Քանդված օջախ. ի՞նչ ազդեցություն է թողնում ամուսնալուծությունը երեխաների վրա

ՄԱՍՆԱԳԵՏՆԵՐԸ կարծում են, որ իրենք գիտեն, թե ինչ խորհուրդներ պետք է տալ։ «Դու պետք է քո երջանկության մասին մտածես,— խորհուրդ են տալիս նրանք այն ամուսիններին, ովքեր խնդիրներ ունեն ամուսնական կյանքում, և անմիջապես ավելացնում են,— մի՛ մտահոգվիր երեխաների համար։ Նրանք արագ կհարմարվեն։ Նրանք ավելի հեշտ կտանեն ամուսնալուծությունը, քան կապրեն այն ծնողների հետ, ովքեր մշտապես վիճում են»։

Այդուհանդերձ, այս մասնագետներից ոմանք ժամանակի ընթացքում փոխել են իրենց տեսակետը և այժմ ընդունում են, որ իրենք սխալվել են։ «Ամուսնալուծությունը պատերազմ է,— ասում են նրանք,— վնասվածքներ ստանում են թե՛ ամուսինները, թե՛ երեխաները»։

Ամուսնալուծվելուց հետո անհոգ կյա՞նք

Այս պատմությունը ցուցադրվել է մի հայտնի հումորային հեռուստաշոուի ժամանակ։ Սյուժեն հետևյալն է. հայրը և մայրը բաժանվում են։ Մայրը հոգ է տանում իր երեխաների մասին։ Մի որոշ ժամանակ անց նա ամուսնանում է մի այրի տղամարդու հետ, որը նույնպես երեխաներ ունի։ Այս անհամապատասխան ընտանիքը ամեն շաբաթ բախվում է մի խնդրի, որը հեշտությամբ լուծում է 30 րոպե տևող հեռուստաշոուի ընթացքում, որի ժամանակ հնչում են նաև սրամիտ կատակներ։

Գուցե այսպիսի հեռուստաշոուները ծիծաղելի են։ Սակայն իրական կյանքում ամուսնալուծությունը ծիծաղելի բան չէ։ Ընդհակառակը՝ այն ցավ է պատճառում ընտանիքի անդամներին։ «Բաժանվելու համար անհրաժեշտ է իրավական քայլեր ձեռնարկել,— գրում է Գերի Նյումանը իր՝ «Էմոցիոնալ անհավատարմություն» գրքում։— Կողակիցներից մեկը դատի է տալիս մյուսին։ Երբ արդեն որոշվում է, որ պետք է ամուսնալուծվել, դու կորցնում ես քո հավասարակշռությունը. չես կարողանում զբաղվել քո երեխայով, ֆինանսական հարցերով, դժվարանում ես որոշել, թե որտեղ պետք է ապրես։ Գուցե հաջողվի որոշ խնդիրներ լուծել դատարանում, սակայն գուցեև չհաջողվի։ Ի վերջո, դատավորը, որը չի ճանաչում քեզ և քո ընտանիքին, ինքն է որոշում, թե որքան հաճախ կարող ես տեսնել երեխայիդ, և թե որքան փող պետք է տրամադրես նրան։ Ցավոք, դատավորը չի մտածում այնպես, ինչպես դու ես մտածում» (Emotional Infidelity)։

Այո՛, ամուսնալուծությունը պարզապես պրոբլեմների մի ուրիշ «փաթեթ» է նվիրում քեզ։ Իրականում քո կյանքում ամեն բան փոխվում է և հավանաբար ոչ դեպի լավը։ Էլ չխոսենք այն մասին, թե ինչ ազդեցություն է թողնում այն երեխաների վրա։

Ամուսնալուծությունը և երեխաները

Ամուսնալուծությունը կարող է կործանել երեխաների կյանքը և մեծ ցավ պատճառել նրանց՝ կախված այն բանից, թե ինչ տարիքի են նրանք։ Ոմանք ասում են, որ պատանեկան տարիքի երեխաները ավելի հեշտությամբ են համակերպվում այդ մտքին, քանի որ նրանք արդեն ավելի հասուն են և այսպես թե այնպես պատրաստվում են մոտ ապագայում առանձնանալ ծնողներից։ Սակայն հետազոտությունները ցույց են տվել, որ բաժանությունը բացասական ազդեցություն է թողնում երեխաների վրա։ Այն մեծ հարվածներ է հասցնում նրանցa։ Քննենք դրանցից մի քանիսը։

