“E Taetae Abera Rinanon Ana Onimaki E Ngae Ngke E a Tia ni Mate”

E TARATARAIIA ana nanai n tiibu Abera aika tabe n amwarake n rabeen te tabuki. Imwina, tao e a taratara nako riki nakon te bwai teuana ae raroa n te aro are e a maabubu iai ana taratara. E ataia bwa iai n te tabo anne te kabaang ae uramwaaka ae bibitaki ae bonota te kawai nakon te onnaroka are Eten. A a tia ni maeka iai ana karo ngkoa, ma a aikoa kona ngkai n rin iai ma natiia. Kataamneia n am iango aron Abera n te bwakantaai teuana ngke e ukaki irana n te ang n te tai are e tabe n tararake ao n iaiangoa ana tia Karikiriki. E kona n raoiakinaki te kangaanga i marenaia aomata ma te Atua? Akea te bwai ae tangiria Abera irarikin anne.

E taetae nakoim Abera ni boong aikai. Ko kona n ongo bwanaana? Ko na bae n iangoia bwa e kangaanga rikin anne. Ni koauana, e a rangi ni maan imwini maten ana kauoman nati Atam. Ai akea rabwatana bwa e maan ni bua ngkai e a irengan ma te tano tao 60 te tienture n nako. Ti reireiaki naba ae kangai n te Baibara ibukia maate: “A bon aki ata te bwai teuana.” (Te Minita 9:​5, BG) Irarikin anne, akea ana taeka teuana Abera n te Baibara ae ti kona ni warekia. Mangaia are e na kanga ni kona n taetae nakoira?

E kairaki te abotoro Bauro n te taamnei bwa e na taekina Abera ni kangai: “E taetae Abera rinanon ana onimaki e ngae ngke e a tia ni mate.” (I-Ebera 11:4) E taetae rinanon tera Abera? Rinanon ana onimaki. Bon Abera are e moani kaotiota te aroaro ae moan te raoiroi anne. Mangaia are e korakora kaotiotan ana onimaki n te aro are e a teimatoa ni maiu ana katoto, ae te kaetieti ae manena ae ti kona ni maiuakinna ni boong aikai. Ngkana ti reiakina ana onimaki ao ni kakorakoraira ni kakairi iai, titeboo ma e a taetae nakoira Abera rinanon rongorongona n te aro ae rangi ni koaua ao n uaana.

Ma tera reireiara mairoun Abera ao ana onimaki ngkai e rangi ni karako taekana n te Baibara? Ti na noria.

RIKIRAKENA NGKE E TUAI MAAN MWINI KARIKAIA AOMATA

E bungiaki Abera teutana te tai imwini karikaia Atam ma Ewa. E taetae Iesu rimwi riki ibukin Abera bwa e maiu “ma ngkoangkoa.” (Ruka 11:​50, 51) E teretere bwa e nanona te aonnaba Iesu ibukia aomata ake a tau n reke irouia te kamaiuaki man te bure. E ngae ngke te kaaman n riki Abera, ma e taraa n ae boni ngaia te moan aomata are e noria te Atua bwa e tau ibukin te kamaiuaki.a E teretere ngkanne bwa e aki ikawairake Abera i buakoia aomata aika moan raraoi.

E ngae ngke e tuai maani mwini karikaia aomata, ma a a kaman aitara ma aaro aika rangi ni kananokawaki. A bae n raraoi taraaia ma ni korakora ana karo Abera ake Atam ma Ewa. Ma a a tia ni karaoa te bure ae rangi ni kakaiaki ni maiuia ao a bon ataia. A boni kororaoi n te moantai ma kantaningaan te maiu n aki toki are imwaia. Imwina, a karitei nakon Iehova ae te Atua ao a a kanakoaki mani mwengaia ae Bwaretaiti n te onnaroka ae Eten. Ibukina bwa a karimoaa te baere a tangiria nakoni bwaai ni kabane, n ikotaki naba ma baika kainnanoi kanoaia, a a kabuaa iai kororaoia ao te maiu n aki toki.​—Karikani Bwaai 2:15–3:24.

Ngke a kanakoaki Atam ma Ewa mai Eten, a a noria bwa e kangaanga karekeani maiuia. Ngke e bungiaki aia moan nati ao a aranna bwa Kain ke “Te Bwai ae Riki” ao e taku Ewa: “E a reke i rou te aomata mairoun Iehova.” E iangoaki n ana taeka bwa e bae n ururinga ana berita Iehova are n te onnaroka, are e taetae ni burabetina iai te aine temanna, ae n te tai teuana e na karika te “kariki,” ae e na kamauna teuare e buakaka are e kairiia Atam ma Ewa nakon te kawai ae bure. (Karikani Bwaai 3:15; 4:​1, BG) E koaua bwa e iangoia Ewa bwa boni ngaia te aine are e taekinaki n te taetae ni burabeti anne ao te “kariki” are e beritanaki bwa Kain?

