Կենսագրություն

Հաստատակամությունը Ուրախություն է առաջ բերում

ՊԱՏՄՈՒՄ Է ՄԱՐԻՈ ՌՈՇԱ ԴԵ ՍՈԶԱՆ

«Հավանական է, որ պարոն Ռոշան չկարողանա դիմանալ վիրահատությանը»։ Չնայած բժշկի մռայլ կանխատեսմանը՝ այդ օրվանից 20 տարի անց ես դեռ ապրում եմ և ծառայում եմ որպես լիաժամ քարոզիչ։ Ի՞նչն է օգնել ինձ հաստատակամ մնալ այս տարիների ընթացքում։

ԻՄ ՄԱՆԿՈՒԹՅՈՒՆԸ անցել է Բրազիլիայի հյուսիսարևելյան մասում գտնվող Բահիա նահանգի Սանտու Էսթիվաո գյուղի ագարակներից մեկում։ Երբ յոթ տարեկան էի, սկսեցի հորս օգնել ագարակի աշխատանքներում։ Ամեն օր դասերից հետո նա ինձ ինչ–​որ գործ էր հանձնարարում։ Երբ հայրս գործերով մեկնում էր Սալվադոր, ինձ էր վստահում ագարակը։

Մենք չունեինք էլեկտրականություն, հոսող ջուր և այսօր սովորական դարձած այլ հարմարություններ, սակայն երջանիկ էինք։ Ես օդապարիկ էի բաց թողնում, խաղում էի փայտե խաղալիք ավտոմեքենաներով, որոնք պատրաստում էինք ես ու ընկերներս։ Նաև կլարնետ էի նվագում կրոնական ծեսերի ժամանակ։ Ես երգում էի տեղի եկեղեցու երգչախմբում և հենց այնտեղ տեսա «Հիստորիա Սագրադա» («Սուրբ պատմություն») գիրքը, որն իմ մեջ հետաքրքրություն առաջացրեց Աստվածաշնչի հանդեպ։

1932 թ.–ին, երբ 20 տարեկան էի, Բրազիլիայի հյուսիսարևելյան մասում խիստ և երկարատև երաշտ սկսվեց։ Մեր անասունները սատկեցին, իսկ բերքը ոչնչացավ, ուստի ես տեղափոխվեցի Սալվադոր, որտեղ սկսեցի աշխատել որպես տրամվայի վարորդ։ Ավելի ուշ տուն վարձեցի և ընտանիքիս անդամներին բերեցի ինձ մոտ։ 1944 թ.–ին հայրս մահացավ՝ իմ խնամքին թողնելով մորս, ութ կրտսեր քույրերիս և երեք եղբայրներիս։

Տրամվայի վարորդը դառնում է ավետարանիչ

Սալվադոր գալուց հետո առաջին բանը, որ արեցի, Աստվածաշունչ գնելն էր։ Մի քանի տարի բապտիստական եկեղեցի հաճախելուց հետո ես ընկերացա Դուրվալի հետ, որը նույնպես տրամվայի վարորդ էր։ Դուրվալը և ես հաճախ աստվածաշնչյան երկար քննարկումներ էինք ունենում։ Մի օր նա ինձ տվեց «Որտե՞ղ են գտնվում մահացածները» գրքույկը։a Չնայած ես հավատում էի, որ մարդը անմահ հոգի ունի, սակայն ինձ համար հետաքրքիր էր ստուգել աստվածաշնչյան համարները, որոնք մեջբերված էին այդ գրքույկում։ Ի զարմանս ինձ՝ Աստվածաշունչը փաստեց, որ հոգին մահանում է (Մարկոս 3։4)։

