Dagiti Naespirituan a Prinsipio—Pagturturongandan?
“Sangapulo ket lima nga agayan-ayat ti timmabuno iti rabii a sesion [dagiti Katoliko] para kadagiti agkasar. Kadagiti 30 a timmabuno, 3 laeng ti nangibaga nga adda pammatida.”—La Croix, inaldaw a pagiwarnak dagiti Katoliko idiay Francia.
MAPUKPUKAWEN dagiti narelihiosuan a prinsipio. Iti parupa ti Hulio 12, 1999, a ruar ti internasional nga edision ti Newsweek, nayimtuod: “Natay Kadin ti Dios?” Kuna ti magasin a talaga a makuna a kasta ti kasasaad idiay makinlaud a Europa. Mainaig iti sinodo ti Simbaan Katoliko a naangay idiay Roma idi Oktubre iti isu met laeng a tawen, impadamag ti Le Monde, pagiwarnak idiay Francia: “Marigatan unayen ti Simbaan a mangipakaammo iti mensahena iti kultura nga ‘iritadon’ iti dayta. . . . Idiay Italia, awanen ti panagkaykaysa dagiti Katoliko no kadagiti doktrina ken ar-aramid. . . . Idiay Alemania, ti supiat maipapan kadagiti institusion a mangipapaay iti balakad mainaig iti panagparegreg pinakarona ti di panagtunos ti papa ken ti demokrasia a saanen a makaanus iti nainget a pagannurotan. Ti natured a takder [ti Netherlands] maipapan iti moral ken euthanasia ket matmatanen ti dadduma a managpaliiw kas maigapu iti kellaat a pannakailaksid ti Kristianidad.”
Kasta met laeng ti kasasaad iti dadduma a lugar. Idi 1999, imballaag ni George Carey nga Arsobispo ti Canterbury a ti Iglesia ti Inglatera “maungaw kalpasan ti maysa laengen a kaputotan.” Iti artikulo a napauluan “Ti Panagpatingga ti Kristianidad Idiay Europa,” kinuna ti Pranses a pagiwarnak a Le Figaro: “Kasta ti mapaspasamak iti sadinoman. . . . Nainget a kueskuestionaran dagiti tattao ti moral ken doktrinal a takder.”
Kumapkapuy a Pannakiraman iti Relihion
Idiay Europa, adu ti saanen a makimismisa. Nakurang a 10 porsiento a Katoliko idiay Francia ti tumabtabuno iti Misa iti kada Domingo, bayat a tallo agingga uppat laeng a porsiento a Katoliko idiay Paris ti regular a makimismisa. Umasping wenno nababbaba pay ti napaliiw a bilang dagiti makimismisa idiay United Kingdom, Alemania, ken kadagiti pagilian ti Scandinavia.
Dakkel a pakaseknan dagiti mangidadaulo iti relihion ti kinakurang dagiti kandidato iti kinapadi. Iti unos ti awan pay maysa a siglo, dakkel ti bimmabaan ti bilang dagiti padi idiay Francia, manipud 14 a padi kada 10,000 nga umili a nagbalin a nababbaba ngem maysa kada 10,000 ita. Iti intero a Europa, ngumatngato ti promedio nga edad dagiti padi, ken kurang ti padi uray kadagiti pagilian a kas iti Ireland ken Belgium. Kagiddanna, bumasbassit ti bilang dagiti ubbing nga agad-adal iti katekismo, a namataud iti panagduadua iti abilidad ti Iglesia Katolika a mangipanamnama iti panagbalbaliw.
No maipapan iti relihion, saanen nga agtalek dagiti tattao. Innem laeng a porsiento dagiti Pranses ti mamati a “masarakan ti kinapudno iti maysa laeng a relihion,” no maidilig iti 15 porsiento idi 1981 ken 50 porsiento idi 1952. Sumaksaknap ti panangyaleng-aleng kadagiti narelihiosuan a banag. Immadu dagiti tattao a mangibagbaga nga awan nakaitimpuyoganda a relihion, manipud 26 porsiento idi 1980 agingga 42 porsiento idi 2000.—Les valeurs des Français—Évolutions de 1980 à 2000 (Dagiti Prinsipio Idiay Francia—Panagbalbaliw Manipud 1980 Agingga 2000).
