Wekirajaainjatka anain sünain tü outkajawaakat Wakuwaʼipa otta Waʼyataain nümüin Maleiwa
© 2024 Watch Tower Bible and Tract Society of Pennsylvania
JUULIOʼU 1-7
KOROLO KOJUTUSÜ SULUʼUKA TÜ BIBLIAKAT SALMOS 57-59
Nümalajeʼerüin Jehová tü kasa naainjakat na müliakana atuma naaʼin na aʼyataakana nümüin
«Sainküinpünaa mmakat»
14 Yalayalasü naaʼin Esteban sünain aküjaa pütchi nüchiki Maleiwa süpülapünaa nuʼutunuin aaʼin natuma na nüʼünüükana (Aluw. 6:5; 7:54-60). Müliashii maʼin atumawaa na anoujashiikana süchikijee tia, aʼwalakajaashiijeseʼe naya sainküinpünaa Judea jee Samaria. Nayaʼala neʼe apütaaka na aluwataaushikana, nnojotpejeʼe ataʼünnüin sukuwaʼipa tü aküjaakat pütchi. Oʼunushi Felipe Samariamüin, nikirajaka wayuu nüchiki Cristo jee anakuwaʼipatsü tia (Aluw. 8:1-8, 14, 15, 25). Anuu tü alatakat saashin tü Bibliakat: «Na anoujashii aʼwalakajaakana paala suluʼujee nuʼutunuin aaʼin Esteban, antüshii suluʼumüin tü mmakat Fenicia, Chipre otta müsia Antioquía. Nayapejeʼe neʼe naküjain amüin pütchi na judíokana. Eejanaka waneinnua anoujashii chejeʼewalii suluʼujee tü mmakat Chipre otta Cirene. Noʼunakalaka Antioquíamüin, naküjaka pütchi namüin na wayuu aashajaakana griego jee naküjainña namüin tü pütchi anakat maʼin nüchiki chi Señotkai Jesús» (Aluw. 11:19, 20). Wattakuatsü aküjünüin tü pütchikat suluʼujee müliain maʼin atumawaa na anoujashiikana.
15 Meematsü tia maʼaka saaʼin tü alatakat namüin na wawalayuu chajanakana Unión Soviética. Jamüsüjaʼa soʼu 1950 sünainmüin 1960, wainma na wawalayuu amaanakana Siberiamüin. Naküjaka pütchi sainküin tia mmakat, nnojotsüjeʼe nountuin tia, jama masapiain naya. Eesü sülatüle suulia 10.000 kilómetro tü mma noʼunakalü aluʼumüin. Nountuin tia süka najünajaanüin suluʼumüin tia mmakat natuma na aluwataashiikana. Naashin wanee wawala, wainma na wayuu aapakana tü pütchikat chaa Siberia süka najünajaanüin na wawalayuukana natuma na aluwataashiikana.
Püchajaa süchiki kaaʼürüi suluʼu tü Bibliakat
Ayata katchin jaaʼin, «nnojotsü kasain amalajeʼerüinjanain jia»
16 Nnojo mmoluin waaʼin. Suluʼu wanee jayeechi niiʼirajaka David nüküjain ayateechin alin Jehová nüpüla. «Maleiwakalee, achecheraajeechi taya pünain», müshi nia (Sal. 57:7). Müshiʼiya wayakana, eeshii süpüla wachecheraain maʼin waaʼin nünain Jehová (paashajeʼera Salmo 112:7). Jülüjataa waaʼin tü naaʼinrakat Bob, chi wachuntayüikai anülia suluʼu pütchi 9. ¿Kasa naaʼinraka süpüla nüchecheraain süchiirua tü nümakat Maleiwa? «Eesüjaʼa süpüla nnojoluin shiʼitaanüin isha pünain. Yaajeetpejeʼe wamaʼana müleka choʼujaale shiʼitaanüin isha pünain», müshi chi tottootkai nümüin Bob. «¡Nnojottaa! Müle shia putuma, oʼunamaateechi taya», nümaka Bob nümüin. Nnojotsü wainmajüin naaʼin Bob saaʼujee tü nümakat otta nnojotsü ayoʼujaain naaʼin saaʼujee tü alateetkat nümüin.
17 Nnojotsü naʼatapajüin Bob sülatüinjatüin nümüin wanee kasa süpüla nüneeküin nüchecheraainjachire süchiirua tü nümakat Maleiwa, kettaatüjülia tia nutuma. Naaʼinrüin tia süka talateein nutuma Jehová, süka nikirajaain sünain tü Bibliakat otta sünain tü karaloʼuta wamaʼanakat aashajaaka süchiki kojutuinjatüin wamüin tü kataakalü oʼuu otta tü ishakat. Niyaawata aaʼu niʼreechin kasa anasü nutuma Jehová noonoole sümaa tü nümakat. Maʼaka naaʼin Bob, eeshii süpüla wachecheraain süchiirua tü nümakat Maleiwa jaʼitairü kasain alatüin wamüin.
JUULIOʼU 8-14
KOROLO KOJUTUSÜ SULUʼUKA TÜ BIBLIAKAT SALMOS 60-62
Jimatüsü waaʼin nutuma Jehová jee naaʼinmajüin waya
it-2-S 1146
Torre
Uso figurado. Aquellos que miran con fe y obediencia a Jehová tienen gran seguridad, tal como cantó David: “Has resultado ser un refugio para mí, una torre fuerte frente al enemigo”. (Sl 61:3.) Los que reconocen lo que su nombre encierra, confían en ese nombre, y lo representan fielmente, no tienen nada que temer, puesto que la Biblia dice: “El nombre de Jehová es una torre fuerte. A ella corre el justo, y se le da protección”. (Pr 18:10; compárese con 1Sa 17:45-47.)
it-2-S 1122
Tienda
La palabra “tienda” tenía aún otro sentido figurado. Una tienda era un lugar de descanso y protección contra los elementos. (Gé 18:1.) En vista de las costumbres con respecto a la hospitalidad, los visitantes tenían razón para creer que se les atendería y respetaría cuando se les diera la bienvenida en la tienda de otra persona. Por consiguiente, cuando Revelación 7:15 dice que Dios ‘extenderá su tienda sobre la gran muchedumbreʼ, da a entender que esta recibirá cuidado protector y seguridad. (Sl 61:3, 4.) Al hablar de los preparativos que tiene que hacer Sión, la esposa de Dios, para los hijos que dará a luz, Isaías registra que se le dice: “Haz más espacioso el lugar de tu tienda”. (Isa 54:2.) Por consiguiente, ella amplía el lugar de protección para sus hijos.
