Pinagbalinmi ti India a Pagtaenganmi

SINANAKMAN, nagplastarkam ken adik a Leona ket inkagumaananmi ti agtugaw. Dua a nasileng a bulong ti saba ti naipasango kadakami, a nakargaan ti kalluto nga inapoy ken ti nadumaduma a nagasang a sidaen, naalsem, ken nasam-it. Dakam a dua a babbalasang, nga awan pay makalawasmi ditoy India, naawiskami a makiboda.

Minatmatanmi dagiti umili sa inrugimit’ pumidot kadagiti makan ket nagkammetkami, kas inaramidda. Napudot, sa nadagaang ti aldaw, ket bayat a nagtugawkami iti sirok ti pandal (palapala), a kinnanmi dagiti nagasang a sidaen, talaga a nagaruyot ti ling-et iti rupami. Nagarubos ti agongmi gaput’ paminta. Sigurado a dakam ti buybuyaenda! Ngem dimi pulos malipatan daytoy a pasamak, kas paset ti pannakiam-ammomi iti India 38 a tawenen ti napalabas.

Nanipud idi naam-ammomin a nalaing ti India ken adu kadagiti umilina, nga inkagumaananmi a pagbalinen daytoy a daga a pagtaenganmi. Apay? Saan a gapu la iti tarigagaymi nga agbaniaga; imbes ketdi, adda espesipiko a panggepmi. Ngem, umuna, ilawlawagmi pay no kasanokam a nakagteng ditoy India ken aniat’ timmulong tapno mabaelanmi ti makibagay.

Idi Ubbingkam Pay Idiay Canada

Nayanakkam iti bassit nga away ti Humboldt, Saskatchewan, sadi Canada. Idi dimteng ti Depression idi dekada ti 1930, imbagan tatangmi nga isardengmit’ ageskuela tapno mangged ken tumulongkami. Talaga a nagsangitkami. Kalatmi idit’ agturpos iti high school, ngem masapul nga iyun-una idi ti pagbiag.

Bayat ti maikadua a gubat sangalubongan, ni Leona nga adik simrek iti Canadian Air Force, ngem nagbatiak ket nanggedak. Naynayak a nakimisa iti Iglesia Katolika ket nagbalinak a korista. Naminsan a sinarungkarandak dagiti Pentecostal, inikkandak ti Biblia, ket intugotko idiay pagkantaan. No dikam agkankanta binasak dayta. Impulongdak iti padimi ket binisitanak idiay balay. Imbagana a dakes ti impluensiak ket ngarud maikkatakon a korista. Kinapudnona, kinunana a masapul a mailaksidak. Saanakon a nakimisa kalpasan dayta.

Kabayatanna, sinarungkarandakam dagiti Saksi ni Jehova ket imbatiandakam ti nadumaduma a libro a naibasar iti Biblia. Idi agangay, nakiadalak kadagiti Saksi. Idi nagbakasion ni Leona, impadamagko dagiti maad-adalko. Nakiadal met ket nagustuanna ti naammuanna. Idi nagsublit’ Ottawa, intuloynat’ nakiadal kadagiti Saksi sadiay agingga a naturpos ti serbisiona idi 1945. Dakam a dua naibilangkami iti 2,602 a nabautisaran iti daydi 1946 Glad Nations Theocratic Assembly of Jehovah’s Witnesses sadi Cleveland, Ohio.

Inkeddengmit’ Panggepmi iti Biag

Idi 1949, immaliskam ken Leona idiay Calgary, Alberta, ket naam-ammomi dagiti adu a ministro iti amin a tiempo, a naawagan payunir, ket pinaregtadakam nga agpayunir. Idi damo nagkedkedkami. Ti kunami agurnongkam bassit ti maibangkomi. Ngem ti agbambaniaga a manangaywan dagiti Saksi ni Jehova sadiay pinaregtanakami, isu nga inrugimin ti nagpayunir uray awan naibangkomi. Inakseptarmi ti awis nga agpayunir idiay probinsiat’ Quebec, a sadiay madama idi a maiparit ti trabaho dagiti Saksi ni Jehova.