Dakkel a Panagbalbaliw Kadagiti Moral a Prinsipio
Ti panagrakaya dagiti prinsipio ket nabatad met no maipapan iti moral. Kas immunan a nadakamat, adu a makimismisa ti agkedked a mangawat kadagiti dekreto ti simbaanda mainaig iti moral. Saanda nga umanamong iti kapanunotan a dagiti panguluen ti relihion ti addaan iti kalintegan a mangipasdek kadagiti pagalagadan iti kababalin. Dagiti tattao a mismo a simmuporta iti takder ti papa maipapan kadagiti kalintegan ti tao agkedkedda a sumurot kenkuana no dagiti saritaenna ket maikontra iti personal a panagbiagda. Kas pagarigan, adu ti di umanamong iti takderna maipapan iti kontraseptibo. Uray dagiti Katoliko a pagassawaan dida kayat dayta.
Daytoy a kababalin ap-apektaranna agpadpada dagiti relihioso ken di relihioso a tattao, iti amin a kita ti kagimongan. Mapampanuynoyan dagiti aramid a nabatad a kondenaren ti Nasantuan a Kasuratan. Duapulo a tawen kasakbayanna, 45 porsiento a Pranses ti di umanamong iti homoseksualidad. Ita, 80 porsienton ti umanamong. Nupay anamongan ti kaaduan ti panagbalin a nasungdo iti asawa, 36 porsiento laeng ti mangkondenar iti pannakirelasion iti sabali malaksid iti asawa.—Roma 1:26, 27; 1 Corinto 6:9, 10; Hebreo 13:4.
Narelihiosuan a Panaglalaok
Kadagiti tattao iti Makinlaud, mangaramidda iti bukodda a relihion, a ti tunggal maysa ti mangibaga no ania ti umiso ken agpili iti patpatienna. Adda dagiti maawat a dogma, ngem adda dagiti saan. Adda dagiti agpabigbig a Kristianoda ngem mamatida iti reinkarnasion, ken adda dagiti di bumdeng a sumurot iti panangguyugoy ti sumagmamano a relihion nga awan ti ilaksidda. (Eclesiastes 9:5, 10; Ezequiel 18:4, 20; Mateo 7:21; Efeso 4:5, 6) Ti libro a Les valeurs des Français sibabatad nga impamatmatna nga adu a manamati ita ti simmiasi iti dana nga impasdek ti iglesia.
Ngem napeggad dagitoy a pasamak a mangpakpakaro iti narelihiosuan a panagwaywayas. Mamati unay ni Jean Delumeau, historiador maipapan iti relihion ken kameng ti Institut de France, nga imposible a maaddaan ti maysa a tao iti bukodna a relihion a naisina iti aniaman a naipasdek a sistema. “Saan a mapagtalinaed ti pammati no saan a nairamut iti kinatibker ti maysa nga espesipiko a relihion.” Dagiti nasayaat a naespirituan a prinsipio ken ar-aramid masapul a kanayon nga agkaykaysada. Pakasarakan iti kasta a panagkaykaysa iti kagimongan a dinadael ti panagbalbaliw?
Iti pakabuklanna, ipalagip kadatayo ti Biblia a ti Dios ti mangipasdek kadagiti maawat a pagalagadan ti kababalin ken moralidad, nupay impaayanna dagiti tattao iti wayawaya a sumurot kadagita wenno saan. Bigbigen ti minilion iti sangalubongan a praktikal ti pategna daytoy nabayagen a mararaem a libro ken ‘pagsilawan dayta iti sakada, ken silaw iti danada.’ (Salmo 119:105) Kasano a naaddaanda iti kasta a kapanunotan? Mausig dayta iti sumaganad nga artikulo.