Pigera Zontua INTANƐT TUUMA ZƐ'AN GƆNƆ ZAALEŊA
Pigera Zontua
INTANƐT TUUMA ZƐ'AN GƆNƆ ZAALEŊA
Farefare
Ɛ
  • ã
  • ɛ
  • ɛ̃
  • ɣ
  • ŋ
  • ɔ
  • ɔ̃
  • BAABULE
  • GƆNƆ
  • ZAMESEGƆ
  • mwbr22 November gɔn. 1-8
  • Vom La Na’am Tuuma Zamesegɔ Viisegɔ Gɔŋɔ

Vidiyo ka boi kalam.

Gaafara, daaŋɔ fii n boi vidiyo la poan.

  • Vom La Na’am Tuuma Zamesegɔ Viisegɔ Gɔŋɔ
  • Vom La Na’am Tuuma Zamesegɔ Viisegɔ Gɔŋɔ—2022
  • Zupiɣesi
  • NOVEMBER 7-13
  • NOVEMBER 14-20
  • NOVEMBER 21-27
  • NOVEMBER 28–DECEMBER 4
  • DECEMBER 5-11
  • DECEMBER 12-18
  • DECEMBER 19-25
  • DECEMBER 26–JANUARY 1
Vom La Na’am Tuuma Zamesegɔ Viisegɔ Gɔŋɔ—2022
mwbr22 November gɔn. 1-8

Vom La Na’am Tuuma Zamesegɔ Viisegɔ Gɔŋɔ

NOVEMBER 7-13

NAAYINƐ TUULUM YƐLA | 2 NADOMA 5–6

“Sɛba N Boi La Tomam La Zo’e Mɛ Gana Sɛba N Boi La Bamam La”

it-E-1 716 ¶4

Elisa

Israeldoma Yuun Nyɛ Faarɛ Mɛ Siriadoma Nu’usi. Israel Naba Yehoram na’am bisega poan, ti Siriadoma yuun maasum ti ba zabɛ la Israeldoma. Ben-hadad II sunsɔa yuun ni nyie mɛ la Elisa n ni keŋɛ ta yele Naba Yehoram ti Siriadoma boti ba nyɔkɛ en mɛ la. Yia la, Ben-hadad yuun ti’isɛ ti dundɔ̃ta n pa’asɛ amea nɛreba la poan. Ge eŋa n yuun ta baŋɛ mina n ta’asɛ la, a tum la soogɛpa ti ba dekɛ yiiri la zaberɛ toto ta kaɛ Dotan tiŋa mum ti ba nyɔkɛ Elisa. (FOOTE, Vol. 1, gɔn. 950) Dabeem n yuun kɛ̃ Elisa tuuntuna la, ti Elisa zusɛ Yehowa ti a pikɛ a tuuntuna la nini. “Ge bisɛ! zɔya la za’a kɔ’ɔn pirɛ mɛ la yiiri la i toto n de bugum kaɛ Elisa.” Siria tiŋa nɛreba la n yuun kɔ’ɔn kena lɛna ba la, Elisa yuun tuɣum zusɛ me ti Naayinɛ pĩ ba nini nyaa yeti, “Soso, basɛ ti nɛreba wa lebege fɔɔsi.” Elisa yuun yele Siriadoma la yeti, “Doose ya mam na” ge a yuun ka nari ti a gurɛ ba nu’usi pa’alɛ ba sore. Wana pa’alɛ ti ba yuun nyɛti mɛ ge ba puti’irɛ poan la, ba yuun fɔ mɛ. Ba yuun ka baŋɛ Elisa, mina ti ba wa’an ti ba nyɔkɛ la ge me puɣum ka mina eŋa n tari ba ye’a zɛ’an.​—2Na 6:8-19.

w13-E 8/15 30 ¶2

Elisa Yuun Nyɛ La Bugum Toto Ge Hon Me?

La boi bim ti, Elisa dindoma la yuun kaɛ en mum mɛ Dotan tiŋa ge a yuun ani la baalam. Beni n sɔi? Se’ere n sɔi la a yuun tari sakerɛ Yehowa poan mɛ. Tomam me nari ti to tara sakerɛ n ani bala. Bala la, basɛ ya ti to zusɛ Naayinɛ ti a dekɛ a vo’osum la soŋɛ tɔ ti tomam me tara sakerɛ, la vo’osum la wɔla ase’a pa’asɛ.​—Lu. 11:13; Ga. 5:22, 23.

it-1-E 343 ¶1

Fɔɔnɛ

La niɛ peelum ti, Elisa n yuun zusɛ ti Siriadoma soogɛpa la fɔ la vuurɛ dela, ba fɔ ba puti’irɛ poan. Soogɛpa la za’a nini yuun san fɔ ni, la wan nari ni ti ba vɛ’ɛra ba. Ge gulesegɔ la yeti, Elisa yuun yele ba yeti: “Daɣɛ sore la n wana, daɣɛ tiŋa la me n wana. Doose ya mam na.” William James tɔɣɛ yele wa a gɔŋɔ la n de Principles of Psychology (1981, Vol. 1, gɔn. 59) poan yeti: Saŋa zo’e zo’e, sɛla n ni basɛ ti nɛra fɔ a puti’irɛ poan dela zuo poan bã’a daɣɛ nini bã’a. Wana wa ka pa’alɛ la nɛra nini n ka nyɛti ge la dela a puti’irɛ la n ka bɔkɛ nini la n nyɛti sɛla la. To san tɔɣera yelese’a n iti nɛreba puti’ira poan yele, to wan ta’an yeti la dela nini la n nyɛti sɛla la n ka makɛ la nɛra la puti’irɛ n bɔkɛ de se’em; dɛŋa san ni paɛ nini la, la puti’irɛ la bɔba ase’a la ta’an ni basɛ ti bala eŋɛ.” Daanse’ere, la ta’an dɛna la fɔɔnɛ kaŋa taaba ti Yehowa yuun basɛ ti la paɛ Siriadoma soogɛpa la, se’em ma’a ti ba paɛ Samaria tiŋa la. (2Na 6:18-20) La me ta’an dɛna ti fɔɔnɛ kaŋa taaba n yuun paɛ Sodom buraasi la. Baabule la pa’alɛ ti, ba yuun ka fabeli ba fɔɔnɛ la yele ge ba yuun tuɣum tiregera mɛ ti ba baŋɛ Lot yire kuleŋa kɛ̃.​—Pin 19:11.