Ngkana ngaia anne ae e iangoia, e kananokawaki bwa e boni kairua. Ma ae kakawaki riki, ngkana a karin aeka n iango akanne Atam ma Ewa i nanoni Kain ngke e tabe n ikawairake, a a boni karina iai irouna te nano ni kainikatonga ae akea uaana. Imwin tabeua te tai, e a manga bungia ana kauoman n nati Ewa, ma akea rongorongona aika raraoi ae ti wareki. A arana natiia anne bwa Abera ae kona n nanonaki iai “Te ang ae ko kanakoa” ke “Akea manena.” (Karikani Bwaai 4:2) E koaua bwa n rinean te ara anne e kaotaki iai kamangoran temanna, kaanga ai aron are e a karako riki aia kantaninga ibukin Abera nakoni Kain? Tao ngaia anne ma ti aki koaua raoi iai.

Ma e ngae n anne, a kona ni karekea reireiaia aika bati kaaro ni boong aikai mairouia te moan taanga aei. Ko na karikirakea i nanoia natim te kainikatonga, te kani kakannato, ao te bangaomata man am taeka ao am mwakuri? Ke ko na reireinia bwa a na tangira Iehova ae te Atua ao n ukoukora aia iraorao ma ngaia? E kananokawaki bwa a kabwaka te moan taanga ni karaoa mwiokoaia. Ma e ngae n anne, bon iai te kantaninga ibukia kanoaia.

E KANGA ABERA NI KARIKIRAKEA ANA ONIMAKI?

Ngke a ikawairake ataeinimwaane aikai, ao e bae ni kataneiaia Atam ni mwakuri ake a na kona n reke iai baika a kainnanoi n aia utu. E riki Kain bwa te tia ununiki ao Abera te tia kawakintiibu.

Ma e karaoa ae moan te kakawaki riki Abera. Inanon ririki aika bati, ao e karikirakea ana onimaki ae te aroaro ae moan te tamaroa are e korea taekana Bauro imwina riki. Ao bon iangoia. Akea te aomata ae kona ni kakairi Abera irouna. Ma e kanga ni karikirakea onimakinan Iehova ae te Atua? Iangoi bwaai aika tenua aika a bae ni boto ana onimaki iai.

Ana karikibwai Iehova.

Ni koauana, e a tia ni katekebuakaa aontano Iehova bwa e na karikii akanta ao kateketeke aika a tutuka te ununiki. Ma e bon teimatoa naba ni karikii uaana aontano ake a a kakarekei iai maiuia Abera ma ana utu. Bon akea katekebuakaaia maan n ikotaki naba ma mannikiba, iika, maunga, taian nei, karaanga, taari, karawa, taian nang, taai, namwakaina ao itoi. E nori bwaai ni kakoaua n taabo nako Abera ibukin ana tangira ae nano Iehova ae te Atua, wanawanana ao raoiroina. Boni ngaia are e karikii bwaai ni kabane. (I-Rom 1:20) E kakorakoraaki ana onimaki ni kananoan ana iango n ana karikibwai te Atua ma aroarona.

E boni karekea naba ana tai Abera n iaiangoa Iehova. Kataamneia n am iango ngke e tararuaia ana tiibu. Te bae ae e na rinanona te tia kawakintiibu ni maiuna, bon te nakonako n te kawai ae rangi n abwabwaki. E na kairiia ana nanai aika nimamannei riaon tabuki, rinanoni mwarua, ao karaanga ibukini ukeran uteute aika rangi ni maiureirei, mwanibwa aika rangi n raraoi ao taabo ni motirawa aika mano raoi. Bon tii te tiibu mai buakon ana man te Atua ae e aki kona ni kamanoa i bon irouna, are nanona bwa a karikaki ma kainnanoan te aomata bwa e na kaiririia ao ni kamanoia naba. E koaua bwa e ataia Abera ae e kainnanoa naba kairirana, kamanoana ao tararuaana iroun te Atua ae rangi ni wanawana ao ni mwaaka riki i aoia aomata nako? Akea te nanououa bwa e taekin aeka n iango akanne aika bati n ana tataro ao ibukin anne e a teimatoa n rikirake ana onimaki.

Ana berita Iehova.

A boni bae ni karakini baike a riki n te onnaroka i Eten Atam ma Ewa nakoia natiia, are ngaia anne bukini kanakoaia mai iai. Mangaia are a bati baike e riai Abera ni kananoi ana iango i aoia.

