Panangmatmat iti Lubong
Di Nakaruar a Marka iti NU
“Uppat a pulo a tawenen kalpasan ti pannakaipasdekna, ti Naciones Unidas adayo pay ti pannakagun-odna iti makaruar a grado iti panangikagumaanna a mangrisot iti panagdadangadang iti lubong,” The Toronto Star. Maysa a panagsaludsod ni Gallup kadagiti nasurok a 20,000 a tattao kadagiti 17 a saan a komunista a nasnasion ipalgakna a ti laeng agarup kakatlo kadagiti tattao ti mangipagarup a ti NU nasayaat ti naaramidanna iti “panangpadasna a mangrisot kadagiti parikut a sangsanguenna.”
Dagiti pannakaupay ti inyebkas met dagidiay a makinbiang iti pannakaibangon ti organisasion. “Kas kadagiti adu a naupay a nagannak,” kuna ti The New York Times, “adu kadagiti nakibiang iti dua-aldaw a kumperensia iti ‘Naciones Unidas nga addan iti 40’ ti nangiyebkas ti pannakaupay, pungtot, ken sakit ti nakem ta ti ubing nga innginawda saan a nagtungpal iti pamay-an a tarigagayanda.” Ti kumperensia a naaramid idiay New York University, ti nangtipontipon kadagiti adu a beterano a managpaliiw iti NU, propesor iti linteg, ken dati nga ambasador—agraman ti kakaisuna a sibibiag nga Americano a nagpirma iti charter iti NU. Ti NU nababalaw a kas maysa laeng a “lugar a pagdedebatean.”
Nangina Unay a Panangpuor
Ti bagi ni Reina Rambhai Bharni iti Thailand ti napuoran idi napalabas nga Abril—ngangngani nakatawen kalpasan ti ipapatayna. Ti narangya unay a seremonia, a napnapno kadagiti managtrompeta, managtokar iti drum, ken managpito nga addaan kadagiti nararangya a kawes, ti aggatad iti nasurok a $1 milion (E.U.) ket innalana ti nasurok nga innem a bulbulan a panagsagana. Iti pagnguduan, dagiti alahas nga aggatad iti kakapat a milion a doliar ti naikabil iti urn agraman dagiti dapo ti reina. Ti asawana, ni Ari Prajadhipok, isu ti maudi a naan-anay nga agturay iti Thailand.
Genetiko a “Fingerprint”
Dagiti sientista nakasarakda iti genetiko a katupag ti fingerprint,” kuna ti The Globe and Mail iti Toronto Canada, “tapno ti maymaysa a selula ti tao mabalin a paneknekanna ti nangatake iti kaso ti panangrames, ti ama iti darum maipapan iti no siasino ti ama ti ubing ken ti pagilasinan iti maysa a bagi.” Ti mangilasin a mangipalgak iti dayta isu ti kasla awan usarna a paset iti DNA a maawagan intron, a dagiti kopia daytoy ti masarakan iti isuamin a chromosomes ti tao. Ti gundaway a dagiti dua nga indibidual addaanda iti isu met laeng a padron kadagitoy a kopia iti linabag ti ikutda a DNA ket maysa iti sangapulo bilion a bilion. Dagiti managsirarak manipud iti University of Leicester ti nakasarak iti dayta.
Parikut iti Populasion
Ti kapartak ti iyaadu ti Kenya, a 4 porsiento, isu ti kangangatuan ken nalabit umadu pay agingga iti 4.5 porsiento inton agngudo ti siglo. “Iti maysa a nasion a sadiay kakalima laeng iti daga ti mataltalon,” kuna ti The Sunday Star iti Toronto, Canada, “kaaduan a pampamilia ti maaddaan iti doble a kaadu ti annak ngem ti promedio ti dadduma iti Rumangrang-ay a Pagpagilian—ket awan ti pagilasinan a bumannayat daytoy.” Dagiti panangikagumaan a manglapped iti iyaadu saan a nagballigi, a no dadduma gapu iti nakaro a saan a pannakaammo dagiti nataengan nga agbasa ken agsurat ken ti ibabassit dagiti matmatay a maladaga. Mainayon pay, dagiti dadakkel a pampamilia ket gagangayen a maibilang a nasken tapno mataginayon ti sapul, ket ti panangtengngel ti kaadu ti maipasngay mamatmatan nga agturong kadagiti babassit a tribo nga isunto ti matnag iti sidong ti panangtengngel dagiti daddadakkel. Sigun iti maysa a panagadal, kagudua iti populasion iti Kenya ti agbibiagen iti kinapanglaw.
Maipaay a Pagimbagan ken Maipaay a Pagdaksan
Ti koriente a nagtaud kadagiti gubuayan a nuklear umad-adu, kuna ti International Atomic Energy Agency. Ti nagupgop a 344 nga atomic reactors—33 nga ad-adu ngem ti napalabas a tawen—ti agan-andaren iti pagnguduan ti 1984, a mangpatpataud iti elektrisidad a maipaay kadagiti 26 a pagpagilian. Ti Francia, iti 58.7 porsiento, isu ti kangangatuan a managusar, a sarunuen ti Belgium, Finland, ken Sweden. Ti Estados Unidos makagun-od iti 13.5 porsiento iti elektrisidad manipud iti koriente a nuklear, kuna ti ahensia. Mapattapatta a 9 porsiento ti maipaay iti Union Soviet.
