Panangmatmat iti Lubong
Linteg iti Panangyalison Idiay Italia
Sigun iti konstitusion iti Italia, awan ti maipaayan iti partikular a panangagas a maibusor iti pagayatanna. Maysa a nabiit pay a linteg iti Italian Ministry of Health patalgedanna a daytoy a paglintegan ti konstitusion agaplikar met iti panangyalison iti dara. Kinapudnona, daytoy a linteg, a napetsaan iti Enero 15, 1991, kunaenna a ti “panangyalison iti dara, dagiti paspaset iti dara, wenno dagiti nagtaud iti dara a bambanag, buklenda ti ugalin a panangagas nga addaan iti peggad; ngarud, sapulenna ti pammalubos a pagaammo ti umawat.” Iti sabali a pannao, dagiti pasiente masapul nga ammoda dagiti peggad ket adda kalinteganda nga agkedked iti dara. Maysa nga apendese iti linteg bigbigenna a ti panangyalison makaiyallatiw iti “makaalis a saksakit, kas iti hepatitis ken AIDS,” ket “dagiti panangsukimat kadagiti laboratorio saanna a kanayon a mailasin ti tao a naimpektaran iti nabiit pay.”
Padayawan ti Papa ni Maria
Bayat iti nabiit pay nga ibibisita idiay Portugal, ni Papa Juan Paulo II nangaramid iti naisangsangayan a panagpasiar iti altar iti Birhen iti Fátima tapno rambakan ti maikasangapulo nga anibersario iti panangikagumaan ti maysa a mammaltog a mangkettel iti biagna idiay Roma. Ti panangikagumaan a panangpapatay naaramid iti “Day of Our Lady of Fátima”—maysa nga aldaw a mangrambak iti okasion idi 1917 idi tallo nga ubbing idiay Fátima ti nagkuna a nakitada ti maysa a sirmata ti Birhen Maria—gapuna padayawan ti papa ni Maria nga insalakanna ti biagna iti aldaw ti panangpaltog. Kinapudnona, iti daytoy nga anibersario maysa kadagiti bala a naala iti bagina ti nausar a mangadorno iti nawarisan iti briliante a korona nga inusar ti ladawan ti birhen ti Fátima. Ti papa nagyaman met iti birhen iti “di ninamnama a panagbalbaliw” a nagbanag iti panagpatingga iti turay a komunista idiay Makindaya nga Europa kadagiti nabiit pay a tawtawen.
Kas iti Kaatiddog iti Boeing 737 Jet
“Aniaman dayta, nakadakdakkel dagiti tulangna. Dagiti tultulang (vertebrae) ti tengngedna ket 1.5 metros ti kaakabana ket dagiti paragpagna tallo a metros, isu a mangiturong kadagiti sientista a mangpattapatta a ti intero a kaatiddog ti animal ket 27 agingga iti 30 a metros,” kuna ti The Vancouver Sun iti Canada. Dayta ket kas iti kaatiddog iti Boeing 737 a jet! Idi 1986 ti timmangkenen a tengnged daytoy a nagdakkelan nga animal ti nakabakab ti maysa a grupo dagiti sientista a Canadian ken Insik iti maysa a lugar idiay Inner Mongolia. Uppat a tawen kalpasanna ti dakkel a bangabangana ti nakalida. “Ti pudpudno a kinapateg iti pannakasarak iti bangabanga ket iti damdamo unay mabalintayo nga ikeddeng no daytoy a dinosaur ket kabagian dagiti nalatak a dinosaur iti Norte America,” kinuna ni Philip Currie iti Royal Tyrell Museum iti Paleontology idiay Drumheller, Alberta, Canada.
Kinarungsot iti Caste
Ti caste system idiay India ti makagapu iti nabiit pay a pannakapapatay dagiti tallo nga agtutubo iti publiko, kuna ti India Today. Iti maysa a bassit nga ili iti Mehrana, maysa a 18-años nga ubing a lalaki iti Jatav caste system ti nagayat iti maysa a 16-años nga ubing a babai iti nabakbaknang, nabilbileg a Jat caste. Nagpungtot dagiti nagannak ti ubing a babai, ken adu a dadduma pay iti Jat caste. Iti maysa a konsilio, a makuna a dominaran dagiti babaknang a Jats, dagiti dua nga agtutubo ken ti sabali pay a Jatav nga ubing a lalaki a nagserbi a kas ti mangibabaetda ti nasentensiaan iti ipapatay. Dagiti dua a lallaki ti siraranggas a natutuok iti adu nga or-oras, ket kalpasanna dagiti ammada ti makuna a napilit a nangikabil iti tali iti tengnged dagiti annakda. Amin dagiti tallo a tin-edyer naibitayda iti plasa ti ili. Ipadamag ti India Today a dagiti kangrunaan a nakabasol iti panangpapatay addadan iti pagbaludan ngem agsennaay: “Daytat’ nakalkaldaang a mangipalagip a dagiti aw-away iti pagilian itultuloyda pay laeng ti kinapingetda iti edad media a caste, isu a di mabalin a pukawen ti aniaman a ‘kinamoderno.’”
