Dagiti Peggad ti Pannakilugan

BABAEN TI KORESPONSAL TI AGRIINGKAYO! IDIAY AUSTRALIA

Maysa a nasalimuot nga aldaw ti kalgaw idi 1990, magmagna ti 24-anyos a taga Britania a ni Paul Onions iti Hume Highway, iti abagatan ti Sydney, Australia. Nagyaman ni Paul idi adda ganggannaet a simmardeng a nangilugan kenkuana. Dina impagarup a mabalin a dandani nakatayanna koman ti pannakiluganna.a

GAPU ta di impagarup ni Paul a napeggad, isut’ nakiabay ken nakisarita iti tsuper. Kalpasan laeng ti sumagmamano a minuto, nagbalinen nga agresibo ken mannakiriri ti kasla nasingpet a tsuper. Kalpasanna, kellaat nga impaigid ti tsuper ti lugan, ta kunana a kayatna nga iruar ti sumagmamano a tape iti sirok ti tugaw. Saan a tape ti inruarna no di paltog​—ket impaturongna iti barukong ni Paul.

Di inkankano ni Paul ti bilin ti tsuper nga agtugaw laeng ket inukasna ti seat belt-na, rimmuar iti lugan, ket timmaray a sipapartak inggat’ kabaelanna iti kalsada. Makitkita ti dadduma a motorista a kinamat ti tsuper. Idi naabutan ti tsuper ni Paul, ginammatanna ti kamisadentrona sana intumba. Idi nakalapsut ni Paul, nagtaray a nangsabat iti sumungsungad a lugan ket kapilitan a simmardeng ti napabutngan a tsuper, maysa nga ina a kaduana ti annakna. Gapu iti panagpakpakaasi ni Paul, pinastrek ti ina, pinatarayna ti lugan iti tengnga ti kalsada, sana pinaspasan ti pimmanaw. Naammuan kamaudiananna a ti mayat a mangdangran ken Paul ket maysa a mammapatay a piton a makiluglugan ti agsasaruno a pinatayna. Sagdudua ti dadduma kadagitoy a magmagna.

Apay a pagay-ayat ti mammapatay a biktimaen dagitoy? Iti pannakabista ti mammapatay, kinuna ti hues: “Tunggal biktima ket agtutubo. Agtawenda laeng iti 19 agingga iti 22. Adayo ti tunggal maysa iti pagtaenganda, ket maipagarup a mabalin a saanda a kailiw ida no mapukawda wenno matayda.”

Wayawaya nga Agpasiar

Itatta, ad-adun nga amang a tattao ngem iti napalabas a sumagmamano a tawen ti makabael nga agbiahe iti sabali a pagilian. Kas pagarigan, iti las-ud ti lima a tawen, nasurok a doble ti bilang dagiti Australiano a bumisbisita iti Asia. Kanayon nga adu a tin-edyer ken agtutubo nga adulto ti ageroplano a mapan kadagiti adayo a lugar tapno maaddaanda iti kapadasan wenno agragragsak. Adu kadagitoy ti agplano a makilugan tapno bassit laeng ti magastoda. Daksanggasat ta, iti adu a paset ti lubong, ti pannakilugan ket saanen a makaparagsak ken natalged a pamay-an ti panagbiahe a kas idi unana​—agpadpada para iti makiluglugan ken dagidiay mangilugan kadakuada.

Talaga a ti naannad a panagplano ken praktikal a kinasirib ket saan a maisukat iti kinapositibo ken gagar nga agbiahe. “Masansan nga agbiahe dagiti agtutubo a saanda unay a nakasagana ken dida naawatan a naan-anay dagiti peggad ken rebbengenda gapu iti gagarda nga agbiahe,” kuna ti bokleta a naisurat nga agpaay kadagiti pamilia nga agsapsapul iti mapukpukaw nga annak.

Kuna pay ti bokleta: “Manmano a mapukaw dagiti agbiahe a kadua ti organisado a grupo dagiti agpasiar, agtrabaho, wenno mangsurot iti naiplano a turongen. Idiay man Australia wenno iti sabali a pagilian, kaaduan a tattao a makuna a mapukpukaw, ket dagidiay mangyabaday laeng iti kargada ken agbiahe a bassit laeng ti magastoda.”

Ti panagbiahe nga awan ti naiplano a turongen, makilugan man wenno saan ti maysa a tao​—nupay makaawis iti dadduma a dida kayat ti malapdan iti naiplanon a turongenda​—isagmakna ti maysa a tao iti peggad. No di ammo dagiti kabagian ken gagayyem ti ayan ti agbibiahe, saanda a makaipaay iti tulong no adda pakasapulan. Kas pagarigan, no ngay maawanan iti puot ken mayospital ti agbibiahe ket awan ti makaammo idiay pagtaenganda no sadino ti ayanna?

Pannakikomunikar

Iti librona a Highway to Nowhere, insurat ti taga Britania a periodista a ni Richard Shears ti maipapan iti pito a mapukpukaw a nagbiahe a makiluglugan. “Giddato a simmardengda a nakikomunikar kadagiti pamilia ken gagayyemda.” Siempre, iti damo, saan a sigurado dagiti pamilia no napukaw ti kabagianda wenno simmardengda laeng a makikomunikar. Gapu iti daytoy, bumdengda a mangibaga kadagiti autoridad no awan ti madamagda kadagiti nagbiahe.

Maysa kadagiti nagbiahe a nakiluglugan ti masansan a maputed ti pannakikomunikarna kadagiti nagannak kenkuana no maibusan iti sinsilio. Gapu iti pannakaawatda iti kastoy a mapasamak, paregtaen ti nagannak ti balasang dagiti pamilia nga ikkanda ti annakda kadagiti phone card wenno dadduma pay a pamay-an tapno makaawag ti annakda iti pagtaenganda. Nupay mabalin a di inispal daytoy ti biag daytoy nga agtutubo a balasang, masansan a ti regular a komunikasion ket makatulong iti agbibiahe a mangliklik, wenno uray kaskasano ket mangsaranget iti kasasaad, a di unay marigatan.

Dagiti pito a natay a nagbiahe a nakaabaday laeng, nalabit nabasada ti libro maipapan iti panagbiahe a nangibaga a ti Australia ti maysa kadagiti katalgedan a pagilian iti lubong para kadagiti agbiahe a makiluglugan. Nupay kasta, naminsan manen a napaneknekan a minamaag a pagragsakan ti agbiahe a makiluglugan laeng​—uray pay sagdudua ken kadagiti “katalgedan” a pagilian.

[Footnote]

[Ladawan iti panid 27]

Maliklikan dagiti nagannak ti nakaro a danag no ikkanda dagiti annakda kadagiti phone card wenno dadduma pay a pamay-an a makaawagda iti pagtaenganda