Umad-adu met ti bilang dagiti nasnasion a mangpappapartak ti panangikagumaanda a makagun-od iti nuklear nga armas. “Ti Carnegie Endowment for International Peace . . . ilistana dagiti walo a nasnasion a nangalan iti ‘napateg nga addang’ nanipud 1983 nga agbalin a miembro a nasayaat ti kasasaadna iti klab a nuklear,” kuna ti magasin a Science Digest. Dagiti nasnasion a nadakamat isuda ti: Sud Africa, Pakistan, India, Israel, Iraq, Libya, Argentina, ken Brazil.
Biblia a Maipaay kadagiti Immuna nga Umili
Dagiti immuna nga umili iti Australia maaddaandanton di agbayag iti paspaset iti Biblia a magun-odan iti maysa kadagiti adu a pagsasaoda, sigun iti The Courier Mail iti Brisbane. Ti Kriol, nga isu ti pagsasao ti kadadakkelan a grupo dagiti immuna nga umili, ti napili a kas kasayaatan a pagsasao. Ti trabaho ket sangapulo a tawen a naisagana. Maawagan Holi Baibul, linaonna dagiti liblibro iti Genesis ken Ruth, agraman dagiti napili a paspaset iti Oc-ocom, dagiti uppat nga Ebanghelio, Filemom, ken Apocalipsis.
Kinaumiso ti Tiempo
Iti maika-11 a tiempon nanipud 1972, ti kanayonan a segundo ti nainayon iti atomiko a relo a nausar a pagalagadan a maipaay iti panangsalimetmet iti tiempo babaen iti gobierno iti E.U. No saanyo a nadlaw, ti kanayonan a segundo ti naisingit iti nagbaetan ti ngudo ti Hunio 30 ken ti pangrugian iti Hulio 1. Ti rason, kuna ti Naval Observatory idiay Washington D.C., a ta ti tiempo iti init a naibatay iti kapartak ti panagrikos ti daga, ket saan a kas iti kinaumiso iti atomiko a relo, a naibatay iti resonant frequency iti atomo a cesium. Nupay no ti panagrikos ti daga “ket agpapada iti uneg ti kakasangaribo iti maysa a segundo iti maysa nga aldaw,” kuna ti The New York Times, ti sistema ti atomiko a relo “ket umiso iti uneg ti maysa a bilion iti maysa a segundo iti inaldaw.”
Beer ken Baseball
Adu a grupo ti major-league ti nangiparit iti panaginum iti inumen a de alkohol bayat ti panagay-ayam iti baseball. Apay? “Agsipud ta adda ti kumarkaro a pannakaseknan maipapan iti panagaapa dagiti agrayo, panangipukkaw kadagiti naalas a sasao wenno panangipurruak kadagiti beach balls ken bote iti tay-ak ti pagay-ayaman,” kuna ti The New York Times. Idiay Tiger Stadium ti Detriot, ti laeng nababa ti alkoholna a beer ti maidasar. Idiay Yankee Stadium idiay Nueva York, ti beer mailako laeng agingga iti maikapito nga inning. Idiay Comiskey Park idiay Chicago, dagiti naiprenta a mensahe kadagiti kalub ti beer ti mangpakdaar kadagiti agrayo a saanda nga aglablabes nga uminum. Idiay Atlanta, dadduma a paspaset nga asideg iti tay-ak a pagay-ayaman ti saan a mastrek dagiti managinum. Kuna ni Rick Cerrone, maysa a katulongan iti komisioner iti baseball: “Iti daytoy nga aldaw a panagamak dagiti tattao kadagiti paspasamak idiay parke a pagbobolaan, tarigagayanmi nga ipakaammo kadakuada a dayta ket saan a lugar a papanan tapno aginum wenno agbalin a nabastos.”
Narugitan nga Angin
Rinibribo a tonelada dagiti makasabidong a materiales—agraman dagiti makapataud kanser nga ahente—ti nairuar iti angin babaen kadagiti kompania iti kemikal sigun iti nabiit pay a surbey iti kongreso iti E.U. Ti patas ket nasarakan a nangatngato ken nasaksaknap ngem ti suspetsa idi napalabas. “Iti ngangngani tunggal planta iti kemikal makaawatkami ti impormasion maipapan iti pannakairuar ti nakangatngato ti kaaduna a makadangran a kemikal, uray laeng kadagiti gagangay a pannakairuar dayta,” kuna ni Henry A. Waxman, tsirman iti House Subcommittee on Health and the Environment. Dagiti nasional a pagalagadan a maipaay kadagiti makarugit iti angin a bambanag ti maipaay laeng kadagiti lima a makasabidong a bambanag: asbestos, benzene, beryllium, mercury, ken vinyl chloride. Dagiti pagalagadan kadagiti dadduma a bambanag ti naipabiang iti tunggal siudad wenno estado, ket dagitoy nagduduma—no dadduma iti sangapulo a banag.