w02-S 15/4 16 püt. 14
Las leyes divinas son para nuestro bien
14 La ley de Dios es inmutable, lo cual resulta tranquilizador. En estos tiempos turbulentos, Jehová, que vive de tiempo indefinido a tiempo indefinido, es firme y estable como una roca (Salmo 90:2). Él dijo de sí mismo: “Yo soy Jehová; no he cambiado” (Malaquías 3:6). Sus normas, recogidas en la Biblia, son totalmente confiables, en contraste con las ideas humanas, que cambian sin cesar (Santiago 1:17). Veamos un ejemplo: los psicólogos promovieron durante años la permisividad en la educación de los hijos, pero después algunos cambiaron de opinión y reconocieron que tal recomendación era un error. Las normas y pautas mundanas a este respecto varían tanto como si el viento las meciera de un lado a otro. En cambio, la Palabra de Jehová es inalterable. Durante siglos, la Biblia ha dado consejo sobre cómo criar a los hijos con amor. El apóstol Pablo escribió: “Padres, no estén irritando a sus hijos, sino sigan criándolos en la disciplina y regulación mental de Jehová” (Efesios 6:4). Es muy tranquilizador saber que podemos confiar en las normas de Jehová, que nunca cambiarán.
Püchajaa süchiki kaaʼürüi suluʼu tü Bibliakat
Ana wanüiki woʼuraajapa
18 Süpüla waneepiain waya nümaa Jehová, oʼuraajüinjana maʼin waya nümüin. Keeʼireesü naaʼin Jehová waküjain nümüin süpüshuaʼa tü suluʼukat waaʼin (Sal. 62:8). Anasüjeseʼe pükatarüle kaʼi soʼukaiwai süpüla puʼuraajüin nümüin Jehová süka süpüshuaʼa paaʼin. Puʼwaaja nia jee paapaa analuʼutka nümüin saaʼujee süpüshuaʼa tü kasa anasü naaʼinrakat püpüleerua. Puchunta nümüin süpüla yalayalain paaʼin sünain aküjaa pütchi, süpüla püchecherüin paaʼin soʼunnaa müliaa otta süpüla püchecherüin paaʼin suulia tü ooʼulakünakalü aka paaʼin. Ayataʼaya puʼuraajüin nümüin Jehová, nnojo puuʼulaain sütaʼülüin pukuwaʼipa wanee kasa suulia aaʼinraa tia. ¿Kasa naaʼinraka Jehová süpüla nusoutuin shiʼipajee tü wachuntakat nümüin? Wekirajaajeerü anain tia sünain tü wane ekirajaayakat.
JUULIOʼU 15-21
KOROLO KOJUTUSÜ SULUʼUKA TÜ BIBLIAKAT SALMOS 63-65
«Anaʼleesia tü taalinkat püpüla suulialeʼeya tü kataakalü oʼuu»
w01-S 15/10 15, 16 püt. 17, 18
¿Quién nos separará del amor de Dios?
17 ¿Cuánto valoramos el amor de Dios? ¿Opinamos como David, que escribió: “Porque tu bondad amorosa es mejor que la vida, mis propios labios te encomiarán. Así te bendeciré durante el transcurso de mi vida; en tu nombre levantaré las palmas de mis manos”? (Salmo 63:3, 4.) ¿Ofrece la vida en este mundo algo mejor que disfrutar del amor de Dios y de su noble amistad? Por ejemplo, ¿es mejor luchar por una profesión lucrativa que gozar de paz mental y felicidad gracias a una relación estrecha con Dios? (Lucas 12:15.) Algunos cristianos se han enfrentado a la disyuntiva de renunciar a Jehová o arrostrar la muerte, como muchos de los testigos de Jehová internados en los campos de concentración nazis de la segunda guerra mundial. Nuestros hermanos, con muy pocas excepciones, optaron por permanecer en el amor de Dios, dispuestos a morir. Quienes continúan leales en su amor pueden confiar en que recibirán de Dios un futuro eterno, porvenir que el mundo es incapaz de asegurarnos (Marcos 8:34-36). Con todo, la vida eterna no es lo único que está implicado.
18 Aunque es imposible vivir para siempre sin Jehová, tratemos de imaginar cómo sería una existencia sumamente larga sin nuestro Creador. Sería vacía, carente de auténtico sentido. Él ha encargado a su pueblo una labor que nos llena de satisfacción en estos últimos días; de ahí que confiemos en que cuando Jehová, el Gran Dios de Propósito, nos otorgue vida eterna, habrá infinidad de actividades por realizar y cosas por aprender que serán útiles y fascinantes (Eclesiastés 3:11). Por mucho que investiguemos en los milenios futuros, jamás acabaremos de sondear “la profundidad de las riquezas y de la sabiduría y del conocimiento de Dios” (Romanos 11:33).
Jaapa analuʼut saaʼu kasa süpüshuaʼa
Shialeekajaʼa nümüin Maleiwa, waapüinjatü analuʼut nümüin. Watta saalii tü kasa naainjakat wapüleerua otta ayatüsia shia naaʼinrüin maaʼulu (Deut. 8:17, 18; Aluw. 14:17). Nnojo sotuin neʼe waaʼin motsomüin tü kasa naaʼinrakat Jeʼwaa wapüleerua. Akatalüinjana waya kaʼi süpüla wasakireʼerüin suluʼu waaʼin süchiki tü naainjakat wapüleerua otta napüleerua na wapüshikana. Talateerü waaʼin waaʼinrüle tia otta wayaawateerü aaʼu alin waya nüpüla otta kojutuin waya nümüin (1 Juan 4:9).
Waashajaa suluʼu waaʼin süchiki tü kasa nümaʼanajeejatkat Maleiwa
7 Eesü kapüleere wamüin jülüjashaatain waaʼin tü pütchi waashajeʼerakat otta eesü kapüleerü wamüin waashajaain suluʼu waaʼin süchiki tia. Eesüjaʼa kapüleere tia wamüin sutuma mapüsain waya, miyoʼuin shiiʼira telewisoot, raawia otta jaʼyale shiyorolo wayuu. Anashii waashajaale suluʼu waaʼin eere yüütüülin otta jamaamapa waaʼin. Mapuʼusü sukuwaʼipa nutuma David, aashajaapuʼushi nia suluʼu naaʼin aipaʼa (Sal. 63:6). Jee müshia Jesuu, oʼunapuʼushi eere yüütüülin süpüla naashajaain suluʼu naaʼin jee süpüla nuʼuraajüin (Luc. 6:12).
w09-S 15/7 16 püt. 6
Imite a Jesús: enseñe con amor
6 A todos nos gusta hablar de las cosas que nos apasionan. Cuando algo es importante para nosotros, se nota enseguida por el entusiasmo con el que nos expresamos. Esto es especialmente cierto cuando hablamos de alguien a quien amamos. Por lo general, queremos que los demás sepan cómo es esa persona. Siempre hablamos bien de ella y, si alguien la critica, la defendemos. Nos gustaría que todos sintieran la misma admiración por ella que sentimos nosotros.