Vo’osum Poan Yɛla

w05-E 8/1 9 ¶2

Yi’i Nadoma Gɔŋɔ La Yelekpina

5:15, 16​—Beni n sɔi ti Elisa yuun zaɣesɛ ti a kan to’e Naaman bo’olum la? Elisa yuun zaɣesɛ Naaman bo’olum la mɛ se’ere n sɔi la, a yuun mi ti Yehowa n yuun dekɛ a paŋa la tibɛ en yelenyalema sore poan ge daɣɛ eŋa mea paŋa. Yɛm kan bɔna bim ti a dekɛ paŋa sɛka ti Yehowa dekɛ bo en la tuna nyɛta nyuurɔ bɔ’ɔra amea. Zina beere wa sɛba n pu’useri Yehowa yelemɛŋɛrɛ poan la kan bɔta ti ba tuna Yehowa tuuma, ti ba nyɛ nyuurɔ bo bamea. Ba kelese la Yezu ka’aŋɔ la n de: “Ya to’e la zaŋa, me bo ya zaŋa.”​—Matu 10:8.

NOVEMBER 14-20

NAAYINƐ TUULUM YƐLA | 2 NADOMA 7-8

“Sɛla N Kan Ta’an Eŋɛ La, Yehowa Ni Basɛ Ti La Eŋɛ Mɛ”

it-1-E 716- 717

Elisa

Ge pooren la, Ben-hadad II yuun keŋɛ mɛ ti a ta zabɛ la Samariadoma la daɣɛ ti a yuun suɣɛ mɛ bii a di’e ba mɛ ge a yuun keŋɛ mɛ la paŋa ta kaɛ tiŋa la mum, ti kom sige tiŋa la poan. La yuun kpe’em me paa bo naba Yehoram la a nɛreba la hali ti a wum ti pɔka ayima duɣɛ la a bia obe. Naba Yehoram n de Ahab yaaŋa, “nɛrekuura la bia” la, yuun pɔ mɛ ti a ku Elisa. Ge nɔɔrɛ la ti a eŋɛ kalam pɔ la ka nyaŋɛ tum. Yehoram la a soŋera la n yuun paɛ nɔdɛ’ɛsa la yire la a yele en yeti, eŋa ka le nyɛta soŋerɛ Yehowa zɛ’an. Elisa yuun bo Naba la suure lua ti, yiimbeere dia wan buge. Naba soŋera la yuun la mɛ yele wa zuo, bala yuun basɛ ti Elisa yele en yeti: “Homea nini wan nyɛ ge ho kan vɛ̃kɛ.” Yehowa yuun basɛ ti Siriadoma la wum la dameŋɔ ba kɛ̃’a zɛ’an. Bala yuun basɛ ti ba ti’isɛ ti soogɛpa n ze’ele tisi zo’e zo’e poan laɣum sigera ba zuo na ti ba zabɛ la ba, ti ba zɔ ge basɛ dia la za’a zɛ’an la poan. Naba la n yuun baŋɛ ti Siriadoma la zɔ me la, a yuun basɛ ti a soŋera la gura la Samaria tiŋa yaŋa la. Israeldoma wa zo’e zo’e n yuun viberi ge me yuun pɛregera ti ba yese ta dekɛ dia la yuun nɛ en mɛ ku. A yuun nyɛ dia la mɛ ge a yuun ka makɛ vɛ̃kɛ bu.​—2Na 6:24–7:20.

Vo’osum Poan Yɛla

it-2-E 195 ¶7

Nɛɛsum

Nadoma N Ze’ele David Tuusum Poan. Yehowa Naayinɛ n yuun kɔ’ɔn dekɛ Naba David zi’ire Israel na’am kuka la zuo. David me yuun dela nɛŋadaana n tari yɛm bisera tiŋa la ge me dɔla Naayinɛ pa’alegɔ. Bala la, ba yuun yi’iri en la “Israel nɛɛsum.” (2Sa 21:17) Yehowa la David na’am nɔbiŋere la poan la, Yehowa yuun yeti: “Ho na’am kuka la me wan bɔna bala wuusa.” (2Sa 7:11-16) Wuu la kɔ’ɔn tum se’em la, kɔ’ɔn pɔsɛ David ta paɛ a dayɔa Solomon poan, Na’am la, la nadoma yizuo la yuun dela Israel “nɛɛsum.”​—1Na 11:36; 15:4; 2Na 8:19; 2Ye 21:7.

