Headava Lalonai Mauri Matamata Goadalaia
“Dirava ese emui lalona ia doria siahuna ai umui do ia hamatamataia, bona mauri matamatana do umui hahedokilaia.”—EFESO 4:23, 24, NW.
HEADAVA be mai anina bada, unai dainai namona be do ita laloa maragi lasi. Ia be mai anina bada, badina be headava amo ta ese ena adavana ia gwauhamata henia do ia badinaia ela bona mase. Unai gwauhamata do ia hamomokania diba totona, namona be do ia lalohadailaia namonamo guna mai ena aonega ida, bona ‘siahu namona ese ena lalona do ia doria, bona ena mauri matamatana ena oromana do ia henia.’—Efeso 4:23, 24; ma Genese 24:10-58; Mataio 19:5, 6 itadia.
2, 3. (a) Ta ese ena adavana edena bamona do ia abia hidi namonamo diba? (b) Headava ena anina be dahaka?
2 Ta be ena tauanina ena ura siahuna dainai do ia headava haraga be dika. Namona be do ia naria ela bona ena lalona ai bona ena kara ai do ia lo guna. Do ia naria noho neganai, diba do ia abia, bena ena diba hegeregerena ena lalona do ia hadaia maoro diba, bona adavana namona do ia abia hidi diba. Spain taudia edia hereva ta hegeregerena: “Ta be sibona ia raka be namo, ia headava kerere be dika.”—Hereva Lada-isidia 21:9; Kohelete 5:2.
3 Ta be headava ai do ia kwalimu totona, gau badana be adavana maorona do ia abia hidi. Keristen tauna ese Baibel ena sisiba do ia badinaia, ma ta ena hairai eiava sibona ena hegahusi ese do idia hakaua lasi. Headava be taunimanima rua edia tauanidia hakapudia karana sibona lasi. Ia be lalodia rua bona famili rua hakapudia karana, bona reana noho daladia rua bona gado rua hakapudia karana danu. Headava ai idia hakapudia taudia ese edia maladia ruaosi do idia gaukaralaidia, edia hereva amo dika eiava namo do idia havaraia. Inai ibounai dainai, ita diba Paulo ena sisiba be aonega herevadia; ia gwau ta ese “ekalesia tauna sibona do ia adavaia” be namo.—1 Korinto 7:39; Genese 24:1-4; Hereva Lada-isidia 12:18; 16:24.
Headava ena Lalo-Hekwarahi Haheaukalaidia Dalana
4 Ena be ta ena headava be mai ena badina namona, to heai bona lalo-hekwarahi be ia lalonai do idia vara; taunimanima iboudiai ese idia davaridia gaudia unai. Ogogami bona gorere ese headava taudia idia hahekwarahidia diba, bona lalo-metau ese heai ia havaradia diba. Bona ena malana ia biagua goevagoeva tauna ta be lasi. “Ita ibounai ese nega momo kerere ita karaia. To bema tau ta ese iena hereva dekena amo kerere ta ia karaia lasi, ia be goeva bona namo momokani. Ia ese iena tauanina ibounai ia biagua bona naria diba. . . . Mala be gau maragina, to ia be hekokoroku momo. . . . Lahi maragina ese uda bada herea ia araia ore diba.”—Iakobo 3:2, 5.
5, 6. (a) Heai do idia vara negadiai, edena bamona do ita karaia be namo? (b) Reana dahaka do ita karaia be namo, heai do ita hadokoa totona?
5 Lalo-hekwarahi be headava lalonai do idia vara negadiai, edena bamona do ita kara be namo, bena heai maragidia do idia bada idia lao lasi? Unai negadiai, iseda lalona ia doria siahuna be mai anina. Reana unai siahu be hahegoada siahuna namona, lauma gaudia ia goadalaidia siahuna, eiava ia be siahu dikana, tauanina ena ura ese ia biagua siahuna. Ta ena lalona ia doria siahuna bema ia namo, ia ese heai hadokodia dalana do ia tahua, ena headava do ia haheaua maoromaoro noho totona. Hepapahuahu ese ena headava do idia hadokoa be dika. Bema Baibel ena sisiba do ia badinaia, badu do ia haorea, bena ia bona ena adavana do idia hemataurai heheni lou.—Roma 14:19; Efeso 4:23, 26, 27.