Püchajaa süchiki kaaʼürüi suluʼu tü Bibliakat
w07-S 15/11 15 püt. 6
¿Somos una fuente de alivio?
Con las relaciones humanas ocurre lo mismo que con las casas: es mucho más fácil destruir que construir. Es muy fácil atacar las faltas ajenas, pues todo el mundo es imperfecto y comete errores. Como bien dijo el rey Salomón, “no hay en la tierra hombre justo que siga haciendo el bien y no peque” (Eclesiastés 7:20). Así que no es nada difícil descubrir los defectos del prójimo y derrumbarlo haciendo comentarios hirientes (Salmo 64:2-4). Pero ser constructivos cuando hablamos es todo un arte.
JUULIOʼU 22-28
KOROLO KOJUTUSÜ SULUʼUKA TÜ BIBLIAKAT SALMOS 66-68
Nükaalinjain waya Jehová soʼukaiwai
Naaʼinraka Jehová süpüla naapüin wamüin tü wachuntakat nümüin
15 Nnojoishi aaʼinrawalin Jehová kasa pülasü süpüla nusoutuin shiʼipajee tü wachuntakat nümüin. Nükaalinjapejeʼe waya süpüla waneepiainjanain waya nümaa, makalaka anain maʼin jülüjale waaʼin tü naaʼinrakat Jehová süpüla nükaalinjain waya. Anuu tü saaʼinrakat wanee wawala jülüjapuʼuka aaʼin nnojoluin nusoutuin Jehová sümüin, Yoko sünülia: süshajüin suluʼu karaloʼuta tü suchuntakat nümüin Jehová, shiasaʼa mapa shiʼrajaain süchikuaʼa tü süshajakat. Suluʼujee tia shiyaawata aaʼu wainmain tü nusoutakat Jehová sümüin otta müsia nusoutuin sümüin waneirua kasa suchuntaka nümüin eekai motuirüin saaʼin. Anasü jülüjawaire waaʼin nusoutule wamüin Jehová tü wachuntakat nümüin (Sal. 66:19, 20).
w10-S 1/12 23 püt. 6
No olvidemos a las madres que crían solas a sus hijos
Por medio de su espíritu santo, Jehová hizo que algunos israelitas compusieran salmos, es decir, canciones sagradas de alabanza a Dios. ¿Cómo se sentirían las viudas y los huérfanos al entonar las letras? Seguro que muy felices, pues estas les recordaban que Jehová era para ellos un “padre” y un “juez” que los protegería (Salmo 68:5; 146:9). Nosotros también podemos brindar palabras de aliento a las madres solas, palabras que tal vez permanezcan años en su memoria. Así le sucedió a Ruth. Ella atesora unas palabras que le dirigió veinte años atrás un cristiano con mucha experiencia como padre. Él le dijo: “Sé que te estás desviviendo por criar a tus dos hijos. Vas bien, sigue así”. Ruth cuenta: “De verdad me llegó al corazón que me dijera aquello”. Y es que, como dice la Biblia, “las palabras que brindan consuelo son la mejor medicina” (Proverbios 15:4, Traducción en lenguaje actual). Así pues, ¿hay algo sincero y animador que podamos decirle a alguna madre que esté en esta situación?
w09-S 1/4 31 püt. 1
Un padre para los huérfanos
“PADRE de huérfanos de padre [...] es Dios en su santa morada.” (Salmo 68:5.) ¡Qué conmovedora imagen de Jehová Dios nos transmiten estas palabras inspiradas! En efecto, él brinda protección y ayuda a los desfavorecidos, entre quienes se encuentran los que han perdido a uno de sus padres. La Ley que Jehová dio a los israelitas refleja su profundo interés por ellos. Veámoslo en Éxodo 22:22-24, donde por primera vez en la Biblia se menciona al “huérfano de padre”.
Anasü wakuwaʼipa nutuma Jehová
17 (Paashajeʼera Salmo 40:5). Eeshi wayuu kamalainkai amüin nüliikajaain saaʼu uuchi süpüla chain nia süraloʼumüin. Sümaʼinruʼu nüliikajaain, eeshi nüshaʼwalaʼawaire süpüla niirakaain sümüin tü jaʼyakat saaʼujee tü uuchikat. Tia müsü aka saaʼin jülüjawaire waaʼin tü naaʼinrakat Jehová wapüleerua soʼunnaa wanee müliaa. Sajaʼttapa wanee kaʼi, wasakira waaʼin sünain tüü: «¿Kasa anasü teʼraka soʼukaitpa nutuma Jehová? Mayaainjeʼe ayatüin teʼrüin müliaa, ¿kasa naaʼinraka Jehová süpüla nükatchinrüin taaʼin?». Jülüja waaʼin soʼukaiwai wanee kasa anasü weʼraka nutuma Jehová.
Püchajaa süchiki kaaʼürüi suluʼu tü Bibliakat
w06-S 1/6 10 püt. 4
Puntos sobresalientes del libro segundo de los Salmos
68:18. ¿Quiénes eran los “dones en la forma de hombres”? Eran hombres que habían sido tomados cautivos durante la conquista de la Tierra Prometida. Con el tiempo, fueron asignados a ayudar a los levitas en sus labores (Esdras 8:20).
JUULIOʼU 29–AKOOSÜTOʼU 4
KOROLO KOJUTUSÜ SULUʼUKA TÜ BIBLIAKAT SALMO 69
Aküjünatüjülia suluʼu Salmo 69 tü alatüinjatkat nümüin Jesús
w11-S 15/8 11 püt. 17
Esperaban al Mesías
17 Sería odiado sin motivo (Sal. 69:4). Juan cita este comentario de Jesús: “Si yo no hubiera hecho entre [los judíos] las obras que ningún otro ha hecho, no tendrían pecado; pero ahora han visto y también han odiado tanto a mí como a mi Padre. Pero es para que se cumpla la palabra que está escrita en la Ley de ellos: ‘Me odiaron sin causaʼ” (Juan 15:24, 25). ¿Por qué dijo que la predicción está en “la Ley”, si se encuentra en los Salmos? Porque a menudo se llamaba “la Ley” a todas las Escrituras Hebreas (Juan 10:34; 12:34). Los Evangelios confirman que Jesús tuvo muchos enemigos, sobre todo entre los guías religiosos judíos. Él mismo dijo a sus oyentes: “El mundo no tiene razón para odiarlos a ustedes, pero a mí me odia, porque doy testimonio [...] de que sus obras son inicuas” (Juan 7:7).
