Ano ang Paglaum nga Mag-uswag ang Ekonomiya?

Sa tion sang paggahom ni Louis XVI sang Pransya, ang iya reyna, si Marie Antoinette, suno sa report nagpamangkot anay sa ministro sa pinansial sang hari: “Ano ang himuon mo sa alkanse, Monsieur le Ministre?” Ang iya sabat: “Wala, Madame. Kadaku gid sini.”

BISAN pa nagbalhin ang mga tion, ining partikular nga pilosopiya daw matuod gihapon sa karon. Ang mga manghimanwa kag ang mga ekonomista nagapanganduhoy sa daku nga internasyonal nga utang, sa daku nga pagkatuhay sa pangabuhi sang manggaranon kag imol nga mga pungsod, kag sa daku nga kaimulon sa madamo gid nga mga pungsod. Apang diutay lamang ang ginahimo kon may yara gid man—ang mga problema tuman kadaku. Ginahimo bala sini ang ekonomiya nga makatarunganon?

Ang Ingles nga tinaga nga “economics” naghalin sa Griegong tinaga nga oikonomos, nga nagakahulugan sing manugtatap ukon manugdumala sa balay. Ang bug-os kalibutan nga ekonomiya nagakahulugan sing pagtuon kon paano ang “balay” sang kalibutan ginadumalahan. Paano ini ginadumalahan?

Sa pag-ilustrar, handurawon naton ang duta subong palibot naton, kag ang indibiduwal nga mga pungsod subong mga kaingod naton. Ang isa sang pinakamanggaranon nga mga kaingod amo ang isa nga palagasto gid kag nagautang sing kuwarta sa halos tanan nga tawo, apang bangod sia ang ila pinakamaayo nga kliyente, ang iya mga manugpautang nagapangalag-ag sa pag-ipit sa iya nga magbayad. Ang iban sang mas imol nga mga pamilya nalubong gid sa utang sa bagay nga dapat sila manghulam sing kuwarta agod lamang bayaran ang mataas nga interes sa ila hinulam. Samtang, ang amay sang pinakaimol nga pamilya sa duog bag-o lang magpakaon sa iya kaugalingon kag sa iya mga abyan sa isa ka bugana nga sinalusalo sang selebrasyon, bisan ang iban sang iya kabataan ginagutman.

Ang manggaranon nga mga pamilya nagakaon sing maayo kag ginahaboy lang sa basurahan ang madamo nga pagkaon. Mas daku ang ginagasto nila para sa ila hinuptanan nga mga sapat sang sa masarangan sang imol nga mga pamilya nga gastuhon sa ila mga anak. Sa tion kag tion sila nga mga magkaingod nagamiting agod hambalan ang tanan nga problema sa palibot nila, apang daw wala sing mahimo nga solusyon. Ang tension nagabaskog sa ulot sang manggaranon nga mga pamilya kag sang imol. Sing maathag, may sayop sa paagi nga ginadumalahan ining magkaingod.

Isa nga Magadumala sa Bug-os Globo nga Ekonomiya

Ang maayong pagdumalahan indi mapain sa moralidad. Subong nakita na naton, ang pagkamaiyaiyahon kag kakagod sang pungsod, sang korporasyon, kag sang indibiduwal ginabangdan sing daku sang krisis sang mahal nga mga balaklon, labi na sa imol nga mga pungsod. Sa pagkamatuod ang inhustisya sa ekonomiya isa lamang ka banaag sang isa ka dimatarong nga sistema sang mga butang.

Matuod, wala sing mahapos nga mga solusyon. Ang mga problema tuman ka daku nga masarangan sang isa ka pungsod, kag wala sing internasyonal nga hubon nga may gahom sa pag-atubang sini. Dugang pa, ang mga lider sang kalibutan ginamulay bangod kulang sila sing politikal nga kabubut-on sa paglubad sa mga problema.

Apang, ang maragtas nagalaragway sang isa ka manuggahom nga nabalaka gid sa kahimtangan sang mga pigado. Naghatag sia sing espisipiko nga mga kasuguan sa pag-amlig sa ila kag sa pag-aman para sa ila.

Ining manuggahom amo sia ang naghilway sa mga Israelinhon gikan sa Egipto sang mga 3,500 ka tuig nga nagligad kag milagruso nga nagpakaon sa ila sing manna sa tion sang ila 40-ka-tuig nga paglakbay sa kahanayakan. Ginpat-od sining dikitaon nga hari nga ang tanan may bastante.—Exodo 16:18; ipaanggid ang 2 Corinto 8:15.

Sang ulihi, sang mag-abot ang mga Israelinhon sa Ginsaad nga Duta, ang kasuguan nga ginhatag sang Dios nag-amlig sa mga imol. Ang wala sing interes nga mga pahulam gin-aman para sa mga namigado. Ang mga imol makapanaghaw sa mga uma, sa mga talamnan sang hamungang mga kahoy, kag sa mga ulubasan. Kag ang tag-iya dapat may ibilin sa mga manugpanaghaw. Dugang pa, ginsugo sang Dios ang manggaranon nga mga Israelinhon nga ‘humlaron ang ila kamot sing maalwan sa mga nagakinahanglan sa duta.’—Deuteronomio 15:7-11.