6 Unai negadiai Paulo ena hereva be mai anina bada: “Inai bamona karadia, dabua bamona do umui atoa; bogahisihisi, durua, manau, manada bona haheauka. Bema tau ta ese ena bamona tauna ia maumauraia, ia kara dika henia dainai, namona be unai dika do ia gwauatao. Lohiabada ese umui emui dika ia gwauatao, vadaeni unai bamona do umui karaia danu. To unai kara ibounai ia hanaia kara be lalokau. Umui lalokau henia, vadaeni do umui noho hebou namo herea, mai laloa tamona danu.”—Kolose 3:12-14.
7. Haida ese dahaka hekwakwanai be edia headava lalonai idia abia?
7 Unai siri ita duahia be haraga, to hari inai hekwarahi momo negana ai ita badinaia be auka reana. Badina be dahaka? Reana Keristen tauna o hahinena ta be dala rua nega tamona ia rakalaidia, to unai ia lalo-pararalaia lasi. Kingdom Hall ai, tadikaka bogaragidiai, ia kara mai ena hebogahisi ida. To, ruma ai, iena adavana dekenai, ia laloaboio lauma dalanai ia be ena taihuna. Bona ena lalona ia hekwarahi negadiai, dagedage herevadia ia gwauraidia reana, Kingdom Hall lalonai ia gwauraidia diba lasi herevadia unai. Nega sisina lalonai unai Dirava ena hesiai tauna o hahinena ena Keristen lalohadaina ia boio. Ia laloaboio ia be Keristen tauna o hahinena. Ena lalona ia doria siahuna be ia dika ia lao vadaeni.—Iakobo 1:22-25.
8. Lalona ia doria siahuna bema ia dika neganai, dahaka do ia vara diba?
8 Unai dainai dahaka ia vara? Reana tau ese ‘ena adavana ida idia noho hebou dalana ia laloa namonamo lasi bona ia matauraia lasi.’ Reana hahine ese ena adavana ia matauraia lasi; iena “laloa manau” be ia boio reana. “Tauanina ena laloa kavakava” ese ruaosi ia biagudia. Edia lalodia ia doridia siahuna be tauanina ena, lauma ena lasi. Vadaeni, dahaka do ita karaia be namo, eda lalona ia biagua siahuna be unai bamona do ia dika lasi totona? Namona be lauma dalanai do ita goada ita lao.—1 Petero 3:1-4, 7; Kolose 2:18.
Siahu Hagoadaia
9 Gau haida ita lalohadailaidia o ita abidia hidi negadiai, iseda lalona ia doria siahuna be ia gaukara. Dina dina iboudiai ita ese gau namodia o dikadia bona kara namodia o dikadia ita abidia hidi. Iseda lalona ia doria siahuna ese Iehova ena ura karaia karana bema ia goadalaia, ita do ia durua, iseda lalona do ita hadaia maoromaoro totona. Salamo torea tauna ia guriguri, ia gwau: “Iehova e, oiemu taravatu ena dala lau oi hadibaia, lau ese do lau badinaia ela bona dokona.”—Salamo 119:33; Esekiel 18:31; Roma 12:2.
10 Bema Iehova ita badinaia goadagoada, unai ese ita do ia durua, ia do ita hamoalea bona heudahanai amo do ita raka siri totona. Israel ia hagoadadia, ‘kara namodia bona kara maoromaorodia be Iehova, edia Dirava, vairanai do idia karadia’ totona, ma ia sisiba henidia, ia gwau: “Iehova umui lalokau henia taudia e, dika umui inai henia.” Taravatu Ten-osi namba seven be: “Oi heudahanai lasi,” unai dainai Israel taudia ese heudahanai idia inai henia be namo. Unai taravatu ese ia hahedinaraia, Dirava ia laloa edia adavadia do idia badinadia be gau badana.—Deuteronomi 12:28; Salamo 97:10; Esodo 20:14; Levitiko 20:10.