NOVEMBER 21-27

NAAYINƐ TUULUM YƐLA | 2 NADOMA 9-10

“A Yuun Lu La Suure, Dekɛ Sukpe’ene La Intuulegerɛ Tum Tuuma”

w11-E 11/15 3 ¶2

Yehu Yuun Basɛ Ti Yelemɛŋɛrɛ Pu’usegɔ Bɔna Mɛ

Sansɛka ti Israeldoma bɔŋa la yuun ka ana soŋa la, ba yuun dekɛ la tuunɛ n karegɛ bo Yehu. Yezebel n de Ahab pɔkɔ̃ɔrɛ ti a bia me dɛna Yehoram, nasɛka n sɔi bisera la saŋa poan la, tuunfɛ’ɛsa n yuun kɔ’ɔn to’e tiŋa la za’a. A yuun tari Baal kaabegɔ malema la sa’ana la Yehowa pu’usegɔ. A me yuun ku Naayinɛ nɔdɛ’ɛseba la mɛ ge dekɛ “yalumtuuma” la “tiim tuuma” sa’am nɛreba la. (2 Na. 9:22; 1 Na. 18:4, 13) Yehowa yuun bo nɔɔrɛ ti, a wan ku Ahab yizuo za’a la Yehoram la Yezebel. Yehu n yuun nari ti a tum tuunɛ wa.

w11-E 11/15 4 ¶2-3

Yehu Yuun Basɛ Ti Yelemɛŋɛrɛ Pu’usegɔ Bɔna Mɛ

Naba Yehoram n yuun zaɣesɛ ti a kan tɔɣɛ sɛsɛla bo nɛreba bayi la ti ba tum a zɛ’an na la, Yehu yuun yese mɛ ta seke eŋa la a zɔ Ahazia n de Yuda naba la. Nɛra woo yuun zĩ la a yiiri toroko zuo. Ti Yehoram soke Yehu yeti, “Ho tari la suma’asum kena na yoi?” Ti Yehu me lebese en yeti: “Suma’asum wan eŋɛ la wani ta’an bɔna se’em ma’a ti ho ma Yezebel yalumtuuma la tiim tuuma la kɔ’ɔn pirɛ zɛ’an woo la?” Yehoram n wum yele wa la, ti a ŋmɛregɛ ti a zɔ. Ge Yehu yuun eŋɛ la kalam tabegɛ en! A foe la tãhɔ tɛ̃ en, ti pɛɛhɔ la lu Yehoram suuren yese ti naba la lui a toroko la poan ki. La boi bim ti Ahazia yuun nyaŋɛ piɛ mɛ zɔ ge Yehu yuun kelum doose en mɛ ta ku eŋa me.​—2 Na. 9:22-24, 27.

Ahab yizuo la poan, Pɔɣenaba Yezebel putɔa la n de mina n taɣelɛ ti ba wan ku. Yehu yuun kɔ’ɔn baŋɛ la ma’a tɔɣɛ a yele yeti, a dela “se’em ti yaalegɔ bɔna a zuo.” Yehu n yuun ta kɛ̃ Yezreel tiŋa poan la, a yuun nyɛ pɔka wa mɛ ti a bɔna a nayire takole nɔɔren sura bisa. Bilam bilam ti a yele nayire kpɛ’ɛndoma la ti ba za’ɛ Yezebel basɛ tiŋa na. Yehu yuun nyaa dekɛ a yiiri la nɛ se’em n yuun sa’ani Israel tiŋa za’a wa mɛ ku. Yehu n yuun eŋɛ bala ba’asɛ la, a yuun nyaa ku la putɔa Ahab yizuo nɛreba zo’e zo’e.​—2 Na. 9:30-34; 10:1-14.

w11-E 11/15 5 ¶3-4

Yehu Yuun Basɛ Ti Yelemɛŋɛrɛ Pu’usegɔ Bɔna Mɛ

La boi bim ti Yehu yuun ku nɛreba zo’e zo’e mɛ. Ge hali la bala za’a, Baabule la yeti a yuun dela burasɛka n yuun dekɛ sukpe’ene faaɛ Israeldoma la, Yezebel la a yidoma n yuun mɛleseri ba la nu’usin. Israel nɛŋadaana san wan ta’an eŋɛ bala, a yuun nari ti a lu a suure ge dekɛ sukpe’ene la intuulegerɛ tum tuunɛ wa. Baabule viisegɔ gɔŋɔ ayima yeti: “Se’em n yuun wan ta’an eŋɛ bala nari ti a dekɛ intuulegerɛ eŋɛ de kalam ti la doose nima nima. Nɛra san ana bãla bãla daanse’ere, a kan ta’an yese Baal pu’usegɔ Israel tiŋa poan basɛ.”

Nɔkpe’ene kai ti, zina beere wa yelese’a n paari Kristakɔma la pa’alɛ ti, la nari ti ba tara Yehu hala la taaba. Makerɛ, to wan eŋɛ la wani la san ana to wuu, to eŋɛ sɛla ti Yehowa yaɛ? La nari ti to ni eŋɛ kalam dekɛ sukpe’ene zaɣesɛ dɛ. To kan basɛ ti sɛsɛla sa’am to pu’usegɔ n di mi’a la ti to tara bɔ’ɔra Yehowa la.

Vo’osum Poan Yɛla

w11-E 11/15 5 ¶6-7

Yehu Yuun Basɛ Ti Yelemɛŋɛrɛ Pu’usegɔ Bɔna Mɛ

Daanse’ere Yehu yuun ti’isɛ ti Israel sɔ’ɔlum la n boi de tɔka la Yuda sɔ’ɔlum la pa’alɛ ti sɔ’ɔlum bayi wa pu’usegɔ nari ti la bɔna tɔka tɔka. Bala la, wuu Israel nadoma n deŋɛ nɛŋa la n yuun eŋɛ se’em la, a me yuun tiregɛ mɛ ti a basɛ ti nabire pu’usegɔ la bɔna ti ba ta’an bɔna ba tɔka. Ge wana wa yuun wan pa’alɛ ti a ka tari sakerɛ la Yehowa, se’em n bobe en na’am la.