Nuʼwulejüin Jesuu tü piichi aʼwaajüleekat Maleiwa
Aaʼuriiroʼu soʼu tü juyakat 30 soʼu wakalia, antüshi Jesuu Jerusalénmüin. Watta naalii na wayuu antakana süpüla tü Pascuakat. Sünain tia miʼiraakat, asülajüshii na wayuukana mürüt nümüin chi Maleiwakai, eejana wayuu antitka namüʼlüin, akanasaʼa waneinnua ayaʼlajüshii mürüt chaa Jerusalén.
Nüntapa Jesuu eere tü aʼwaajüleekat Maleiwa, niʼrüin waneirua wayuu sünain oikaa mürüt. ¡Oikaashii neʼe naya suluʼu tü piichi aʼwaajüleekat Jeʼwaa! ¿Kasakaʼa naaʼinrüin Jesuu? Naapaain wanee jiiku süpüla niipiijüin anooipaʼamüin tü paaʼakalüirua otta tü anneetkalüirua. Nuʼwachijaain nemeesain na aʼwanajaaliikana nneerü jee suʼwalakajaaka tü nanneetsekat. «Jujuʼitira tü wüchiikalüirua yaajee yaa. Nnojotsü oikaaleein jüpüla nipia chi Tashikai», nümaka Jesuu namüin na oikaaliikana toomasü.
Ponusü maʼin saaʼin tü wayuukalüirua shiʼrapa tü naaʼinrakat Jesuu. Sotoka naaʼin na nikirajüinkana tü pütchi ashajünakat paala nüchiki chi Mesíaskai suluʼu tü karaloʼuta nüchikimaajatkat Maleiwa, tü makat mayaa: «Keeʼireesü maʼin taaʼin kojuteein tü nipiakat Jeʼwaa sutuma wayuu».
Mapa soʼu tü juyakat 33 soʼu wakalia, nuʼwulejüin Jesuu süchikuaʼa tü aʼwaajüleekat Maleiwa. Kojutushaatasü nümüin tü piichi aʼwaajüleekat otta niyoutuin süpüleerua eeinjatüin wayuu eekai mojutuin atuma nipia chi Nüshikai.
g95-S 22/10 31 püt. 4
¿Se puede morir de tristeza?
En la opinión de algunos, la tristeza fue un factor importante en la muerte de Jesucristo, de quien se había profetizado: “El oprobio mismo ha quebrantado mi corazón, y la herida es incurable”. (Salmo 69:20.) ¿Deben entenderse literalmente estas palabras? Es posible, pues las horas que precedieron a la muerte de Jesús fueron de agonía, no solo en sentido físico, sino también emocional. (Mateo 27:46; Lucas 22:44; Hebreos 5:7.) Por otra parte, este quebranto de corazón puede explicar por qué salió “sangre y agua” de la herida de lanza que le infligieron a Jesús poco después de su muerte. El desgarramiento del corazón o la ruptura de un vaso sanguíneo grande pudo provocar un derrame de sangre en la cavidad torácica o en el pericardio, la membrana que contiene fluidos y recubre el corazón. En cualquiera de estos dos lugares, una punción podía hacer que manara lo que parecería “sangre y agua”. (Juan 19:34.)
it-2-S 669
Planta venenosa
Se predijo que al Mesías se le daría una “planta venenosa” por alimento. (Sl 69:21.) Esto aconteció cuando le ofrecieron vino mezclado con hiel antes de fijarlo en el madero, pero después que Jesucristo lo probó, se negó a tomar la bebida estupefaciente, cuyo fin probablemente era aliviar sus sufrimientos. Al registrar el cumplimiento de esta profecía, Mateo (27:34) utilizó la palabra griega kjo·lḗ (hiel), la misma que aparece en la Septuaginta en el Salmo 69:21. Sin embargo, en el relato del evangelio de Marcos se habla de mirra (Mr 15:23), por lo que existe la opinión de que en este caso la “planta venenosa” o “hiel” era “mirra”. Otra posibilidad es que la bebida estupefaciente contuviese tanto hiel como mirra.
Püchajaa süchiki kaaʼürüi suluʼu tü Bibliakat
w99-S 15/1 18 püt. 11
Alcemos manos leales en oración
Mucha gente ora hoy solo para pedir algo, pero nuestro amor a Jehová Dios debe motivarnos a darle gracias y alabanza tanto en nuestras oraciones privadas como públicas. “No se inquieten por cosa alguna —escribió Pablo—, sino que en todo, por oración y ruego junto con acción de gracias, dense a conocer sus peticiones a Dios; y la paz de Dios que supera a todo pensamiento guardará sus corazones y sus facultades mentales mediante Cristo Jesús.” (Filipenses 4:6, 7.) En efecto, además de las súplicas y peticiones, debemos dar gracias a Jehová por las bendiciones espirituales y materiales (Proverbios 10:22). El salmista cantó: “Ofrece acción de gracias como tu sacrificio a Dios, y paga al Altísimo tus votos” (Salmo 50:14). Y una oración melodiosa de David incluyó estas conmovedoras palabras: “Alabaré el nombre de Dios con canción, y lo engrandeceré, sí, con acción de gracias” (Salmo 69:30). ¿No deberíamos hacer lo mismo en las oraciones públicas y privadas?
AKOOSÜTOʼU 5-11
KOROLO KOJUTUSÜ SULUʼUKA TÜ BIBLIAKAT SALMOS 70-72
Püküja süchiki pülashin maʼin chi Maleiwakai namüin na wayuu joʼuujeenakana joo maalü
«Na arütkaakana nünainmüin Jeʼwaa nnojoleerü kasain choʼujaain namüin»
15 ¿Kasa amaa akaalinjaka David soʼunnaa tü alatakat nümüin? Müshi nia: «Jiyaawata saaʼu süka jukuwaʼipa jümüiwaʼa anamiain Jeʼwaa; anataʼaleeshijaʼa maʼin chi wayuu eʼitaakai naaʼin nünain» (Sal. 34:8). Sünainjee tia nümakat David, wayaawata aaʼu niʼitaain maʼin naaʼin sünain naaʼinmajeechin nia Jeʼwaa. Achuntawaishi nia kaalinwaa nümüin. Nükaalinjain nia Maleiwa waneepia. Jintüliiwaʼaya David atkaashi nia nümaa wanee filisteo miyoʼusenuu maʼin, Goliat nünülia. Müshi nia nümüin: «Soʼukai, naapeechi ekii pia Jeʼwaa tamüin» (1 Sam. 17:46). Soʼunnaa niʼyataain David nümüin Saúl, kojuyatua najachajüin nia. Akaijasaʼa eein Jeʼwaa nümaa David (1 Sam. 18:12). Süka niyaawatüin saaʼu David nükaalinjapuʼuin nia Jeʼwaa, nütüjaa aaʼu ayateechin nükaalinjain nia. Müinjatü wakuwaʼipa süpüla yapain waya süpüla tü alatajatkat.
