Pinadas dagiti Doktor nga Ipanaw ti Anakmi

AGTAWENAK iti kuarenta y dos ken masikog! Dagdagus nga imbaga dagiti doktor a mabalin nga adda dagiti parikut kadagiti babbai a kas iti edadko, ken kasta met dagiti parikut a mabalin a mapasamak iti maladaga. Ti pamay-an a maawagan amniocentesis ket naisingasing. Babaen ti panangikkat iti bassit nga amniotic fluid manipud iti aanakan, maikeddeng dagiti doktor no adda depekto ti pannakabukel, a kas iti Down’s syndrome. Kaaduanna isingasing dagiti doktor ti panangiregreg no masarakan ti kasta a depekto.

Nupay kasta, diak immanamong iti panangsubok, nga inlawlawagko nga iti aniaman a kasasaad diak umanamong iti panangiregreg. Gaput’ awanen dayta, inanamaek ti makaparagsak a panagsikog. Ti sumaganad nga addang iti panangiyurnos kadagiti isuamin isu ti panangsapul iti maysa a pediatrician a mangraem kadagiti pagayatanmi ken saan a mangipaay iti dara, yantangay ti asawak ken siak ket Saksi ni Jehova. Nakitulagkami, nakipagkita iti doktor, ket inlawlawagmi ti takdertayo maipapan iti dara. (Genesis 9:4, 5; Levitico 17:10-14; Aramid 15:19, 20, 28, 29) Imbagana a maawatanna ket awan ti parikut. Bueno, nalaka laeng dayta, pinanunotko.

Maysa a Naballigi a Panagpasngay, ngem . . .

Asidegen ti petsa, ket anian a ragsakmi amin! Maysaak a balo a mangay-aywan iti tallo nga ubbing a lallaki idi nangasawaak manen. Ti baro nga asawak, ni Gino, tinawidna met ni nanangko, a nakipagnaeden kaniak nanipud idi natay ti immuna nga asawak.

Nangrugi ti panagpasikalko iti rabii ti Lunes, Pebrero 17, 1986. Ni Gino, ni Nanangko ken siak napankami idiay ospital, agraman ti inaudi nga anakko a lalaki, ni Matthew. Dagiti inauna a lallaki kaykayatda ti aguray iti pagtaengan. Sinabetnakami ni Evelyn idiay maternity ward, maysa a pada a Saksi, a maysa a rehistrado a nars. Isut’ napakaammuan nga agpaspasikalakon ket dagus a napanen idiay ospital. Magagarankam amin iti panagpasngay. Inokuparmi ti maysa a kuarto a pagpasngayan, a nangipaay iti kasasaad a kas iti pagtaengan. Nabaelan pay ni Gino ti nangputed iti puseg. Maysa kadagiti nars ti nangiserrek iti ice cream, ket sinelebraranmi ti iseserrek ni Kaleigh iti biagmi.

Dua nga aldaw kamaudiananna nakaawidakon. Kankanayon nga adda dagiti timmulong. Ni nanangko, nga agtawenen iti 84, ket dakkel a gubuayan iti tulong ken pammaregta. Nalakaak a mabannog kadagidiay umuna a sumagmamano nga al-aldaw, gapuna pudno nga inapresiarko ti panangaywanna kaniak ken ti ubing. Ngem kalpasan ti maysa a lawas, nangrugin nga agdanagkami ken ni Kaleigh. Saan a sumuso a naimbag ken nalabes ti pannaturogna ngem ti pagarupek a kasapulan dagiti kappasngay. Agbalbalinen nga amarilio ti kolorna. Inayabak ti pediatrician ket nakitulagak a maipaay iti dayta nga aldaw.

Iti alas 2:00 t.m., nalpasen ti panangsukimat ti doktor kenkuana ket naalanan dagiti nasken a panangsubok iti dara. Naibaga kadakami nga isut’ umawagto manen maipapan kadagiti resulta. Kamaudiananna immawagen iti agarup alas singko. Naibaga kadakami a dagus nga ipanmi ni Kaleigh iti maysa nga ospital a pangisursuruan a nasurok a sangagasut innem a pulo a kilometros iti amianan a laudmi, ta masapul nga isut’ maaddaan iti naan-anay a pannakasukat iti dara. Impalagipko iti doktor a dakami ket Saksi ni Jehova ket imbagami manen a dikam awaten ti panangiyalison iti dara iti sidong ti aniaman a kasasaad. No dina raemen ti pammatitayo, dinawatmi ti panangibagana kadakami a dagus tapno makasarakkami iti maysa a doktor a mangraem iti pammatimi.