Yehowa yuun pɛɣɛ Yehu mɛ se’ere n sɔi la, ‘a yuun eŋɛ la sɛla n de tontɔɔ Naayinɛ nɛŋan.’ Ge la bala za’a la, Yehu yuun ka “ma’ɛ amea yese a suure za’a dɔla Yehowa Israel Naayinɛ lɔɔ la.” (2 Na. 10:30, 31) Ho san bisɛ yelese’a woo ti Yehu yuun eŋɛ la, yele dena wa ti a tum pooren la, ta’an eŋɛ ho pakerɛ ti ho suure sa’am. Ge la me dela ka’aŋɔ bɔ’ɔra tɔ. La ka nari ti to makɛ geele tomam la Yehowa tiŋasuka bɔŋa la yoo. Dabeserɛ woo poan, la nari ti to zamesa a Yelesum la, ti’isa bu taɣesa ge me zusera to saazuo Sɔ la ge tara yelemɛŋɛrɛ bɔ’ɔra en. Bala la, basɛ ya ti to kɔ’ɔn bisa tomea soŋa dɔla Yehowa lɔɔ la, la to suure za’a.​—1 Ko. 10:12.

NOVEMBER 28–DECEMBER 4

NAAYINƐ TUULUM YƐLA | 2 NADOMA 11-12

“Ba Yuun Ka Basɛ Putɔa Pɔka La N Pɛregeri Nɛreba La Yoo”

it-1-E 209

Ataliah

Wuu a ma Yezebel la, Ataliah yuun pã’asɛ a sira, Yehoram mɛ ti a tum yelese’a n de be’em Yehowa nɛŋan, a yuuma anii na’am bisega la poan. (1Na 21:25; 2Yel 21:4-6) Leyɛ’ɛsa, wuu a ma la, a yuun kɔ’ɔn mina mɛ fii ge kuura nɛresɛba n ka tari taalɛ. A bia Ahazia n yuun de naba yuunɛ poan ge ki la, a yuun ku sɛba woo n wan ta’an di na’am la mɛ, san daɣena Yehoas se’em ti malema nɛŋadaana la pɔɣa n de Yehoas puɣera yuun dekɛ en suɣɛ la. Dene pooren ti Ataliah yuun nyaa bobe amea na’am dɛna pɔɣenaba bisera yuuma ayoobe, c. 905-899 G.Y.B. (2Yel 22:11, 12) A bibudibito la yuun kɛ̃ Yehowa pu’usegɔ deo la poan mɛ ta zu tuulum lɔɣɔrɔ la tara a kaabera Baal.​—2Yel 24:7.

it-1-E 209

Ataliah

Yehoas n yuun de yuuma ayopɔi la, Yehoiada n de Malema Nɛŋadaana n zoti Naayinɛ la yuun suɣɛ dekɛ muŋa la mɛ vugele Yehoas ti a dɛna se’em n wan tee soe na’am kuka la. Ataliah n yuun wum voole la ti a zɔ kalam wa’an pu’usegɔ deo la zɛ’an. Eŋa n paɛ na nyɛ sɛla n iti la, a kaasɛ mɛ yeti, “Ba eŋɛ la nɔɔrɛ! Ba eŋɛ la nɔɔrɛ!” Ti Malema Nɛŋadaana Yehoiada yuun nyaa bo nɔɔrɛ ti ba tari en yese pu’usegɔ deo la zɛ’an ta ku en yiiri yaŋa la nɔɔren; daanse’ere eŋa n yuun de se’em n de ki’i Ahab yaalegɔ yire la poan. (2Na 11:1-20; 2Yel 22:1–23:21) Bisɛ la sirum de yelemɛŋɛrɛ se’em ti: “Sɛla woo ti Yehowa yele ti la wan eŋɛ Ahab yire la kan basɛ yoo”!​—2Na 10:10, 11; 1Na 21:20-24.

Vo’osum Poan Yɛla

it-1-E 1265-1266

Yehoas

Dene pooren, Malema Nɛŋadaana Yehoiada n yuun kelum vɔna ge ka’ana Yehoas la zuo, bunbilipaalega n de naba wa yuun nyɛ nɛŋa tɔlega mɛ. Eŋa n yuun de yuun pisiyi la ayima la, a yuun tari la pɔɣeba bayi, ti ayima yu’urɛ dɛna Yehoadan. Pɔka wa n yuun basɛ ti Yehoas tara dayɔɔsi la poyɔɔsi. Wana wa zuo la, Mɛzaaya la n yuun wan doose David tuusum poan wa’ana la yuun malum bɔna mɛ, la boi bim ti la yuun gee la fii wa ti la bɔregɛ.​—2Na 12:1-3; 2Yel 24:1-3; 25:1.

DECEMBER 5-11

NAAYINƐ TUULUM YƐLA | 2 NADOMA 13-15

“Ho San Tiregɛ La Ho Paŋa Za’a, Ho Wan Nyɛ Kã’a Zo’e Zo’e”

w10-E 4/15 26 ¶11

Hon Doli Krista La Ho Suure Za’a?

