Pasayan—Makaay-ayo a Taraon Manipud Pagtaraknan?
BABAEN TI KORESPONSAL TI AGRIINGKAYO! IDIAY ECUADOR
WEN, masansan nga aggaput’ pagtaraknan daytoy makaay-ayo a taraon iti baybay a tagtagiragsaken ti minilion. Ngem, mabalin a pulos a dinto maammuan daytoy ti gumatang agsipud ta ti pasayan iti pagtaraknan bassit laeng ti nakaidumaanna, no adda man, iti nagbiag-taaw a kita. Kinapudnona, napno ti adu a pupokan ti pasayan idiay Ecuador iti semilia a pasayan a direkta a naala iti taaw.
Dagitoy a semilia a pasayan, kurang a maysa ket kagudua a sentimetro ti kaatiddogda ti nasagap iti naintaran-parakad a sabangan iti igid ti kosta, wenno babaen ti panangiguyod dagiti mangngalap a maawagan larveros kadagiti sagap iti pagsabuagan ti allon. Kalpasanna, maipanda kadagiti pupokan tapno dumakkel. Nupay kasta, saan nga umdas ti pasayan a magun-odan iti kastoy a pamay-an. Gapuna, adu a pagtaraknan iti pasayan ti agpannuray kadagiti pagpapessaan nga addaan ti moderno a pamay-an ti panagtaraken tapno mataraken dagiti semilia a pasayan para kadagiti pupokanda. Kitaentayo a naimbag no kasanot’ pannakaaywan dagiti pagtaraknan iti pasayan.
Panangsarungkar iti Pagpapessaan
Masarakan ti pagpapessaan a binisitami iti nagpintas a playa ti Pacific Coast. Ti pagpapessaan iti pasayan masapul nga adda iti asideg ti kadandanuman nga apgad tapno mataginayon dagiti kasapulan ti komplikado a sistema ti pannakapadanumna. Maibomba ti danum manipud taaw, masagat, mapapudot no kasapulan, ken maiturong iti nadumaduma a tangke iti uneg.
Sinabatnakami ti mannakigayyem a grupo dagiti kadawyan ti panagkawesda a biologo, teknisian, ken dadduma a trabahador dagiti biag iti baybay. Ti siled a pagpadakkelanda ti immuna a nagsardenganmi. Ditoy dagiti bulos a pasayan a naan-anayen ti kadakkelda ti maikabil kadagiti 17,000 litro a tangke a pagbalinanda a nataengan. “Saan a makan dagitoy a pasayan,” inlawlawag ti giyami. “Naan-anayen ti kadakkelda idi nasagapda ken naiyegda tapno agpaadu iti abasto.”
Adda nainget nga eskediul ti pannakasilaw ti siled a pagdakkelanda. Iti nagbaetan ti alas 3:00 t.m. ken tengngat’ rabii—ti tiempo ti panagpaadu—maiddep ti nakapuy lawagna a silaw, ket babaen iti lente, agsapul dagiti trabahador kadagiti kabaian a nakasagana nga agbugi. Nalaka a malasin dagiti kabaian ti kakikita a Penaeus vannemei, tangay ikapet ti kalakian dagiti adu a semiliana iti tianda. Apaman a makita dagiti trabahador ti nabugi a kabaian, maikkat iti tangke ken maipan iti basbassit, 260 litro a tangke a pagpabugian.
Sadiay a maikabil ti nabugi a kabaian iti plataporma nga asideg ti ngarab ti kasla imbudo a tangke—maysa a kabaian iti kada tangke—agingga a maikkat ti tunggal maysa iti nasursurok pay a 180,000 a bugina. Bayat a maikkat dagiti bugi, mapertilisadoda apaman a maidekketda iti napigket a semilia. Kalpasanna, dagiti bugi, agraman danum, ti masagat kadagiti kasla yubuyob a tukok ti pagpabugian a tangke. Irekord dagiti teknisian ti bilang dagiti itlog ti tunggal bugi.
Sumagmamano nga oras kalpasan ti panagpessa, mayakar ti napessaan iti kontrolado a kaadu iti pagaammo a tangke a pagpaaduan. Kaslattay higante a baniera dagitoy, ket makalaonda iti agarup 11,000 a litro ti danum. Iti sumaganad a 20 agingga iti 25 nga aldaw, agserbi dagitoy a tangke kas taeng dagiti kappessa, a mangan iti algae ken napamagaan a taraon a naala iti baybay.
Iti Lugar a Pagdakkelan ti Pasayan
Ti pasayan, a maawagan itan a postlarvae, ket mayakar kadagiti pagtaraknan. Apaman nga addadan sadiay, umawat iti agasping a panangaywan dagiti pasayan a napataud iti pagpapessaan ken ti kabagianda a dimmakkel iti taaw. Maikabilda iti babassit a banaaw tapno makontrol ti pannakibagayda iti baro a temperatura ken kaapgad ti danum. Kalpasan ti sumagmamano nga aldaw, nakasaganadan a maikabil iti dadakkel a pupokan. Asideg iti kanal a pakaurnongan ti danum dagitoy nga aramid-tao a pupokan. Regular a mabombaan iti danum manipud taaw wenno sabangan daytoy a kanal. Agarup 5 agingga iti 10 nga ektaria ti kalawa dagiti karaipna a pupokan. Iti tallo agingga iti lima a bulan, mapadakkel dagiti semilia a pasayan kadagitoy a pupokan.
Kabayatan ti tiempo ti idadakkel, inaldaw a ma-monitor ti kaadu ti oksihena iti danum ti pupokan. Kasta met a linawas a ma-monitor ti idadakkel ti pasayan tapno maibagay iti programa a panangpakan. Maikagumaan a mataginayon ti idadagsen a 1 agingga iti 2 a gramo iti kada lawas.
Panagsagap
No panagsasagap, bayat a mapaatianan ti pupokan, masagap ti pasayan wenno maibombada bayat nga umasidegda iti wangawangan ti pupokan. Kalpasanna, maugasan ti kasagsagap a pasayan ken maparabawan iti yelo tapno maipan a dagus iti planta a pakaipaketeanda. Sadiay, malaksid no espesipiko nga imbilin ti gumatang, maikkat ti ulo dagiti pasayan, ngem saan a maukisan ti ipusda. Maugasan ti pasayan ken malasinlasin sigun iti kadakkelda, sadanto maipakete ken maelado tapno mailako, kadawyanna kadagiti lima-libra a kahon.
Isu nga inton im-imasenyo manen ti agsida iti pasayan, mabalin a laglagipenyo a daytoy a taraon a naggaput’ baybay nalabit napadakkel iti pupokan iti lugar a kas iti Latin America wenno Asia.
[Ladawan iti panid 24]
Ti kadakkel ti pasayan no masagap
[Ladawan iti panid 24]
Dagiti mangngalap nga agsagsagap kadagiti semilia a pasayan
[Ladawan iti panid 25]
Dagiti tangke a pagpadakkelan iti uneg ti pagpapessaan
[Ladawan iti panid 25]
Panangdalus iti pasayan iti planta a pagipaketean
[Ladawan iti panid 25]
Panangipakete iti pasayan sigun iti kadakkelda