E taekinna Iehova bwa e na tekebuaka aontano. E kona n nori akanta ma kateketeke Abera ae kakoroani bukin taeka akanne. E a kaman taekinna Iehova bwa e na maraki Ewa ni bikoukouna ao ni bungina. Akea te nanououa bwa e nora naba koauan taeka akanne Abera ni bungiakia tarina ma mwaanena. E a kaman ataia naba Iehova bwa e na rangi ni kan tangiraki Ewa ao n akoaki irouni buuna ao ibukin anne e a taua arona Atam. Ao e kona n nora te aro ae kananokawaki aei Abera i marenaia ana karo. E ataia Abera bwa a rangi n onimakinaki ana taeka Iehova n taai nako. Mangaia are e bon riai Abera n onimakini ana berita te Atua ni kaineti ma te “kariki” are e na kaetii baika bure ake a moan riki i Eten n te tai teuana.​—Karikani Bwaai 3:​15-19.

Ana toro Iehova.

E ngae ngke akea aomata aika banna ni katoto aika raraoi ibukin te onimaki n ana utu Abera, ma bon iai anera i aon te aba ake e kona ni kakairi n aia onimaki. Ngke a a kanakoaki Atam ma Ewa man te onnaroka, e taraia raoi Iehova bwa a na aki manga rin n te Bwaretaiti anne ma kanoaia naba. A kateaki kerubim aika anera ake a rangi n rietata nakoaia iroun Iehova, ma te kabaang ae uramwaaka ae bibitaki ibukin tararuaan te kawai n rin.​—Karikani Bwaai 3:24.

Iangoia bwa e noriia kerubim akanne Abera ngke te ataeinimwaane ngaia. E a ataia Abera bwa e korakora mwaakaia ngke e noriia bwa a kaoti n rabwataia n aomata. Ao e kaotaki naba mwaakan te Atua ae kamimi n te “kabaang” ae uramwaaka ae bibitaki. E koaua bwa e ataia Abera i nanon ana tai n ikawairake bwa a a botu kerubim akanne ao ni kitan nakoaia? E bon aki. A teimatoa n tei n te tabo anne anera aika mwaaka aikai ni katoaa te ngaina, te tairiki, te ririki, ao tienture. Ai ngaia are e ataia Abera bwa iai ana toro Iehova ae te Atua aika kakaonimaki. E nora te aeka ni kakaonimaki ao n ongeaba Abera nakon Iehova irouia kerubim akanne, are akea n ana utu. E boni kakorakoraaki ana onimaki man aia katoto anera akanne.

E noria Abera bwa e rikirake ni korakora ana onimaki mani kananoan ana iango i aoni bwaai nako ake e kaotiotii Iehova i bon ibukina, rinanon ana karikibwai, ana berita ao aia katoto Ana toro. Ngaia are e bon taetae nakoira rinanon ana katoto. A kona ni karauaki riki nanoia rooro n rikirake n ataan ae a kona ni karikirakea te onimaki ni koaua ibukin Iehova ae te Atua, n aki ongei baika a karaoi kaain aia utu. A rangi ni bati bukin rikiraken te onimaki ni boong aikai man taiani karikibwai aika kamimi aika otabwaninira, ao te Baibara ae bwanin ae iroura, n ikotaki naba ma katoto aika bati mairouia aomata ibukin aia onimaki.

BUKIN RIANAKON ANA ANGAKAREA ABERA

Ngke e a rikirake onimakinan Iehova iroun Abera, e a tangiria bwa e na kakaaea te anga are e na kaota iai ana onimaki n ana mwakuri. Ma e ngae n anne, tera ae kona n anga te aomata ae mangori nakon te tia Karika te iuniweeti? Ni koauana, e aki kainnanoa te bwaintituaraoi te Atua ke buokana mairouia aomata. Imwin tabeua te tai, e a ota raoi Abera n te koaua ae rangi n nano aei: Ngkana e anga ma nanona ae raoiroi, e a angan iai Iehova ana bwai ae te kabanea n tamaroa mai buakon ana bwai ni kakukureia iai Tamana are i karawa.

Ngaia are e a tauraoi Abera n anga tabeman tiibu man ana nanai bwa ana karea. E rineia tiibu aika a moan raraoi aika karimoa, ao e anga ana karea ae te kabanea n tamaroa mani bwain rabwatan te man. Ma e ukera naba kakabwaiaana Kain ao akoana mairoun te Atua ni katauraoan ana angakarea man arokana. E boni kaokoro ana iango ma Abera. E noraki te kaokoro ngke a a angakarea taari aikai.