Նկատելով իմ հետաքրքրությունը՝ Դուրվալը խնդրեց Անտոնիո Անդրադեին՝ Եհովայի վկաների մի լիաժամ քարոզչի, այցելել իմ տուն։ Երրորդ այցելությունից հետո Անտոնիոն ինձ հրավիրեց իրեն ուղեկցել Աստվածաշնչի ուսմունքների մասին ուրիշներին պատմելու գործում։ Առաջին երկու տներում քարոզելուց հետո նա ասաց. «Այժմ քո՛ հերթն է»։ Ես անհանգստանում էի, սակայն ի ուրախություն ինձ՝ մի ընտանիք ուշադրությամբ լսեց և վերցրեց իմ առաջարկած երկու գրքերը։ Մինչև օրս ես նման ուրախություն եմ ապրում, երբ հանդիպում եմ ինչ–​որ մեկին, որին հետաքրքրում է Աստվածաշնչի ճշմարտությունը։

1943 թ. ապրիլի 19–ին՝ Քրիստոսի մահվան տարեդարձի օրը, ես մկրտվեցի Ատլանտյան օվկիանոսում, որի ափին գտնվում է Սալվադորը։ Քանի որ փորձառու քրիստոնյա տղամարդիկ քիչ կային, ես նշանակվեցի օգնելու Վկաների մի խմբի, որը ժողովի հանդիպումներն անցկացնում էր եղբայր Անդրադեի տանը. այն գտնվում էր մի նեղ փողոցում, որը միացնում էր Սալվադորի վերին ու ստորին հատվածները։

Հակառակություն սկզբնական շրջանում

Երկրորդ համաշխարհային պատերազմի տարիներին (1939–1945 թթ.) մարդիկ լավ չէին վերաբերվում մեր քրիստոնեական գործունեությանը։ Որոշ պաշտոնյաներ կարծում էին, որ մենք Հյուսիսային Ամերիկայի կողմից ուղարկված լրտեսներ ենք, քանի որ մեր հրատարակությունների մեծ մասը տպագրվում էր Միացյալ Նահանգներում։ Դրա հետևանքով Վկաներին հաճախ ձերբակալում էին և հարցաքննում։ Երբ որևէ Վկա ծառայությունից չէր վերադառնում, մենք եզրակացնում էինք, որ նրան ձերբակալել են, ու գնում էինք ոստիկանական բաժանմունք, որպեսզի փորձեինք ազատել նրան։

1943 թ. օգոստոսին Ադոլֆ Մեսմերը՝ մի գերմանացի Վկա, եկավ Սալվադոր, որպեսզի օգներ մեզ կազմակերպելու մեր առաջին համաժողովը։ Համաժողովն անցկացնելու համար իշխանություններից թույլտվություն ստանալուց հետո «Ազատություն նոր աշխարհում» հանրային ելույթի մասին տպագրվեց տեղի թերթերում, իսկ խանութների և տրամվայների պատուհաններին փակցվեցին ազդագրեր։ Սակայն համաժողովի երկրորդ օրը մի ոստիկան տեղեկացրեց մեզ, որ համաժողովն անցկացնելու թույլտվությունը չեղյալ է համարվել։ Սալվադորի արքեպիսկոպոսը ճնշում էր բանեցրել ոստիկանապետի վրա, որպեսզի նա արգելեր համաժողովը։ Սակայն հաջորդ տարվա ապրիլին մենք թույլտվություն ստացանք, և ազդարարված հանրային ելույթը տեղի ունեցավ։

Ձգտում եմ հասնել նպատակիս

1946 թ. ես հրավիրվեցի ներկա լինելու Սան Պաուլու քաղաքում տեղի ունեցող «Ուրախ ազգեր» աստվածապետական համաժողովին։ Սալվադորում մի բեռնատար նավի նավապետ թույլ տվեց մեզանից մի քանիսին ճանապարհ ընկնել իր նավով, եթե կարողանայինք քնել տախտակամածի վրա։ Չնայած փոթորկին, որի ընթացքում բոլորս տառապեցինք ծովախտով՝ չորս օր հետո մենք ապահով հասանք Ռիո դե Ժանեյրո։ Այնտեղի Վկաները ընդունեցին մեզ իրենց տուն մի քանի օրով, նախքան կշարունակեինք մեր ճանապարհորդությունը գնացքով։ Երբ մեր գնացքը հասավ Սան Պաուլու, մեզ դիմավորեց մարդկանց մի խումբ՝ «Բարի՛ գալուստ, Եհովայի վկաներ» ցուցանակները ձեռքներին։