Awan igatangmi idi ti tiket iti tren, isu a dakam ken Leona, ken dua pay a babbalasang, ti la adda a nakiluglugananmi a linasatmi ti Canada inggat’ Montreal, Quebec. Di nagbayag nagundawayanmit’ timmabuno iti panagraduar ti Watchtower Bible School of Gilead idiay Estados Unidos. Naayatankami a nakakita kadagiti adu a babbaro ken babbalasang a sidadaan nga agserbi iti baniaga a daga. Dinagdagusmi ti nagaplikar iti dayta nga eskuelaan.

Dimi pulos nga inarapaap a maawagankami, isu a naklaatkami idi maawiskam a tumabuno iti maika-20 a klase, a nangrugi idi otoño ti 1952. Idi agangay naibaga nga India ti pakaibaonanmi, ket ti kaklasemi a taga India inruginakam nga isuro ti lenguahe a Malayalam. Ti panggepmi idiay India isut’ panangbadang kadagiti amin a nasingpet panagpuspusona a kabaelanmi tapno magun-oddat’ pannakaammo iti kinapudno a linaon ti Biblia.

Pinagbalinmi ti India a Pagtaenganmi

Idi 1953 kalpasan ti panagraduarmi, 13 kami a naglugan iti barko. Nakabulan sakam dimmanon idiay Bombay. Talaga a nasdaawkami iti itsura dagiti umariwekwek ken dagiti agpalpalimos, ngem idi agangay nairuamkam kadagitoy nadumaduma a kasasaad.

Manipud Bombay nagtrenkami inggat’ probinsia ti Kerala. Pitokam a naibaon iti ili ti Trichur, nga awanan idi ti kongregasion dagiti Saksi ni Jehova. Nakaalakam iti balay dagiti misionero, ngem awan mueblesna, isu a kabayatanna, naturogkam kadagiti ikamen. Paset ti inaldaw nga annongmi ti mangipaburek iti danum a naggaput’ bubon tapno di delikadot’ inumenmi sakam nagipapudot pay ti ad-adu a danum a pagdigos. Maymaysa a kusinilia ti nagpaburkanmi kadagitoy, agraman naglutuanmi.

Ti kasiliasmi, nga adayo iti balay, adda iti lugar nga aduan kobra ken dadduma nga uleg. Mapattapattayo ti riknami a babbalasang. Kasta met, pinakdaarandakam kadagiti narapis a berde nga uleg nga agbissayot kadagiti kayo, a sidadaan a sumippit kadagiti di nakasagana a biktima a magna iti sirokda. Kas ammoyo, dikam nagpasiar kadagita a lugar iti rabii. Ket no magnakam man dita, pinagpagmi ti daga, sa nagriawkami, ken inadayuanmi dagiti kayo. Wen, nagpaiduma dagiti kasasaad. Ngem linaglagipmi ti panggepmi, isu nga idi agangay nairuamkamin. Dimi pulos pinanunot ti agawid nupay narikut ti kasasaad.

Idi aldaw a sangsangpetmi, napankamin nangasaba. Dagdagus a linikmutnakam dagiti umariwekwek. Nadismayakam gaput’ kinamanagpalutpotda ket nagawidkam a dagus idiay balaymi. Ngem, idi agangay, naawatanmi ti napudno a panaginteresda kadagiti sabali a tao.

Sakbay pay a maibagami ti mensahet’ Biblia, saludsodandakamin: Asinot’ ama ken inayo? Apay nga addakay ditoy? Manot’ tawenyo? Asinot’ mangsusueldo kadakayo. Aniat’ kankanenyo? Apay a dikay pay nangasawa? Diyo kayat ti maaddaan iti annak? No maammuandan ti sungbat dagita, kaaduannat’ dumngeg iti mensahemi. Mientras ad-adda a naawatanmi dagiti umili, nalaklakami met nga inruam ti bagimi iti kabbaro a lugarmi.