A bae n tia ni kamanenai baonikarea ma te ai ibukin aia angakarea natin Atam aikai, ao tao a noraki naba irouia kerubim ake tii ngaiia taan tei ibukin Iehova i aon te aba n taai akanne. E boni kaekaia Iehova! Ti wareka ae kangai iai: “Ao Iehova E mutiakina Abera ma ana karea.” (Karikani Bwaai 4:​4, BG) E aki taekinaki n te rongorongo aron te Atua ni kaotaraea arona ni mutiakina Abera. Ma bukin tera ngke e mutiakina Abera?

E koaua bwa e mutiakinna tii ibukin ana angakarea? Bukina teuana, bwa maan boni baika maiu ao e irekereke te angakarea ma raraaia are tei ibukin te maiu. E ataia Abera ae e rangi ni kakawaki te angakarea anne? Imwin ana tai Abera ao e kamanena te angakarea ae te man ae moan te tamaroa te Atua bwa bannan Ana angakarea Natina ae “ana Tiibutetei te Atua,” i nanon tienture aika bati ni kawawaean raraana ae kororaoi. (Ioane 1:29; Te Otinako 12:​5-7, BG) Ma e ngae n anne, ti aki ataia raoi bwa e aki ataia ke e aki ota Abera n aron Iehova ni kamanenai angakarea rimwi riki.

Ma aio te bwai ae ti koaua iai: E anga ana karea Abera ae te kabanea n tamaroa i buakon ana bwai. E aki tii mutiakina te karea Iehova, ma bon te aomata naba. E kukurei Iehova iroun Abera ibukina bwa e anga ana karea ibukin tangirana ao onimakinana ni koaua.

E kaokoro anne ma Kain. “E aki [mutiakinaki] Kain ma ana karea” iroun Iehova. (Karikani Bwaai 4:​5, BG) E bon aki kairua ana angakarea Kain bwa imwina riki ao e a kariaiakaki karea aika uaan aontano n Ana Tua te Atua. (Nakoaia Ibonga 6:​14, 15) Ma e taekinaki ae kangai n te Baibara ibukini Kain: “A bubuaka ana mwakuri.” (1 Ioane 3:12) N aroia aomata aika bati ni boong aikai, e teretere bwa e iangoia Kain bwa e a tau naba tii kaotiotan tangiran te Atua n te bwai ae kona n noraki. E waekoa n noraki akean ana onimaki ni koaua ke akean tangiran Iehova ni baike e karaoi.

E koaua bwa e kakorakoraa Kain n reiakina ana katoto Abera ngke e a ataia bwa e aki mutiakinaki iroun Iehova? E bon aki. E rangi n un ao n ribaa tarina. E nora te bwai ae riki Iehova i nanoni Kain ao e taotaona nanona n tuangnga arona ae riai. E kauringa Kain bwa maiuna are e waakinna e kairia nakon te bure ae kakaiaki, ao E anganna te reirei ae riai bwa e na “mutiakinaki” tii ngkana e bitii aroarona.​—Karikani Bwaai 4:​6, 7, BG.

E kakeaa bongan ana kauring te Atua Kain. Ao e wetea karimwina are e onimakinna bwa e na aki iowawa nakoina bwa e na airi ma ngaia nakon te tawaana. Ao ikanne are e a ekaanako tarina Kain, ao ni kamatea. (Karikani Bwaai 4:8) N etina, e a riki ngkanne Abera bwa te moan aomata ni bwainikirinaki ibukin ana angakarea nakon te Atua ao ni mate ibukin ana onimaki. E mate ma e aki kona ni mwanuokinaki rongorongona.

E bon tau ni katuuaaeaki iroun te Atua te aomata are e kamatea Abera. Ao e karaoa te kaetitaeka ae riai te Atua ngke e a katuuaaea Kain are buakaka ibukin ana bure. (Karikani Bwaai 4:​9-12) Ma ae kakawaki riki, e bon taetae nakoira ngkai Abera rinanon rongorongona. E iangoaki ana ririki ni maiu Abera ae tao tebubua bwa e kimototo n te tai are e maiu iai, ma e kamanena maiuna i aon te aba n te aro ae e kukurei iai te Atua. E mate ma ataakin ae e a tia n reke tangirana ma akoana iroun Tamana are i karawa ae Iehova. (I-Ebera 11:4) Ti kona ni koaua raoi ngkanne bwa akea tokin uringan Abera iroun Iehova ao e kariariaa te mangauti n te aonnaba ae bwaretaiti. (Ioane 5:​28, 29) Ko na kaitiboo ma ngaia ikekei? Ko boni kona ngkana ko motinnanoia bwa ko na kakauongo nakon ana taeka Abera ao ni kakairi n ana onimaki ae rianako.