11. Unai siahu be edena bamona ma do ita hagoadaia?
11 Iseda lalona ia doria siahuna be ma do ita hagoadaia dalana be inai: Lauma karadia bona gaudia do ita lalodia bada. Anina be, Dirava ena Hereva do ita stadilaia loulou bona ena lalohadai bona ena sisiba do ita herevalaia hebou mai eda moale ida. Namona be iseda lalohadai korikoridia be salamo torea tauna ena hegeregerena ai do idia lao: “Mai egu lalona ibounai oi lau tahua. Oi durugu, emu hahegani do lau rakatanidia lasi. Emu hereva na egu lalona ai lau atoa namonamo, oi do lau kara dika henia garina. Iehova e, oiemu taravatu ena dala lau oi hadibaia, lau ese do lau badinaia ela bona dokona. Lalo-parara lau oi henia, emu taravatu do lau badinaia bona do lau abia dae mai egu lalona ibounai totona.”—Salamo 119:10, 11, 33, 34.
12. Dahaka ese ita do idia durua, Keriso ena lalona do ita hahedinaraia hebou totona?
12 Dirava ena hahegani maoromaorodia do ita lalodia bada noho totona, namona be Baibel do ita stadilaia sibona lasi, to Keristen heboudia do ita lao henidia loulou bona Keristen hesiai gaukarana do ita karaia hebou. Unai ese iseda lalona ia doria siahuna do ia hagoadaia loulou, bena nega ibounai sibona eda ura do ita tahua lasi, to Keriso ena lalona do ita hahedinaraia.—Roma 15:5; 1 Korinto 2:16.
13. (a) Guriguri ese eda lalona ia doria siahuna edena bamona ia hagoadaia? (b) Iesu ese inai kara edena bamona ia hahedinaraia?
13 Dala ma ta be inai: “Nega ibounai Lauma Helaga ena siahu dekena amo guriguri bona noinoi do umui gwauraia.” (Efeso 6:18) Namona be tatau be edia adavadia ida do idia guriguri hebou. Unai ese edia lalodia do ia kehodia, bena do idia hereva heheni neganai edia hekwakwanai do idia kokidia. Namona be hedibagani negadiai Dirava do ita guriguri henia, do ita noia, ita do ia durua bona do ia hagoadaia, Keriso ena lalona hegeregerena ai do ita kara totona. Ena be Iesu be ia goevadae, to nega momo ena Tamana ia guriguri henia mai ena lalona ibounai, goada ia noilaia. Unai hegeregerena, heudahanai hedibaganidia negadiai, bema Iehova ita noia, ita do ia hagoadaia, bena eda lalona do ita hadaia maoromaoro; eda tauanina edia ura do ita karaia lasi, bona iseda headava gwauhamatana do ita utua lasi.—Salamo 119:101, 102.
Kara Idauidau
14 Hedibagani be edena bamona do ita haheaukalaia diba? Iosef bona David edia kara edia idau ese ita ia hadibaia. Potifara ena adavana ese raho namo tauhauna Iosef ena lalona ia ania loulou neganai, ia haere henia, ia gwau: “Egu biaguna be . . . lau dekenai gau ta ia dogoatao lasi, oi sibona mo ia dogoatao, badina oi be iena adavana. Inai kerere badana do lau karaia, Dirava ena vairana dekenai do lau kara dika be edana bamona?”—Genese 39:6-9.
14, 15. (a) Hedibagani ai Iosef be edena bamona ia karaia? (b) Dahaka ese ia durua?