Սալվադոր վերադառնալուց կարճ ժամանակ անց ես խոսեցի Հարի Բլեքի՝ ամերիկացի մի միսիոների հետ այն մասին, որ ցանկանում եմ դառնալ ռահվիրա (այդպես են կոչվում Եհովայի վկաների լիաժամ ծառայողները)։ Հարին հիշեցրեց ինձ իմ ընտանեկան պարտականությունների մասին ու խորհուրդ տվեց սպասել։ Ի վերջո, 1952 թ. հունիսին, երբ եղբայրներս և քույրերս արդեն ֆինանսապես ինքնուրույն էին դարձել, ես նշանակվեցի ծառայելու որպես ռահվիրա Սալվադորից 210 կիլոմետր դեպի հարավ գտնվող Իլհեուս քաղաքի փոքր ժողովում։

Առատ օրհնություններ

Հաջորդ տարի ես նշանակվեցի Բահիա նահանգի Ժեքիե մեծ քաղաք, որտեղ չկային Վկաներ։ Առաջին մարդը, ում այցելեցի, տեղի քահանան էր։ Նա ասաց, որ քաղաքն իրեն է պատկանում և արգելեց ինձ քարոզել այդտեղ։ Նաև զգուշացրեց իր ծխականներին, որ քաղաքում «սուտ մարգարե» կա, և լրտեսներ նշանակեց հետևելու ինձ։ Այնուհանդերձ, այդ օրը ես տարածեցի 90 աստվածաշնչյան հրատարակություններ և չորս հոգու հետ ուսումնասիրություն սկսեցի։ Երկու տարի անց Ժեքիեում կային Թագավորության սրահ և 36 Վկաներ։ Իսկ այսօր այնտեղ կան ութ ժողով և մոտավորապես 700 Վկաներ։

Ժեքիեում անցկացրած առաջին ամսվա ընթացքում ես վարձով ապրում էի քաղաքի ծայրամասում գտնվող մի փոքր սենյակում։ Հետո հանդիպեցի Միգել Վազ դե Օլիվեյրային, որը Ժեքիեի լավագույն հյուրանոցներից մեկի՝ «Սուդոեստի» տնօրենն էր։ Միգելը համաձայնվեց Աստվածաշունչ ուսումնասիրել և պնդեց, որ ես տեղափոխվեմ ապրելու իր հյուրանոցի սենյակներից մեկում։ Հետագայում Միգելն ու նրա կինը դարձան Եհովայի Վկաներ։

Մեկ այլ ջերմ հուշ էլ կապված է Լուիս Կոտրիմի՝ բարձր դասարանների մի ուսուցչի հետ, որին ես օգնել եմ Աստվածաշունչ ուսումնասիրել։ Լուիսն առաջարկեց ինձ օգնել բարելավելու պորտուգալերենի և մաթեմատիկայի իմ իմացությունը։ Ես սովորել էի միայն տարրական դասարաններում, ուստի ուրախությամբ ընդունեցի նրա առաջարկը։ Լուիսի հետ Աստվածաշունչ ուսումնասիրելուց հետո ամեն շաբաթ անցկացվող այդ պարապմունքները նախապատրաստեցին ինձ ստանձնելու այն լրացուցիչ առանձնաշնորհումները, որոնք կարճ ժամանակ անց ստացա Եհովայի կազմակերպության մեջ։