“Diak ammo,” kinunana, “panunotek pay dayta ket kalpasanna ipakaammokto kenka.”

Siaanus nga inur-uraymi ti awagna. Gaput’ saan nga immawag agingga iti alas 7:00 t.r., immawag ni Gino ket naibaga a saan pay nga inkeddeng ti doktor no aniat’ pagarupna. Agsuspetsakamin, yantangay ti doktor impaganetgetna no kasano kapateg ti dagus a panangagas ken ni Kaleigh. Idin inawaganmi ti pada a Saksi a maipaay iti pammaregta ken tulongda. Dagus nga immayda, a dadduma ti naggapu pay iti 30 kilometros ti kaadayona.

Iti alas 9:00 t.r. immawag ti doktor ket dinawatna ti panangipanmi ken ni Kaleigh iti maysa a lokal nga ospital a maipaay iti ad-adu pay a pannakasubok. Ammo ni Gino nga apaman a ni Kaleigh ket addan sadiay, maaddaandan iti naan-anay nga autoridad kenkuana ket kitaenda nga isut’ maiyakar iti maysa nga ospital nga ay-aywanan ti unibersidad a maipaay iti pannakasukat iti dara. Gapuna imbaga ti asawak a panunotenna pay dayta ket ipakaammonanto iti doktor iti agsapa.

Kabayatanna, dagiti padami a Saksi addada iti telepono a mangpadpadas a mangsapul iti sabali a pediatrician. Gapu iti kinarabiinan, awan mamaay ti panangikagumaanda. Nakaam-amaken ti itsura ni Kaleigh, ket kasta unayen ti danagko. Kankanayon a pampanunotek ti pakdaar ti doktor maipapan iti kinakaro ti sakit ni Kaleigh, ken no kasano ti kapeggad ti nakaro a jaundice. Bayat ti panangubbak kenkuana ken panagsangitko, pampanunotek no ti doktor saan a riribuken ti konsiensiana, gaput’ ammok nga inallilawnakami.

Anian a makaliwliwa kadakami ta nagtitipon dagiti Kristiano a kakabsatmi ket nagkararagda maigapu kadakami. Napabilegak iti kasta unay ket naparegtaak a mangsango iti aniaman nga adda iti masanguanan. Agtultuloy pay laeng ti panagsapul iti maysa a doktor, ket alas 11:30 t.r. Sikakalma nga imbaga ni Gino kaniak a nasaysayaat no pumanawkamin iti balay. Sigurado a dagiti doktor mangaramidda iti maysa a banag. Kasla diak patien daytoy. Ngem inulit ni Gino: “Nasaysayaat no pumanawtayon a dagus ditoy.” Kaskasdi, nagtugawak laeng sadiay.

Kalpasanna, iti alas 11:45 t.r., nagkiriring ti telepono. Dayta ni Evelyn, nga umaw-awag manipud iti ospital. Isut’ nakalikaguman nga agtrabaho a maipaay iti di naiyeskediol a panagtrabaho iti dayta a rabii, maysa a banag a karkarna unay. Bayat ti itutulongna iti kuarto a pagpasngayan, naawagan ti doktor a makisarita maipapan iti maysa a kaso a pakairamanan iti panangipaay iti panangiyalison iti dara ken ti pananggun-od iti bilin ti korte a mangaramid iti dayta. Itan nakumbinsirakon!

Panagtalaw iti Apag-isu a Tiempo

Literal nga impalladawmi dagiti bambanag iti maleta, nangikabilkami kadagiti taraon ken groseria iti bag, ket nagdardaraskami a limmugan iti kotse. Naited kadakami ti nagan ti doktor idiay Jacksonville, Florida, a mabalin a makatulong. Daytanto ti 320 kilometros a panagbiahe, ket alas dose singkon iti tengnga ti rabii idi pumanawkami.

Sangapulo ket lima a minutos kalpasanna, maysa a kotse ken maysa nga ambulansia nga agidde-iddep ti silawna ti simmangpet iti balaymi. Lima nga opisiales manipud Florida Department of Health and Rehabilitative Services ti kimmatok iti ruangan. Bimmangon ni Nanang, sikakalma a napan iti ruangan, ket basta imbagana a ti ubing ken dagiti nagannak kenkuana awanda sadiay. Dinawatda ti iseserrekda tapno makitada. Tunggal kuarto ket nasukimat a naan-anay. Sinukimatda pay ti maysa kadagiti uyusen ti bado ti ubing. Saan a nateppelan ni Nanang ti nagimtuod: “Pagarupenyo kadi nga ikabilda pay ti ubing dita?”