15 Dahaka ese Iosef ia durua, bena ena be ia kara dika be haraga to ia kara maoromaoro? Siahu goadana ese ena lalona ia doria. Ia diba ia be Iehova vairanai. Ia diba bema ia be unai hahine ida do idia heudahanai, ia ese ena adavana mo sibona lasi do ia kara dika henia, to Dirava danu do ia kara dika henia, bona unai be mai anina bada.—Genese 39:12.
16. Hedibagani ai David be edena bamona ia karaia?
16 To David ena kara be idau vaitani. Ia be mai ena adavana haida, Taravatu hegeregerena. Adorahi ta, ena ruma amo hahine ta ia digu neganai ia itaia. Ia be hahine mai hairaina, Bataseba, Uria ena adavana. David ese dala rua amo ta do ia abia hidi be namo—do ia raraia noho bena hegahusi be ena lalona ai do ia dae, eiava do ia giroa bona hedibagani do ia dadaraia. Edena ia abia hidi? Iena hereva dainai hahine be ia dekenai idia hakaua mai, bena ia ida idia heudahanai. Unai murinai hahine ena adavana hamasea dalana ia karaia.—2 Samuel 11:2-4, 12-27.
17. Unai neganai lauma dalanai David be edena bamona?
17 Dahaka dainai David ia hekwakwanai? Iena helalo-kerehai herevadia Salamo 51 ai ese ita idia hadibaia. Ia gwau: “Dirava e, lalo-goevagoeva be egu lalona ai oi havaraia, bona lauma matamatana bona maoromaorona be egu lalona ai oi atoa.” Momokani, unai hedibagani ese ia abia neganai, ena lalona ia goevagoeva lasi bona ia maoromaoro lasi. Reana Iehova ena Taravatu ia duahia loulou lasi dainai lauma dalanai ia manoka. Eiava ena pavapava dagina bona siahuna ese ena lalohadai idia hakererea dainai, ena hegahusi ese ia halusia. Momokani, unai neganai ena lalona ia doria siahuna be dika. Unai dainai ia diba “lauma matamatana bona maoromaorona” do ia abia be namo.—Salamo 51:10; Deuteronomi 17:18-20.
18. Iesu ena sisiba heudahanai enai be dahaka?
18 Keristen taudia haida edia headava idia dika, badina be idia naria namonamo lasi dainai, David hegeregerena idia be lauma dalanai idia manoka idia lao. Iena sivarai ese ita ia hadibaia, namo lasi ta do ita raraia mai eda hegahusi ida, heudahanai do ia vara garina. Iesu be taunimanima edia lalodia ia diba dainai, ia gwau: “Idia gwau, ‘Umui heudahanai lasi.’ To lau ese umui lau hamaoroa, tau ta ese hahine ta do ia itaia matana dekenai ela bona iena lalona dekenai do ia ura dikadika, iena kudouna dekenai be ia heudahanai vadaeni.” Unai bamona tauna ena lalona ia doria siahuna ese sibona ena ura ia tahua, bona ia be tauanina ena, lauma ena lasi. Vadaeni, Keristen taudia be edena bamona heudahanai amo do idia raka siri bona edia headava do idia moalelaidia noho?—Mataio 5:27, 28.
Headava Varona Ha-aukaia
19 King Solomon ia gwau: “Tau ta ese tau tamona do ia hadarerea diba reana, to tatau rua ese do idia koua diba. Varo mai ena ere toi be do idia hamotua haraga diba lasi.” Momokani, rua be headava ai bema idia lalo-tamona, hisihisi neganai do idia gini hebou diba. Bona bema edia headava varona be mai ena ere toi badina be Dirava danu be ia lalonai, edia headava do ia namo. Dirava be edia headava lalonai do ia noho totona, namona be ruaosi ese ena hahegani bona ena sisiba herevadia do idia badinadia.—Kohelete 4:12.
