Panangmatmat iti Lubong
Kuna ti Papa a Dagiti Indibidual, Saan a ti Iglesia, ti Mapabasol
Iti surat a naiturong kadagiti lider ti iglesia, sibil nga autoridad, ken ti populasion ti Rwanda, inkagumaan ni Pope John Paul II nga absueltuen ti Iglesia Romana Katolika iti sungsungbatanna a pannakaikisap ti puli sadiay idi 1994. “Awan ti sungsungbatan ti mismo nga iglesia iti basol dagiti miembrona a nagtignay a maibusor iti linteg ti ebanghelio,” kinunana. Nupay kasta, kinuna pay ti papa: “Amin dagiti miembro ti iglesia a nagbasol kabayatan ti panangikisap iti puli rumbeng nga addaan tured nga agsagaba kadagiti imbunga dagiti inaramidda.” Daytoy ti agparang a damdamo a panangakusar ti papa kadagiti papadi idiay Rwanda a nakipasetda ken siaaktibo a nangparegta iti panangpapatay a nangkettel iti biag ti ag-500,000 a tattao ken ti pammabasol nga awan inaramid ti Katoliko a hirarkia a mangpasardeng iti dayta. Kinuna ti komentarista ti Vatican a ni Luigi Accattoli, iti panagsuratna iti Italiano a periodiko a Corriere della Sera, a ti kinuna ti papa para kadagiti Katoliko a dida padasen a liklikan ti kinahustisia a “sagidenna ti maysa a sensitibo nga isyu,” agsipud ta “kadagidiay a naakusar iti panangikisap iti puli, addada met papadi a nagkamang iti sabali a pagilian.” Katoliko ti kaaduan a tattao idiay Rwanda.
“Agbalbaliw Dagiti Pamilia”
“Kasta unayen ti namalbaliwan ti estruktura ti kadawyan a pamilia idiay Canada ta dagiti pagassawaan nga addaan annak ti mangbukel laengen iti 44.5 por siento iti amin a pamilia,” kuna ti The Globe and Mail. Maisupadi iti dayta, “idi 1961, dagiti pagassawaan nga addaan annak ti mangbukel iti gistay 65 por siento iti amin a pamilia ti Canada.” Ti sabali pay a nakadadanag a bilang isut’ iyaadu dagiti agkabkabbalay lattan, a gistay nagtriple, manipud 355,000 idi 1981 agingga iti 997,000 idi 1995. Kinuna pay ti surbey, nga indaulo ti Statistics Canada: “No agtultuloy nga umado ti agdiborsio, agasawa manen ken agkabbalay lattan, manamnama ti napartak a panagbalbaliw dagiti estruktura ti pamilia.”
Pannakakayaw ti Francia iti Okulto
“Apay a nagadu unay a panawen ti busbusbosen dagiti Pranses kadagiti mammadto ken managipadles kadagitoy nga aldaw?” iyimtuod ti The New York Times. “Naipadamag nga ad-adu nga amang itan ti makium-uman a Pranses kadagiti managipadles ken numerologo. . . . Adda pammaneknek ti Gobierno a rumangrang-ay ti mahiko. Itay napan a tawen, kinuna dagiti autoridad iti buis a gistay 50,000 a managbayad iti buis, ti kangatuan pay laeng a bilang, ti nangideklara iti masapulanda manipud iti trabahoda kas astrologo, mangngagas, mannakiuman kadagiti espiritu ken umasping a panggedan. No idilig, basbassit ngem 36,000 ti Romano Katoliko a papadi ken ag-6,000 a sikiatrista iti pagilian.” Iti dadduma, ipamatmat ti pannakiuman ti buteng iti mabalin a mapasamakto iti arinunos ti milenio. Matmatan dayta ti dadduma kas resulta ti pannakadadael dagiti naipasdek nga institusion, kas ti relihion. Kuna dagiti mangar-aramid kadagitoy a trabaho a kasta unayen ti namaliwan dagiti klienteda iti kallabes a tawtawen. Iti napalabas, babbai ti kaaduan a kliente. Ita, agarup agpadan ti bilang ti agsinnumbangir a sekso. Ket imbes nga agdamagda maipapan ti panagsakit ken panaginnayat, agim-imtuod itan dagiti tattao maipapan iti panggedanda.