◼ Պատանեկությունից չափահասություն ընկած տարիների ընթացքում պատանիները ավելի շատ են զգում, որ օգնության կարիք ունեն, քան այն ժամանակ, երբ փոքր էին։ Ուստի մի խաբվեք՝ մտածելով, որ նրանք արդեն ինքնուրույն անձնավորություններ են և ուզում են անկախ լինել։ Պատանիները կարիք ունեն ընտանիքի, ընտանիք, որ խարսխի պես ամուր է և կայուն։

◼ Պատանեկան շրջանում երեխաները սկսում են ընկերներ ընտրել, և ամուսնալուծությունը պատճառ է դառնում, որ վերջիններս դժվարությամբ դրսևորեն այնպիսի հատկություններ, ինչպիսիք են վստահությունը, նվիրվածությունն ու սերը։ Հետագայում երբ նրանք դառնում են չափահաս մարդիկ, չեն կարողանում մտերիմ փոխհարաբերություններ հաստատել մարդկանց հետ։

◼ Թեև բոլոր երեխաներն էլ տարբեր կերպերով են արտահայտում իրենց ցավը, սակայն պատանիների պարագայում հավանականությունը մեծ է, որ նրանք դա կանեն վտանգավոր ձևերով, օրինակ՝ գուցե դառնան հանցագործ, չարաշահեն ալկոհոլը կամ սկսեն թմրանյութեր օգտագործել։

Իհարկե, սա չի նշանակում, որ այն պատանիները, որոնց ծնողները բաժանված են, անհաջողակ կլինեն և չեն կարողանա մտերիմ ընկերներ կամ լավ ապագա ունենալ։ Նրանք կարող են հաջողությունների հասնել, հատկապես եթե երկու ծնողների հետ էլ կապ են պահպանումb։ Սակայն ճիշտ չի լինի մտածել, որ «երեխաների համար ավելի լավ կլինի», եթե ծնողները ամուսնալուծվեն, ինչպես ասում են ոմանք, կամ որ այդպիսով վերջ կդրվի կողակիցների միջև եղող լարվածությանը։ Իրականում ոմանք պարզել են, որ ամուսնալուծությունից հետո անհատը ավելի շատ է գործ ունենում իր «անտանելի» կողակցի հետ, քան առաջ և հիմնականում իրար հետ առնչվում են ֆինանսական կամ երեխային հոգ տանելու հետ կապված հարցերում։ Փաստորեն, ամուսնալուծությունը վերջ չի դնում ընտանեկան խնդիրներին, հակառակը՝ այն պարզապես մեկ ուրիշ ասպարեզ է տեղափոխում դրանք։

Երրորդ տարբերակը

Իսկ ի՞նչ անել, եթե արդեն որոշել ես ամուսնալուծվել։ Այս հոդվածը հիմնավոր պատճառներ է ներկայացնում, որոնց արժե ուշադրություն դարձնել։ Ամուսնալուծությունը չի լուծում ընտանիքում առաջ եկած բոլոր խնդիրները։

Սակայն պետք է զգույշ լինեք որ սխալ եզրահանգման չգաք։ Ձեզ խորհուրդ չի տրվում պարզապես հանդուրժել այդպիսի վիճակը և շարունակել մի կերպ ապրել։ Գոյություն ունի երրորդ տարբերակը. եթե ձեր ընտանիքում խնդիրներ կան, հարկավոր է ջանքեր թափել, որպեսզի բարելավեք իրավիճակը։ Բայց անմիջապես մի՛ մտածեք, թե դա անհնար է, և ձեր ընտանեկան խնդիրներն անլուծելի են։ Հարցրու ինքդ քեզ.

◼ «Կողակցիս ո՞ր հատկություններն են ինձ գրավել։ Մի՞թե այդ լավ հատկությունները նա այլևս չունի» (Առակաց 31։10, 29)։

◼ «Կարո՞ղ եմ նորից բոցավառել այն զգացմունքները, որ ունեցել եմ նրա նկատմամբ» (Երգ Երգոց 2։2; 4։7)։

◼ «Անկախ այն բանից, թե ինչ է անում կողակիցս, ես ի՞նչ կարող եմ անել, որպեսզի կիրառեմ 3–9 էջերում տրված խորհուրդները» (Հռոմեացիներ 12։18)։

◼ «Կարո՞ղ եմ բացատրել կողակցիս (երես առ երես կամ նամակագրությամբ), թե ինչպես է հնարավոր լուծել խնդիրները» (Յոբ 10։1)։

◼ «Կարո՞ղ ենք նստել ու քննարկել մեր խնդիրները մի հասուն ու վստահելի ընկերոջ հետ, որը կօգնի մեզ իրական նպատակներ դնելու ընտանեկան վիճակը բարելավելու համար» (Առակաց 27։17)։