To san wan bɔkɛ la yele n pakɛ se’em ti to tuulegera Naayinɛ tuuma poan, bisɛ yelese’a n yuun paɛ Israel Naba Yehoas. Eŋa n yuun fabeli sɛla n wan paɛ Israeldoma, Siriadoma la san zabɛ nyaŋɛ ba la a yuun keŋɛ la Elisa zɛ’an ta kaasɛ bo en. Nɔdɛ’ɛsa la yuun bo Yehoas la nɔɔrɛ ti a tɛ̃ pɛɛhɔ doose a takole la poan ti la tɔ Siriadoma la bɔba, ti la pa’alɛ ti Yehowa wan basɛ ti ba zabɛ nyaŋɛ tiŋa la. Wana wa yuun kpemese naba wa giila mɛ. Elisa yuun le yele Yehoas yeti a dekɛ a pɛɛma la tɛ̃ tiŋa. Yehoas yuun dekɛ tɛ̃ tiŋa la sugumnɔɔrɛ butã. Ti Elisa sunsɔa nyie se’ere n sɔi la, a san dekɛ ni tɛ̃ tiŋa sugumnɔɔrɛ bunuu bii buyoobe, bala wan pa’alɛ ti a wan “nyaŋɛ ba’asɛ Siriadoma la za’a.” Nananawa, Yehoas wan nyɛ nyaŋerɛ la sugumnɔɔrɛ butã ma’a. Yehoas n yuun ka tuulegɛ tuunɛ la poan la zuo, a wan nyɛ nyaŋerɛ la fii wa. (2 Nadoma 13:14-19) To wan ta’an zamesɛ la bem yele wa poan? To san tuulegera Yehowa tuuma la poan ge me dekɛ to suure za’a ita dɛ, bala n wan basɛ ti a kã bo to zo’e zo’e.

w13-E 11/1 11 ¶5-6

“A Wan Yɔ Sɛba Woo N Ãregeri Bamesi Ɛɛra En La”

Bani ti Yehowa ni kã bo? Paul yeti, “sɛba woo n ãregeri bamesi ɛɛra en la.” Gɔnseko ti sɛba n leregere Baabule la tara tuna tuuma la yeti Greek yelebire la n de “ãregera bamesi ɛɛra” la ka pa’alɛ la “hon wan yese yiŋa ta ɛ sɛla” ge la tuɣum pa’alɛ la hon wan wa’an Naayinɛ zɛ’an na “pu’usa en.” Gɔŋɔ ayima me le tɔɣɛ pa’alɛ ti Greek itigɔ yelebire la pa’alɛ la hon tiregeri ita sɛla la paŋa, ti ho puti’irɛ me bɔna bim. Yelemɛŋɛrɛ, Yehowa kã’ari bɔ’ɔra la sɛba n yese ba suure poan tara sakerɛ la nɔŋerɛ tuulegera A pu’usegɔ poan.​—Matu 22:37.

Yehowa wan eŋɛ la wani kã bo a yelemɛŋɛrɛ yamesi? A pu’ulumbiŋe ti ba wan nyɛ kã’a n ka tari makerɛ n de daarewoo nyɔvore Paradiisi poan, tingɔŋɔ wa zuo ti la pa’alɛ ti a bo’ori la yɛri yɛri ge me tara nɔŋerɛ. (Liligere 21:3, 4) Hali la nananawa, sɛba n eeri Yehowa la nyɛti kã’a zo’e zo’e mɛ. A zilam vo’osum la, la yɛm sebo n boi a Yelesum la poan la soŋeri ba mɛ ti ba tara pupeelum la vom somɔ.​—Yooma 144:15; Matu 5:3.

Vo’osum Poan Yɛla

w05-E 8/1 11 ¶3

Yi’i Nadoma Gɔŋɔ La Yelekpina

13:20, 21​—Yelekirega wa pa’alɛ ti la nari ti pu’usegɔdoma maalɛ lɔɣɔrɔ ze’ele tara pu’usa? Aayi, la ka pa’alɛ bala. Baabule la ka pa’alɛ ti ba yuun dekɛ Elisa kɔ̃ba maalɛ sɛla ze’ele mɛ tara pu’usa. Naayinɛ paŋa la n yuun basɛ ti yelekirega wa tum, wuu la yuun soŋɛ Elisa ti a tum a tuunkiresi la woo se’em ma’a ti a yuun vɔna la.

DECEMBER 12-18

NAAYINƐ TUULUM YƐLA | 2 NADOMA 16-17

“Yehowa Sugeri La Tari Beene Mɛ”

it-2-E 908 ¶5

Salmaneser

Ban Yuun Sɔi Israel Bisa La. Israel Naba Hosea na’am bisega poan la (c. 758-740 G.Y.B.), Salmaneser n pa’asɛ bunuu (Salmaneser V) n yuun nyaa sɔi Palestine bisa, ti la dɛna pɛregerɛ ti Hosea yɔɔra yuunɛ woo lampo la bɔ’ɔra en. (2Na 17:1-3) Ge pooren, Hosea yuun zaɣesɛ mɛ ti a kan yɔ lampo wa ti la pa’alɛ ti a eŋɛ la nɔɔrɛ la Egypt Naba So. (Bisɛ SO.) Wana wa zuo la, Salmaneser yuun nyɔkɛ Hosea mɛ paɣɛ ge basɛ ti Samaria tiŋa nɛreba wa bɔna tiŋa la poan yuuma atã. Dene pooren ti tinkãtɛ wa yuun nyaa lui, ti ba tari Israeldoma la keŋɛ yamenɛ poan.​—2Na 17:4-6; 18:9-12; dekɛ makɛ Ho 7:11; Eze 23:4-10.