Dagiti Vending Machine ti Japan
“Magun-odan ti gistay amin iti maysa a vending machine idiay Japan,” kuna ti The Washington Post. Mangiruar dagiti vending machine kadagiti banag a nabungonen kas regalo, CD, serbesa, short dagiti boksingero, itlog, perlas, naseksekan-kapas nga elepante, panty hose, kamera a maibelleng kalpasan a mausar, ken aniaman pay a mapanunotmo. “Awan vending machine a pagrukobennaka” a mangitulod kadagiti banag iti pagat’-barukong, nababa a makina a saan a mangbangen iti mata, ken uray dagiti makina a naarkosan iti sabsabong wenno dadduma a disenio. “Ti Japan ti kas kadakkel laeng ti Montana, ngem addada vending machine a kas iti kaadu iti intero nga Estados Unidos,” kuna pay ti artikulo. “Iti ruar ti pakaikabilan ti kaaduan a vending machine dagiti Hapones; adda pay maysa iti tuktok ti nayelo a Mount Fuji.” Mabalin latta nga ikabil iti ruar dagiti nangina ti presioda a banag agsipud ta awan unay ti bandalismo idiay Japan. Nangina ti espasio, isu nga usaren dagiti makinkukua dagiti vending machine iti paglakuan tapno mapalawa ti paglugaran dagiti tagilakoda. Masarakanda iti gistay tunggal suli ti eskinita idiay Tokyo. Nupay kasta, makaunget ti dadduma a grupo ta makaala latta ti aniaman nga ubing iti arak, serbesa, ken sigarilio babaen ti panangitinnag iti sumagmamano a sensilio.
Sumungsungad ti “Napalaus a Krimen” Dagiti Tin-edyer
“‘Agtiktiktik a naorasan a bomba’ a bumtakto iti sumaganad a sumagmamano a tawen ti naranggas a krimen idiay Estados Unidos,” kuna ti The New York Times maipapan iti report ti Council on Crime idiay America, maysa nga organisasion dagiti abogado ken manangipatungpal-linteg nga eksperto. “Bayat a saan unay a naranggas a krimen ti maaramidan dagiti adulto, kasta unay ti inaduan dagiti naranggas a krimen kadagiti tin-edyer iti napalabas a dekada. . . . Narangranggas ngem iti napalabas ti tunggal kaputotan dagiti tin-edyer manipud 1950.” Inton tawen 2005, umadunto ti bilang dagiti agtawen 14 agingga iti 17 a lallaki iti 23 a porsiento, ket daytoy nga iyaadu ti pakadanagan dagiti eksperto. Gapu ta maseknanda a lallaki dagiti kakaruan a kriminal a mangrugi iti kriminal nga aramidda iti kinaubingda, kinuna ni John J. DiIulio, Jr., a propesor ti politika ken tatamingen iti publiko idiay Princeton University: “Medio kalmadotay ita sakbay ti napalaus a krimen.” Impaganetget ti reportna, a naurnos para iti Council on Crime idiay America, nga agarup kakatlo iti amin a naranggas a krimen ti inaramid ti tattao a naaresto ngem nakaparol, naka-probation, wenno siwayawaya pay laeng bayat nga agur-uray iti panangbista ti korte. Annongen ti gobierno ti mangsalaknib kadagiti umilina, kinuna ti report, ngem dina ar-aramiden.
Nanayonan Dagiti Agopera a Di Agusar iti Dara
Idi arinunos ti 1996, nakikaduan ti maysa nga ospital idiay Hartford, Connecticut, E.U.A., iti 56 pay iti intero a pagilian nga addaan “pagoperaan a di mangusar iti dara para kadagiti Saksi ni Jehova,” impadamag ti The Hartford Courant. “Kalpasan ti panangadalda iti ideya, naamiris dagiti administrador iti ospital a dagiti kalikagum dagiti Saksi ni Jehova saanen a naiduma iti kaaduan a dadduma a pasiente.” Babaen ti tulong dagiti agas ken rimmang-ay a pamay-an ti panagopera, makayakar dagiti doktor iti lalaem ken masukatanda dagiti susuop agraman panangopera iti puso, kanser, ken dadduma pay—nga amin ket awan dara a mausar. Kanayonanna, silalawag itan a bigbigen ti adu a propesional a manangtaripato iti salun-at dagiti peggad ti panagpayalison iti dara. Sibabatad nga aklonen ni Dr. David Crombie, Jr., hepe ti panagopera idiay Hartford Hospital: “Immawatak iti pannakasanay iti medisina idi tiempo a ti dara naipagarup a mangpabang-ar. Ita maibilangen a sabidong.” Kanayon nga iparit ti [intero a] Biblia ti panangipastrek iti dara iti bagi.—Genesis 9:4; Levitico 17:14; Aramid 15:28, 29; 21:25.
