World Cup Soccer—Ay-ayam Wenno Gubat?

Babaen ti koresponsal ti Agriingkayo! idiay Italia

TI ATENSION ti lubong naipamaysa iti soccer. Manipud Hunio 8 agingga iti Hulio 8, 1990, nakamulengleng dagiti ginasut a milion a tattao iti iskrin ti telebisionda a mangsipsiput iti pasamak iti tawen—ti kampeonato ti World Cup Soccer a naaramid idiay Italia. Ti nakagupgopan a sangalubongan a nagbuya iti telebision a 30,000,000,000 a tattao nagbuyada bayat dagiti 52 nga ay-ayam—daytat’ mamin-innem a daras iti populasion ti lubong!

Daytoy a panagbuya iti telebision nagbalin a posible gapu iti naisangsangayan a nangatot’-teknolohiana nga organisasion—maysa a pagtataudan, ti pabuya iti TV a mangserserbi iti 147 networks a mangibagbagi kadagiti 118 a nasion, nga addaan kadagiti 180 a kamera iti telebision, 38 a pagpataudan ken 1,500 a teknisian. Adda met kadagiti ay-ayam, a naaramid kadagiti 12 nga Italiano nga estadium, isu dagiti 2,515,000 a managbuya ken 6,000 a mannurat manipud iti isuamin a lubong. Dagiti bilang, nupay kasta, dida saritaen ti intero nga istoria. Tapno deskribiren daytoy a nagdakkelan a “panangiliwliwag iti kinapudno,” kas pangawag dagiti dadduma, nagkomento dagiti mannurat, sosiologo, sikologo, artists, ken uray pay dagiti teologo maipapan iti pasamak.

Nupay kasta, nakaipaay kadi ti internasional a panagtutunos ken kinasigo ti World Cup soccer? Nagkaykaysa gapu iti panagayatda itoy nga ay-ayam, dagiti kadi minilion a nagbuya iti ay-ayam babaen iti satelite nabaelanda a pinarmek dagiti nasionalistiko a panagbibinnusorda bayat dagidiay a 30 nga al-aldaw? Nagserbi kadi ti soccer a maysa a puersa iti panagkaykaysa?

Ay-ayam wenno Gubat?

Usigentayo laeng ti maysa a paset a gagangayen kadagiti adu a moderno nga ay-ayam—kinaranggas. Daytoy a buya masansan a mapasamak kadagiti panaglalaban iti soccer—iti tay-ak, kadagiti stands, ken iti ruar ti estadium. Dagiti sikologo, sosiologo, ken dagiti mannurat umanamongda nga iti maysa a lubong a nakaro ti kinaranggasna, di mailaksid ti ay-ayam. Kankanayon a madaddadael dagiti kangrunaan a napapateg a pagalagadan iti moral. Iti panangikagumaan a mangpasayaat kadagiti nararanggas a kinapudno ti moderno nga ay-ayam, ti panangusar kadagiti sasao a “ti ay-ayam ket napudno a panaglaban,” “ti espiritu iti pannakipagayam,” wenno “panagkakabsat” saan nga epektibo.

Di mailaksid ti kampeonato ti World Cup. Sumagmamano a tiempo sakbay ti panangrugida, nangngegan dagiti nakaam-amak a report. “Dagiti Naranggas a Kinapanatiko iti Soccer Makapabuteng ken Panawan dagiti Turista ti Italia,” mabasa ti paulo iti La Repubblica 18 nga aldaw sakbay ti umuna a panaglaban. Ti pagbutbutngan unay isu dagiti nadangkes a hooligan (butangero), paset dagiti agrayo iti soccer nga Ingles a nalatak iti intero nga Europa gapu iti bandalismoda sakbay, bayat, ken kalpasan ti tunggal ay-ayam.a