Krimen nga Awan Dusana
Nabiit pay a nangiruar ti Home Office and Statistics Department iti Britania kadagiti makapaupay a bilang maipapan iti krimen iti dayta a pagilian. Usigenyo dagiti 100 a krimen. Kadagidiay, 59 ti pulos a di naireport. Kadagidiay naireport, 26 laeng ti sarunuen dagiti polis, kadagitoy a bilang lawlawaganda laeng ti kakatlo—pito laeng ti marisot kamaudiananna. Ket kadagitoy uppat laeng ti agtungpal iti pannakasentensia wenno ti panangpakdaar pay iti nagbasol! Nupay kasta, dagitoy nga estadistika saklawenna dagiti amin a kita ti krimen, agraman ti bandalismo ken ti panagtakaw. Dagiti polis a Briton lawlawaganda laeng ti agingga iti 70 porsiento iti krimen a ramanenna ti kinaranggas ken 90 porsiento iti panangpapatay.
Panagaburido ken Naimbag a Kababalin
Ti naimbag a kababalin mabalin a mainaig iti kinaragsak, ngem ti dakes a kababalin mabalin a mainaig iti panagaburido, kuna ti maysa a nabiit pay a panagadal. Sigun iti The Wall Street Journal, maysa a kompania a maawagan London House ti nangipaay kadagiti 111 nga ehekutibo, manedyer, ken dadduma pay a propesional kadagiti agsasaruno a panangsubok tapno ikeddeng ti intero nga emosional a salun-atda. Dagiti masubsubok masapul nga umanamongda wenno saan kadagiti makasukisok a singasing iti kababalin a kas kadagitoy: “Saan a nasken ti makilangen kadagiti di nasayaat ti ugalina a tattao iti negosio tapno makauna” ken, “masapul a saan unay a naistrikto ti pannakatrato dagiti managlabsing a mangop-opisina masapul . . . ngem kadagiti kriminal nga adda iti kalsada.” Ipalgak dagiti panangsubok a dagiti ehekutibo a nangipakita iti nasaysayaat a kababalin ket nasalsalun-at ti emosionda. Naragragsakda, ad-adda a mapagtalkan, ken di unay mariribukan, madanagan, naunget, wenno managbutbuteng ngem dagiti saan unay a nasayaat ti ugalina a kakaduada.
Nasao a Panangallilaw iti Minas
Agarup 500 a kompania ti minas idiay Estados Unidos ti nakaaramid iti maysa a kita iti panangallilaw a mabalin a mamagpeggad iti biag dagiti rinibo a trabahador iti minas, nabiit pay a namabasol ti Department of Labor iti E.U. Kalikaguman ti linteg dagiti kompania ti minas nga itedda a kanayon dagiti filters da manipud kadagiti sample ti angin a naikabil kadagiti minasda. Usigen ti departamento dagitoy a filter ket mabalin a serraan ti departamento dagiti minas a mangipakita iti napeggad ti kangatona a tapuk ti karbon iti angin, isu a pakaigapuan iti sakit a black lung ken uray pay ti ipapatay. Namabasol ti departamento nga iti napalabas a tawen ket kagudua, 847 a minas ti nangited iti 4,710 a filter a mangipakita iti panangallilaw. Dadduma a filter ti naikkan iti pagpugsit iti balay a manglapped iti pannakaurnong ti tapuk. Dadduma ti nang-vacuum iti dayta tapno pabassiten ti agparang a tapuk. Ti sakit a black lung saplitenna dagiti ginasut a ribo a minero; tinawen, adda 4,000 a retirado a minero nga agsagaba iti main-inot a mangpakapuy nga epektona ket matayda.
Panangsalsalaknib kadagiti Pedophile a Papadi?