Աստվածաշունչն ասում է. «Խորագէտը քննում է իր քայլերը» (Առակաց 14։15)։ Այս սկզբունքը կիրառելի է ոչ միայն կողակից ընտրելու ժամանակ, այլև այն ժամանակ, երբ ամուսնական հարաբերությունները լարված են ու ընտանիքին վտանգ է սպառնում։ Ինչպես նշվում է այս պարբերագրի 9–րդ էջում, երջանիկ ընտանիքներում էլ են խնդիրներ լինում, պարզապես այդ ընտանիքների անդամները գիտեն, թե ինչպես պետք է լուծել դրանք։

Բերենք օրինակ. պատկերացրու՝ մեքենայով երկար ճանապարհորդության ես պատրաստվում։ Ինչ խոսք, ճանապարհին խնդիրներ կլինեն, օրինակ՝ վատ եղանակ, խցանում կամ այլ խոչընդոտներ։ Հնարավոր է՝ անգամ մոլորվես։ Ի՞նչ կանես։ Հե՞տ կդառնաս, թե՞ ելք կգտնես ու առաջ կընթանաս։ Կարելի է ասել, որ քո ամուսնության օրը դու հենց այսպիսի ճանապարհորդություն ես սկսում։ Անշուշտ, դու էլ խնդիրների կբախվես «ճանապարհին»։ Աստվածաշունչն ասում է, որ ամուսնացածները «նեղություն կունենան իրենց մարմնում» (1 Կորնթացիներ 7։28)։ Խնդիրը ոչ թե այն է, թե կլինեն արդյոք դժվարություններ, այլ թե ինչպես կհաղթահարես դրանք։ Կկարողանա՞ս ելք գտնել ու շարունակել ճանապարհդ։ Անգամ եթե քեզ թվում է, թե ձեր ամուսնությունը անհույս վիճակում է, կփորձե՞ս օգնություն գտնել (Հակոբոս 5։14)։

Ամուսնության Հիմնադիրն Աստված է

Քանի որ ամուսնության Հիմնադիրն Աստված է, հարկավոր է լուրջ վերաբերվել այս հարցին (Ծննդոց 2։24)։ Երբ թվում է, թե անհնար է լուծել խնդիրները կամ հաղթահարել դրանք, վերհիշիր այս հոդվածում քննարկված մտքերը։

1. Փորձիր կրկին բոցավառել այն սերը, որ մի ժամանակ տածում էիր կողակցիդ հանդեպ (Երգ Երգոց 8։6)։

2. Մտածիր, թե ինչ կարող ես դու անել իրավիճակը բարելավելու համար, և այդպես էլ արա (Հակոբոս 1։22)։

3. Հստակ, բայց հարգանքով ասա կողակցիդ (երես առ երես կամ նամակագրությամբ), թե ինչպես է հնարավոր լուծել խնդիրները (Յոբ 7։11)։

4. Օգնության դիմիր։ Մի՛ փորձիր ինքնուրույն փրկել ձեր ամուսնությունը։

[ծանոթագրություններ]

[շրջանակ/​նկար 19-րդ էջի վրա]

ԱՅՍ ԱՆԳԱՄ ՀԱՍՏԱՏ ՀԱՋՈՂ ԿԼԻՆԻ ԱՄՈՒՍՆՈՒԹՅՈՒՆՍ

Ուսումնասիրությունները ցույց են տվել, որ երկրորդ անգամ ամուսնանալու ժամանակ մեծ է հավանականությունը անհաջողության հանդիպելու, քան առաջին ամուսնության դեպքում, իսկ երրորդ ամուսնությունն ավելի անհաջող է լինում։ «Էմոցիոնալ անհավատարմություն» գրքում Գերի Նյումանը նշում է պատճառներից մեկը. «Եթե քո առաջին ամուսնությունն անհաջող է, ապա դա չի նշանակում, որ վատ ընտրություն ես կատարել։ Խնդիրը քո մեջ է։ Դու ես սիրահարվել այդ անձնավորությանը։ Դու ես այդ մարդու հետ ստեղծել այն ամենը, ինչ ունես։» Իսկ ի՞նչ եզրակացության եկավ Նյումանը. «Ավելի լավ է խնդրի՛ց ձերբազատվել և մնալ կողակցի հետ, քան թե պահել խնդիրը և կողակցի՛ց ձերբազատվել» (Emotional Infidelity)։

[շրջանակ 21-րդ էջի վրա]