Ti Hunio 1, 1990, nga edision iti inaldaw a pagiwarnak iti Turin a La Stampa inusigna dagiti makagapu iti kinaranggas kadagiti estadium ken ti narungsot a kababalin dagiti hooligans, a nagkomento: “Iti tribo iti soccer, awanen ti nakapuy a panagtignay. Dagiti kalaban saanda a basta kalaban no di ket ‘kabusor’; ti panagdangadang saanen a mailaksid no di ket kasapulan, ket masapul a napinget dayta, nakapingpinget no mabalin.” Ngem apay? “‘Agsipud ta guraenmi ti maysa ken maysa,’ insungbat ti dadduma a hooligans ti soccer manipud Bologna.” Iti panangikagumaanna a mangilawlawag iti rason ti kasta a gura, kinuna ti sisiologo a ni Antonio Roversi: “Dagiti ubbing iti estadium agsagabada iti ‘bedouin syndrome.’ Dagidiay agsagsagaba itoy a syndrome ibilangda dagiti kabusor dagiti gagayyemda a kabusorda, ti gagayyem dagiti kabusorda a kabusorda, ken kasta met, ti gayyem ti gayyemda a maysa a gayyem ket ti kabusor iti kabusor a maysa a gayyem.”

Ti gura, kinaranggas, panagsasalisal, bandalismo, ti “bedouin syndrome”—mangruginto pay laeng ti kampeonato ti World Cup soccer, ket ti kasasaad kaslan iti deklarasion ti gubat. Nupay kastoy, nagsagana ti Italia maipaay iti okasion a siraragsak.

Bendision ti Papa

Uray ti papa, a maysa kadagiti di maaw-awan itoy a nakaad-adu a managbuya, binisitana ti “templo” ti World Cup, ti napabaro nga Olympic Stadium idiay Roma, ket benindisionanna dayta. Kinunana: “Malaksid iti naragsak a panagay-ayam, ti World Football Championships mabalin nga agbalin a piesta iti panagkaykaysa iti nagbabaetan dagiti tattao.” Innayonna pay a ti moderno nga ay-ayam masapul a lillikanna dagiti nakaro a peggad, kas iti nakaro a panangsapul iti namaterialan a gunggona, nakaro a panangipaganetget iti naisangsangayan, panagdroga, panangallilaw, ken kinaranggas. Inanamaenna a dagiti panangikagumaan ken sakripisio a naaramid ti mamagbalin iti ‘Italia ’90’ a maysa a kanito iti irarang-ay ti panagkakabsat dagiti kailianyo ken dagiti amin a tattao.” Ti Jesuita a ni Paride Di Luca, maysa a dati a managay-ayam iti soccer, inyebkasna dagiti rikrikna ti papa iti kararagna iti ‘Soccer Fan’s Prayer’ idi kinunana: “Umayka, O Diosko, ket kitaem ti World Cup.”

Ngem ti kadi World Cup pudno a dakkel a piesta? Maseknanto kadi ti Dios iti uniberso? Kitaentayo ti pudpudno a kasasaad ti ay-ayam, kadagiti ipatpategna a pagalagadan.

Dagiti Hooligans iti Ay-ayam

Gapu kadagiti hooligans, dagiti siudad a kas iti Cagliari ken Turin nagbiagda iti sidong ti pannakalakub bayat ti intero nga umuna a paset iti kampeonato. Adtoy ti dadduma a paulo dagiti damdamag iti pagiwarnak: “Ginunggon ti Pannakidangadang ti Rimini”; “Cagliari, Bimtak ti Gubat”; “Kinaranggas idiay Turin: Nabagsol ti maysa nga Aleman ken maysa a Briton”; “Maysa nga Aldaw a Panagderraaw dagiti agrayo nga Ingles, Aleman, ken Italiano”; “Ispalennakami kadagiti Agrayo nga Ingles—Inyuswat ti Mayor ti Turin ti Dawat”; “Dagiti Rabii a panagrupak dagiti Managlablabes. Ti Mayor: Dagidiay taga Turin ti Pudpudno a Hooligans.” Adtoy ti sabali pay a makapakigtot a pangarigan: “‘No Kasanot’ Panangduyok iti Kalaban nga Agrayo’—Naipablaak idiay Inglatera, ti Manual iti Naan-anay a Hooligan.” Dagitoy a paulo umdasen a mangipaay iti ladawan iti kasasaad. Ngem dagita a bambanag ket gagangay laeng a pasamak iti maysa a sosiedad a mapakpakan iti kinaranggas.

