Panangmatmat iti Lubong
◼ Sigun iti maysa a panagadal, nasurok a mamitlo a daras ti risgo a matay dagiti agpa-Cesarean, no idilig kadagiti agpasngay iti normal a pamay-an.—OBSTETRICS AND GYNECOLOGY, E.U.A.
◼ Kastoy ti saludsod nga inkabil ti sientista a ni Stephen Hawking iti Internet: “Iti lubong a nariribuk ti politika, kagimongan, ken aglawlawna, kasano a makapagtultuloy nga agbiag ti tattao iti 100 pay a tawen?” Makabulan kalpasanna, kastoy ti impudnona: “Diak ammo ti sungbat isu nga inyimtuodko dayta tapno panunoten ti tattao ti maipapan iti dayta ken tapno ammoda dagiti peggad a sangsanguentayo.”—THE GUARDIAN, BRITANIA.
◼ Iti kada tawen, 14 a milion agingga iti 19 a milion a tattao kadagiti 37 a milion nga umili ti Tanzania ti agmalaria. “Dayta ti pakatkatayan ti agarup 100,000 a tattao iti kada tawen iti dayta a pagilian.”—THE GUARDIAN, TANZANIA.
Dagiti Ikan Salaknibanda ti Suplay a Danum
Tapno maammuan ti kalidad ti mainum a danum, adu a siudad idiay Amianan nga America ti agus-usar kadagiti common bluegill, dagiti kita ti ikan a sensitibo unay kadagiti kemikal iti aglawlawda. Kastoy ti inlawlawag ti damag manipud iti Associated Press: “Dagiti ikan ket maipupok kadagiti tangke a kanayon a masukatan iti danum nga aggapu iti suplay ti munisipio, ket kanayon nga irehistro dagiti sensor ti panagbalbaliw ti panaganges, pitik ti puso, ken wagas ti panaglangoy dagiti ikan a bluegill a mapasamak no adda makasabidong a substansia iti danum.” Kinuna dayta a report a naminsan, idiay New York City, “nadlaw dagiti ikan ti nayubo a krudo dua oras a nasaksakbay ngem iti aniaman a . . . dadduma pay nga alikamen a pangammo,” isu a naaramid ti pamuspusan tapno saan a dumanon ti sabidong iti danum a suplay ti publiko.
Immadu ti Linaonda a Nikotina
Nupay maidagdagadag kadagiti mannigarilio nga isardengdan ti bisioda kas paset dagiti kampania para iti salun-at ti publiko, dagiti kompania ti tabako “sisisikap nga ar-aramidenda nga ad-adda a makaadikto” ti produktoda babaen ti panangpaaduda iti linaon dagita a nikotina iti “10 a porsiento iti napalabas nga innem a tawen,” impadamag ti The New York Times. Iti baro a panangsubok, a naibilang nga ad-adda a realistiko a mangtulad kadagiti kababalin dagiti mannigarilio iti agpayso a kasasaad, natakuatan nga ikagkagumaan dagiti kompania ti tabako “a pagbalinen nga adikto dagiti agtutubo a damdamoda ti agsigarilio ken lapdanda ti panagsardeng dagiti natataenganen iti dayta a bisioda.” Kadagiti panangsubok, “dandani amin a kita [dagiti sigarilio] ti natakuatan nga addaan iti adu a nikotina a pakaigapuan iti nakaro a pannakaadikto.”
Artipisial a Takiag a Kontrolen ti Utek
Maysa a lalaki idiay Estados Unidos ti agus-usar itan iti artipisial a takiag a konkontrolen ti utekna. Dayta ket kas kasukat dagiti takiagna a naputed gapu iti maysa nga aksidente. Kabaelannan ti umuli iti agdan, agpintura babaen ti rolio, ken arakupen dagiti appokona. Inlawlawag ti Cable News Network a “de koriente ti kannigid a pannakatakiagna a konkontrolen ti utekna. No panunotenna nga ipetpetna ti gemgemna, ti elektrikal a signal ket lumasat kadagiti naikabit a pannakauratna, ket aramiden ti gemgemna ti kas iti pinanunotna.” Madlaw dagiti electrode ti ar-aramiden ti masel a konkontrolen ti panunot ken iyallatiwda dayta iti maysa a kompiuter iti takkiag. Ti kompiuter ti mangtignay kadagiti makina tapno aggunay dayta nga artipisial a takiag, isu a matuladna ti sumagmamano a maaramidan ti normal a siko ken ima.
Rinibu a Kabbaro a Kita ti Parsua!
Iti kada tawen, dandani 17,000 a kabbaro a kita ti parsua ti masarsarakan, sigun iti periodiko a Fenua Info iti Tahiti. Insekto ti agarup 75% a porsiento kadagiti kabbaro a kita ti parsua, ngem karaman kadagiti natakuatan ket agarup 450 met a parsua nga addaan iti duri, agraman 250 a kita ti ikan ken 20 agingga iti 30 a mamalia. Utot ken panniki ti dua a kakatlo kadagiti baro a mamalia, ket “iti promedio,” kuna ti periodiko, “adda baro a primate a kas iti sunggo a matakuatan iti kada tawen,” a makapasiddaaw sigun kadagiti sientista. Dagiti kayo ken mula ket nairaman met iti dayta a listaan.