Agarup alas singkon iti agsapa idi makagtengkami idiay Jacksonville. Itan nasken ti panaguraymi iti uppat nga oras. Ti doktor a kayatmi a makita di manglukat iti opisinana agingga iti alas 9:00 t.b. Bayat ti panaguraymi a sigagagar, pampanunotek no dagiti doktor idiay Vero Beach ket pudno a maseknanda maipapan iti salun-at ti anakko a kas ti pannakaseknanda iti panangipapilitda iti kayatda. Uray pay no mabalin a nasayaat met ti panggepda, ti sasaadenda a nasken ti panangiyalison iti dara tapno isalakan ni Kaleigh manipud iti serioso a pannakadangran ket basta saan a pudno. Adda ti bigbigbigen ti medisina a panangtaming iti kasasaad ni Kaleigh nga awan ti panangiyalison iti dara, ket dayta laeng ti sapsapulenmi.

Dagdagus iti alas 9:00 t.b., immawagkami iti opisina iti doktor, nga inlawlawagmi ti kinaganat ti kasasaadmi iti nars. Imbagana nga umawagto ti doktor a dagus kadakami. Naulit-ulit nga immawagkami. Kamaudiananna, imbaga ti nars a saanto nga umawag ti doktor ket saanto a tumulong kadakami. Itan ket ala 1:00 t.m. Awan ti maaramidanmi ken maup-upay. Inkeddengko ngarud ti umulog idiay lobby ket usarek ti telepono sadiay, ta diak kayat a bkbukodan nga usaren ti telepono iti kuarto.

Gubuayan iti Tulong

Immawagak iti lokal a Kingdom Hall dagiti Saksi ni Jehova. Maysa a Saksi nga agtartrabaho sadiay ti siaanus a dimngeg ket dagus nga immay timmulong. Dagus nga immay iti motel ket impannakami iti dua a klinika, ngem awan ti makatulong kadakami, ta awananda ti umiso nga alikamen. Kasapulan ni Kaleigh ti naisangsangayan a panangagas babaen iti lawag, wenno phototherapy. Ti kaadu ti bilirubin iti darana ket 29 miligramo iti tunggal 100 mililitro, ket ti kaadu a 25 maibilangen a nakaro.

Idin nalagip ti Saksi ti maysa nga ospital ken ti maysa a doktor a nabiit pay a nagopera nga awan ti dara iti anak a babai ti maysa nga agasawa a Saksi. Gapuna nagturongkami sadiay. Ngem inkeddengmi ti kankanayon nga adda iti sibay ni Kaleigh ket dimi ipalubos a saanmi a masiputan agingga a pudno a maraem ti naibatay-Biblia a pagayatanmi. Simrekkami iti kuarto ti emerhensia ket sinungbatanmi dagiti amin a saludsod a naimtuod. Gaput’ dina panamati kankanayon a nagsalsaludsod ti nars: “Apay nga immaykayo ditoy manipud iti nakaad-adayo a Vero? Diak patien a ditoy mismo Florida, pudno a pilitenda nga ipanaw ti maysa nga ubing kadagiti nagsayaatan a tattao a kas kadakayo.”

Apaman a nalpas dagiti papeles, sipapartak a naaramid dagiti bambanag. Dakam amin ket naiturong iti kuarto a pageksamenan, a sadiay nauksoban ni Kaleigh, ket naawagan ti critical care team. Kas maysa a kallangugan mangngegmi iti pasilio: “Dagitoy ket Saksi ni Jehova, awan ti dara, awan ti dara.” Di nagbayag simreken ti doktor a nangidaulo iti critical team care ket inyanunsiona a kayatna nga aramiden ti naan-anay a pannakasukat ti dara.

Sititibker nga imbaga manen ni Gino ti sasaadenmi, ket ti doktor rimmuar a makisarita kadagiti kapatadanna. Naskenen a rugian ti IV ken ni Kaleigh. Itan nabannogakon iti pisikal ken iti emosional ket basta diak maibturan a makita ti ubing nga addaan kadagiti dagdagum wenno umimdeng iti panagik-ikkisna. Idin, ni Gino pampanunotennan no maibturan ti ubing amin dagitoy. Siaannad a nangparut iti sumagmamano a buok manipud iti ulo ti anakna ket imbulsana. Kayatna ti maaddaan iti pakalaglagipan iti anakna.