Ti dakkel a paay-ayam di naragsak ti nagtungpalanna. Dagiti makapaupay a panagsultip dagiti agrayo nga Italiano kadagiti grupo ti Argentina ken ti kampeonna, ni Maradona, isu a nangiwalin iti Italiano a grupo, riningbawanna ti rag-o iti pagnguduan ket dinadaelna ti maudi a panaglaban. Iti dayta a panaglaban iti rabii ti Hulio, awan ti “nadekket a panagkakabsat iti panagay-ayam” iti Olympic Stadium; natabbaawan ti “templo” ti World Cup. Ti Il Tempo a Hulio 10, 1990, nagkomento: “Iti tay-ak, dinadaelda ti ay-ayam—kadagiti stand, minulitanda ti ay-ayam.”

Maysa a nakalkaldaang a pangserra iti maysa nga okasion a ninamnama dagiti dadduma a mamagbalin iti lubong a maysa a “sangalubongan nga away” nga awanan lapped iti uray 30 nga aldaw laeng. Ngem no ti soccer dina maipasdek ti talna ken panagtutunos iti uneg wenno iti ruar ti tay-ak, umiso kadi a pagarupen dayta a makaimpluensia iti sangalubongan a talna?

Natimbeng a Panangmatmat iti Soccer

Intan-ok ti La Stampa ti soccer, a dineskribirna dayta a kas “sagrado a tidda iti pannakidangadang dagiti inapo, ti football kas simbolo iti di maipadto, ti kababagas dagiti amin a salisal iti ay-ayam.” No usigen daytoy a kapanunotan, kasano koma a matmatan ti maysa a napasnek a Kristiano dagiti amin a propesional iti ay-ayam?

‘Dagidiay di agayat iti soccer maikapkapisda iti maysa a banag iti biagda,’ naikuna nga imbaga ni Bertrand Russell. Siempre, ti panagay-ayam iti soccer wenno ti aniaman a sabali nga ay-ayam mabalin a makaparagsak ken makapasalun-at, nangnangruna no adu unay a tattao ti nakatugtugaw laeng. Ngem kayat kadi a sawen daytoy nga awanen dagiti peggad a nairaman?

Kunaen ti Biblia: “Ditay koma agtitinnangsit, a manggargari ti panagsasalisal iti maysa ken maysa, nga agiinnapal iti maysa ken maysa.” (Galacia 5:26) Ti kampeonato ti World Cup siuumiso nga ipakitana no kasano a ti kinaranggas ken ti panangabak aniaman ti mapasamak a kababalin masansan nga agkuykuyogda. Daytoy ti dakes a paset iti propesional nga ay-ayam. Tapno maliklikan ti kasta nga “ar-aramid ti lasag,” dagiti Kristiano, agpadpada dagiti makipaspaset ken dagiti agbuybuya, masapul a sukimatenda a kankanayon ti espirituda, nangnangruna maipapan kadagiti tarigagay nga agbalin a numero uno. (Galacia 5:19-21) Laglagipenyo ti ebkas ti bumiberso: “Ta no Daydiay Dakkel nga Scorer kunaenna a naabakka, isuratna—saan a gapu ta nangabakka wenno naabakka—ngem no kasano ti panagay-ayammo.”

Ti maysa pay a paset a saan koma a malipatan isu ti tiempo. Maysakayo aya kadagiti minilion a napasnek a managbuya iti telebision a mangbusbos iti awan patpatinggana nga or-oras nga agbuybuya kadagiti ay-ayam? Maisuppadi, kasano kaadu ti tiempo a busbosenyo nga agarsisio? Kinatimbeng—daytoy ti kangrunaan a sao. Kaipapanan dayta ti panangsapul iti tiempo maipaay iti pisikal nga arsisio ken panaglinglingay, a di baybay-an dagiti napatpateg a naespirituan nga ar-aramid. Nangted ni apostol Pablo ken agtutubo a Timoteo ti balakad nga ad-adda pay nga epektibo itatta: “Ti panangwatwat iti bagi bassit ti magunggona; ngem ti nadiosan a debosion mangted ti gunggona iti isuamin, ta adda kari iti biag nga agdama ken iti mapasungad.”—1 Timoteo 4:8.

[Footnote]

[Picture Credit Line iti panid 10]

Retrato ti Agenzia Giuliani