w14 3/1 18 püt 3, 4
Kojuta pümüin na wayuu laülaainnakana
3 Müsü Salmo 71:9: «Nnojoishi piyüülajüinjachin taya laülaapa taya, nnojoishi püpütüinjachin taya matchinpa taya». Eeshi süpüla niain kashajalain David tia pütchikat. Aʼyataatüjüiya David nümüin Jeʼwaa jintüliiwaʼaya nia. Wainma tü kasa naainjakat paala süka nüpülain Jeʼwaa (1 Sam. 17:33-37, 50; 1 Rey. 2:1-3, 10). Shiasaʼa müin laülaapa nia, achuntüshi nümüin Jeʼwaa nnojolinjachin niyüülajüin nia (paashajeʼera Salmo 71:17, 18).
4 Maaʼulu yaa eeshii waʼaka wawalayuu ashatakana nukuwaʼipa David. Mayaainjeʼe laülaainnain naya, ayatüshiʼiya sünain aʼwaajaa Maleiwa (Ecl. 12:1-7). Shiimain wainmain tü kasa kapüleekat namüin maʼaka saaʼin tü aküjaakat pütchi. Eepajaʼa süpüla nachuntüin nümüin Jeʼwaa nnojoliinjanain niyüülajüin naya. Natüjaa aaʼu nnojoleerüin moʼuyaain nikii Jeʼwaa suulia tü nanüikikat. Shia naküjaka nümüin Jeʼwaa tü kasa nüküjakat paala David.
w14 1/1 23 püt 4, 5
Piʼyataa nümüin Jeʼwaa süpülapünaa laülaachoin pia
4 Pütaralaale, eesü süpüla jülüjüin paaʼin pütchikat tüü: «Sümaʼairuʼu katsüinyülüin taaʼin, ¿kasache taaʼinrajatka süka takuwaʼipa?». Süka kakaliaichin pia sünain anoujaa, mainma tü kasa eekat süpüla paainjüin. Maʼaka pikirajüin na jimaʼaliikana sünain tü pütüjaakalü aaʼu nüchiki Jeʼwaa. Maʼaka pütütüleʼerüin naaʼin na wawalayuukana sükajee püküjüin namüin tü kasa anasü piʼrakat sünain aʼyatawaa nümüin Jeʼwaa. Achuntüshi chi aluwataashikai David nümüin Jeʼwaa süpüla naaʼinrüinjatüin tia. Müshi nia: «Maleiwakalee pikirajüin taya jintüliiwaʼaya taya [...]. Maleiwakalee, nnojo piyüülajüin taya laülaapa jee kasuupa taya, taküjüinjatü namüin na wayuu jemeijanakana sümaa pülashin maʼin pia» (Sal. 71:17, 18, NM).
5 ¿Kasache eeka süpüla paaʼinrüin süpüla pikirajüinjanain na waneeinnua sünain tü pütüjakalü apüleerua? Eeshii süpüla puunejaain pipialuʼumüin na wawalayuu joʼuuyuuliikana puulia süpüla pütütüleʼerüin naaʼin. Eeshii süpüla puunejaain naya sünain aküjaa pütchi süpüla neʼrüinjatüin talatüin paaʼin sünain aʼyatawaa nümüin Jeʼwaa. Müshi Elihú, wanee wayuu nümaiwajachi: «Laülaale wanee wayuu, niiʼiyatüinjatü kekiin maʼin nia» (Job 32:7, NM). Chi aluwataaushikai Pablo nüküjüin namüin na jieyuu kakaliainnakana sünain anoujaa natütüleʼerüinjatüin naaʼin na wanee jieyuukana sükajee nanüiki otta nakuwaʼipa. Müshi nia namüin: «Na jieyuu eekai laülaayuuin [...] shia anaka napüleerua nekirajüle na majayünnüükana ooʼulaka na keʼirumayünnüükana» (Tito 2:3, 4).
Püchajaa süchiki kaaʼürüi suluʼu tü Bibliakat
it-1-S 883
Éufrates
Límite del territorio asignado a Israel. Dios prometió a Abrahán darle a su descendencia la tierra que se extendía “desde el río de Egipto hasta el gran río, el río Éufrates”. (Gé 15:18.) Esta misma promesa fue renovada a la nación de Israel. (Éx 23:31; Dt 1:7, 8; 11:24; Jos 1:4.) En 1 Crónicas 5:9 se dice que con anterioridad al reinado de David, algunos descendientes de Rubén habían extendido su territorio “hasta donde se entra en el desierto junto al río Éufrates”. No obstante, puesto que el Éufrates se encuentra a unos 800 Km. al “oriente de Galaad” (1Cr 5:10), con esta expresión tal vez se quiera dar a entender sencillamente que los rubenitas ensancharon su territorio desde el E. de Galaad hasta donde empieza el desierto de Siria, que se extiende hasta el mismo Éufrates (“Hasta la entrada del desierto que se extiende hasta el Éufrates”, FS; “alcanzaba el límite del desierto que se extiende desde el río Éufrates hasta aquí”, Ga). Así, parece ser que la promesa de Jehová no se cumplió a plenitud hasta la época de los reinados de David y Salomón, cuando la frontera de Israel llegó a incluir el reino arameo de Zobá, que limitaba con el Éufrates al paso de este río por la zona septentrional de Siria. (2Sa 8:3; 1Re 4:21; 1Cr 18:3-8; 2Cr 9:26.) Debido a su importancia, en numerosas ocasiones se le llama “el Río”. (Jos 24:2, 15; Sl 72:8.)
AKOOSÜTOʼU 12-18
KOROLO KOJUTUSÜ SULUʼUKA TÜ BIBLIAKAT SALMOS 73, 74
¿Achunjüshiiche waya naaʼu na nnojoliikana aʼyataain nümüin Maleiwa?