Բախվում եմ նոր դժվարության

1956 թ.–ին ես հրավեր ստացա մասնաճյուղից, որն այն ժամանակ գտնվում էր Ռիո դե Ժանեյրոյում, կրթվելու որպես շրջանային վերակացու, ինչպես որ կոչվում են Եհովայի վկաների շրջագայող ծառայողները։ Կրթական դասընթացները, որոնց հաճախեցին ևս ութ անհատներ, տևեցին մեկ ամսից մի փոքր ավել։ Երբ դրանք ավարտվեցին, ինձ նշանակեցին Սան Պաուլու։ Դա ինձ մտահոգություն պատճառեց։ Ես հարցնում էի ինքս ինձ. «Ի՞նչ եմ անելու ես՝ սևամորթս, այդ իտալացիների մեջ։ Արդյո՞ք նրանք կընդունեն ինձ»։b

Այցելելով Սանտ–​Ամարու մարզում առաջին ժողովը՝ ես քաջալերվեցի՝ տեսնելով, որ Թագավորության սրահը լի է Վկաներով և հետաքրքրվող մարդկանցով։ Այն, որ շաբաթվա վերջում ժողովի բոլոր 97 անդամները մասնակցեցին ինձ հետ միասին ծառայության, համոզեց ինձ, որ իմ անհանգստություններն անհիմն էին։ Ես մտածեցի. «Նրանք իսկապես իմ եղբայրներն են»։ Այդ սիրելի եղբայրների ու քույրերի ջերմությունն էր, որ ինձ քաջություն տվեց շարունակելու շրջագայական ծառայությունը։

Ավանակներ, ձիեր և մրջնակերներ

Ամենամեծ դժվարություններից մեկը, որին այն օրերում բախվում էին շրջագայող վերակացուները, երկար ճանապարհներն էին, որոնք նրանք պետք է հաղթահարեին՝ հեռավոր վայրերում գտնվող ժողովներին և Վկաների փոքր խմբերին այցելելու համար։ Այդ վայրերում հասարակական տրանսպորտ կա՛մ գոյություն չուներ, կա՛մ էլ վտանգավոր էր, իսկ ճանապարհների մեծ մասը նեղ և ցեխոտ արահետներ էին։

Որոշ շրջաններ այդ խնդիրը լուծում էին՝ շրջանային վերակացուի համար գնելով ավանակ կամ ձի։ Երկուշաբթի օրերը ես թամբում էի իմ ավանակը կամ ձին, վրան դնում ուղեբեռս ու 12 ժամ գնում, մինչև հասնեի հաջորդ ժողովին։ Սանտա Ֆե դո Սուլում Վկաները մի ավանակ ունեին, որի անունն էր Դուրեդու («Ոսկի»). այդ կենդանին գիտեր այն ճանապարհը, որը տանում էր դեպի հեռավոր տարածքներում գտնվող ուսումնասիրության խմբերը։ Դուրեդուն կանգնում էր ագարակների առաջ և համբերատարությամբ սպասում, մինչև որ բացեմ դարպասները։ Այցելությունից հետո ես և Դուրեդուն շարունակում էինք մեր ճանապարհը դեպի մյուս խումբը։

Հաղորդակցության վստահելի միջոցի բացակայությունը նույնպես դժվարացնում էր շրջանային ծառայողի գործը։ Օրինակ՝ Մատու Գրոսու նահանգի մի ագարակում հանդիպող Վկաներին այցելելու համար ես պետք է նավով անցնեի Արագուայա գետը, իսկ հետո մոտ 25 կիլոմետր գնայի անտառի միջով։ Մի անգամ ես նամակ էի ուղարկել այդ խմբին՝ տեղեկացնելով իմ այցելության մասին, սակայն նամակը, ըստ երևույթին, տեղ չէր հասել, քանի որ երբ անցա գետը, ինձ դիմավորող չկար։ Արդեն երեկո էր, ուստի խնդրեցի մի սրճարանատիրոջ, որ հոգ տանի իմ ուղեբեռի մասին, իսկ ես՝ պայուսակը ձեռքիս, ոտքով ճանապարհ ընկա։