it-1-E 414-415

Yamenɛ

Sɛla n yuun ta’asɛ ti Israel yizuto pia sɔ’ɔlum la n boi saazuo bɔba, la Yuda yizuto bayi sɔ’ɔlum la n boi tiŋanɔɔrɛ bɔba yuun keŋɛ yamenɛ poan dela yele yinɛ: ban zaɣesɛ Yehowa yelemɛŋɛrɛ pu’usegɔ ge kɔ’ɔn kaabera baɣa la zuo. (Tɛɛ 28:15, 62-68; 2Na 17:7-18; 21:10-15) Yehowa yuun ni kelum tum a nɔdɛ’ɛseba ti ba kaɣɛ ba mɛ ge ba yuun ka tee. (2Na 17:13) Nɛra ka gee Israel yizuo pia sɔ’ɔlum la poan nyaŋɛ yese baɣa kaabegɔ la ti ba yia naba Yeroboam yuun pɔsɛ la basɛ. Yuda sɔ’ɔlum la n boi tiŋanɔɔrɛ bɔba la me yuun zaɣesɛ mɛ ti ba kan kelese Yehowa n kaɣɛ ba, hali la bamam mea n yuun nyɛ ti Israeldoma keŋɛ yamenɛ poan la. (Yer 3:6-10) Ba yuun vaɛ sɔ’ɔlum bayi wa poan nɛreba keŋɛ la yamenɛ poan ge ba yuun ka nyaŋɛ vaɛ ba za’a keŋɛ buyina.

Vo’osum Poan Yɛla

it-2-E 847

Samaria Tiŋa

Ba yuun dekɛ yelebire la n de “Samariadoma” tum tuuma yia Baabule la poan la, se’em ma’a ti ba yuun zabɛ nyaŋɛ Israel yizuto pia sɔ’ɔlum la n boi Samaria tiŋa yuun 740 G.Y.B. pooren la; la yuun ze’ele bo la sɛba n yuun kɛ̃’ɛri saazuo bɔba sɔ’ɔlum la poan ge ti ba nyaa zabɛ nyaŋɛ la. La wan basɛ ti ba mina bamam mea la sɛba n de saama ti ba tari ba ze’ele Assiria Sɔ’ɔlum bɔba ase’a wa’ana la bɔɣesa. (2Na 17:29) La ani wuu Assiriadoma la ka nyaŋɛ sa’ɛ Israeldoma la n kɛ̃’ɛri bilam la za’a. Se’ere n sɔi la, 2 Yelebiŋ’a 34:6-9 (dekɛ makɛ 2Na 23:19, 20) basɛ ti la niɛ peelum ti Naba Yosia na’am bisega poan la Israeldoma la yuun kelum bɔna tiŋa la poan mɛ. Yuuma fii pooren ba yuun yi’iri sɛba n yee Samaria tiŋa poan, la sɛba ti Assiriadoma tari ba wa’ana la “Samariadoma.” Bala la, ba zo’e zo’e yuun nyaa dela nɛresɛba n ze’ele tisi siyi wa n di taaba la kɔma. Pooren, yu’urɛ wa yuun nyaa pa’alɛ la ban de pu’usegɔ sɛka taaba gana ban ze’ele buuri bii nalɛɣerɛ tigere sɛka poan. “Samariadoma” yuun dela sɛba n yuun pa’asɛ pu’usegɔ n tari yu’urɛ diimi tisi n de Sekem la Samaria gingilega la poan. Ba sakerɛ yɛla me yuun boi la de to’ore la Yudadoma pu’usegɔ malema.​—Yon 4:9

DECEMBER 19-25

NAAYINƐ TUULUM YƐLA | 2 NADOMA 18-19

“To Dindoma N Iti Se’em Ti Ba Kɔ’ɔsɛ To Giila”

w05-E 8/1 11 ¶5

Yi’i Nadoma Gɔŋɔ La Yelekpina

18:19-21, 25​—Hezekia yuun keŋɛ ta biŋe nɔɔrɛ mɛ la Egyptdoma yoi? Aayi. Arabsake n yuun yeti “Naayinɛ mea n boi mam nɔɔrɛ” ge tɔɣɛ yelese’a woo pa’asɛ la daɣɛ yelemɛŋɛrɛ. Naba Hezekia n yuun tari sakerɛ la kɔ’ɔn dekɛ amea delum la Yehowa ma’a.

w10-E 7/15 13 ¶3

“Da Zɔta Dabeem. Mam Mea Wan Soŋɛ Hɔ”

Arabsake doose la yɛm sore poan ti a pã’asɛ nɛreba la ti ba tara puti’irɛ ayi ayi. A yuun yeti: “La daɣɛ [Yehowa] zilam zɛ’ɛsi, la a kãabegɔ bimbina ti Hezekia wɔ̃rɛ basɛ la? . . . Yehowa mea n yele mam yeti, ‘Keŋɛ ya ta zabɛ la tiŋa wa sa’am ka.’” (2 Na. 18:22, 25) Bala la, Arabsake yuun ŋmɛ̃’ɛri la nɔkpe’ene ti Yehowa kan zabɛ bo A nɛreba se’ere n sɔi la A puurɛ ka pee la ba. Ge bala daɣɛ yelemɛŋɛrɛ. Yehowa puurɛ yuun pee mɛ la Hezekia la Yudadoma sɛba n lebe ta pu’usera en la yelemɛŋɛrɛ la mɛ.​—2 Na. 18:3-7.