«Nükaalinjain [Jeʼwaa] na wayuu yüülakana aaʼin»
14 Chi kashajalakai Salmo 73 nia wanee leviita. Sükajee leviitain nia aʼyataashiijaʼaya nia suluʼu tü aʼwaajüleekat Jeʼwaa. Eepejeʼe wanee kaʼi mojukalü oʼu maʼin naaʼin, achunjasü naaʼin naaʼujee na aaʼinrakana kasa mojusü otta na yaletakana aaʼin. Nnojotpejeʼe achunjain naaʼin saaʼujee tü kasa mojusü naaʼinrakat naya wayuukana, shia sünainjee müin anakai saaʼin nakuwaʼipa niʼrüin (Sal. 73:2-9, 11-14). Niʼrüin müin nnojotkai kasain choʼujaain namüin naya wayuukana, washirü naya, anasü nakuwaʼipa otta nnojotsü shapaain maʼin naaʼin. Müsüjeseʼe mojuin naaʼin chi leviitakai sünainjee müin nakuwaʼipa naya wayuukana, anuujeseʼe nünüiki sutuma tia: «Amülashi neʼe taya wulejüin aaʼin, maainjalajüin neʼe», ooʼulaapünaataaichijee suulia aʼyatawaa nümüin Jeʼwaa sünainjee tia.
«Nükaalinjain [Jeʼwaa] na wayuu yüülakana aaʼin»
15 Paashajeʼera Salmo 73:16-19, 22-25. Ekerotushi chi leviitakai suluʼumüin tü aʼwaajüleekat Maleiwa, eeshijaʼa yalajachire nia naʼaka waneinnua anoujashii. Jimatüsü naaʼin otta nüsakireʼerüin naaʼin sünain tü alatakat nümüin jee achuntushi nia nümüin Jeʼwaa sooʼopünaa tia. Suluʼujee tia, niyaawata aaʼu nnojoluin anain tü kasa jülüjakat naaʼin otta eein süpüla sükayaleʼerüin nia tia nuulia Jeʼwaa. Niyaawataka saaʼu müin saaʼukai naaʼin wanee mma chüüchüüsü na wayuu aaʼinrakana kasa mojusü otta najaʼttireena naya Jeʼwaa soʼu wanee kaʼi. Süpüla nnojoluinjatüin suchunjakuʼu sümüin naaʼin jee mojukuʼu sümüin naaʼin, wanaawainjatü tü jülüjakat naaʼin nümaa Jeʼwaa süchiki wanee kasa. Naaʼinrapa tia nnojoluitpa mojuin maʼin naaʼin, talatüitpa naaʼin. Müshijeseʼe nümüin nümüin Jeʼwaa: «Nnojotsü suchuntaain taaʼin wanee kasa naataka puulia».
16 Watüjaka sünainjee. Nnojotsü anain suchunjakuʼu sümüle waaʼin saaʼu müin anakai saaʼin nakuwaʼipa na wayuu aaʼinrakana kasa mojusü. Nnojoleerü talatakuʼu müin naaʼin waneepia otta nnojoleerü katüin noʼu süpüla kaʼikat süpüshuaʼa (Ecl. 8:12, 13). Suchunjale waaʼin naaʼujee naya wayuukana mojeerü waaʼin otta eeshii süpüla wakayalaain nuulia Jeʼwaa sutuma tia. Waaʼinra tü naaʼinrakat chi leviitakai suchunjale waaʼin naaʼujee na wayuu aaʼinrakana kasa mojusü, woonoo sümaa tü nümakat Jeʼwaa wamüin otta naya aleewa amaa waya na wayuu aaʼinrakana tü nüchekakat. Talateerü maʼin waaʼin sülanaʼaleere naalin Jeʼwaa wapüla suulialeʼeya wanee kasa otta ayateenaʼaya waya achecheraain süchiirua tü kataa oʼuu aapüneekat wamüin (1 Tim. 6:19).
Washata sukuwaʼipa nunoula Moisés
5 ¿Kasa waaʼinrajatka süpüla nnojoluinjatüin waneeküin talataa aaʼin motsomüin saʼaka kaainjalaa? Soteesü waaʼin nnojoleerüin talatüin naaʼin waneepia wanee wayuu sutuma tü kaainjalaakat. Süka kanoulain waya jülüjeesü waaʼin yüüʼülaa sümeerüin nakuwaʼipa «na manoujainsaliikana sümaa tü kasa mojusü keeʼireekat naaʼin» (1 Juan 2:15-17). Jülüjeesü waaʼin kaseerüin alatüin namüin na wayuu nnojoliikana ayaawajaain suulia naainjala. Müshii waraittakai naaʼin «saaʼu wanee mma chüüchüüisü» otta mojeerü nakuwaʼipa (Sal. 73:18, 19, NM). Waainjeere kasa mojusü, jülüja waaʼin pütchikat tüü: «¿Kasa teʼreeka watta kaʼi?».
Wooʼulaa niaiwa kojutüin atuma waya Maleiwa
3 Nütüjaa aaʼu chi eeʼiraikai kojuteechin nia nutuma Jeʼwaa (paashajeʼera Salmo 73:23, 24). Wainma tü kasa naainjakat Jeʼwaa süpüla kojutüin nutuma na wayuu oonookana nümaa. Maʼaka saaʼin nükaaliinjüin waya süpüla watüjaain saaʼu tü nüchekakat (1 Cor. 2:7). Otta eeshii süpüla naʼaleewain waya müleka woonoole nümaa. Niiʼiyatüin mayaa kojutüin waya nutuma (Sant. 4:8).
4 Niʼitaain Jeʼwaa najapuluʼu na anoujüshiikana tü aküjaakat pütchi (2 Cor. 4:1, 7). Waküjüle pütchi shiiʼiree kojuteein watuma Jeʼwaa sümaa wakaaliinjeein na wayuukana, kojutshii waya nutuma. «Kojuteena tatuma na kojutkana atuma taya», müshi Jeʼwaa (1 Sam. 2:30, NM). Makalaka eein süpüla anain maʼin wakuwaʼipa noʼuluʼu Jeʼwaa otta noʼuluʼu na wawalayuukana (Prov. 11:16; 22:1).
5 Wanoujüle nünain Jeʼwaa otta woonoole sümaa tü nümakat, aneerü maʼin wakuwaʼipa mapeena. «Kojuteechi pia nutuma Jeʼwaa süpüla paapaain tü puumainkat. Piʼrajeerü nakua na mojulaashiikana sünain oukta», müsü tü Wiwüliakat (Sal. 37:34, NM). Kojutshii waya nutuma Jeʼwaa sükajee waʼatapajüin kateerüin woʼu waneepia nutuma (Sal. 37:29).