Շուտով մութն ընկավ։ Երբ մթության մեջ սայթաքեցի, մի մրջնակեր փնչացրեց։ Ես լսել էի, որ մրջնակերը կարող է կանգնել ոտքերի վրա և իր ամուր թաթերով մարդ սպանել։ Ուստի, երբ ինչ–​որ աղմուկ էի լսում թփուտներից, զգուշությամբ առաջ էի քայլում՝ պաշտպանության համար պայուսակս պահելով իմ առջև։ Մի քանի ժամ քայլելուց հետո հասա մի փոքրիկ առվի։ Դժբախտաբար, մթության մեջ չնկատեցի, որ հակառակ կողմում փշալարերով ցանկապատ կար։ Ես ցատկեցի այդ կողմ և բախվելով ցանկապատին՝ վնասեցի ինձ։

Վերջապես ես հասա ագարակ, որտեղ ինձ դիմավորեցին հաչացող շները։ Այն ժամանակ ոչխար գողացողները սովորաբար հարձակվում էին գիշերով, ուստի երբ դուռը բացվեց, ես շտապ ներկայացա։ Երևի խղճուկ տեսք ունեի, քանի որ հագուստս պատառոտված էր և արյունոտ, բայց եղբայրներն ուրախ էին ինձ տեսնել։

Դժվարություններ կային, սակայն դրանք երջանիկ օրեր էին։ Ես ուրախությամբ երկար ճանապարհներ էի անցնում ձիով և ոտքով, երբեմն հանգստանալով ծառերի ստվերում, լսելով թռչունների երգը և դիտելով, թե ինչպես են աղվեսներն անցնում այդ ամայի ճանապարհներով։ Ուրախության մեկ այլ աղբյուր էլ այն բանի գիտակցումն էր, որ իմ այցելություններն իսկապես օգնում էին մարդկանց։ Շատերը գրավոր ձևով արտահայտում էին իրենց երախտագիտությունը իմ հանդեպ։ Մյուսները անձամբ էին շնորհակալություն հայտնում, երբ հանդիպում էինք համաժողովների ժամանակ։ Ինչպիսի՜ ուրախություն էր տեսնել, որ մարդիկ հաղթահարում են իրենց դժվարությունները և հոգևոր առաջադիմություն կատարում։

Վերջապես օգնական եմ գտնում

Տարիներ շարունակ շրջագայական գործում ես մենակ եմ եղել, և դա ինձ սովորեցրել է ապավինել Եհովային որպես «իմ վէմ[ի], եւ իմ բերդ[ի]» (Սաղմոս 18։2)։ Ես նաև հասկացել եմ, որ ամուրիությունը ինձ հնարավորություն է տվել ամբողջովին կենտրոնանալ Թագավորության շահերի վրա։

1978 թ.–ին հանդիպեցի Ջուլիա Տակահաշիին՝ մի ռահվիրա քրոջ։ Նա հրաժարվել էր Սան Պաուլուի մեծ հիվանդանոցում որպես բուժքույր աշխատելու իր ապահով գործից, որպեսզի ծառայեր այնտեղ, որտեղ Թագավորության քարոզիչների մեծ կարիք կար։ Այն քրիստոնյա երեցները, որոնք ճանաչում էին նրան, շատ լավ արտահայտվեցին նրա հոգևոր հատկությունների և ծառայության մասին։ Երևի պատկերացնում եք, թե ոմանք որքան զարմացան, որ այսքան տարի անց որոշել եմ ամուսնանալ։ Մտերիմ ընկերներիցս մեկը չէր կարողանում հավատալ դրան և խոստացավ 270 կիլոգրամանոց մի ցուլ նվիրել, եթե իրոք ամուսնանամ։ Այդ ցուլը մենք խորովեցինք մեր հարսանիքի օրը՝ 1978 թ. հուլիսի 1–ին։