Gindumalahan sang Dios ang panimalay sang Israel sa isa ka paagi nga ang bug-os nga pungsod nagbugana, basta gintuman nila ang iya mga sugo. Ang iya mga tiglawas, subong ni Hari Solomon, gin-obligar sa pag-ilog sa huwaran sang Dios. Tuhoy kay Solomon, ang salmista nagsulat: “Apinan niya ang pinakaimol, luwason niya ang mga kabataan sang mga imol . . . Luwason niya ang imol nga nagapanawag sa iya, kag ang mga nagakinahanglan sing bulig, kaawaan niya ang mga imol kag mga maluya, . . . ang ila kabuhi mangin bilidhon sa iya itololok.”—Salmo 72:4, 12-14, The Jerusalem Bible.

Apang, gintagna sang Dios sang ulihi sa iya Pulong nga mahanabo ang daku nga krisis sang pagmahal sang mga balaklon. Nagalaragway sang mapintas nga mga problema sa ekonomiya nga sa ­ulihi magapaantos sa katawhan, ang Biblia nagtagna: “Suweldo sa bug-os nga adlaw para sa isa ka bilog nga tinapay.” (Bugna 6:6, Weymouth, Ikalima nga Edisyon) Sa karon, amo gid sini ang kahimtangan sang madamo nga imol sa kalibutan. Ang ginakita sa bug-os nga adlaw kulang pa gani sa bili sang isa ka kalan-an.

Ang Matuod nga Pag-uswag sang Ekonomiya Malapit Na

Ang lamang nga solusyon sa sining makapasubo nga mga kahimtangan ginpadaku ni Willy ­Brandt nga nagdaug sing Nobel nga premyo. Sia nagsiling: “Mahimo gid nga nagadugang ang pagkarealisar nga ang imol kag manggaranon nga mga pungsod . . . nahigot sang ila interes sa kaluwasan, kag nga ang mga solusyon matigayon lamang paagi sa paggamit sing malayo sing panulok kag lapnag sa kalibutan nga tikang.”

Amo gid ina ang ginahunahuna sang Dios, isa ka malayo sing panulok kag lapnag sa kalibutan nga tikang. Indi kaangay sang tawhanon nga mga manuggahom, ang Dios may kabubut-on kag paagi sa pagpauswag sang ekonomiya sa bug-os nga kalibutan.

Sa sina man nga tagna nahanungod sa kabudlayan sa ekonomiya, ginpatuhuyan niya ang manuggahom nga iya gintangdo, isa ka manuggahom nga may ikasarang sa pagremedyo sa kahimtangan. Ginalaragway sia nga nagalingkod sa “maputi” nga kabayo kag subong man isa nga ‘magadaug.’ Wala ini sing liwan kundi si Jesucristo, nga sa indi madugay ‘magadaug’ agod pasangkaron ang paggahom sang Ginharian sang Dios subong ang lamang nga pangulohan sa ibabaw sang katawhan. Ining Ginharian, sa mga kamot ni Jesucristo, amo ang paagi sang Dios sa pagluwas, lakip sa iban nga mga butang, sa krisis sang mahal nga mga balaklon.—Bugna 6:2; ipaanggid ang Daniel 2:44.

Sa idalom sang paggahom sining Ginharian, nga ginpatuhuyan sa tagna ni Isaias subong “bag-ong mga langit,” ang Dios nagasaad: “Indi sila magpangabudlay sa walay pulos ukon magpanganak nga sa kalalat-an.” “Ang akon mga alagad magainom . . . ; ang akon mga alagad magakalipay.”—Isaias 65:13, 14, 17, 23, The New English Bible.

Minilyon sang mga nagapangabudlay karon sa walay pulos ang makakuha sing kaisog gikan sa sining mga pulong. Sa bag-ong kalibutan sang Dios, ang ila mga anak indi madingutan sang sadsaran nga mga kinahanglanon bangod sa kalalat-an sang kabudlayan sa ekonomiya. Ang kabalaka sa mahal nga mga balaklon pagabuslan sang kalipay bangod sang malipayon nga pagkabuhi.

Kon ginabatyag mo nga ina nga mga saad isa lamang ka Utopianhon nga damgo, ngaa indi hambalon ang mga Saksi ni Jehova sa masunod nga tion nga magduaw sila sa imo. Malipay sila sa pagpakita sa imo gikan sa Kasulatan kon ngaa makasalig kita sa solusyon sang Dios sa krisis sang mahal nga mga balaklon.

[Laragway sa pahina 10]

Sa bag-ong kalibutan sang Dios, wala na sing gutom ukon imol