ԵՐԲ ԱՄՈՒՍԻՆՆԵՐԸ ԲԱԺԱՆՎՈՒՄ ԵՆ

Ինչ խոսք, ընտանիքում ծագած լուրջ խնդիրները կարող են տանել ամուսնալուծությանc։ Եթե քեզ հետ նման բան է պատահել, ինչպե՞ս կարող ես օգնել երեխաներիդ հարմարվելու նոր հանգամանքներին։

Ասա երեխաներիդ, թե ինչ է տեղի ունեցել։ Եթե հնարավոր է, ապա թե՛ ամուսինը, թե՛ կինը պետք է խոսեն այդ մասին երեխաների հետ։ Երկուսով ասեք երեխաներին, որ ամուսնալուծվելու վերաբերյալ ձեր կայացրած որոշումը վերջնական է։ Հավաստիացրեք, որ բաժանության պատճառը նրանք չեն, և որ դրանից հետո էլ կշարունակեք սիրել ու հոգ տանել նրանց մասին։

Դուրս արի մարտադաշտից, պատերազմն արդեն ավարտված է։ Որոշ ծնողներ ամուսնալուծությունից հետո էլ դեռ շարունակում են վիճել։ Ինչպես մի մասնագետ է նշում, նրանք «օրինականորեն բաժանված են, բայց դեռ շարունակում են գոտեմարտել իրար հետ և չեն կարողանում ընդհանուր համաձայնության գալ ու խաղաղություն պահպանել»։ Նման վարվելակերպը ոչ միայն հեռացնում է երեխաներին ծնողներից, այլև մղում է նրանց իրենց ուզածին հասնելու համար ծնողներին իրար դեմ լարելու։ Օրինակ՝ տղան կարող է ասել մորը. «Հայրիկը թույլ է տվել ինձ ուշ տուն գալ։ Այդ դեպքում ինչո՞ւ դու թույլ չես տալիս»։ Եվ քանի որ մայրը չի ցանկանում, որ երեխան անցնի «թշնամու» կողմը, ստիպված փոխզիջման է գնում։

Թույլ տուր երեխային արտահայտվել։ Երեխան գուցե մտածի. «Եթե ծնողներս չեն սիրում իրար, նրանք ինձ էլ չեն սիրի», կամ «եթե ծնողներս խախտել են օրենքները, ապա ես էլ կարող եմ այդպես վարվել»։ Հետևաբար նրա մտավախությունները վերացնելու և սխալ մտածելակերպը շտկելու համար հաճախակի հնարավորություն տուր նրան արտահայտվելու։ Սակայն հարկավոր է մի բանից զգուշանալ. որպես ծնող՝ մնա քո դերում և երեխայիդ մի դարձրու քո աջակիցը։ Հիշի՛ր, նա քո երեխան է և ոչ թե մտերիմ ընկերը։

Քաջալերիր երեխային լավ փոխհարաբերություն պահպանել նախկին կողակցիդ հետ։ Ճիշտ է, անհատը, ումից արդեն բաժանվել ես, այլևս քո կողակիցը չէ, սակայն նա քո երեխայի ծնողն է։ Նրա հասցեին բացասական բաներ խոսելը միայն կվնասի երեխային։ «Պատանիները քաոսի մեջ. խորհուրդներ, որոնք կփոխեն ծնողներին, երեխաներին և նրանց ընտանիքներին» վերնագրով մի գրքում ասվում է. «Եթե ծնողները իրենց երեխաներին որպես զենք են օգտագործում ամուսնության մարտադաշտում, ապա պետք է նաև ակնկալեն, որ ապագայում հնձելու են այն, ինչ ցանել են» (Teens in Turmoil— A Path to Change for Parents, Adolescents, and Their Families)։

Մտածիր քո մասին։ Ժամանակ առ ժամանակ դու վհատության գիրկը կընկնես։ Սակայն մի՛ հանձնվիր։ Առողջ ապրելակերպ ունեցիր։ Եթե քրիստոնյա ես, միշտ զբաղված մնա հոգևոր գործերով։ Այդպես վարվելը կօգնի թե՛ քեզ, թե՛ երեխայիդ հավասարակշռված կյանքով ապրելու (Սաղմոս 18։2; Մատթեոս 28։19, 20; Եբրայեցիներ 10։24, 25)։

[ծանոթագրություն]

[նկար 20-րդ էջի վրա]

Ջանք թափիր, որ նվիրված մնաս կողակցիդ, ինչպես խոստացել էիր նրան հարսանիքի օրը

[նկար 21-րդ էջի վրա]

Եթե երեխան քեզ հետ է ապրում, քաջալերիր նրան լավ փոխհարաբերություն պահպանել նախկին կողակցիդ հետ