Iti dayta a rabii, naipaiddan ni Kaleigh iti kasla incubator a kamana nga addaan benda kadagiti matana tapno salakniban ida manipud kadagiti naisangsangayan a lawag nga usarenda kadagita a kaso. Agduaduakami pay laeng ken ni Gino a mabalin a maraem ti takdermi maipapan iti dara, gapuna dikam kayat a panawan ti sibay ti ubing, uray pay no daytoyen ti maikadua a rabii nga awan ti turogmi. Ti mangay-aywan a doktor simrek iti kuarto ket imbagana manen ti tarigagayna a mangiyalison ken ni Kaleigh. Manen, isut’ naikkan iti panangilawlawag maipapan iti naibatay-Biblia a takdermi maipapan iti dara.

Kamaudiananna, kinunana: “Ala sige, aniat’ maudi a pangngeddeng?” Inlawlawag ni Gino nga aramidenmi ti amin a kabaelanmi a manglapped iti panangiyalison iti anakmi. Kinapudnona, nagbiahekami pay iti 320 kilometros iti tengnga ti rabii tapno malapdan laeng ti kasta a banag. Imbagana iti doktor a ti sabali a bilin ti korte ti masapul a magun-odan, ngem iti dayta a tiempo awankaminton. Pimmanaw ti doktor nga awan nasaona. Manen insaganamin ti bagbagimi. Masapul kadi nga agawenmi ti ubing ket pumanawen? Simmiripak iti kuarto ket kimmitaak iti pasilio. Kayatko a maammuan no sadino ti pagruaran, no kas pangarigan.

Nabannayat a limmabas ti rabii. Tunggal dua nga oras mangalada ti sample ti dara manipud iti mukod ni Kaleigh. Ti nangato a bilirubin iti darana nagin-inot a bumabbaban. Agkurkurri ti panangagas! Bayat ti sumaganad a duan nga aldaw, kankanayon a maaramid ti panangsubok iti dara iti tunggal dua nga oras. Natateken dagiti babassit a mukod ni Kaleigh iti tudok. Pudno a mairuruamen iti dayta, ket no dadduma saan payen nga agsangit no matudok.

Kabayatanna, tinagiragsakmi ti naayat nga ibibisita dagiti adu a Saksi manipud Jacksonville a nakadamag iti kasasaadmi. Dagiti agasawa a naopera ti anakda a babai iti nabiit pay ket kadua dagiti immuna nga immay. Anian ti panangparegtada kadakami! Itan imbagan ti maysa a cardiologist a ti panangiyalison ket napegpeggaden ngem ti jaundice a mismo. Babaen iti pannakaammo iti dayta mariknami a natalgeden ti panangpanaw iti ubing iti damona unay iti tallo nga aldaw.

Naan-anay a Pannakaimbag

Kalpasan ti panangipaay dagiti adu a doktor manipud iti nadumaduma a tay-ak iti medisina ti naan-anay a panangsukimat, naibaga kadakami nga awan ti dakes nga epekto ti jaundice iti anakmi, isu a kunada a nangpasiddaaw kadakuada. Kamaudiananna mabalinmin ti agawid. Diakon makauray a mangubba ken ni Kaleigh nga awanen dagiti tubtubo iti IV a nakakabit kenkuana. Gapu ta inusarmi ti addaan pannakaammo a panagpili a maipaay iti natalged a phototherapy ken gapu ta nagkedkedkami iti pannakaiyalison ti dara ken dagiti amin a peggad nga adda iti dayta, dikam agdanag maipapan iti panagsakit ni Kaleigh iti AIDS, hepatitis, wenno kadagiti dadduma a nakaam-amak a saksakit.

Maysa pay a parikut ti sangsanguenmi. Agan-andar pay laeng ti bilin ti korte idiay Vero Beach, gapuna dikam kayat ti agawid agingga a dayta ket makanselar. Ti doktor a mangay-aywan naanus unay a mangaramid kadagiti nasken nga awag iti telepono, a mangipakaammo kadagiti umiso nga autoridad maipapan iti panangagas nga inawat ti ubing. Babaen iti pannakaaywan dayta, nagawidkamin.