20. Dahaka Baibel sisibana ese tau ta ia durua diba?
20 Momokani, bema tau ta ese inai siri edia sisiba ia badinaia, ena headava kwalimulaia dalana ia lailaia.
“Tatau e, . . . emui adavana danu umui noho hebou ena dala do umui laloa namonamo. Hahine ena tauanina be goada herea lasi, unai dainai do umui naria namonamo bona matauraia. . . . Unai bamona do umui karaia neganai emui guriguri haere dalana be gau ta ese do ia koua lasi.”—1 Petero 3:7.
“Tatau e, emui adavana do umui lalokau henia, Keriso ese ekalesia ia lalokau henia bamona. . . . Unai bamona danu, namona be tatau ese edia adavana do idia lalokau henia, idia edia tauanina idia lalokau henia hegeregerena.”—Efeso 5:25, 28.
“Ena adavana ia toreisi bona ia hanamoa. Hahine hutuma idia kara namo herea, to oi—oi ese iboudiai oi hereadia.”—Hereva Lada-isidia 31:28, 29.
“Tau ta be gida latadiai bema ia raka, ena aena do idia haraka lasi a? Ena dekena tauna ena adavana ia sihari henia tauna be unai bamona; ia enai ia daukau tauna be matahakani amo do ia roho mauri lasi. Ia heudahanai tauna . . . be sibona ena mauri ia hadikaia.”—Hereva Lada-isidia 6:28, 29, 32.
21. Dahaka Baibel sisibana ese hahine ta ia durua diba?
21 Bema hahine ta ese inai Baibel herevadia do ia badinadia, unai ese iena headava haginia auka karana do ia durua:
“Hahine taudia e, emui adavana do umui kamonai henia. Badina be idia haida ese Dirava ena hereva idia badinaia lasi, to bema kara namodia umui karaia, . . . sedira edia lalona do idia giroa, . . . badina be emui kara goevagoeva bona emui hemataurai kara do idia itaia dainai.”—1 Petero 3:1-4.
“Hahine ese danu iena adavana dekenai headava kara do ia henia. . . . Umui ta ta dekenai headava kara do umui koua lasi. To bema umui laloa tamona, headava kara karaia lasi, . . . to nega daudau lasi, headava kara do umui karaia lou.”—1 Korinto 7:3-5.
22. (a) Dahaka danu ese headava idia hanamoa diba? (b) Iehova ese adavana negea karana edena bamona ia laloa?
22 Baibel ese danu ia hahedinaraia bema lalokau, hebogahisi, haheauka, bona hahenamo bona hahegoada herevadia be lasi neganai headava be dika, dina ena diari bona ranu be lasi neganai ava ta ia kakoro hegeregerena. Vadaeni, namona be iseda lalona ia doria siahuna ese ita do ia doria, iseda headava lalonai do ita hahegoada heheni totona. Mani oi laloa, Iehova ese “adavana negea karana ia inai henia.” Bema tau ta bona ena adavana be Keristen lalokauna amo idia lalokau heheni, heudahanai do ia vara lasi bona edia headava do ia dika lasi. Badina be “lalokau be do ia doko lasi.”—Malaki 2:16; 1 Korinto 13:4-8; Efeso 5:3-5.
Oi Gwauraia Hedinarai Diba A?
◻ Headava moalena ena badina ginigunana be dahaka?
◻ Eda lalona ia doria siahuna ese eda headava edena bamona do ia hanamoa diba?
◻ Eda lalona ia doria siahuna edena bamona do ita hagoadaia diba?
◻ Hedibagani ai Iosef bona David be edena bamona idia idau?
◻ Dahaka Baibel sisibana ese tatau bona hahine do ia durudia, headava varona do idia ha-aukaia totona?
1. Dahaka dainai headava do ita laloa maragi lasi be namo?
4. Dahaka dainai heai bona lalo-hekwarahi be headava lalonai idia vara?
9. Dina dina iboudiai dahaka ita abidia hidi?
10. Eda lalona ia doria siahuna be edena bamona do ita hagoadaia diba?
19. Headava hagoadaia dalana ta be dahaka?
[Pictures on page 18]
Kongregesen lalonai ita hereva manau,
to ruma ai ita hereva auka, a?