Panangtakaw iti Napalabas
Iti sangalubongan ti panagtakaw kadagiti historikal a luglugar “makagkagtengen iti di ipagpagarup a kaadu,” kuna ti U.S.News & World Report. “Dagiti autoridad pagamkanda a ti bandalismo ti mangibuston kadagiti amin a bambanag kadagiti naammuan a luglugar iti arkeolohia kadagiti Americas ken iti agliklikmut ti lubong.” Gapu iti dakkel a gatad ti kuarta a magun-odan manipud kadagiti babaknang a managkolekta, dagiti mannanakaw tinakawanda ti Aztec ken dagiti tanem ti Mayan, dagiti pagipomponan dagiti Americano nga Indian, ken dagiti limned a barko—masansan panawanda ti lugar a rebbek isu a mamagbalin nga imposible ti panangaramid iti akademiko a panagadal. “Adu ti mangipabasol iti panagtakaw iti pannakaipabuya ti pop-culture iti arkeolohia kadagiti nabiit pay a pelikula a kas iti ‘Raiders of the Lost Ark’ ken ‘Romancing the Stone,’” kuna ti magasin.
Pagamkan iti Kanser
“Ti maysa nga ubing a maipasngay idiay E.U. iti 1985 addaan iti maminsan iti tallo a daras a makapataud iti di maliklikan a kanser,” kuna ti Ca-A Cancer Journal for Clinicians nga impablaak ti ACS (American Cancer Society). Sigun iti ACS, kadagiti lallaki a naipasngay idi 1985, dagiti gundaway iti ipapatay manipud kanser ti ngangngani maysa iti uppat. Kadagiti babbai, ti gundaway ket maysa iti lima. Ti nalawag a panagpangato ti posibilidad iti ipapatay manipud kanser ket gapu no dadduma, iti kinapudno a dagiti tattao napapaut ti panagbiagda, agsipud ta dadduma a makagapu iti ipapatay, kas iti saksakit iti puso, ti bumasbassit. Daytoy a kasasaad, ngarud, ti mangipaay kadagiti tattao iti ad-adu a tiempo a maisarang iti peggad iti kanser, kuna ti ACS. Iti ad-adda a positibo a dasig, ti nabiit pay a report iti ACS ipakitana ti “lima-tawen a kaadu dagiti makalasat kadagiti ngangngani 50 porsiento a kabbaro a naresita a pasiente iti kanser.”
“Runner-Up”
“Maysa a surbey a Gallup ti nabiit pay a nangikabil iti Brazil a kas ti maikadua a karurungsotan a pagilian iti lubong, a sumaruno iti Colombia,” kuna ti The Wall Street Journal. “Iti napalabas a lima a tawtawen, ti surbey nasarakanna a 34% kadagiti pampamilia iti Brazil ti nakapadas iti dadduma a kita iti krimen. Ti maidilig a bilang a maipaay iti E.U. ket 13%.” Gapuna ad-adu a krimen ti mapasamak, kuna ti report, “a ti padamag iti kinaranggas saannan a pulos a patauden ti adu a panagdanag.” Ti panaglako kadagiti paltog ken dagiti serbisio iti bodyguard rimmang-ayda. Ti polis idiay São Paulo ken Rio de Janeiro ti nangbalakad kadagiti tsuper iti rabii a saandan nga agsardeng a maipaay kadagiti silaw iti trapiko, di la ket ta maloobanda. Kaaduan a panangloob maipabiang kadagiti agtutubo manipud kadagiti napanglaw a pampamilia a, sigun iti maysa a padi, makarikna “a naan-anay a nainkalintegan ti panangalada kadagiti bambanag manipud kadagiti babaknang” ket “saanda pay nga ikumpisar ti panagtakaw kas maysa a basol.”
Awan Pagpambar a Domingo
Iti panangikagumaan a mangawis kadagiti tattao a makimisa iti maysa a Domingo, ti Bethlehem United Methodist Church pinadasna ti nangsaklaw kadagiti amin a pagpambar dagiti tattao kas naipadamag iti The Lufkin Daily News iti Texas, addada kama a maipaay kadagidiay a makarikna a ti Domingo isu laeng ti aldaw a pannaturogda, TV a maipaay kadagidiay dida kayat a labsan ti paboritoda a programa, ken natangken a kallugong a maipaay kadagidiay nga agkuna a “ti atep mabalin a marba no mapanda makimisa.” Dagiti ules ken abaniko ti maipaay met kadagidiay a makarikna a ti patakder nakapudpudot wenno nakalamlamiis, pagisuratan kadagiti nagnagan a maipaay kadagidiay a dida am-ammo ti siasinoman, alikamen iti panagay-ayam a maipaay kadagidiay nga agay-ayam iti Domingo, ken kawes a maipaay kadagidiay nga awanan iti isuot. Mairaman kadagiti bambanag a naipaay isuda dagiti nalinteg ken nanam-ay a tugtugaw, serbisio a panangdagas, ken ti iskor kard “tapno siputan dagidiay immay a managinsisingpet.”