Nakaim-imnas a lugar ti Kerala, nakaberberde ken nagadu a niog ken dadduma pay a palma. Adut’ nakalawlawa a lugar, ket makapatalinaay a labsan dagiti kinelleng a talon no inkam kadagiti balbalay. No dadduma agbilogkami nga agpasurong tapno madanon dagiti purok. Makapainawa ti kasasaad. Wen, okupado dagiti umili, ngem adda tiempoda a dumngeg.

Addada met ditoy lugarmi dagiti misionero ti Kakristianuan, ngem di nagbayag naidiligdakami dagiti umili kadakuada. Nadumaduma a sosial nga itutulong ti nakinaminanda, ngem bassit ti naisuroda maipapan iti Biblia no adda man. Ket maisupadi kadakuada, dikam nagnaed kadagiti dadakkel a balay ken agkamang kadagiti pagbakasionan iti bambantay no kapudot ti panawen. Kinapudnona, dagiti misionerot’ Kakristianuan dakes a pakasarsaritaan ti intedda iti Kakristianuan.

Gistay walo a tawenmi idiay Kerala, sakam naiyalis idiay Bombay, nga ayanmi ingga ita. Siempre, masapul met a mairuamkami idi naiyaliskami iti dakkel a napusek a siudad. Ngem ditoy ad-adu a kitat’ umili ti India ti nasabatmi.

Nanipud damo, naam-ammomi a nalaing dagiti kakabsat a Bombay. Managpasangbayda unay, a kanayondakam nga awisen kadagiti balayda. Masansan a bassit ti balayda, ket awan dagiti pribada a kasasaad a nakairuamanmi. No dadduma maturogkam iti kakaisuna a kuartoda—nga iti suli ti pagturogan ti loloda ket agidda dagiti ubbing iti datar a likmutendakami. Ngem gaput’ panagayatda, nairuamkami.

Iti ilalabas dagiti tawen, nasursuromi a di us-usaren ti sao a “pagtaengan” a kayuloganna ti orihinal a lugar a naggapuanmi. Imbes ketdi, ti pagtaenganmi isu daydiay lugar a nagserbianmi. Imbes a pagmiarenmi dagiti naggiddiatan, nasursuromi ti agbiag a kas kadagiti tattao a nanglikmut kadakami no kadagiti banag a kaykayatda ken dagiti wagasda.

Itay nabiit nagbiahekami manipud Bombay a nagpa-Kerala, daydi damo a nagserbianmi. Adda kadi nagbalbaliwanna? Idi sangsangpetmi sadi Kerala, kurang a 300 ti Saksi iti intero a probinsia, ngem ita nasurok 4,000 ti timmabuno iti kumbension distrito a tinabunuanmi. Anian a rag-omi a nakaimatang kadagiti dadduma nga inyadalanmit’ Biblia 30 a tawenen ti napalabas a kaskasdi a simamatalekda nga agserserbi ken Jehova!

Adu dagiti ay-ayatenmi nga imbatimi idiay Canada idi damomit’ nagmisionera idi 1953. Ngem kas kinunan Jesus, napartak a nagun-odanmi dagiti nagadu nga amma ken inna ken kakabsat a babbai ken lallaki. (Marcos 10:28-30) Ket bayat a tinulonganmi dagiti marakarnero a nangadal iti kinapudno ti Saot’ Dios, nabendisionankam met kadagiti naespirituan nga annak. Nagadut’ gunggonami gapu ta dimi nalipatan ti panggepmi. Ngarud, awan ti babawimi, no lagipenmi a sipepennek idi pinagbalinmi ti India a pagtaenganmi!—Kas sinaritana ni Tillie Lachmuth.

[Dagiti Ladawan iti panid 18]

Waig idiay Kerala

Panagaramid ti goma