Հաստատակամություն եմ դրսևորում՝ չնայած վատ առողջությանս

Ջուլիան միացավ ինձ շրջագայական ծառայության մեջ, և մենք միասին հաջորդ ութ տարիներին այցելեցինք Բրազիլիայի հարավում և հարավ–​արևելքում գտնվող ժողովները։ Այդ ժամանակ էր, որ սրտիս հետ կապված առողջական խնդիրներ առաջացան։ Երկու անգամ ես ուշաթափվեցի, երբ ծառայության ընթացքում զրուցում էի տանտերերի հետ։ Քանի որ կարողություններս արդեն սահմանափակ էին, մենք համաձայնվեցինք ծառայել որպես հատուկ ռահվիրաներ Սան Պաուլու նահանգի Բիրիգվի քաղաքում։

Այնտեղի Վկաները առաջարկեցին ավտոմեքենայով տանել ինձ Բիրիգվիից 500 կիլոմետր հեռավորության վրա գտնվող Գոյանիա քաղաքը՝ բժշկի։ Երբ վիճակս կայունացավ, սիրտս վիրահատեցին և տեղադրեցին սրտախթանիչ։ Այդ օրվանից 20 տարի է անցել։ Չնայած սրտի ևս երկու վիրահատություն եմ տարել, ես դեռ ակտիվորեն մասնակցում եմ աշակերտներ պատրաստելու գործին։ Բազմաթիվ այլ հավատարիմ քրիստոնյա կանանց նման՝ Ջուլիան ինձ համար մշտապես եղել է զորության և քաջալերանքի աղբյուր։

Թեև առողջական խնդիրների պատճառով չեմ կարողանում շատ բան անել և երբեմն վհատվում եմ, ես դեռ ի վիճակի եմ ծառայել որպես ռահվիրա։ Ես ինձ հիշեցնում եմ, որ Եհովան չի խոստացել մեզ հոգսերից զերծ կյանք իրերի այս հին համակարգում։ Եթե Պողոս առաքյալը և հնում ապրած այլ հավատարիմ քրիստոնյաներ պետք է տոկային, ուրեմն մենք նույնպես պետք է տոկանք (Գործք 14։21)։

Վերջերս իմ ձեռքն ընկավ առաջին Աստվածաշունչը, որը գնել էի 1930–ականներին։ Կազմի ներսի կողմում ես նշել էի, որ 1943 թ.–ին, երբ սկսեցի հաճախել քրիստոնեական հանդիպումներին, Բրազիլիայում Թագավորության 350 քարոզիչներ կային։ Անհավատալի է, որ այժմ այստեղ ավելի քան 600 000 Վկաներ կան։ Ինչպիսի՜ առանձնաշնորհում է ներդրում ունենալ այդ աճի մեջ։ Եհովան իսկապես օրհնել է ինձ հաստատակամություն դրսևորելու համար։ Սաղմոսերգուի նման ես կարող եմ ասել. «Տէրը մեծ բաներ արաւ մեզ վերայ եւ մենք ուրախացանք» (Սաղմոս 126։3)։

[ծանոթագրություններ]

[նկար 9-րդ էջի վրա]

Վկաները ազդարարում են առաջին համաժողովի հանրային ելույթի մասին (Սալվադոր, 1943 թ.)

[նկար 10-րդ էջի վրա]

Վկաները ժամանում են Սան Պաուլու՝ ներկա գտնվելու «Ուրախ ազգեր» համաժողովին, 1946 թ.

[նկարներ 10-րդ և 11-րդ էջերի վրա]

Շրջագայական ծառայության մեջ 1950–ականների վերջին

[նկար 12-րդ էջի վրա]

Կնոջս՝ Ջուլիայի հետ