“Dadduma a dioceses salsalaknibanda pay laeng dagiti papadi a napabasol a pedophilia,” kuna ti nabiit pay a paulo ti damdamag iti diario ti E.U. a National Catholic Reporter. Ininterbiu ti diario ni Jeffrey Anderson, maysa nga abogado a ti paglainganna isu dagiti kaso iti seksual a panangabuso. Pattapattaenna a nanipud idi 1985, idi kimmaro ti panangsipsiput ti publiko kadagiti papadi a pedophilia, adda ti nasurok a sangaribo a kaso iti panangmolmolestia dagiti papadi kadagiti ubbing. Nainget dagiti sasaona iti panagtignay ti iglesia iti maar-aramid a krisis: “Daytat’ agtultuloy nga ugali a panangliklik iti rebbengen,” kunana, a ladingitenna ti panangipamaysa ti iglesia iti panangsalaknib kadagiti napabasol a klerigo. “Kas kadawyan a paglintegan, di unay ikankano ti iglesia ti panangaywan agpadpada kadagiti biktima ken ti panangtaming kadagiti peggad.”
Masinga a Turog
“Kasayaatan ti turog dagiti agsolsolo, kalalainganna kadagiti naasawaan, ket dagiti balo wenno diborsiado a tattao nga agsolsolo nga agbibiag kaaduanna ti agsagaba iti masinga a pannaturog,” kuna ti pagiwarnak ti medisina nga Aleman a Ärztliche Praxis. Maysa a surbey a mangiraman iti 1,500 a pasiente iti nagbaetan ti 18 ken 65 ipalgakna a 19 porsiento ti kanayon a masinga ti turogda isu a mangpakapuy kadakuada iti aldaw, 31 porsiento ti adda parikutna iti pannaturog, nupay no di unay nakaro, ken kagudua laeng ti nangireport nga awan ti parikutda iti pannaturog. Ti pannakapasamak iti masinga a pannaturog ket nangato kadagiti retirado a tattao, dagiti awan trabahona, dagiti makarikna ti pannakariribuk, ken ti masaksakit unay. Kaaduanna, “nasaysayaat ti turog dagiti lallaki ngem dagiti babbai,” kuna ti pagiwarnak, ket “dagiti lallakayen/babbaketen dakdakes ngem dagiti agtutubo.”
Panangsalaknib iti Atap a Biag iti Asia
Daytat’ karit a sangsanguen dagiti pagpagilian iti Asia a kas iti Thailand. Sigun iti magasin nga Asiaweek, ti World Wide Fund for Nature tinudona ti Thailand iti di legal a negosiona iti agpegpeggad nga atap a biag, nga awaganna ti pagilian “ti supermarket iti lubong kadagiti atap a biag.” Nalawag a ti linteg ti Thai dina salakniban dagiti atap a biag a di naisigud iti pagilian; gapuna, ti Thailand nagbalin a pagay-ayat a pagilakuan kadagiti agpegpeggad nga animal manipud kadagiti aglawlaw a pagilian. Addada dagiti paglakuan kadagiti karkarna nga animal ken tumatayab, ket dadduma a restauran ti mangipaay pay kadagiti putahe a ‘taraon iti kabakiran,’ agraman ti karne dagiti agpegpeggad a parparsua kas iti buaya, agtaol nga uso, ken dagiti atap a bula.
Ti Kapapartakan a Rumang-ay a Relihiuso a Kasasaad
Sigun iti Bureau of Statistics iti Australia, ti kapapartakan a rumang-ay ti pasurotna ket saan a kadagiti kangrunaan a relihion wenno kadagiti napasnek a grupo dagiti ebanghelikal. Imbes ketdi, ti census ti 1986 ipalgakna ti umad-adu a bilang dagiti agkuna nga awan ti relihionda wenno didan ikankano ti maipapan iti relihion. Impamatmat ti census a dandani 25 porsiento kadagiti tattao nga Australiano ti adda iti kastoy a kasasaad, wenno dandani doble ti percentahe iti 20 a tawen a napalabasen. Ngem ni Dr. G. Bailey, maysa a propesor iti relihion iti unibersidad, imbagana iti The Weekend Australian, maysa a diario ti Sydney, a dagita a tattao, nupay kasta, addaanda iti “kasukat a relihion.” Ti tuktukoyenna isut’ materialistiko a panangmatmat iti lubong, “a ti ipagpaganetgetna isu ti kinabuklis ken panagnegosio ken ti nalawag a kalatna a pannakaisalakan babaen iti namaterialan a sanikua ken ti namaterialan a kinatalged.”