w13-E 11/15 19 ¶14

Dunkeema Bayopɔi La Nɛŋadoma Banii La Vuurɛ Dela Bem Bɔ’ɔra Tɔ Zina Beere Wa

Assiria naba tĩ la a suɣerɛ Lakish n lɛm Yerusalem tiŋanɔɔrɛ bɔba. A yuun ze’ele la bilam loe a nɛreba batã ti ba keŋɛ ta yele tiŋa la nɛreba yeti, ba sakɛ bo bamam. Mina n tɔɣeri bɔ’ɔra en ti ba yi’ira en Arabsake la, tɔɣɛ la yɛla zo’e zo’e ti a pã’asɛ ba. A yuun tɔɣɛ la Hebru yetɔɣum poan bo nɛreba la, la wan eŋɛ se’em ti ba dɔ̃rɛ ba naba la ge dekɛ bamea ta bo Assiriadoma. A le pã’asɛ ba mɛ ti a wan tee tari ba keŋɛ tinsɛka ti vom wan ta ana soŋa bɔ’ɔra ba. (Kaalɛ 2 Nadoma 18:31, 32.) Ti a Arabsake nyaa le yeti, wuu tisi la yina la n ka nyaŋɛ faaɛ sɛba n pu’useri ba basɛ se’em la, bala mea nɔɔ ti Yehowa me kan nyaŋɛ faaɛ Yudadoma, Assiriadoma nu’usi basɛ. Nɛreba la yuun dekɛ yɛm tum tuuma mɛ puɣum ka lebese ba pumpɔreŋɔ yɛla la wuu Yehowa yamesi n iti se’em zina beere wa la.​—Kaalɛ 2 Nadoma 18:35, 36.

yb74-E 177 ¶1

Germany​—Bɔberɛ 2

Yelepakerɛ la dela, SS la ni doose la nigum nigum sore poan ta’an pã’asɛ nɛra ti a di’e nu’o. Saŋa zo’e zo’e la ba san di’e nu’o ba’asɛ, ba ni le ŋmɛregɛ daana ba mɛ gana ba yuun puɣum daana ba se’em la. Karl Kirscht yuun tɔɣɛ di’e yele wa zuo mɛ yeti: “Nɛresɛba ti ba ni doose yɛm sore poan ti ba pã’asɛ ba sarega poan la, ba zo’e zo’e ni dɛna la Yehowa Sɛɛradoma. Ba ni ti’isa ti ba san eŋɛ bala, ba wan nyaŋɛ pã’asɛ ba ti ba di’e nu’o. Saŋa zo’e zo’e ba ni kɔ’ɔn pɛregera to mɛ ti to eŋɛ bala. Basɛba yuun di’e nu’o mɛ. Ge saŋa ase’a sɛba n ni di’e nu’o la ni nara ti ba gura ti la gaŋɛ yuunɛ ge ti ba nyaa yu’ɛ ba basɛ. Sankaŋa la sɛba n de SS la sunsɔa ni nyie mɛ ti ba tuura ge ɛ̃regera ba ti ba dela nigum nigumdoma la dabɛɛbesi. Ge ti ba nyaa basɛ ti ba yese sarega la poan la, ba ni pɛregɛ ba mɛ ti ba ‘kena sia sia dɛlegera bamesi’ ba mabiisi la nɛŋan.

Vo’osum Poan Yɛla

it-1-E 155 ¶4

Sɛba N Tu’uri Tiŋa Viisa Diimi Yɛla

Makerɛ, Baabule la basɛ ti la niɛ peelum ti, Assiria Naba Senakerib dayɔɔsi bayi n de Adramelek la Sarezer n yuun ku en ti a dayɔa ayima me n de Esar-hadon yuun soe di na’am la. (2Na 19:36, 37) Ge Babilondoma gɔŋɔ ayima yeti, Tebet ŋmarega a dabesa pisiyi la poan ti Senakerib dayɔa ayima ku en. Berossus n de Babilon tiŋa malemadaana yuun kɔbesɛka n pa’asɛ butã G.Y.B. poan, la Nabonidus n de Babilon tiŋa naba yuun kɔbesɛka n pa’asɛ buyoobe G.Y.B. poan la me yele la bala mea nɔɔ ti Senakerib dayɔa la ayima ma’a n yuun ku en. Ge la yuun ka ba’ɛ yue ti ba yuun tũ tiŋa ta nyɛ diimi lɔkɔ ti Senakerib dayɔa Esar-hadon, se’em n yuun tee soe en la gulesɛ. A yuun gulesɛ eŋɛ lɔkɔ wa poan ti eŋa suurɔ (zo’e zo’e) n isige giisɛ ba sɔ nyaa ku en ge zɔ. Philip Biberfeld tɔɣɛ yele wa eŋɛ Universal Jewish History (1948, Vol. I, gɔn. 27) poan yeti: “Babilondoma Yelebiŋ’a n de Nabonid la Berossus yuun tɔɣɛ tue mɛ; Baabule la n tɔɣɛ sɛla la ma’a n de yelemɛŋɛrɛ. Esarhadon n yuun gulesɛ yelese’a woo la tɔɣɛ di’e yele wa mɛ. Babilondoma la Assiriadoma diimi yɛla la basɛ ti yele wa niɛ peelum mɛ gana Babilondoma la ma’a n yuun gulesɛ sɛla la. Yele ana dela ninmɔ’ɔrɛ yelese’a n wan soŋɛ ti ba ta’an dekɛ makɛ la yelese’a ti ba saŋa nɛreba la yuun gulesɛ la, ti ba bisɛ nyaa la makɛ la Baabule la.”

