngae te Mi-ni-burabeti n tataninga te tai are e na motikaki bukina, . . . ao tataningaia naba, ba e na bon tai roko, ao e na aki baenikai.”—Abakuka 2:3, BG.
17 Titirakiniko ni kangai: ‘E oti ni maiu bwa taai n umaki taai aikai? E kaotaki n aroaroni maiu bwa I kariariaa rokon te toki ae e a kaan rokona? Ke e kaotaki n au motinnano ao baika I moanibwai bwa I kariariaa te toki n te tai ae e aki ataaki ke I aki koaua raoi iai bwa e na roko ke e na aki?’
18, 19. E aera bwa tiaki te tai n aaurikiriki ngkai?
18 A tuai toki aia mwakuri te koraki ake a mwakuri n aron te tia tantani. (Wareka Ieremia 1:17-19.) Ai bon nibwan te kimwareirei teia n nene nikiraia taani kabiraki n aron “te boua ae te biti” ao “te kawa ae nonoaki”! A ‘kabaei nukaia n te koaua’ n te aro are a kariaia Ana Taeka te Atua bwa e na kakorakoraia ni karokoa tian aia mwakuri are a mwiokoaki iai. (I-Ebeto 6:14) N aron anne a nanomatoa naba te koraki ae uanao ni boutokaia te koraki ake a mwakuri n aron Ieremia ni waakinaanako te mwioko are a anganaki iroun te Atua.
19 Tiaki te tai n aaurikiriki te tai aei n te mwakuri ibukin te Tautaeka n Uea ma e riai iangoan nanon ae taekinaki n Ieremia 12:5. (Warekia.) Ti bane ni kaaitara ma kataaki ake ti riai n nanomwaaka iai. Tao e kabotauaki tuoan te onimaki ma “aomata aika nakonako ni waeia” ake ti riai ni biri ma ngaiia. Ma e ngae n anne, ngkai e a uakaan “te rawawata ae korakora,” ti kona ni kariaa rikirakeni kangaanga. (Mataio 24:21) Tao e kona ni kabotauaki te “kabobirimwaka ma aoti” ma kaitaraakini kangaanga aika korakora aika imwaira. E na kainnanoa te mwaaka ae rangi ni korakora ibukin te nanomwaaka te aomata ibukini kaboraoani birina ma te aoti. Ngaia are e manena nakoira te nanomwaaka nakoni kangaanga aika ti kaaitara ma ngaai ngkai ao aika imwaira, ake a kona ni katauraoira bwa ti na nanomwaaka.
20. Tera ae ko kamatoaa nanom iai bwa ko na karaoia?
20 Ti bane ni kona ni katotonga Ieremia ao n tokanikai ni kakororaoa raoi mwiokoara ae te uarongorongo! E kairaki Ieremia n aroaro aika te tangira, te ninikoria, ao te kimwareirei bwa e na waakinaanako ana mwakuri ni minita ma te kakaonimaki i nanon 67 te ririki. Ti kauringaki ni moani ueen te kai ae te amon bwa e ‘teimatoa n tantani’ Iehova ni kaineti ma kakoroani bukin ana taeka. Iai bukina ae raoiroi bwa ti na karaoa naba ae aron anne. E ‘teimatoa n tantani’ Ieremia ngaia are ti kona naba ngaira.
Ko Uringnga?
• E kanga Ieremia ni buokaki bwa e na ‘teimatoa n tantani’ ni mwiokoana, ni bwainan te tangira?
• Bukin tera ngkai ti kainnanoa te ninikoria mairoun te Atua?
• Tera are e buoka Ieremia ni kateimatoa kimwareireina?
• Bukin tera ngkai ko tangiria n ‘teimatoa n tantani’?
[Taamnei n iteraniba 31]
Ko na teimatoa n uarongorongo n aki ongei taeka n totoko?