Kanayon Kadi nga Agpulkokka Gapu iti Teknolohia?
Dagiti telepono a cellular, pager, fax machine, home computer, ken modem ti nangbalbaliwen iti komunikasion. Nupay kasta, patien ni Dr. Sanjay Sharma, nga addaan iti espesial nga interes iti pannakataming ti panagpulkok, a daytoy a baro a teknolohia ti nangraut met iti pribado a biag ti tattao ken tiempo ti panagpalpaliwa. Ti resulta ket panagpulkok gapu iti teknolohia. Kas naipadamag iti The Toronto Star, ti “panagpulkok ti kangrunaan a pakaigapuan ti sakit, awan unay a magapuanan ken nasapa nga ipapatay.” Dagiti epekto iramanna ti nangato a presion ti dara, sakit ti puso, panagbaliwbaliw ti rikrikna, panagsakit ti ulo, panagirteng ti masel, insomnia, panagleddaang, ken panagkapuy ti sistema ti imiunidad. Kasanom a maliklikan ti agpulkok gapu iti teknolohia? Siempre, kanayon a nainsiriban nga agkonsultaka iti doktormo. Kanayonanna, isingasing ti report ti regular a panagehersisio, panagbakasion iti arinunos ti lawas, ken inaldaw a panagpainit, a “mangtignay iti iruruar dagiti hormone a manglaban iti panagleddaang ken panagpulkok.” Kamaudiananna, “ibabam ti ringer ti teleponom wenno fax machine. Bay-am a ti answering machine ti mangirekord kadagiti awag.”
Alarma ti Kotse a Kasla Uni ti Blackbird
Dagiti blackbird ti mangpatpataud iti karkarna a parikut iti ili a Guisborough, idiay North Yorkshire, sadi Inglatera—kigtotenda ti tattao iti turogda iti parbangon babaen ti panangtuladda iti uni ti alarma ti kotse. “No agdardaras dagiti makinkua a rummuar tapno salangaden dagiti mannanakaw masansan a masarakanda ti blackbird nga adda iti katengngaan ti kantana,” kuna ti The Times ti London. “Apag-isu la unay ti tono ken kangato ti uni,” kinuna ti maysa nga agindeg iti lugar. “Mabagtitkam amin.” Ken manmano nga agsardeng. Bayat nga ipangngeg ti maysa a billit ti baro a kantana iti sabali a billit, ti uni ad-addan nga agpapada. Kinapudnona, agarup 30 a kita ti billit ti Britania ti makatulad iti dadduma nga uni. Ti kadawyan nga starling ti kalaingan kadakuada amin ken laklakaenna a tuladen ti uni ti dadduma a billit. Ti maysa ket naipadamag a mangtulad iti kiriring ti telepono ta kombinsirennaka nga imposible nga ilasin ti tinulad iti agpaypayso.
Nalatak Pay Laeng a Pagano a Rambak
Ti Aldaw ni San Juan Bautista “awan unay pakainaiganna iti Katoliko a santo ngem ti ipagpagarup ti maysa,” ipadamag ti Folha de S. Paulo ti Brazil. Nupay ti rambak “mairana iti aldaw ti makuna a pannakaipasngay ti santo, . . . ti agpayso a pananglaglagip ket maipaay iti karakter ti agrikultura ken paganismo.” Iti pananggupgopna kadagiti natakuatan ti antropologo a ni Câmara Cascudo, kuna ti periodiko a “dagiti kulto iti init iti Alemania ken Celt” sinelebraranda ti rambak ti panagani “tapno mapapanaw dagiti demonio ti kinabunga, sakit ti mula, ken tikag.” Sumagmamano a tawen kalpasanna, inyam-ammo dagiti Portugues ti rambak idiay Brazil. Maysa a parupa ti rambak nga adda pay laeng iti dadduma a pagilian isut’ panangsindi kadagiti paginuduan ni San Juan. Namunganayan daytoy nga ugali? “Ti nakayugalian . . . mainaig iti panagdayaw iti init-dios, a pagrukrukbaban tapno saan unay nga umadayo iti daga ken tapno maliklikan ti nakaro a lam-ek,” kuna ti periodiko.