DECEMBER 26–JANUARY 1

NAAYINƐ TUULUM YƐLA | 2 NADOMA 20-21

“Zusega N Yuun Basɛ Ti Yehowa Soe Tum”

ip-1-E 394 ¶23

Sakerɛ N Basɛ Ti Naba Nyɛ Kã’a

Sansɛka ti Senakerib yuun wa’ana ti a zabɛ la Yudadoma la, Hezekia yuun bɛ̃’ɛri me paa gee fii la a ki. Isaiah yuun yele en ti, a yeti a ki mɛ. (Isaiah 38:1) Wana wa yuun basɛ ti naba wa n de yuun pitã la awɛi la yɛm bɔi mɛ. La yuun daɣɛ la amea ma’a vom yele ge nɛreba la za’a beere sa’am yele. Assiriadoma n boti ba zabɛ la Yerusalem la Yuda tisi la basɛ ti dabeem n tara ba. Hezekia san ki, ani n wan bisɛ ba ti ba zabɛ? Sankaŋa la, Hezekia yuun ka tari dayɔa n wan tee soe dɛna naba. Hezekia yuun yese la suuren zusɛ Yehowa ti a zɔ en nimbɔ̃’ɔ.​—Isaiah 38:2, 3.

w17.03-E 21 ¶16

Pu’usa Yehowa La Ho Suure Za’a!

Hezekia yuun bɛ̃’ɛri mɛ gee fii la a ki. A yuun zusɛ Yehowa mɛ ti a tɛ̃ra eŋa n naɛ la En kena se’em la. (Kaalɛ 2 Nadoma 20:1-3.) Baabule la basɛ ti la niɛ peelum ti, tomam n boi sansɛka poan la, to kan ta’an ti’isa ti Naayinɛ tibɛ tɔ yelenyalema sore poan bii a dekɛ yuuma pa’asɛ to vom dabesa poan. Ge wuu Hezekia la, to za’a waabi wan ta’an zusɛ Yehowa yeti: “Tɛ̃ra mam naɛ la ho kena se’em yelemɛŋɛrɛ poan la n suure za’a la.” Hon tari sakerɛ ti Yehowa wan ta’an te’ele ho, hali ho san bɛ̃’ɛra gã’a?​—Ym. 41:3.

g01-E 7/22 13 ¶4

Zusega Wan Ta’an Soŋɛ Mam La Wani?

Diimi nɛresɛba n yuun tari sakerɛ, ti Baabule la tɔɣɛ ba yele la yuun nyɛ ba zusega lebesego mɛ, hali yelenyalema sore poan. Makerɛ, sansɛka ti bãyaalega yuun nyɔkɛ Naba Hezekia la, a yuun belum Naayinɛ mɛ ti a faaɛ en basɛ. Naayinɛ yuun lebese en yeti: “Mam wum ho zusega la mɛ. Mam nyɛ ho nintam la mɛ. Nananawa, n yeti n tibɛ ho mɛ.” (2 Nadoma 20:1-6) Naayinɛ yamesi basɛba me yuun nyɛ ba zusega lebesego mɛ bala mea nɔɔ.​—1 Samuel 1:1-20; Daniel 10:2-12; Tooma 4:24-31; 10:1-7.

Vo’osum Poan Yɛla

it-2-E 240 ¶1

Mɛa Lɔkɔ Ti Ba Tara Makera

Mɛa lɔkɔ wa wan ta’an soŋɛ mɛta ti a mɛ yire soŋa soŋa bii ba dekɛ makɛ yire bisɛ nyaa de tari paŋa ge me wan ta’an yue. Yehowa yuun tɔɣɛ biŋe ti, a wan dekɛ “misɛka ti ba dekɛ makɛ Samaria, la mɛa lɔkɔ la ti ba dekɛ makɛ Ahab yizuo la” makɛ Yerusalem. Naayinɛ yuun makɛ Samaria tiŋa la Naba Ahab yizuo la mɛ baŋɛ ti, ba tuni la yalumtuuma bii ŋmɛlema tuuma ti la nara ti a sa’am ba. Bala mea nɔɔ ti Naayinɛ wan gãkɛ Yeruselam la ku bisegadoma, ti la niɛ peelum pa’alɛ ba putotuuma la ge nyaa sa’am tiŋa wa. Yele ana wa za’a yuun sirum tum tuuma mɛ yuun 607 G.Y.B. (2Na 21:10-13; 10:11) Isaiah yuun tɔɣɛ pa’alɛ sa’aŋɔ sɛka n wan wa’an Yerusalem bisegadoma n tuni tuunfɛ’ɛsa ge ŋmɛ’ɛra ba nyu’ɔ de poan la mɛ. A me yuun tɔɣɛ Yehowa n yele ba se’em la ti: “N wan basɛ ti yelemɛŋɛrɛ dɛna n maɣesegɔ mi’a ge ti tontɔɔ dɛna mɛa lɔkɔ la ti ba tara makera la.” Yelemɛŋɛrɛ tontɔɔ gãkerɛ la yelemɛŋɛrɛ tontɔɔ tuuma n wan pa’alɛ sɛba n sirum de Naayinɛ yamesi la sɛba n daɣɛ a yamesi ge me pa’alɛ nyaa ba wan nyɛ faarɛ bii sa’aŋɔ.​—Isa 28:14-19.

    Frafra Gɔnɔ (2000-2025)
    Yese
    Yu'ɛ
    • Farefare
    • Tɔ̃rɛ
    • Hon boti sɛla
    • Copyright © 2025 Watch Tower Bible and Tract Society of Pennsylvania
    • Yelese'a N Nari Ti Ho Mina
    • Suɣelum Yɛla
    • Privacy Settings
    • JW.ORG
    • Yu'ɛ
    Tɔ̃rɛ