Püchajaa süchiki kaaʼürüi suluʼu tü Bibliakat
it-2-S 213
Leviatán
En el Salmo 74 se describe cómo salvó Dios a su pueblo, y los versículos 13 y 14 hacen referencia simbólicamente a la liberación de Israel de Egipto. En esta ocasión, el término “monstruos marinos [heb. than·ni·ním, plural de tan·nín]” se usa como una expresión paralela de “Leviatán”, y el quebrantar las cabezas de Leviatán bien puede aludir a la derrota aplastante infligida al Faraón y a su ejército al tiempo del éxodo. Los targumes arameos dicen “los fuertes del Faraón” en lugar de “las cabezas de Leviatán”. (Compárese con Eze 29:3-5, donde se asemeja al Faraón a un “gran monstruo marino” que está en medio de los canales del Nilo; también con Eze 32:2.) Al parecer, en Isaías 27:1 Leviatán (Septuaginta, “el dragón”) es el símbolo de un imperio: una organización de alcance internacional dominada por un personaje al que se denomina “serpiente” y “dragón”. (Rev 12:9.) Esta profecía trata del restablecimiento de Israel, y por consiguiente, el que Jehová ‘dirija su atenciónʼ a Leviatán tiene que afectar a Babilonia. Sin embargo, los versículos 12 y 13 no solo mencionan a Babilonia, sino también a Asiria y a Egipto. De modo que el término Leviatán debe referirse en este contexto a una organización o imperio internacional que se opone a Jehová y a sus adoradores.
AKOOSÜTOʼU 19-25
KOROLO KOJUTUSÜ SULUʼUKA TÜ BIBLIAKAT SALMOS 75-77
¿Jamüshii nnojoliinjanaka waaʼalaajaain aaʼin?
Naata maʼin sukuwaʼipa wayuu maaʼulu yaa
4 Süchikijee nüküjain Pablo kapüleerüin naaʼin na wayuukana nakuwaʼipa neʼe namüiwaʼa otta kachiirueerüin naaʼin washirüü, nüküjainya naʼwaataainjanain suluʼu nakuwaʼipa otta yaletayaainjatüin nakuwaʼipa suʼupala wayuu. Na wayuu makana akuwaʼipa alanaʼaleeshiʼiya noulia na waneinnua saaʼin namüin saaʼu anashichoin maʼin naya naashin, saaʼu tü kasa natüjakalü apüleerua, saaʼu tü kasa namaʼanakat otta saaʼu nawashirüin. Shia neʼe keeʼireeka naaʼin wayuukana naainnua naʼwaajünüin natuma na waneinnua. Naashin wanee wayuu atüjashi maʼin, chi wayuu makai akuwaʼipa nnojoishi nuʼwaajüin Maleiwa, aʼwaajiraashi neʼe nümüiwaʼa. Eeshii na wayuu mojukana amüin neʼrüle pülayaain naaʼin wanee wayuu, jaʼitakajeʼe neʼe na pülayaakana aaʼin suʼupala wayuu, mojushiisü namüin tia.
5 Saashin tü Wiwüliakat, niyoutuin Jeʼwaa na wayuu aʼwaataakana suluʼu nakuwaʼipa otta na yaletakana aaʼin (Prov. 6:16, 17). Müle nukuwaʼipa wanee wayuu wattaluʼushi Maleiwa nuulia (Sal. 10:4). Tü yaletaakalü aaʼin nukuwaʼipa chi Yolujaakai (1 Tim. 3:6). Eepejeʼe noʼutku na aʼyataashiikana nümüin Jeʼwaa yaletajaakana aaʼin. Jamüshijaʼa Uzías chi aluwataaikai saaʼu Judá, mayaainjeʼe waneepiain nia nümaa Jeʼwaa soʼu wainma juya, yaletajaasü naaʼin saashin tü Wiwüliakat süka yalayalain maʼin nia. Sumojujaapa maʼin nukuwaʼipa nuʼupala Jeʼwaa, naaʼinrüin tü naʼyataainkat na sacerdootekana suluʼu tü aʼwaajüleekat, tü nnojotkat naaʼinrajatüin. Akaʼaya neʼe chi aluwataaikai Ezequías, yaletajaapünaasü naaʼin (2 Crón. 26:16; 32:25, 26).
Watüja sünainjee tü kasa pülasü naainjakat Jesús
11 ¿Kasa watüjaka sünainjee tia kasa pülasü naainjakat Jesús? Shia nnojoluinjatüin yaletüin waaʼin. Nnojoishi aʼwaataain Jesús suluʼu nukuwaʼipa sünainjee wiinojaain nutuma tü wüinkat. Nnojoishi aaʼinrüin Jesús kasa shiiʼiree nuʼwaataain suluʼu nukuwaʼipa, nnojotsü yaletüin naaʼin jee nüküjain nuuntuin kasa süpüshuaʼa süka nükaalinjain nia chi Nüshikai (Juan 5:19, 30; 8:28). Washatüle nukuwaʼipa Jesús, nnojoleerü yaletüin waaʼin jee nnojoleena aʼwaataain waya sünainjee tü kasa wountakat. Jaʼitairü kasain waʼyataain anain nümüin Jehová, nnojo waʼwaataain suluʼu wakuwaʼipa, shia anaka aluʼu waküjale wountuin kasa süpüshuaʼa süka nükaalinjain waya chi Maleiwa waʼyataakai amüin (Jer. 9:23, 24). Niainjachi kojutuka watuma Jehová sünainjee tü kasa waaʼinrakat. Nnojoliirejeʼe nükaalinjain waya, nnojotsüje kasain wountuin (1 Cor. 1:26-31).
12 Wekirajaa sünain wanee kasa waaʼinrajatka süpüla nnojoluin yaletüin waaʼin maʼaka nnojoluin yaletüin naaʼin Jesús. Jülüjataa waaʼin nükaalinjale wanee laülaashi wanee jimaʼai niʼipajanakai süpüla nukumajüin nünüiki sünain wanee pütchi nikirajüinjatka anain sünain tü outkajawaakat. Shiasaʼa sükajee nükaalinjain chia jimaʼaikai, anashaatasü maʼin nutuma tü pütchikat jee talatüshii na wawalayuukana nümaa. Sujutaapa tü outkajawaakat, nürütkaaka wanee wawala nünainmüin chi laülaashikai sünain nümüin nümüin: «Tawala, atüjashi maʼin ekirajaa chi wawalakai, ¿aashimüin?». «Jamüsaʼa, taya ekirajakai nia», ¿meetche nünüiki chia laülaashikai? Nnojottaa. Meerü nünüiki mayaa süka nnojoluin yaletüin naaʼin: «Shiimain, atüjashi maʼin ekirajaa». Chi wayuu eekai nnojoluin yaletüin naaʼin, nnojotsü choʼujaain nümüin nuʼwaajünüinjachin sünainjee tü kasa anasü naaʼinrakat napüleerua na waneinnua. Talatüshi nia süka nütüjaain saaʼu niʼrüin Jehová tü naaʼinrakat jee kojutuin shia nümüin (anasü paashajeʼerüle Mateo 6:2-4, TNM; Heb. 13:16). Talatüshi maʼin Jehová niʼrapa waya nnojoluin yaleteein waaʼin maʼaka nnojoluin yaletüin naaʼin Jesús (1 Ped. 5:6).