Dikam, siempre, isubli ni Kaleigh iti dati a pediatricianna. Dagiti doktor idiay Jacksonville, a mangipagarup iti daytoy, immanamongda a salimetmetan dagiti rekord ti ubing agingga a makasarakkami iti sabali a doktor. Dikam naammuan a nakalatlatak ti bassit nga anakmi a babai ken no kasano ti kasta unay a panangidumduma dagiti doktor idiay Vero Beach!

Nakitulagak iti sabali a pediatrician a nairekomendar kadakami gapu ta imbagana a raemenna dagiti Saksi ni Jehova maipapan iti isyu iti dara. Impanko ni Kaleigh iti opisinana. Inuksobak, ket tinimbang ti nars ken innalana ti temperaturana. Nakaidda ni Kaleigh iti lamisaanna nga agur-uray iti doktor. Isut’ simrek ket linabsanna, nga imbagana nga isu ken dagti dadduma a pediatrician immanamongda a saanda nga agasan ti ubing ket suportaranda ti pediatrician a nangala iti bilin ti korte.

Dinakamatko nga imbagana kadagiti gagayyemko nga isut’ makitinnulong iti takdermi maipapan iti isyu iti dara. Imbagana a saanna nga imbagbaga dayta. “Bueno, pudno a mariknada a paypaysuem ti imbagam,” kinunak. Iti dayta pimmanaw iti kuarto, a dinan tinaltaliaw iti uray naminsan ti ubing a nakaidda iti lamisaanna. Bayat ti panangbadok kenkuana, nagsangitak manen, a pampanunotek no kasanot’ kinaawan asi dagiti tattao, agraman dagidiay a maipagarup a naipamaysa a mangaywan kadagiti padada a tattao.

Tapno maaddaan ni Kaleigh iti checkup, nasken ti panangipanko kenkuana iti nasurok a 60 kilometros iti maysa a doktor a mayat a mangagas kenkuana. Pagarupek nga adu a dodoktor ti pudno a di mamati a pudno a ditay awaten ti dara no dumteng ti nakarikrikut a kasasaad a biag-ken-ipapatay. Mariknada a baliwantayto pay laeng ti panunottayo. Masapul nga ipakaammotayo a napasnektayo, dedikado a Saksi iti Diostayo ket ti panagtulnogtayo iti lintegna umun-una ngem ti aniaman a dadduma pay a pagimbagan.

Nakatulong ti kapadasanmi kadagiti dadduma a nagannak a Saksi iti pannakisarita iti doktorda maipapan iti panangagas. Nagbalinda nga ad-adda nga espisipiko iti panangsaludsodda iti doktorda no ania ti aramidenda kadagiti naisangsangayan a kasasaad. ‘Kasano koma ti panangtamingmo iti dayta?’ inimtuodda a tuktukoyenda ti kasasaadmi. Ket ti panangisitarda iti kapadasanmi ti nangipabigbig kadagiti doktor a pudno a paypaysuen dagiti Saksi ni Jehova ti sasawenda.

Nasdaawkami a makaawat kalpasan ti innem a bulan iti surat manipud iti Department of Health and Rehabilitative Services a nangibaga a nalpasdan ti panangusisa kadagiti darum maipapan iti panagliway a maibusor kadakami. Dagiti darum, kinuna ti surat, ket napaneknekan nga awan ti pakaibatayanda ket naabsueltodan. Inawagak ti departamento tapno saludsodek ti maipapan iti imbestigasionda. Basta kayatko laeng a maammuan no ania ti inraman ti imbestigasionda. Ti mangay-aywan a babai basta imbagana a basta inawaganda ti Jacksonville tapno masigurado no ania ti naaramid. Napnekda iti dayta.

Ni Kaleigh ket tallo a tawennan. Isut’ nasalun-at ken kankanayon a gubuayan iti rag-o. Pagay-ayatna dagiti tattao ket tagiragsakenna ti panangawag kadagiti dadduma iti kongregasion a kas ti temporario a nanang ken tatangna. Namin-adun a naibaga maipapan kenkuana, “O, anian a nagpintasanen ti apom!” Basta umisemak ket kunaek, “Saan, isut’ anakko.” Anian a panagyamanko iti naayat a Diostayo!​—Kas insalaysay ni Bonnie Deskins.

[Blurb iti panid 13]

“Imbagada nga alaenda ti ubing”

[Blurb iti panid 14]

“Alaenmi kadi ti ubing ket pumanawkamin?”

[Ladawan iti panid 15]

Kaduak ti balasangko, ni Kaleigh