Püchajaa süchiki kaaʼürüi suluʼu tü Bibliakat
w06-S 15/7 11 püt. 4
Puntos sobresalientes de los libros tercero y cuarto de los Salmos
76:10. ¿Cómo puede “la misma furia del hombre” elogiar a Jehová? A veces se producen buenos resultados cuando Dios permite que los hombres nos ataquen con furia debido a que somos siervos de él. Las penalidades que tales ataques puedan causarnos nos sirven de un modo u otro de disciplina o entrenamiento. Pero Jehová no tolerará que suframos más de lo que sea necesario para completar dicho entrenamiento (1 Pedro 5:10). ‘Lo restante de la furia del hombre, Dios lo ceñirá sobre sí.ʼ ¿Y si sufrimos hasta el punto de morir? Eso también puede alabar a Jehová, ya que quienes sean testigos de nuestro fiel aguante quizás glorifiquen igualmente a Dios.
AKOOSÜTOʼU 26–SETTIENPÜROʼU 1
KOROLO KOJUTUSÜ SULUʼUKA TÜ BIBLIAKAT SALMO 78
Nnojo weʼrüliijaain wayumüin nümüin Jehová maʼaka naainjain shia na israelitakana
w96-S 1/12 29, 30
¿Por qué ‘recordar los días pasadosʼ?
Tristemente, los israelitas cayeron muchas veces en el pecado del olvido. ¿Con qué resultado? “Vez tras vez ponían a Dios a prueba, y causaban dolor aun al Santo de Israel. No se acordaron de su mano, del día en que los redimió del adversario.” (Salmo 78:41, 42.) Con el tiempo, Jehová los rechazó por haber olvidado sus mandamientos. (Mateo 21:42, 43.)
Un excelente ejemplo lo dio el salmista que escribió: “Me acordaré de las prácticas de Jah; pues ciertamente me acordaré de tu maravilloso obrar de mucho tiempo atrás. Y ciertamente meditaré en toda tu actividad, y en tus tratos sí me interesaré intensamente”. (Salmo 77:11, 12.) Recordar de esa manera reflexiva el servicio leal del pasado y los hechos amorosos de Jehová nos darán la motivación, el ánimo y el aprecio necesarios. Además, ‘acordarse de los días anterioresʼ puede ser útil para que desaparezca el cansancio, así como darnos aliento a fin de que hagamos todo lo que esté a nuestro alcance y aguantemos fielmente.
w06-S 15/7 17 püt. 16
‘Hagamos todas las cosas sin murmurarʼ
16 La murmuración hace que centremos la atención en nosotros mismos y en nuestros problemas, y relega a un segundo plano las bendiciones de que gozamos como testigos de Jehová. A fin de eliminar cualquier tendencia a quejarnos, debemos tener muy presentes tales bendiciones. Reflexionemos sobre algunas: todos gozamos del privilegio de portar el nombre de Jehová (Isaías 43:10). Podemos hablar con el “Oidor de la oración” en todo momento y cultivar una relación estrecha con él (Salmo 65:2; Santiago 4:8). Nuestra vida tiene verdadero sentido porque entendemos la cuestión de la soberanía universal y porque tenemos el privilegio de ser fieles a Dios (Proverbios 27:11). Podemos participar de manera regular en la predicación de las buenas nuevas del Reino (Mateo 24:14). La fe en el sacrificio redentor de Jesucristo hace que tengamos una conciencia limpia (Juan 3:16). Todas estas son bendiciones de las que disfrutamos sin importar lo que tengamos que aguantar.
w11-S 1/7 10 püt. 3, 4
¿Tiene Jehová sentimientos?
El salmista dice: “¡Cuán a menudo se rebelaban contra él en el desierto[!]” (versículo 40). Y añade: “Vez tras vez ponían a Dios a prueba” (versículo 41). Como muy bien nos deja ver el escritor, el pueblo se rebelaba constantemente. Su actitud irrespetuosa comenzó en el desierto, poco después de su liberación de Egipto. Allí empezaron a murmurar contra Dios, poniendo en duda que tuviera el poder y la intención de protegerlos (Números 14:1-4). Una obra de consulta para traductores bíblicos señala que la expresión “se rebelaban contra él” podría verterse como “endurecieron sus corazones contra Dios” o “le dijeron que no a Dios”. Con todo, en su misericordia, Jehová los perdonaba cuando se arrepentían. Sin embargo, con el tiempo caían en lo mismo. De modo que era el cuento de nunca acabar (Salmo 78:10-19, 38).
¿Cómo se sentía Jehová cada vez que aquel pueblo voluble le daba la espalda? El versículo 40 declara que “lo hacían sentirse herido”. Otra traducción dice que ellos “llenaron de tristeza” a Dios. Respecto a este versículo, cierta obra de consulta comenta: “Lo que aquí se quiere expresar es que la conducta de los hebreos causaba dolor, uno similar al que se siente cuando un hijo se rebela”. Así como un hijo desobediente puede ocasionar mucho dolor a sus padres, los israelitas rebeldes “causaban dolor [...] al Santo de Israel” (versículo 41).
Püchajaa süchiki kaaʼürüi suluʼu tü Bibliakat
w06-S 15/7 11 püt. 5
Puntos sobresalientes de los libros tercero y cuarto de los Salmos
78:24, 25; nota. ¿Por qué se llama al maná “el grano del cielo” y “el pan mismo de ángeles”? Ninguna de las dos expresiones da a entender que el maná fuera la comida de los ángeles. Era “el grano del cielo” porque de ahí venía (Salmo 105:40). Puesto que los ángeles —o “poderosos”— viven en el cielo, la expresión “el pan mismo de ángeles” bien pudiera significar sencillamente que provenía de Dios, quien mora en los cielos (Salmo 11:4). También es posible que Jehová usara a ángeles para suministrar el maná a los israelitas.